Aviona’s POV
“Mahal na mahal ka ng Tata Pedro, Ana.”
“Ikaw kaya ang pinakapaborito ko sa lahat! At ikaw din ang pinakamaganda rito.”
“Ang ganda mo talaga, anak.”
“Akin ka lang, Ana. Akin lang ang katawan mo!” Nasundan iyon ng isang kahila-hilakbot na halakhak.
Para akong nakaahon mula sa pagkalunod. Hingal na hingal akong napabangon sa aking kama. Napahawak ako sa aking dibdib. Ang sakit nito. Parang may pumipiga rito. Ang isa kong kamay ay naglakbay sa aking pisngi. Humihikbing pinahid ko ang luhang umagos sa aking pisngi. Pinagsamang luha, pawis, at sipon ang bumasa sa aking mukha.
Nagising na naman ako mula sa isang bangungot. Napaatras at napasandal ako sa headboard ng kama. Niyakap ko ang aking mga binti habang walang tigil na humahagulgol. Sa tuwing nagigising ako mula sa isang masamang panaginip ay awtomatikong magbabalik-tanaw ang aking utak sa pinagdaanan ko sa mga kamay ni Tata Pedro. “Tama na,” bulong ko. Ilang beses ko pa iyong binanggit hanggang sa unti-unti akong napasabunot sa aking buhok.
“Hindi ako nagkamali sa pagkupkop sayo, Ana.”
“Ahhh… ang sikip mo talaga, anak.”
“T-tama na p-po.” Napailing ako at mas sinabunutan ang buhok dahil habang tumatagal ay mas lumalakas ang boses ni Tata Pedro na aking naririnig. Napapikit ako nang mariin. Ngunit hindi pa rin nawawala ang tinig na iyon. Magkakasunod na halinghing at ungol ng demonyo ang aking narinig.
“M-maawa po kayo, Tata Pedro,” pagmamakaawa ko.
“Ssshh. Tingnan mo ako, Ana,” may mahinang tinig na utos niya.
Nilukob ng takot at kaba ang aking puso dahil sa narinig. Narito ba talaga siya?
“Tingnan mo ako, anak,” pag-uulit niya.
Umiling ako. Ayaw ko. Mas diniinan ko pa ang pagpikit.
“Tingnan mo ako sabi!” galit na bulyaw niya. Kaagad kong naramdaman ang mahigpit niyang hawak sa aking magkabilang braso. Iyon ang sanhi para bigla kong maimulat ang aking mga mata.
Parang luluwa ang mga ito sa nakita.
Narito nga siya sa aking harapan!
Ang ngisi niya ay parang sa demonyo. “Na-miss mo ba ako, anak?”
Agad kong iwinaksi ang kaniyang mga kamay at agad na bumangon sa kama. Tumakbo ako patungo sa pintuan. Nanginginig ang mga kamay na pinihit ko ang seradora ng pinto. Tumakbo ako sa kahabaan ng pasilyo. Narinig ko pa ang nakakatakot niyang halakhak.
Nang lingunin ko siya ay nasa labas na siya ng aking kwarto at naglalakad papalapit sa akin.
Nang muli akong humarap sa aking dinaraanan ay laking gulat ko nang makitang tila nagtriple ang haba ng pasilyong aking tinatakbuhan. Muli akong napalingon sa kaniya.
Umalingawngaw sa buong paligid ang kaniyang tawa. “Akala mo ba ay matatakasan mo ako, Ana?” parang kulog na tanong niya sa akin.
Hindi ko siya pinansin. Humahangos na tumakbo ako papalayo sa kaniya. Kailangan kong makarating sa kusina para makakuha ng kutsilyo. Ngunit habang tumatakbo ako ay mas lumalayo at humahaba pa ang daan. Halos hindi ko na matanaw ang kabilang dulo ng pasilyo na kinaroroonan ng hagdan.
Dinig na dinig ko ang aking paghinga sa kabila ng nakakabingi at nakakakilabot niyang halakhak.
“Kung ako sayo, hindi na ako ako tatakbo. Hindi mo naman ako matatakasan kahit kailan eh. Habang buhay ka nang mabubuhay kasama ako, Ana.” Muli na naman siyang tumawa.
Hindi sadyang nilingon ko siya. At halos humiwalay ang aking kaluluwa nang makita kong halos isang pulgada na lamang ang layo ng kaniyang mukha sa akin.
“Hindi mo ako matatakasan, Ana!” sigaw niya at nanlalaki ang mga matang tumawa.
Napabangon ako sa aking kama. Para akong hinabol ng isang daang kabayo. Akala ko ay totoo iyon. Akala ko ay talagang nahanap niya ako. Panaginip lang pala. Panaginip sa loob ng isang panaginip.
Napasandal ako sa headboard ng kama at napasuklay sa aking buhok. Hanggang ngayon ay hinahabol ko pa rin ang aking hininga. Wala nang lumabas na luha sa aking mga mata.
Ilang minuto pa bago ko tuluyang mapakalma ang aking sarili.
Napatingin ako sa orasan. Alas kwatro pa lang pala. Ngunit ayaw ko nang matulog pa ulit. Baka bangungutin na naman ako.
Napagpasyahan kong lumabas na lang sa kwarto. Ginawa ko ang lahat para hindi makalikha ng tunog. Mabuti na lamang at tulog pa ang lahat ng tao sa mansyon.
Pupunta sana ako sa kusina ngunit nang makarating ako sa sala ay hindi sadyang napatingin ako sa may bintana. Imbes na sa kusina ako mapunta ay hinila ako ng aking mga paa patungo sa labas.
Nakatulog ang security guard na nagbabantay sa may gate kaya malaya akong nakalabas ng mansyon.
Ang sarap lumanghap ng hangin mula sa labas. Umihip ang hangin kaya napayakap ako sa aking braso. Hindi pala ako nakapagbalabal.
Yakap-yakap ko ang aking sarili na binagtas ang kahabaan ng kalsada. Napakatahimik ng village. Palibhasa ay madaling araw pa lang kasi. Naglalakihan rin ang mga bahay na nakatayo sa buong village. Hindi pa ako nakakalabas ng mansyon simula nang tumira ako doon kaya naman ay unang beses ko pa lang na makapaglibot dito. Hindi ako makaramdam ng takot dahil walang mga tao at may mga poste rin ng ilaw sa paligid. Ang totoo ay mas takot pa ako sa mga tao kaysa sa kadiliman.
Napatigil ako sa pagtingin sa paligid nang makarinig ako ng atungal. Nang tingnan ko ang pinagmumulan niyon ay natagpuan ko ang isang kulay brown na tuta.
Awtomatikong gumuhit ang ngiti sa aking labi. Ang nakakapagpangiti lang sa akin sa mundong ito ay mga bata at mga alagang hayop na tulad ng tutang ito. Napakainosente kasi ng mga ito. Siguradong hindi ka nila sasaktan kapag hindi mo naman sila ginagawan nang masama. Nakakaginhawa sila ng pakiramdam tingnan.
Lalapitan ko na sana ang tuta na nakatitig sa akin ngunit agad siyang tumakbo nang humakbang ako. Dala ng kasabikan ay hinabol ko ito.
Buti na lang at hindi siya nawala sa aking paningin. Bahagya akong hiningal bago tumigil ang tuta.
Nang mapatingin ako sa paligid ay napagtanto ko na isa itong children’s park sa loob ng village na ito.
Nabaling ang aking atensyon nang maramdaman ko ang pagdila ng tuta sa aking paanan. Napatawa ako ay napaupo. Nginitian ko ang tutang nakatitig sa akin.
Bigla niyang tiningnan ang duyan sa gitna ng parke.
Mas lumawak ang aking ngiti. “Gusto mo bang magduyan?” tanong ko sa kaniya.
Sabik na sabik itong tumahol.
“O sige. Halika.” Binuhat ko siya at naglakad ako papalapit sa duyan. Naupo ako roon at kinalong ang tuta. Sinimulan kong pagalawin ang duyan.
Kumapit ako sa bakal na tali ng duyan gamit ang aking isang kamay. Napapikit ako at dinama ang paghampas ng malamig na hangin sa aking mukha.
Naalala ko ang aking pagkabata. Iyong mga panahon na hindi pa dinudungisan ng mundo ang aking pag-iisip. Iyong wala akong ibang iniintindi kundi ang makipaglaro sa mga kasama kong bata sa bahay-ampunan. Sana nanatili na lang akong bata. Sana nanatili na lang akong ganoon.
Tumigil rin kami kalaunan nang maramdaman kong nagsawa na ang tuta sa pagduyan. “Gusto mo bang maglaro?” Pinaharap ko siya sa akin na parang bata.
Tumahol ito nang tumahol kaya naman ay pinagbigyan ko siya.
Masayang-masaya akong nakipaglaro at nakipaghabulan sa tuta. Para akong bumalik sa pagkabata. Ang tanging nasa isip ko lang sa mga sandaling lumipas ay ang magpakasaya kasama ang natagpuang tuta. Hindi ko na nga namalayan na nagbukang-liwayway na pala.
Muling tumakbo ang tuta papalayo sa akin. Gustong-gusto niya talagang nagpapahabol. Kaya naman agad ko siyang hinabol. Maliksi siyang nagpaikot-ikot sa buong parke. Ngunit nang nagtagal ay nag-iba siya ng direksyon. Tumakbo siya palabas sa parke.
Agad ko siyang sinundan para lamang mapatigil sa paghabol sa kaniya nang makita ko kung kanino siya tumigil.
Dinidilaan niya ang paanan ni Stavros na seryosong nakatingin sa akin ngayon.
Aviona’s POVNanigas ako sa aking kinatatayuan nang salubungin ko ang seryosong mukha ni Stavros habang siya ay nakapamulsa lang na nakatitig din sa akin.Ilang sandali kaming nagsukatan ng tingin.“What are you doing here?” pagputol niya sa katahimikang namamagitan sa amin.Wala sa oras na napalunok ako dahil sa klase ng tingin na ipinupukol niya sa akin. Galit ba siya dahil lumabas ako sa kaniyang mansyon? Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. “A-ahm…” Hindi ko alam kung paano magsisimulang magpaliwanag. Ayaw kong magkamali dahil baka saktan niya ako.Sa kaniyang itsura ngayon ay hindi malabong ganoon ang mangyari. Ganitong tingin din kasi ang natatanggap ko mula kay Tata Pedro noon bago niya ako umpisahang saktan.“I’m waiting, Aviona,” muling salita niya.&
Stavros’ POVPalingon-lingon si Aviona sa paligid.Sa tingin ko ay hinahanap niya ang nakalarong tuta kanina.Naalala ko kung paano ko siya sinundan sa kaniyang paggagala kaninang madaling araw. Noong nagising kasi siya ay eksaktong kagagaling ko lang sa banyo noon para umihi. Kitang-kita ko kung paano siya takot na takot na nagising sa kaniyang pagtulog. Hanggang sa lumabas siya ng kaniyang kwarto sa tulong ng CCTV na naka-install sa kaniyang kwarto.Doon na ako nagpasyang lumabas para sundan siya. Ginawa ko ang lahat para hindi niya maramdaman ang aking presensya. Pinanatili ko ang malayo ngunit sapat na distansya sa pagitan naming dalawa para mabantayan siya.Kaagad akong naalarma nang makita ko siyang napatigil sa tapat ng kusina. Ang nasa isip ko kanina ay mabuti na lamang at sakto ang aking paggising. Dahil baka maisipan na naman niya
Stavros’ POV“What happened?” Hindi ko naitago ang interes sa kaniyang ibinalita.Umayos si Denillon sa pagkakaupo. “I visited the orphanage. Nagawa kong makausap ang isa sa mga namamahala doon. She is called Sister Janet. I asked her if there is someone named Tata Pedro living there. She told me that Tata Pedro is the founder of the orphanage, Peter Sarmiento to be exact. But he just died a year ago due to heart attack.”Hindi naituloy ni Denillon ang dapat na idudugtong dahil biglang sumulpot si Aviona mula sa garden. Napatingin siya sa amin kaya’t tinawag ko na rin siya.“Come here,” aya ko.Alanganin siyang lumapit sa kinaroroonan namin. Hindi niya nakalimutang dumistansya sa amin. “B-bakit?”“Aviona, this is Denillon Gomez, one of my friends. And Denillon,
Stavros’ POV“How’s everything in the office?” I asked Dominic over the phone. I just finished taking a bath and was now patting my hair with a towel.“Everything’s fine, Mr. Bienvenelo. Mr. Madrigal is taking care of everything.”I could hear the sound of a busy keyboard from the other line. “That’s good. Send me the financial report since I left there then,” I ordered.“Yes, Mr. Bienvenelo. I will send it immediately once I get it from the finance department.”“And also, keep me updated about everything there. Give me a call when something happens.”“Copy, Mr. Bienvenelo.”Ibinaba ko na ang tawag at inihagis sa laundry basket ang ginamit na towel. I walked towards the closet and got some casual clothes.
Aviona’s POVCan’t you stay for us? Can’t you stay for the people you’ve just met but truly cared for you?Paulit-ulit kong naririnig ito sa aking utak na dinaig pa ang sirang plaka.Ilang araw na ang lumipas simula noong kumain kami ni Stavros sa hardin ng kaniyang mansyon. Pero hindi na nawala sa isip ko ang kaniyang sinabi. Hindi ko siya nagawang sagutin noon dahil nablangko ang aking utak at talagang nagulat ako sa kaniyang itinanong. Nakadagdag sa pagkalutang ko ang pagkadismayang nakita ko sa kaniyang mukha. Kaya nang makabawi ako ay iniwan ko siyang mag-isa sa hardin. Kaagad akong dumiretso sa kwarto noon at buong araw na nagkulong.Dinalhan na lamang ako ni Manang Eba ng makakain para sa tanghalian at hapunan. Tinanong niya pa ako kung masama ba ang aking pakiramdam kaya ako nagkulong sa kwarto.
Aviona’s POV“Aviona?”Naibalik ako sa realidad nang marinig ko ang pagtawag ni Stavros sa akin.Nakakunot ang kaniyang noo habang nakatingin sa akin. Binitawan niya na ang basong hawak at saka tumayo.Kinuyom ko ang aking mga kamao at napaatras.Lalong lumalim ang linya sa kaniyang noo. “What are you doing here?”Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. Hindi ko alam kung paano sasagot sa kaniya. Nagsisisi ako kung bakit pa ako bumaba. Sana ay tiniis ko na lang ang pagkauhaw ko at nanatili sa aking kwarto.“Are you okay?” paos niyang tanong. Ang pamumungay ng kaniyang mga mata ay gaya ng kay Tata Pedro. Nag-umpisa siyang humakbang papunta sa aking direksyon.Napapikit ako nang mariin para kalmahin ang sarili. Sa kabila ng masamang pakiramdam
Stavros’ POVI looked at her pleadingly as I shook my head. “Don’t do this, baby.”It was a horror seeing her standing on that banister. I didn’t think that I’d be going to regret requesting for a balcony in this room.She wiped her tears and shook her head. “H-hayaan niyo na akong magpahinga,” she begged.No! I wouldn’t let her do that. I would be selfish once again.Parang may sariling utak ang aking mga paa na tumakbo patungo sa kaniya nang makita kong tumalikod siya sa amin.“Anak!” Napasigaw si Manang Eba nang magtangkang tumalon si Aviona.Kaagad kong niyakap ang kaniyang baywang at saka siya hinatak pababa.Hindi siya nagtagumpay.“I’m sorry, baby. I had to touch you.” Napau
Aviona’s POVAng sabi nila, hangga’t nabubuhay ka raw, may pag-asa. At habang nananatili kang humihinga sa mundong ibabaw, ibig sabihin n’on, hindi pa tapos ang misyon mo dito.Pero ang katanungan ko sa aking sarili ay nananatili pa ring walang kasagutan. Ano pa bang misyon ko sa mundong ito? Bakit humihinga pa rin ako. Misyon ko bang magdusa dahil sa pangyayaring kahit sa hinagap ko ay hindi ko hiniling?Iminulat ko ang aking mga mata. Bumungad sa aking paningin ang kisame. Pagod akong napabuntong-hininga. Muli kong sinariwa ang nangyari kagabi. Hindi ko alam kung bakit. Pero nakaramdam ako ng ibang klase ng takot kagabi matapos akong hilahin ni Stavros mula sa akmang pagtalon.Nayanig ang aking mundo nang mapagtantong kapag itinuloy ko iyon ay maaaring hindi na ako nagising pa ngayon umaga. Hindi ba’t iyon naman ang gusto ko noon pa man? Hin
"Is Aviona awake already?" naalala kong itanong kay Manang Eba."Ang alam ko ay oo. Sabi nila Magda ay nasa hardin siyang muli," sagot ni Manang Eba na abala sa pagpupunas ng lababo."Did she already eat?""Hindi pa, Ser Stabros. Hindi pa siya pumupunta sa hapagkainan. Baka dumiretso na naman iyon sa hardin para magdilig ng halaman o gumuhit," sagot niya."Oh." Napatango ako sa kaniyang sagot. "Do we still have fresh milk?"Humarap sa akin si Manang Eba at ngumisi. "Oo. Nariyan sa fridge."Kaagad kong inubos ang aking kape at saka nagtungo para kumuha ng tray.Mabuti na lamang at may naluto nang agahan si Manang Eba. Kaya ay naglagay na lamang ako sa plato ng pagkain at naglagay ng gatas sa baso."Para kay Aviona ba 'yan, Ser Stabros?" singit ni Manang Eba nang matapos ako sa paglalagay ng gatas.Napakamot ako sa aking kilay at tipid na napangiti. "Yeah."Narinig ko ang impit na sigaw ni Manang Eba. "Iba ka na talaga, ser!" kantyaw niya.Natatawa akong napailing sa kaniya.Kung dati a
"Magandang umaga, Ser Stabros!" bati ni Manang Eba nang makita niya akong papasok sa kusina. "Magandang umaga rin, Manang Eba," bati ko pabalik."Kape?" alok niya sa 'kin. Tumango ako sa kaniya. "Yes, please," sagot ko saka umupo sa high chair. Nangalumbaba ako sa bar counter at tamad na pinanood si Manang Eba sa pagtimpla ng aking kape. Napapapikit-pikit pa ako. At muntik nang masubsob sa counter kung hindi lang ako nagulat sa biglaang pagharap ni Manang Eba. Nagtungo siya sa aking harapan at saka inilapag ang tasa ng kape sa bar counter. "Kape niyo po, ser. Mukhang napuyat po kayo ah," pansin niya. Tipid akong ngumiti at tumango. "Medyo lang, Manang Eba," pagsisinungaling ko. Alas kuwatro na ng madaling araw ako nakabalik sa aking silid. Tandang-tanda ko pa kung paanong nagtapos ang aming usapan ni Aviona. Narinig kong tumikhim si Aviona. Para kasing nabuhol ang dila ko nang matapos niyang sabihin ang napakahalagang katagang iyon sa akin. "A-ahm... M-matutulog na ako, S-Sta
"Bago tuluyang malagutan ng hininga si papa, nagawa niya pa ring humingi ng tawad sa akin sa huling pagkakaon." Napalunok ako. "And that's when I realized the consequences of not listening to someone's explanation. Madaming oras ang nasayang dahil sa pagpapadala ko sa aking galit." Natahimik ako saglit. At humugot muna ng panibagong lakas para magsalita. Nanghihina na kasi ako sa sobrang bigat ng emosyon na nailabas ko sa pagkukwento. "But you know what? Minsan, napapatanong pa rin talaga ako sa Diyos. Kung bakit palagi niyang binabawi sa 'kin ang mga taong minamahal ko. Una, si mama. Tapos noong napatawad ko na si papa, saka Niya siya binawi sa akin." Totoo naman. Dumating ako sa punto ng buhay ko na nalugmok ako dahil parehas ng mga magulang ko ang nawala sa akin. Hindi na ako nakabalik pa sa probinsya ni mama kahit na wala na si papa. Kaya sa mansyon ako nagluksa noon. Umabot ako sa hindi pagkain at buong magdamag na pagkukulong sa kuwarto. Walang lumabas na mga luha. Pero sobr
"P-po?" gulantang kong tanong. Nginitian niya lamang ako sa aking reaksyon. "P-pero, bakit po ako? Nariyan naman po ang asawa niyo." Bakit niya ipagkakatiwala sa akin ang isang napakaimportante at napakalaking trabaho? Nahihibang na ba siya? O baka naman dala ng kaniyang unti-unting panghihina? Nanghihina siyang napahalakhak. "Bakit hindi ikaw? Ikaw lamang ang nag-iisa kong anak. Kaya ikaw dapat ang susunod na mamahala n'on," sagot niya. "P-pero po--" "Gusto ko munang magpahinga, Stavros. Huwag na huwag mong sasabihin kay Milagros ang tungkol sa bagay na ito," huling bilin niya bago niya ako palabasin ng kwarto. Matapos ang usapan na iyon, ipinagsawalang-bahala ko na lamang iyon. Baka kasi ay naapektuhan lang siya ng mga iniinom niyang gamot. Hanggang sa isang gabi, balak ko sanang bumaba para uminom ng tubig nang marinig ko ang malakas na boses ng asawa ni Don Steban mula sa kanilang kwarto. Napatigil ako sa akmang pagbaba at pinakinggan ang kanilang usapan. Masama man
"That night, I wasn't able to sleep well because of the thoughts that were running inside my head. Pansamantala kong nakalimutan ang pagkadismaya ko sa eskwelahan. And was just thinking about my dad." Napabuntong-hininga ako. "I didn't know that I was able to feel that way for him after all the grudges that I was holding. Milagros told me that if I've made up my mind and chose to stay with them, then I'd just contact her for her to send someone to fetch me. "And after one night of thinking and weighing everything, I've decided to accept the offer. But I told her that I needed to finish my graduation ceremony first before leaving our bario. Milagros really did send someone to fetch me. I was able to bid goodbye to Koi and his family before leaving," patuloy ko. "Naging malungkot sila sa aking pag-alis. Ngunit ipinangako ko naman na babalik din ako sa aming probinsiya kapag natapos na ang lahat. Pero hindi ko alam na hindi na pala ako muling makakabalik pa sa bayang sinilangan ko." Nak
"May dapat tayong pag-usapan," tipid niyang sagot. Nanatili pa akong nakatanga. "Pasok po muna kayo," aya ko nang ako ay matauhan. Binuksan ko ang pinto at saka siya iginiyang pumasok. Tahimik siyang sumunod at inilibot ang kaniyang paningin sa kabuuan ng aming bahay. "Pagpasensyahan niyo na po ang maliit naming bahay," ani ko. Akala ko ay mandidiri siya, ngunit kataka-takang nanahimik lamang siya at tiningnan ako nang diretso. "Upo po muna kayo. Gusto niyo po ba ng kape o tubig?" tanong ko. "Hindi na kailangan," sagot niya. Pinagkrus niya ang kaniyang mga paa at pinagsalikop ang kaniyang mga palad sa ipinatong sa kaniyang tuhod. "Ang pangalan mo ay Stavros, tama ba ako?" Tumango ako. Halatang-halata sa kaniyang mukha na nagtitiis lamang siya na ako ay kausapin. Hindi na naman ako nagtataka. Bakit nga ba naman siya hindi magkakaganoon kung ang kaharap niya ay ang bunga ng pagtataksil ng kaniyang asawa? "Ano po bang sadya niyo sa pagpunta rito?" diretsang tanong ko
"Ayos ka lang ba, Stavros? Kanina ka pa nananamlay ah. Ano ba kasing napag-usapan niyo ni Mrs. Purita?" nag-aalalang tanong ni Koi sa akin habang naglalakad na kami pauwi. Tipid akong napangiti at saka umiling. "Wala lang, Koi. Tungkol lang doon sa pinakiusap niya sa akin noong isang araw," malamyang palusot ko. "Eh bakit ka biglang nanlambot? Okay ka pa naman kanina ah," pagpupumilit niya. Umiling ako sa kaniya. "Wala lang. Bigla lang sumama ang pakiramdam ko. Napasama ata pagbababad ko sa initan kanina. Mukhang hindi na ako makakatulong kina Aling Delia." Napakamot ako sa aking batok. "Nako! Ayos lang 'yon. Sasabihin ko na lang kina nanay. Saka kailangan mo ring magpahinga. Halos hindi ka na nagpapahinga sa kakaaral at kakatrabaho simula nawala si Aling Lourdes," saad niya. Napangiti ako nang mapait sa saad niya. Tumigil ako sa paglalakad nang mapatapat na kami sa daan pauwi sa kanila. Humarap sa akin si Koi at saka ako nginitian. Tinapik niya ang aking balikat at saka sina
“I stood firm with my decision of not living with my father. At the age of 13, I already lived with myself. Aling Delia would always ask me to stay with them instead. But I would always refuse them because I didn’t want to leave my mother’s house.” Ipinikit ko ang aking mga mata. “Pero ang pinakarason nang pagtira ko roon ay dahil nararamdaman ko pa rin ang presensya ni mama.”Napasinghap ako ng hangin dahil pakiramdam ko ay mauubusan na ako ng hininga sa pagkukwento.Nanatili pa ring tahimik lang si Aviona sa kabilang dako.“I strived hard to survive. I worked and study at the same time. Kahit anong trabaho basta marangal ay pinapasok ko. Ipinagpatuloy ko ang pagsama kina Aling Delia tuwing Sabado at Linggo. At kapag naman sa madaling araw bago ako pumasok sa eskwela, pumupunta ako sa palengke para maging kargador. Pagkauwi ko naman sa hapon galing sa paaralan, babalik ulit ako roon para tulungan sina Aling Delia sa pagliligpit ng mga kagamitan.”Binuksan ko ang aking mga mata at tumi
“Stavros.”Naramdaman ko ang paglapat ng palad ni Aling Delia sa aking kanang balikat. Napapikit ako nang mariin. Sa kaniyang ginawa ay muli na namang namuo ang luha sa aking mga mata.“Palagi lang kaming narito, anak,” pakikiramay niya sa aking nararamdaman.Ilang beses akong pumikit upang pigilin ang aking luha hanggang sa naramdaman ko ang pangangatal ng aking mga labi. “Sa-salamat—” Napalunok ako dahil sa pagkabasag ng aking boses. Huminga ako nang malalim bago muling magsalita. Ngayon, sa mas maayos na bigkas. “S-salamat po, Aling Delia.”Kakatapos lang na mailibing ni mama. Tatlong araw lamang ang kaniyang naging burol dahil wala namang ibang kamag-anak na hinintay. Sa loob ng ilang araw na iyon ay wala akong tulog na maayos. Kung hindi pa ako pipilitin ni Aling Delia para matulog ay hindi pa ako aalis mula sa tabi ng kabaong ni mama.Sa loob ng tatlong araw na iyon, si Aling Delia lamang ang nagawa kong kausapin. Naroon si Don Steban, sinusubukan akong kausapin, ngunit hindi ko