35 – รัฐฉาน

35 – รัฐฉาน

ปีใหม่ของชาวรัฐฉานปกติจัดขึ้นในวันขึ้นหนึ่งคำเดือนอ้ายของทุกปี ซึ่งมักจะเป็นช่วงงต้นเดือนธันวาคม ทำให้ในวันปีใหม่สากลของที่นี่เงียบเหงา ไม่ได้จัดงานเหมือนที่อื่นมีเพียงตามสถานที่สำคัญร้านค้าที่ทำสัญลักษณ์ว่าป้ายสวัสดีปีใหม่บางร้านค้าเท่านั้น

ร่างสูงยืนนิ่งตรงชานเรือนไม้ยกพื้นสูงบนเขาดอยเย่ว[1] ดอยสูงคดเคี้ยวเข้าลำบากถิ่นเดิมของมารดา บ้านทรงธรรมดาแบบไทใหญ่เพียงแต่หลังใหญ่กว่าทุกหลังในหมู่บ้านบอกสถานะทั้งทางสังคมและฐานะเงินทอง

ใบหน้าเข้มไม่ได้พันผ้าโผกหัวนุ่งโสร่งเหมือนกับผู้ชายคนอื่นพื้นถิ่น เขาสวมกางเกงผ้าฝ้ายสีเข้มม่อฮ่อมและเสื้อผ้าฝ้ายสีอ่อนคอจีนผ่ายาวลงมาติดกระดุมทำจากรังผ้าฝ้ายสีเดียวกัน

จันทร์มาลา มารดาของเหนือหัวเองเฝ้าสังเกตลูกชายมาสักระยะแล้วนับจากกลับมาบ้านในคราวนี้ร่วมสองเดือน แม้ว่าเหนือหัวยังคงพูดคุยด้วยปกติแต่สีหน้าลูกชายดั่งมีเรื่องกลุ้มใจ บางครั้งเธอได้ยินเสียงถอนหายใจออกมาขณะที่เขาเผลอยามอยู่คนเดียว

แสงทัดเองเมื่อกลับมายังหมู่บ้านแห่งนี้เขาเองก็กลับบ้าน ไม่ได้มาอยู่ดูแลเหมือนดั่งอยู่เมืองไทย ทำให้จันทร์มาลาไม่รู้ว่าจะหันหน้าไปถามใครดี ได้แต่เฝ้ามองลูกชายคนเดียวอย่างห่าง ๆ ด้วยความเป็นห่วง

“เหนือ ทานข้าวเช้าก่อนไหมลูก”

ร่างสูงใหญ่หันหลังกลับมาทางมารดาก้มศีรษะเข้าชายหลังคาที่ต่ำกว่าความสูงของตัวเองไปยังมารดา

“ผมขอแค่กาแฟก็พอครับ”

“แล้วนี่จะกลับไปเมืองไทยเมื่อไร”

เหนือหัวหยิบแก้วกาแฟร้อนขึ้นไปกดน้ำร้อนก่อนตักกาแฟผงอย่างง่ายไม่ใส่น้ำตาลหรือครีมเทียม

“ยังก่อนครับ ผมว่าจะไปกะฉิ่น จะไปดูเหมืองพลอยเสียหน่อย”

“พาแสงทัดไปด้วยนะลูก”

“ครับ ตั้งใจไว้ว่าอย่างนั้น”

“เหนือ”

ร่างสูงของเหนือหัวชะงักหยุดขณะที่ก้าวออกจากชานหลังคาไปยังระเบียงหน้า หันกลับไปมองมารดา จันทร์มาลาถือว่าเป็นหญิงกลางคนที่ยังงดงามแม้ว่าอายุจะล่วงเลยห้าสิบกว่าปี

“เหนือมีเรื่องอะไรกวนใจอยู่หรือเปล่า”

ใบหน้าเข้มนิ่งงันดวงตาว่างเปล่าก่อนจะขยับปากตอบ

“เปล่าครับ ไม่มีอะไร”

จันทร์มาลาจึงได้แต่มองแผ่นหลังกว้างของลูกชายขณะที่เขาเดินออกไปนั่งยังระเบียงชานเรือน เธอคงต้องลอบไปหาแสงทัดซึ่งอยู่หมู่บ้านถัดไป เธอจะไม่ยอมให้ลูกชายคนเดียวนั่งเหี่ยวเฉาคนเดียวโดยที่คนเป็นแม่อย่างเธอทำได้เพียงนั่งมอง เธอต้องรู้ให้ได้ว่าเกิดอะไรขึ้น

เวลาสามเดือนผ่านไปอย่างเชื่องช้าและแสนทรมานสำหรับดวงฤทัย อากาศรัฐฉานหนาวเย็นกว่าเมืองไทยมากนักแม้ว่าจะเข้าเดือนมีนาคมแล้วก็ตาม

เธอกระชับเสื้อกันหนาวขณะนั่งอยู่บนหลังรถกระบะตอนเดียวมองสองข้างทางที่มีแต่ป่าเขา

ทางคดเคี้ยวของดอยเย่วทำเอาเธอท้องไส้ปั่นป่วนจนเกือบอาเจียนเพราะไม่คุ้นชิน แต่อากาศสดชื่นทำให้เธอยังพอทนได้กลืนน้ำลายไปตลอดทางที่รถตั้งชันแหงนเกือบสี่สิบห้าองศาและหักโค้ง

การเดินทางมาที่นี่จากเดิมต้องใช้รถบัสตลอดทาง แต่เจ้ายิ่งยังพอมีเส้นสายทำให้ใช้เครื่องบินลำเล็กมาส่งยังท่าอากาศยานในเขตของกองทัพในอำเภอลาเสี้ยว จากนั้นจึงหารถเหมาขึ้นมายังดอยเย่ว ไม่มีใครไม่รู้จักหม่องเหนือ

ในตัวอำเภอลาเสี้ยวดูเหมือนเป็นอำเภอชนบททั่วไปเหมือนในประเทศไทย แต่พอขึ้นดอยเย่วทำให้เธอไม่คิดว่าที่ที่เธอจะไปนั่นสะดวกสบายเท่าไร

สองข้างทางที่เธอผ่านมาตั้งแต่เริ่มไต่เขาขึ้นดอยพลันปรากฎหมู่บ้านเป็นระยะตามไหล่เขา มีควันไฟจากการสุมเพื่อช่วยกันหนาวเพิ่มความอบอุ่นในเรือน

มือเล็กกำกระเป๋าสะพายเป้นำเสื้อผ้ามาด้วยเพียงเล็กน้อย คล้ายไม่มั่นใจนักว่าเหนือหัวจะเอาเช่นไร ผมที่มวยไว้คราแรกรุ่ยออกจากการเดินทางอันยาวนานตั้งแต่สนามบินเชียงใหม่ไปยังย่างกุ้ง และขึ้นเครื่องต่อไปลงลาเสี้ยวจากนั้นเธอก็กระเด้งกระดอนด้วยรถกระบะมาตลอดทางขึ้นเขา

เพียงไม่นานหลังจากที่เธอนั่งคิดถึงเหนือหัวรถได้ตวัดเลี้ยวลงเนินเขาสูงจนลำตัวเธอแผ่นหลังแนบไปกับกระจกเพราะมุมลงสี่สิบห้าองศายาวก่อนหักขึ้นทางราบเรียบ

ตลอดทางลงเป็นถนนดินแข็งฝุ่นตลบ และเริ่มเบาลงเมื่อรถแล่นผ่านกลางหมู่บ้านแห่งหนึ่ง เธอเห็นเด็ก ๆ และคนบางส่วนยืนขึ้นเมื่อมีรถแปลกหน้าแล่นผ่าน มีเด็กบางส่วนวิ่งตามรถเล่นหัวเราะอย่างมีความสุขจนเธอเองเผลอยิ้มออกมาให้

บ้านทุกหลังเป็นบ้านใต้ถุนยกไม่สูงมากนักทำจากพื้นไม้จริงทั้งหมดมุงหลังคาด้วยจากแห้งแต่แน่นหนา บางหลังเปลี่ยนเป็นหลังคาอย่างดีสมัยใหม่ หลังเล็กใหญ่น้อยแล้วแต่ฐานะ แต่ที่มีเหมือนกันหมดคงจะจานดาวเทียมไว้รับชมรายการโทรทัศน์

รถกระบะแล่นมาจอดหน้าบ้านหลังหนึ่งไม่มีรั้ว เธอเห็นฝูงไก่วิ่งหนีรถเข้าไปยังใต้ถุนบ้าน มีควันไฟจากข้างในเหมือนกับบ้านเกือบทุกหลังที่นี่

มีเสียงพูดคุยภาษาไทใหญ่โต้ตอบกันซึ่งเธอฟังไม่ออกขณะที่ร่างเล็กกำลังลุกขึ้นลงจากรถกระบะคว้าเอาเป้ลงมาด้วย

หญิงวัยกลางคนหน้าตางดงามยืนมองเธออยู่บนบ้าน สวมเสื้อผ้าฝ้ายฉลุลูกไม้นุ่งผ้าซิ่นแตกต่างจากคนอื่น เธอไม่สวมผ้าซิ่นดำเหมือนชาวไทใหญ่ทั่วไป หากแต่เป็นซิ่นไหมมัดหมี่คล้ายชาวเหนือเมืองไทย ผมเกล้ามวยต่ำอย่างคนแต่งงานแล้ว และเธอมีดวงหน้าคล้ายเหนือหัว

แสงทัดขับรถขึ้นดอยเย่วพรางเหลือบมองไปทางเหนือหัวที่ยังนั่งเงียบ นับแต่กลับมาจากเมืองไทยตอนนี้ร่วมสี่เดือนเข้าไปแล้วแต่ชายหนุ่มร่างสูงใหญ่ยังไม่ค่อยจะยอมพูดจาถ้าไม่มีความจำเป็นจริง ๆ

พวกเขาทั้งคู่เพิ่งกลับมาจากรัฐกะฉิ่นหลังจากไปดูเหมืองพลอยที่เหนือหัวลงทุนร่วมกับเพื่อนนักธุรกิจและทหารพม่าจำนวนหนึ่ง

แสงทัดมองแขนเหนือหัวที่ยังห้อยผ้าไว้เพราะขณะที่เดินทางไปกลายเป็นวันที่เกิดจากต่อสู้พอดีกับพวกชนกลุ่มน้อย ทำให้เขาและเหนือหัวต้องกลับล่าช้าไปเกือบสองอาทิตย์ กลับมาไม่ทันประเพณีปอยส่างลอง[2]ของหมู่บ้าน ซึ่งปีนี้หลานชายของเขาเข้าปีบวชเป็นปีแรก แต่อีกไม่กี่วันก็เป็นวันปอยซอนน้ำ[3]แล้ว คงพอชดเชยได้บ้าง

หน้าเข้มของเหนือหัวยังมองออกไปนอกหน้าต่างจมอยู่ในความคิดของตัวเอง การไปกะฉิ่นครั้งนี้ทำให้เขาเกือบเอาชีวิตไม่รอด ชั่วขณะที่เกิดเหตุร้ายสิ่งที่ลอยอยู่ตรงหน้าคือภาพสาวงามวิ่งตามรถยนต์จนล้มลงบนถนนคอนกรีตและเขาเองไม่แม้จะหยุดรถลงไปช่วยเธอ

ใบหน้างดงามเปรอะเปื้อนด้วยคราบน้ำตาเป็นสายและเสียงสะอื้นไห้ที่ตามหลอกหลอนเขามาตลอดสี่เดือน

มือใหญ่เท้าแขนกับตัวประตูรถปลายนิ้วขยุกขยิกคำนวณบางอย่างในใจเงียบ ๆ

รถเลี้ยวเข้าทางลงหมู่บ้านยาวเรียกสติเขากลับคืนมา ตอนนี้เขากลับมาบ้านแล้วคงต้องพักฟื้นเสียก่อนแล้วคิดหาทางออกสำหรับตัวเองต่อไป จิตใจแข็งแกร่งของเขาเองก็ใกล้ขาดผึงเต็มทน

ภาพตุง[4]หลายสีประดับประดาไปทั่วหมู่บ้านเล็ก ๆ ห่างไกลเมือง มีผู้คนออกมารดน้ำกันแล้วแม้ว่าจะไม่ยังถึงวันล่อง[5]

“เดี๋ยวฉันกลับเลย ต้องไปหาหลานชายที่วัด”

“อืม”

“อ้อ แล้วจะกลับเมืองไทยเมื่อไร”

ปัง!!

[1] ดอยเหยี่ยว อยู่ในอำเภอลาเสี้ยว รัฐฉาน

[2] ประเพณีบวชนาคประจำปี

[3] ประเพณีสงกรานต์

[4] ธง

[5] วันสงกรานต์ หรือ วันที่ 13 เมษายน