Stavros’ POV
The silence was deafening. I was here, sitting in the corner, away from my wife.
It had been an hour since Aviona was transferred in this private room.
She was there, lying and sleeping soundly on the hospital bed. Her face was serene. She looked so peaceful. You wouldn’t think that she was going through something hard, something deep.
Napalingon ako sa pinto nang marinig kong may kumatok dito. Maya-maya pa ay dahan-dahan itong bumukas. Pumasok mula roon si Manang Eba.
“Ser Stabros…” bati niya saka bahagyang yumukod.
Tinanguan ko siya at saka itinuro ang bedside table.
Hindi siya agad na kumilos. Tumingin ito sa kinahihigaan ni Aviona. Tinitigan niya ito. Ilang sandali lamang ay nasaksihan ko kung paano niya pasimpleng pinunasan ang ilalim ng kaniyang mga mata.
I smiled in my mind.
Can you see how lovely are you, Aviona?
I would definitely let her see and realize the great things that she’d miss if she’d choose to be gone.
Lumapit na si Manang Eba sa bedside table at inilapag doon ang mga gamit ni Aviona. Naupo pa siya sa silya na nasa gilid lang ng hospital bed. Hinaplos niya ang mukha ng kaniyang alaga. “Ano ka ba namang bata ka? Di ba sabi ko sayo ay huwag mo nang uulitin ang ginawa mong paglalaslas? Aba’y hindi mo nga inulit pero leeg mo naman ang ginilitan mo ngayon. Gusto mo ba talaga akong atakihin sa puso ha?” malumanay ngunit may hinanakit na sermon niya sa natutulog kong asawa. Hindi na rin nito napigilan na mapaiyak sa itsura ni Aviona. Hindi niya na inalintana kung narito lang ako sa gilid at nanonood sa kanila.
Sa maikling panahon ay napalapit na sa kanila si Aviona kahit pa na hindi ito masyadong nakikisalamuha sa kanila.
Her charm had already caught their eyes and their hearts.
Natahimik na si Manang Eba. Pinunasan niya ang kaniyang luha at saka tumayo. Naglakad ito papunta sa aking harapan. “Ser Stabros, umuwi ka na muna para makapagpalit at makapagpahinga ka. Alam kong pagod kayo dahil pagkagaling sa trabaho ay dito na agad kayo dumiretso. Ako na munang bahalang magbantay at mag-alaga sa inyong asawa,” may pag-aalalang saad niya.
Tipid ko siyang nginitian at saka ako umiling. “I’m fine. Aviona isn’t. I will stay here until she gets well.”
Nag-aalangan man ay napangiti ito. “O siya, sige po, Ser. Bibilhan ko na lang kayo ng makakain sa labas. Sigurado akong hindi pa kayo kumakain mula kanina.”
Sumang-ayon ako sa kaniya dahil naramdaman ko na rin ang gutom dahil sa kaniyang pagpapaalala.
Lumabas na si Manang Eba matapos ko siyang bigyan ng pambili ng pagkain.
Muli akong naiwan kasama si Aviona sa silid. Ayaw kong lumapit sa kaniya dahil baka magising ito at maabutan akong nasa tabi niya. Ayaw kong lumala ang takot niya sa akin dahil sa aking paglapit.
Napatitig ako sa kaniya. Hindi maipagkakailang lumaki siyang magandang babae. Ang bilugan niyang mga mata ang pinakamagandang parte ng kaniyang mukha. Ngunit kahit gaano siya kaganda ay hindi maitatanggi na nangangayayat siya. Masyado siyang mapayat para sa edad niyang veintidos.
Natigil ako sa piping pagkilatis sa kaniyang mukha dahil sa unti-unti niyang pagmulat ng kaniyang mga mata. Halos isang minuto na rin siyang nakatitig sa kisame na para bang pinapagtanto kung nasaan siya ngayon.
Napangiti ako dahil sa wakas ay gising na siya. Napatayo pa ako sa aking kinauupuan. Pinindot ko ang intercom para ibalita sa nurse na gising na siya. “I’m glad that you’re finally awake. How are you feeling?” agad na tanong ko sa kaniya matapos ang tawag.
Gulat ang kaniyang mga matang nakatingin sa akin. Unti-unting bumakas sa kaniyang mga mata ang takot na pumawi sa aking ngiti. “A-anong g-ginagawa mo r-rito?” nanginginig niyang tanong. Kaagad niya ring hinila ang kaniyang kumot para maitago ang kaniyang katawan.
I felt a pinch in my chest. I cleared my throat. “Binabantayan muna kita. Lumabas muna kasi si Manang Eba para bumili ng pagkain,” paliwanag ko. Pero hindi iyon naging sapat para mawala ang takot sa kaniyang mukha.
Tumitig lang siya sa akin hanggang sa nagtubig ang kaniyang mga mata. Nanginginig rin ang kaniyang mapuputlang mga labi.
Naalarma ako sa kaniyang reaksyon. Lalapitan ko na sana siya kaso bigla siyang sumigaw.
“Huwag kang lalapit!” Ang takot ay nahaluan ng galit at pagkamuhi.
Hindi ko na alam ang gagawin ko. Gusto ko siyang lapitan kaso baka mas lalo siyang mataranta.
“D’yan ka lang! Huwag kang magtatangkang lumapit!” Umiiyak na siya. Kitang-kita ang mga ugat sa kaniyang mga braso dahil sa sobrang higpit ng kaniyang kapit sa kumot.
“I-I’m not going to hurt you, Aviona.” Itinaas ko pa ang aking mga kamay na para bang sumusuko sa mga pulis.
“Manloloko!” Pinandilatan niya ako ng mga mata. Her face was a mess. Magulo ang kaniyang buhok at mayroon pang nabasa ng luha na nakadikit na sa kaniyang mga pisngi. Hirap na rin siya sa kaniyang paghinga dahil barado na ang kaniyang ilong. Kumikibot-kibot din ang kaniyang mga labi. “Hanggang kailan niyo ba ako balak saktan?! Lagi na lang kayong nagsisinungaling sa’kin! Ano pa bang kailangan niyo ha?! Wala nang natira sa’kin! Wala na! Tigilan niyo na ako, please! Pagod na pagod na ako!” Napaluhod siya sa hospital bed at napatakip sa kaniyang mukha gamit ang kaniyang mga palad. “P-pagod… n-na pagod… na p-pagod na ako.” Lalong lumakas ang hagulgol niya. “H-hindi ko na… kaya.”
Napakuyom ako ng kamao. I didn’t know but it hurts me seeing her breakdown like this. She didn’t deserve this cruelty.
Napuno ng kaniyang iyak ang buong silid. Habang ako ay natuod na sa aking kinatatayuan. Hindi ko siya malapitan dahil ayaw ko nang dagdagan pa ang kaniyang hinanakit.
“Stavros.”
Napatingin ako kay Dr. Cruz at sa dalawang lalaking nurses na kasama niya. Kakapasok lang nila sa kwarto.
“A-anong ginagawa niyo rito?!”
Bumalik ang aking atensyon kay Aviona na may nanlalaking mga mata.
“U-umalis kayo rito!” sigaw niya saka ibinato ang unan kina Dr. Cruz. “Umalis kayo!” muli niyang sigaw na may takot at pagkataranta sa mukha.
Humakbang si Dr. Cruz patungo sa kaniya ngunit napatigil din agad siya nang hablutin ni Aviona ang vase na nakapatong sa ibabaw ng kaniyang bedside table at saka ibinato sa sahig malapit kina Dr. Cruz.
“Sabing ‘wag kayong lalapit!” Pilit siyang nagtatapang-tapangan ngunit halata pa rin ang takot at kaba sa kaniyang mukha at boses.
“Aviona,” bulong ko na hindi sapat para kaniyang marinig.
Tiningnan ako ni Dr. Cruz na parang humihingi ng permiso.
Malungkot ko siyang tinanguan.
Lumapit silang tatlo kay Aviona na lalong nagwala. Agad na hinawakan ng dalawang lalaki ang magkabila niyang braso. Habang si Dr. Cruz naman ay inihanda ang gamot na ituturok sa kaniya. “This will not hurt a lot, Avi,” aniya saka itinurok sa braso ng nagpupumiglas na si Aviona ang injection.
“W-wala kayo… awa.” Iyon ang mga huling salitang kaniyang binitawan bago siya tuluyang nawalan ng malay.
Napaiwas ako ng tingin sa kaniya.
Hinintay kong makaalis sina Dr. Cruz bago ko tinawagan si Dominic.
“Good evening, Mr. Bienvenelo,” bati niya.
“Dominic, cancel all my appointments for this week. And send me all the paper works here in the hospital tomorrow.”
“Copy, Mr. Bienvenelo. Is that all?”
“Yes.” Because I would be working from home once my wife gets out of here.
Aviona’s POV“Nagpakasal sila. At sa huli ay nagkaroon sila ng mga anak. Namuhay silang magkasama at masayang-masaya.” Isinara ni Sister Janet ang librong hawak niya. “At d’yan nagtatapos ang kwento natin para sa araw na ito.”Ang ganda ng kwento! Kwento iyon ng isang prinsesang naligaw at napahamak sa isang syudad tapos ay iniligtas ng isang ordinaryong lalaki. Nahulog iyong lalaki sa prinsesa kaya’t ginawa niya ang lahat para mapasagot ang prinsesa kahit na pinahirapan siya ng amang hari nito.“Oh, nariyan na pala ang Tata Pedro niyo!” nakangiting sabi ni Sister Janet na nakatingin sa aming likuran.Napukaw ang atensyon ko dahil sa sinabi ni Sister Janet. Agad kaming napalingon at nakita namin si Tata Pedro na may hawak-hawak na mga supot ng tsokolate.“Tata Pedro!” excited namin
Aviona’s POV“Nako kung nakita mo lang ang reaksyon ni Ser Stabros noong dumating siyang hindi pa namin nabubuksan ang pinto ng banyo mo. Para siyang magbubuga ng apoy anumang oras. At noong hindi niya kayang buksan iyong pinto sa pagtadyak, nagpakuha siya ng bareta kay Jessa. Sinira niya kaya ang pinto ng banyo mo para lang mailigtas ka,” masiglang kwento ni Manang Eba na may kasama pang mga aksyon.Lihim akong napabuntong-hininga.“At saka kung nag-alala kami ng mga kasambahay nang makita namin ang kalagayan mo noon, mas grabeng pag-aalala ang naramdaman ni Ser Stabros para sayo,” naging malumanay ang boses na dugtong niya.Tipid ko siyang nginitian. Hindi ko magawang maniwala sa kaniyang ikinuwento. Napakaimposibleng mag-alala si Stavros sa akin ng ganoon. Sa hinuha ko ay sinosobrahan lamang ni Manang Eba ang kaniyan
Stavros’ POV Tahimik naming binabaybay ang daan pauwi.Aviona just got discharged a while ago. She had been staying there for three days exactly. Actually, she could already go home a day after the day she was brought in the hospital. But I asked Dr. Cruz to let her stay for another two days to check if her wound was truly fine.Walang umiimik sa aming tatlo. Kami lamang nila Manang Eba at Aviona sa loob ng sasakyan. Ako ang nagmamaneho habang nasa likuran naman silang dalawa.Napatingin ako sa front mirror para tingnan si Aviona. Nahuli ko siyang nakatingin sa akin ngunit agad niyang ibinaling sa may bintana ang kaniyang mga mata nang mahuli ko siya.Napangiti ako sa kaniyang reaksyon.I could say that something about us had improved.Hindi na kasi siya nagwawala sa tuwing nakikita niya ako. Hindi
Aviona’s POV“Mahal na mahal ka ng Tata Pedro, Ana.”“Ikaw kaya ang pinakapaborito ko sa lahat! At ikaw din ang pinakamaganda rito.”“Ang ganda mo talaga, anak.”“Akin ka lang, Ana. Akin lang ang katawan mo!” Nasundan iyon ng isang kahila-hilakbot na halakhak.Para akong nakaahon mula sa pagkalunod. Hingal na hingal akong napabangon sa aking kama. Napahawak ako sa aking dibdib. Ang sakit nito. Parang may pumipiga rito. Ang isa kong kamay ay naglakbay sa aking pisngi. Humihikbing pinahid ko ang luhang umagos sa aking pisngi. Pinagsamang luha, pawis, at sipon ang bumasa sa aking mukha.Nagising na naman ako mula sa isang bangungot. Napaatras at napasandal ako sa headboard ng kama. Niyakap ko ang aking mga binti habang walang tigil na humahagulgol. Sa tuwing nagigising ako mu
Aviona’s POVNanigas ako sa aking kinatatayuan nang salubungin ko ang seryosong mukha ni Stavros habang siya ay nakapamulsa lang na nakatitig din sa akin.Ilang sandali kaming nagsukatan ng tingin.“What are you doing here?” pagputol niya sa katahimikang namamagitan sa amin.Wala sa oras na napalunok ako dahil sa klase ng tingin na ipinupukol niya sa akin. Galit ba siya dahil lumabas ako sa kaniyang mansyon? Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. “A-ahm…” Hindi ko alam kung paano magsisimulang magpaliwanag. Ayaw kong magkamali dahil baka saktan niya ako.Sa kaniyang itsura ngayon ay hindi malabong ganoon ang mangyari. Ganitong tingin din kasi ang natatanggap ko mula kay Tata Pedro noon bago niya ako umpisahang saktan.“I’m waiting, Aviona,” muling salita niya.&
Stavros’ POVPalingon-lingon si Aviona sa paligid.Sa tingin ko ay hinahanap niya ang nakalarong tuta kanina.Naalala ko kung paano ko siya sinundan sa kaniyang paggagala kaninang madaling araw. Noong nagising kasi siya ay eksaktong kagagaling ko lang sa banyo noon para umihi. Kitang-kita ko kung paano siya takot na takot na nagising sa kaniyang pagtulog. Hanggang sa lumabas siya ng kaniyang kwarto sa tulong ng CCTV na naka-install sa kaniyang kwarto.Doon na ako nagpasyang lumabas para sundan siya. Ginawa ko ang lahat para hindi niya maramdaman ang aking presensya. Pinanatili ko ang malayo ngunit sapat na distansya sa pagitan naming dalawa para mabantayan siya.Kaagad akong naalarma nang makita ko siyang napatigil sa tapat ng kusina. Ang nasa isip ko kanina ay mabuti na lamang at sakto ang aking paggising. Dahil baka maisipan na naman niya
Stavros’ POV“What happened?” Hindi ko naitago ang interes sa kaniyang ibinalita.Umayos si Denillon sa pagkakaupo. “I visited the orphanage. Nagawa kong makausap ang isa sa mga namamahala doon. She is called Sister Janet. I asked her if there is someone named Tata Pedro living there. She told me that Tata Pedro is the founder of the orphanage, Peter Sarmiento to be exact. But he just died a year ago due to heart attack.”Hindi naituloy ni Denillon ang dapat na idudugtong dahil biglang sumulpot si Aviona mula sa garden. Napatingin siya sa amin kaya’t tinawag ko na rin siya.“Come here,” aya ko.Alanganin siyang lumapit sa kinaroroonan namin. Hindi niya nakalimutang dumistansya sa amin. “B-bakit?”“Aviona, this is Denillon Gomez, one of my friends. And Denillon,
Stavros’ POV“How’s everything in the office?” I asked Dominic over the phone. I just finished taking a bath and was now patting my hair with a towel.“Everything’s fine, Mr. Bienvenelo. Mr. Madrigal is taking care of everything.”I could hear the sound of a busy keyboard from the other line. “That’s good. Send me the financial report since I left there then,” I ordered.“Yes, Mr. Bienvenelo. I will send it immediately once I get it from the finance department.”“And also, keep me updated about everything there. Give me a call when something happens.”“Copy, Mr. Bienvenelo.”Ibinaba ko na ang tawag at inihagis sa laundry basket ang ginamit na towel. I walked towards the closet and got some casual clothes.
"Is Aviona awake already?" naalala kong itanong kay Manang Eba."Ang alam ko ay oo. Sabi nila Magda ay nasa hardin siyang muli," sagot ni Manang Eba na abala sa pagpupunas ng lababo."Did she already eat?""Hindi pa, Ser Stabros. Hindi pa siya pumupunta sa hapagkainan. Baka dumiretso na naman iyon sa hardin para magdilig ng halaman o gumuhit," sagot niya."Oh." Napatango ako sa kaniyang sagot. "Do we still have fresh milk?"Humarap sa akin si Manang Eba at ngumisi. "Oo. Nariyan sa fridge."Kaagad kong inubos ang aking kape at saka nagtungo para kumuha ng tray.Mabuti na lamang at may naluto nang agahan si Manang Eba. Kaya ay naglagay na lamang ako sa plato ng pagkain at naglagay ng gatas sa baso."Para kay Aviona ba 'yan, Ser Stabros?" singit ni Manang Eba nang matapos ako sa paglalagay ng gatas.Napakamot ako sa aking kilay at tipid na napangiti. "Yeah."Narinig ko ang impit na sigaw ni Manang Eba. "Iba ka na talaga, ser!" kantyaw niya.Natatawa akong napailing sa kaniya.Kung dati a
"Magandang umaga, Ser Stabros!" bati ni Manang Eba nang makita niya akong papasok sa kusina. "Magandang umaga rin, Manang Eba," bati ko pabalik."Kape?" alok niya sa 'kin. Tumango ako sa kaniya. "Yes, please," sagot ko saka umupo sa high chair. Nangalumbaba ako sa bar counter at tamad na pinanood si Manang Eba sa pagtimpla ng aking kape. Napapapikit-pikit pa ako. At muntik nang masubsob sa counter kung hindi lang ako nagulat sa biglaang pagharap ni Manang Eba. Nagtungo siya sa aking harapan at saka inilapag ang tasa ng kape sa bar counter. "Kape niyo po, ser. Mukhang napuyat po kayo ah," pansin niya. Tipid akong ngumiti at tumango. "Medyo lang, Manang Eba," pagsisinungaling ko. Alas kuwatro na ng madaling araw ako nakabalik sa aking silid. Tandang-tanda ko pa kung paanong nagtapos ang aming usapan ni Aviona. Narinig kong tumikhim si Aviona. Para kasing nabuhol ang dila ko nang matapos niyang sabihin ang napakahalagang katagang iyon sa akin. "A-ahm... M-matutulog na ako, S-Sta
"Bago tuluyang malagutan ng hininga si papa, nagawa niya pa ring humingi ng tawad sa akin sa huling pagkakaon." Napalunok ako. "And that's when I realized the consequences of not listening to someone's explanation. Madaming oras ang nasayang dahil sa pagpapadala ko sa aking galit." Natahimik ako saglit. At humugot muna ng panibagong lakas para magsalita. Nanghihina na kasi ako sa sobrang bigat ng emosyon na nailabas ko sa pagkukwento. "But you know what? Minsan, napapatanong pa rin talaga ako sa Diyos. Kung bakit palagi niyang binabawi sa 'kin ang mga taong minamahal ko. Una, si mama. Tapos noong napatawad ko na si papa, saka Niya siya binawi sa akin." Totoo naman. Dumating ako sa punto ng buhay ko na nalugmok ako dahil parehas ng mga magulang ko ang nawala sa akin. Hindi na ako nakabalik pa sa probinsya ni mama kahit na wala na si papa. Kaya sa mansyon ako nagluksa noon. Umabot ako sa hindi pagkain at buong magdamag na pagkukulong sa kuwarto. Walang lumabas na mga luha. Pero sobr
"P-po?" gulantang kong tanong. Nginitian niya lamang ako sa aking reaksyon. "P-pero, bakit po ako? Nariyan naman po ang asawa niyo." Bakit niya ipagkakatiwala sa akin ang isang napakaimportante at napakalaking trabaho? Nahihibang na ba siya? O baka naman dala ng kaniyang unti-unting panghihina? Nanghihina siyang napahalakhak. "Bakit hindi ikaw? Ikaw lamang ang nag-iisa kong anak. Kaya ikaw dapat ang susunod na mamahala n'on," sagot niya. "P-pero po--" "Gusto ko munang magpahinga, Stavros. Huwag na huwag mong sasabihin kay Milagros ang tungkol sa bagay na ito," huling bilin niya bago niya ako palabasin ng kwarto. Matapos ang usapan na iyon, ipinagsawalang-bahala ko na lamang iyon. Baka kasi ay naapektuhan lang siya ng mga iniinom niyang gamot. Hanggang sa isang gabi, balak ko sanang bumaba para uminom ng tubig nang marinig ko ang malakas na boses ng asawa ni Don Steban mula sa kanilang kwarto. Napatigil ako sa akmang pagbaba at pinakinggan ang kanilang usapan. Masama man
"That night, I wasn't able to sleep well because of the thoughts that were running inside my head. Pansamantala kong nakalimutan ang pagkadismaya ko sa eskwelahan. And was just thinking about my dad." Napabuntong-hininga ako. "I didn't know that I was able to feel that way for him after all the grudges that I was holding. Milagros told me that if I've made up my mind and chose to stay with them, then I'd just contact her for her to send someone to fetch me. "And after one night of thinking and weighing everything, I've decided to accept the offer. But I told her that I needed to finish my graduation ceremony first before leaving our bario. Milagros really did send someone to fetch me. I was able to bid goodbye to Koi and his family before leaving," patuloy ko. "Naging malungkot sila sa aking pag-alis. Ngunit ipinangako ko naman na babalik din ako sa aming probinsiya kapag natapos na ang lahat. Pero hindi ko alam na hindi na pala ako muling makakabalik pa sa bayang sinilangan ko." Nak
"May dapat tayong pag-usapan," tipid niyang sagot. Nanatili pa akong nakatanga. "Pasok po muna kayo," aya ko nang ako ay matauhan. Binuksan ko ang pinto at saka siya iginiyang pumasok. Tahimik siyang sumunod at inilibot ang kaniyang paningin sa kabuuan ng aming bahay. "Pagpasensyahan niyo na po ang maliit naming bahay," ani ko. Akala ko ay mandidiri siya, ngunit kataka-takang nanahimik lamang siya at tiningnan ako nang diretso. "Upo po muna kayo. Gusto niyo po ba ng kape o tubig?" tanong ko. "Hindi na kailangan," sagot niya. Pinagkrus niya ang kaniyang mga paa at pinagsalikop ang kaniyang mga palad sa ipinatong sa kaniyang tuhod. "Ang pangalan mo ay Stavros, tama ba ako?" Tumango ako. Halatang-halata sa kaniyang mukha na nagtitiis lamang siya na ako ay kausapin. Hindi na naman ako nagtataka. Bakit nga ba naman siya hindi magkakaganoon kung ang kaharap niya ay ang bunga ng pagtataksil ng kaniyang asawa? "Ano po bang sadya niyo sa pagpunta rito?" diretsang tanong ko
"Ayos ka lang ba, Stavros? Kanina ka pa nananamlay ah. Ano ba kasing napag-usapan niyo ni Mrs. Purita?" nag-aalalang tanong ni Koi sa akin habang naglalakad na kami pauwi. Tipid akong napangiti at saka umiling. "Wala lang, Koi. Tungkol lang doon sa pinakiusap niya sa akin noong isang araw," malamyang palusot ko. "Eh bakit ka biglang nanlambot? Okay ka pa naman kanina ah," pagpupumilit niya. Umiling ako sa kaniya. "Wala lang. Bigla lang sumama ang pakiramdam ko. Napasama ata pagbababad ko sa initan kanina. Mukhang hindi na ako makakatulong kina Aling Delia." Napakamot ako sa aking batok. "Nako! Ayos lang 'yon. Sasabihin ko na lang kina nanay. Saka kailangan mo ring magpahinga. Halos hindi ka na nagpapahinga sa kakaaral at kakatrabaho simula nawala si Aling Lourdes," saad niya. Napangiti ako nang mapait sa saad niya. Tumigil ako sa paglalakad nang mapatapat na kami sa daan pauwi sa kanila. Humarap sa akin si Koi at saka ako nginitian. Tinapik niya ang aking balikat at saka sina
“I stood firm with my decision of not living with my father. At the age of 13, I already lived with myself. Aling Delia would always ask me to stay with them instead. But I would always refuse them because I didn’t want to leave my mother’s house.” Ipinikit ko ang aking mga mata. “Pero ang pinakarason nang pagtira ko roon ay dahil nararamdaman ko pa rin ang presensya ni mama.”Napasinghap ako ng hangin dahil pakiramdam ko ay mauubusan na ako ng hininga sa pagkukwento.Nanatili pa ring tahimik lang si Aviona sa kabilang dako.“I strived hard to survive. I worked and study at the same time. Kahit anong trabaho basta marangal ay pinapasok ko. Ipinagpatuloy ko ang pagsama kina Aling Delia tuwing Sabado at Linggo. At kapag naman sa madaling araw bago ako pumasok sa eskwela, pumupunta ako sa palengke para maging kargador. Pagkauwi ko naman sa hapon galing sa paaralan, babalik ulit ako roon para tulungan sina Aling Delia sa pagliligpit ng mga kagamitan.”Binuksan ko ang aking mga mata at tumi
“Stavros.”Naramdaman ko ang paglapat ng palad ni Aling Delia sa aking kanang balikat. Napapikit ako nang mariin. Sa kaniyang ginawa ay muli na namang namuo ang luha sa aking mga mata.“Palagi lang kaming narito, anak,” pakikiramay niya sa aking nararamdaman.Ilang beses akong pumikit upang pigilin ang aking luha hanggang sa naramdaman ko ang pangangatal ng aking mga labi. “Sa-salamat—” Napalunok ako dahil sa pagkabasag ng aking boses. Huminga ako nang malalim bago muling magsalita. Ngayon, sa mas maayos na bigkas. “S-salamat po, Aling Delia.”Kakatapos lang na mailibing ni mama. Tatlong araw lamang ang kaniyang naging burol dahil wala namang ibang kamag-anak na hinintay. Sa loob ng ilang araw na iyon ay wala akong tulog na maayos. Kung hindi pa ako pipilitin ni Aling Delia para matulog ay hindi pa ako aalis mula sa tabi ng kabaong ni mama.Sa loob ng tatlong araw na iyon, si Aling Delia lamang ang nagawa kong kausapin. Naroon si Don Steban, sinusubukan akong kausapin, ngunit hindi ko