Aviona’s POV
“Nako kung nakita mo lang ang reaksyon ni Ser Stabros noong dumating siyang hindi pa namin nabubuksan ang pinto ng banyo mo. Para siyang magbubuga ng apoy anumang oras. At noong hindi niya kayang buksan iyong pinto sa pagtadyak, nagpakuha siya ng bareta kay Jessa. Sinira niya kaya ang pinto ng banyo mo para lang mailigtas ka,” masiglang kwento ni Manang Eba na may kasama pang mga aksyon.
Lihim akong napabuntong-hininga.
“At saka kung nag-alala kami ng mga kasambahay nang makita namin ang kalagayan mo noon, mas grabeng pag-aalala ang naramdaman ni Ser Stabros para sayo,” naging malumanay ang boses na dugtong niya.
Tipid ko siyang nginitian. Hindi ko magawang maniwala sa kaniyang ikinuwento. Napakaimposibleng mag-alala si Stavros sa akin ng ganoon. Sa hinuha ko ay sinosobrahan lamang ni Manang Eba ang kaniyang kwento para maging okay kami ni Stavros. At saka sino ba naman ako sa buhay niya para mag-alala siya ng ganoon kalala? Hindi niya naman ako kilala nang matagal. At naging mag-asawa lamang kami dahil binayaran niya ang kumupkop sa akin.
Natigil sa pagkukwento si Manang Eba nang bumukas ang pinto ng hospital room. Pumasok si Stavros mula roon.
Napakuyom ako ng aking kamao sa ilalim ng kumot. Hindi na mawala sa aking sistema ang makaramdam ng kakaibang takot at kaba sa tuwing may lalaki akong nakikita sa aking paligid. Kapag nakakakita ako ng gaya nila kahit na nasa malayo pa basta abot ng aking paningin ay kaagad akong kinakabahan. At kapag unti-unti naman silang lumalapit o kung malapit lang sila sa akin ay awtomatikong nanginginig ang aking mga kalamnan.
Hindi na ito mawawala sa akin dahil halos buong buhay ko akong namuhay sa takot sa mga lalaking nagtatangkang lumapit at mapalapit sa akin. Para sa akin ay mga nilalang silang walang alam kung hindi ang busugin ang tawag ng kanilang laman sa pamamagitan ng pang-aabuso sa akin.
Masisisi ba nila ako kung malalaman nila kung anong klaseng pangbababoy ang naranasan ko sa ilan sa mga kauri nila?
Ramdam ko ang panginginig ng luha sa aking mga mata.
Bakit pa ba siya pumupunta rito? Hindi ba ay may trabaho siya? Bakit pa siya dumadalaw kung narito naman si Manang Eba para bantayan ako. Dapat ay pumapasok na lang siya sa kaniyang trabaho. Sana ay tulad ng dati na hindi siya lumalapit o nagpapakita sa akin.
Naramdaman ko ang paghaplos ni Manang Eba sa aking braso. Ngumiti ito sa akin. “Iiwan muna kita rito, anak. Uuwi na muna ako para kumuha ng pamalit mo. Huwag kang mag-alala. Babantayan ka ni Ser Stabros habang wala ako,” paalam niya.
Agad kong hinawakan ang kaniyang braso gamit ang isa kong kamay. Tiningnan ko siya nang may pagmamakaawa. Ayokong maiwan dito kasama ang isang lalaki.
Tinanggal ni Manang Eba ang pagkakahawak ko sa kaniya. Muli niya akong nginitian na parang sinasabi niyang ayos lang na maiwan ako dito kasama si Stavros.
“Manang,” nanghihinang tawag ko sa kaniya. Huwag niyo akong iwan dito, please?
Tumingin pa ito kay Stavros bago ako muling binalingan ng tingin. “Babalik din ako agad, anak,” aniya saka kinuha ang bag na naglalaman ng mga ginamit kong damit. “Babalik din ako agad,” pag-uulit niya bago tuluyang lumabas ng silid.
Hindi sadyang napatingin ako kay Stavros dahil nasa malapit pa rin siya ng pintuan. Napaatras ako sa ulunan ng kama nang magsimula siyang humakbang. Akala ko ay lalapit siya sa akin. Ngunit medyo nakahinga ako nang maluwag nang makitang naglakad siya papunta sa sofa na nakapwesto sa dulo ng silid kung saan siya nakaupo nang unang beses akong magising sa kwartong ito.
“Don’t worry. I won’t come near you,” saad niya nang mapansin ang reaksyon ng aking katawan.
Gayunpaman ay nanatili pa rin akong alerto. Humiga ako at binalot ng kumot ang aking katawan. Ipinukol ko ang aking tingin sa pinto. Pero nakikita ko pa rin siya sa gilid. Parang magkaka-stiff neck ako sa pagpigil na lumingon sa pwesto niya.
Napatikhim siya na nagpaigtad sa akin. “How are you feeling?”
Napahigit ako sa aking hininga. Nanatiling tikom ang aking bibig. Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. Sa halip na sagutin ang kaniyang tanong ay tinalikuran ko siya.
Bumuntong-hininga siya.
Nakarinig ako ng kaluskos ng kaniyang paggalaw kaya napapikit ako nang mariin.
Huwag kang lalapit, please?
“Look, Aviona. I know I’ve already talked about this with you. But I want to apologize again about what I’ve done to you that night. I know that there is nothing that can justify the immorality that I did. But I still want to ask for forgiveness. I know that you can’t forgive me yet. But I am willing to wait,” biglang salita niya.
Napapikit ako at muling sinariwa ang nangyari noong gabing iyon, kung paanong napunta kami sa sitwasyong iyon. Siguro kung nanatili na lang ako sa aking kwarto noon ay hindi mangyayari iyon. Pero kahit hindi niya itinuloy ang naumpisahan niya ay hindi iyon naging sapat para mawala ang takot ko sa kaniya. Dahil lalo lamang iyong tumindi.
Paano kung malasing ulit siya? Paano kung sa susunod ay ituloy niya na ang binabalak niya? Kaya hindi ko magawang maniwala sa kaniya dahil sa dami ng katangungan at posibilidad na tumatakbo sa utak ko.
Kahit ganito, may gusto pa rin akong malaman. Napalunok ako. Ibinuka ko ang aking bibig. Mga ilang segundo pa ang dumaan bago may lumabas na tinig mula rito. “B-bakit?” Nanatili akong nakatalikod sa kaniya kaya hindi ko makita ang kaniyang reaksyon.
“A-anong bakit?” takang tanong niya.
Nabubuo sa aking isipan na nakakunot ang kaniyang noo ngayon.
“B-bakit mo ako iniligtas?” Sa wakas ay naisatinig ko iyon. Sa unang pagkakataon mula nang nangyari ang insidente ay nagawa kong makipag-usap sa kaniya nang hindi sumisigaw at nagwawala.
“Bakit hindi? I care for you so I saved you.”
Hindi ko alam ngunit parang saglit na may humaplos sa aking puso nang marinig ko ang sinambit niyang iyon. Gaya ng haplos sa puso noong nilinis ni Manang Eba ang nabasa kong sugat. Ngunit agad iyong pinigil ng utak ko. Napakalakas ng parte nito ang nagsasabi na nagsisinungaling si Stavros. “B-bakit ka m-mag-aalala sa akin?” Napahinga pa ako nang malalim dahil hirap na hirap akong magsalita dahil sa kaniyang presensya. “H-hindi mo naman ako kilala n-nang matagal.”
Parang may dumaang anghel dahil hindi agad siya nagsalita.
“Hindi kailangan ng tao na makasama nang matagal ang isang tao para mabuo ang pag-aalala niya rito. Likas sa isang tao ang mag-alala sa isang taong nasaktan. Even though I don’t know much about you, that isn’t a reason for me not to care for you.”
Natahimik ako sa kaniyang sinabi. Muli akong nakaramdam ng mainit na pakiramdam sa aking dibdib. Hindi ko na nagawang magsalita pa dahil alam kong iyon lang ang kaya kong masabi sa kaniya nang hindi gaano nanginginig ang boses.
Napatikhim siya ulit. “I know this is too much. Pero pwede ko bang malaman kung bakit ka humantong sa ganitong sitwasyon? Anong dahilan kung bakit mo sinasaktan ang sarili mo?”
Nakurot ko ang likod ng aking palad. Nalasahan ko ang dugo sa aking bibig dulot nang madiin na pagkagat ko sa aking labi. Naalala ko na naman kasi ang aking nakaraan. Akala ko ay kaya ko nang marinig ang tanong na iyon mula sa bibig ng ibang tao. Pero hindi pa rin pala. Masakit. At nakakaubos.
Hindi ko namalayan ang pagtulo ng luha sa aking mga mata.
“I’m sorry if I asked that sensitive question. But please remember that if you’re ready to share your burdens, we’re here. Manang Eba is here. I will be here for you. We’ll wait until you’re ready. And I want you to know that we’re not your enemy here. We’re here to help you overcome what you’re going through.”
Rumagasa ang luha sa aking mga mata.
“I will go out now. You can sleep while waiting for Manang Eba. Please get well soon, Aviona,” paalam niya bago tinungo ang daan palabas.
Naiwan akong tahimik na umiiyak sa kwartong ito. Nalilito ako sa aking sarili. Ang isip ko ay sumisigaw na huwag magtiwala sa kaniya. Ngunit ang puso ko ay sumasalungat. Kaya ko na nga bang magtiwala sa isang lalaki? Kaya ko na nga bang ipaubaya ang aking lihim sa aking asawa?
Stavros’ POV Tahimik naming binabaybay ang daan pauwi.Aviona just got discharged a while ago. She had been staying there for three days exactly. Actually, she could already go home a day after the day she was brought in the hospital. But I asked Dr. Cruz to let her stay for another two days to check if her wound was truly fine.Walang umiimik sa aming tatlo. Kami lamang nila Manang Eba at Aviona sa loob ng sasakyan. Ako ang nagmamaneho habang nasa likuran naman silang dalawa.Napatingin ako sa front mirror para tingnan si Aviona. Nahuli ko siyang nakatingin sa akin ngunit agad niyang ibinaling sa may bintana ang kaniyang mga mata nang mahuli ko siya.Napangiti ako sa kaniyang reaksyon.I could say that something about us had improved.Hindi na kasi siya nagwawala sa tuwing nakikita niya ako. Hindi
Aviona’s POV“Mahal na mahal ka ng Tata Pedro, Ana.”“Ikaw kaya ang pinakapaborito ko sa lahat! At ikaw din ang pinakamaganda rito.”“Ang ganda mo talaga, anak.”“Akin ka lang, Ana. Akin lang ang katawan mo!” Nasundan iyon ng isang kahila-hilakbot na halakhak.Para akong nakaahon mula sa pagkalunod. Hingal na hingal akong napabangon sa aking kama. Napahawak ako sa aking dibdib. Ang sakit nito. Parang may pumipiga rito. Ang isa kong kamay ay naglakbay sa aking pisngi. Humihikbing pinahid ko ang luhang umagos sa aking pisngi. Pinagsamang luha, pawis, at sipon ang bumasa sa aking mukha.Nagising na naman ako mula sa isang bangungot. Napaatras at napasandal ako sa headboard ng kama. Niyakap ko ang aking mga binti habang walang tigil na humahagulgol. Sa tuwing nagigising ako mu
Aviona’s POVNanigas ako sa aking kinatatayuan nang salubungin ko ang seryosong mukha ni Stavros habang siya ay nakapamulsa lang na nakatitig din sa akin.Ilang sandali kaming nagsukatan ng tingin.“What are you doing here?” pagputol niya sa katahimikang namamagitan sa amin.Wala sa oras na napalunok ako dahil sa klase ng tingin na ipinupukol niya sa akin. Galit ba siya dahil lumabas ako sa kaniyang mansyon? Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. “A-ahm…” Hindi ko alam kung paano magsisimulang magpaliwanag. Ayaw kong magkamali dahil baka saktan niya ako.Sa kaniyang itsura ngayon ay hindi malabong ganoon ang mangyari. Ganitong tingin din kasi ang natatanggap ko mula kay Tata Pedro noon bago niya ako umpisahang saktan.“I’m waiting, Aviona,” muling salita niya.&
Stavros’ POVPalingon-lingon si Aviona sa paligid.Sa tingin ko ay hinahanap niya ang nakalarong tuta kanina.Naalala ko kung paano ko siya sinundan sa kaniyang paggagala kaninang madaling araw. Noong nagising kasi siya ay eksaktong kagagaling ko lang sa banyo noon para umihi. Kitang-kita ko kung paano siya takot na takot na nagising sa kaniyang pagtulog. Hanggang sa lumabas siya ng kaniyang kwarto sa tulong ng CCTV na naka-install sa kaniyang kwarto.Doon na ako nagpasyang lumabas para sundan siya. Ginawa ko ang lahat para hindi niya maramdaman ang aking presensya. Pinanatili ko ang malayo ngunit sapat na distansya sa pagitan naming dalawa para mabantayan siya.Kaagad akong naalarma nang makita ko siyang napatigil sa tapat ng kusina. Ang nasa isip ko kanina ay mabuti na lamang at sakto ang aking paggising. Dahil baka maisipan na naman niya
Stavros’ POV“What happened?” Hindi ko naitago ang interes sa kaniyang ibinalita.Umayos si Denillon sa pagkakaupo. “I visited the orphanage. Nagawa kong makausap ang isa sa mga namamahala doon. She is called Sister Janet. I asked her if there is someone named Tata Pedro living there. She told me that Tata Pedro is the founder of the orphanage, Peter Sarmiento to be exact. But he just died a year ago due to heart attack.”Hindi naituloy ni Denillon ang dapat na idudugtong dahil biglang sumulpot si Aviona mula sa garden. Napatingin siya sa amin kaya’t tinawag ko na rin siya.“Come here,” aya ko.Alanganin siyang lumapit sa kinaroroonan namin. Hindi niya nakalimutang dumistansya sa amin. “B-bakit?”“Aviona, this is Denillon Gomez, one of my friends. And Denillon,
Stavros’ POV“How’s everything in the office?” I asked Dominic over the phone. I just finished taking a bath and was now patting my hair with a towel.“Everything’s fine, Mr. Bienvenelo. Mr. Madrigal is taking care of everything.”I could hear the sound of a busy keyboard from the other line. “That’s good. Send me the financial report since I left there then,” I ordered.“Yes, Mr. Bienvenelo. I will send it immediately once I get it from the finance department.”“And also, keep me updated about everything there. Give me a call when something happens.”“Copy, Mr. Bienvenelo.”Ibinaba ko na ang tawag at inihagis sa laundry basket ang ginamit na towel. I walked towards the closet and got some casual clothes.
Aviona’s POVCan’t you stay for us? Can’t you stay for the people you’ve just met but truly cared for you?Paulit-ulit kong naririnig ito sa aking utak na dinaig pa ang sirang plaka.Ilang araw na ang lumipas simula noong kumain kami ni Stavros sa hardin ng kaniyang mansyon. Pero hindi na nawala sa isip ko ang kaniyang sinabi. Hindi ko siya nagawang sagutin noon dahil nablangko ang aking utak at talagang nagulat ako sa kaniyang itinanong. Nakadagdag sa pagkalutang ko ang pagkadismayang nakita ko sa kaniyang mukha. Kaya nang makabawi ako ay iniwan ko siyang mag-isa sa hardin. Kaagad akong dumiretso sa kwarto noon at buong araw na nagkulong.Dinalhan na lamang ako ni Manang Eba ng makakain para sa tanghalian at hapunan. Tinanong niya pa ako kung masama ba ang aking pakiramdam kaya ako nagkulong sa kwarto.
Aviona’s POV“Aviona?”Naibalik ako sa realidad nang marinig ko ang pagtawag ni Stavros sa akin.Nakakunot ang kaniyang noo habang nakatingin sa akin. Binitawan niya na ang basong hawak at saka tumayo.Kinuyom ko ang aking mga kamao at napaatras.Lalong lumalim ang linya sa kaniyang noo. “What are you doing here?”Napakagat ako sa aking pang-ibabang labi. Hindi ko alam kung paano sasagot sa kaniya. Nagsisisi ako kung bakit pa ako bumaba. Sana ay tiniis ko na lang ang pagkauhaw ko at nanatili sa aking kwarto.“Are you okay?” paos niyang tanong. Ang pamumungay ng kaniyang mga mata ay gaya ng kay Tata Pedro. Nag-umpisa siyang humakbang papunta sa aking direksyon.Napapikit ako nang mariin para kalmahin ang sarili. Sa kabila ng masamang pakiramdam
"Is Aviona awake already?" naalala kong itanong kay Manang Eba."Ang alam ko ay oo. Sabi nila Magda ay nasa hardin siyang muli," sagot ni Manang Eba na abala sa pagpupunas ng lababo."Did she already eat?""Hindi pa, Ser Stabros. Hindi pa siya pumupunta sa hapagkainan. Baka dumiretso na naman iyon sa hardin para magdilig ng halaman o gumuhit," sagot niya."Oh." Napatango ako sa kaniyang sagot. "Do we still have fresh milk?"Humarap sa akin si Manang Eba at ngumisi. "Oo. Nariyan sa fridge."Kaagad kong inubos ang aking kape at saka nagtungo para kumuha ng tray.Mabuti na lamang at may naluto nang agahan si Manang Eba. Kaya ay naglagay na lamang ako sa plato ng pagkain at naglagay ng gatas sa baso."Para kay Aviona ba 'yan, Ser Stabros?" singit ni Manang Eba nang matapos ako sa paglalagay ng gatas.Napakamot ako sa aking kilay at tipid na napangiti. "Yeah."Narinig ko ang impit na sigaw ni Manang Eba. "Iba ka na talaga, ser!" kantyaw niya.Natatawa akong napailing sa kaniya.Kung dati a
"Magandang umaga, Ser Stabros!" bati ni Manang Eba nang makita niya akong papasok sa kusina. "Magandang umaga rin, Manang Eba," bati ko pabalik."Kape?" alok niya sa 'kin. Tumango ako sa kaniya. "Yes, please," sagot ko saka umupo sa high chair. Nangalumbaba ako sa bar counter at tamad na pinanood si Manang Eba sa pagtimpla ng aking kape. Napapapikit-pikit pa ako. At muntik nang masubsob sa counter kung hindi lang ako nagulat sa biglaang pagharap ni Manang Eba. Nagtungo siya sa aking harapan at saka inilapag ang tasa ng kape sa bar counter. "Kape niyo po, ser. Mukhang napuyat po kayo ah," pansin niya. Tipid akong ngumiti at tumango. "Medyo lang, Manang Eba," pagsisinungaling ko. Alas kuwatro na ng madaling araw ako nakabalik sa aking silid. Tandang-tanda ko pa kung paanong nagtapos ang aming usapan ni Aviona. Narinig kong tumikhim si Aviona. Para kasing nabuhol ang dila ko nang matapos niyang sabihin ang napakahalagang katagang iyon sa akin. "A-ahm... M-matutulog na ako, S-Sta
"Bago tuluyang malagutan ng hininga si papa, nagawa niya pa ring humingi ng tawad sa akin sa huling pagkakaon." Napalunok ako. "And that's when I realized the consequences of not listening to someone's explanation. Madaming oras ang nasayang dahil sa pagpapadala ko sa aking galit." Natahimik ako saglit. At humugot muna ng panibagong lakas para magsalita. Nanghihina na kasi ako sa sobrang bigat ng emosyon na nailabas ko sa pagkukwento. "But you know what? Minsan, napapatanong pa rin talaga ako sa Diyos. Kung bakit palagi niyang binabawi sa 'kin ang mga taong minamahal ko. Una, si mama. Tapos noong napatawad ko na si papa, saka Niya siya binawi sa akin." Totoo naman. Dumating ako sa punto ng buhay ko na nalugmok ako dahil parehas ng mga magulang ko ang nawala sa akin. Hindi na ako nakabalik pa sa probinsya ni mama kahit na wala na si papa. Kaya sa mansyon ako nagluksa noon. Umabot ako sa hindi pagkain at buong magdamag na pagkukulong sa kuwarto. Walang lumabas na mga luha. Pero sobr
"P-po?" gulantang kong tanong. Nginitian niya lamang ako sa aking reaksyon. "P-pero, bakit po ako? Nariyan naman po ang asawa niyo." Bakit niya ipagkakatiwala sa akin ang isang napakaimportante at napakalaking trabaho? Nahihibang na ba siya? O baka naman dala ng kaniyang unti-unting panghihina? Nanghihina siyang napahalakhak. "Bakit hindi ikaw? Ikaw lamang ang nag-iisa kong anak. Kaya ikaw dapat ang susunod na mamahala n'on," sagot niya. "P-pero po--" "Gusto ko munang magpahinga, Stavros. Huwag na huwag mong sasabihin kay Milagros ang tungkol sa bagay na ito," huling bilin niya bago niya ako palabasin ng kwarto. Matapos ang usapan na iyon, ipinagsawalang-bahala ko na lamang iyon. Baka kasi ay naapektuhan lang siya ng mga iniinom niyang gamot. Hanggang sa isang gabi, balak ko sanang bumaba para uminom ng tubig nang marinig ko ang malakas na boses ng asawa ni Don Steban mula sa kanilang kwarto. Napatigil ako sa akmang pagbaba at pinakinggan ang kanilang usapan. Masama man
"That night, I wasn't able to sleep well because of the thoughts that were running inside my head. Pansamantala kong nakalimutan ang pagkadismaya ko sa eskwelahan. And was just thinking about my dad." Napabuntong-hininga ako. "I didn't know that I was able to feel that way for him after all the grudges that I was holding. Milagros told me that if I've made up my mind and chose to stay with them, then I'd just contact her for her to send someone to fetch me. "And after one night of thinking and weighing everything, I've decided to accept the offer. But I told her that I needed to finish my graduation ceremony first before leaving our bario. Milagros really did send someone to fetch me. I was able to bid goodbye to Koi and his family before leaving," patuloy ko. "Naging malungkot sila sa aking pag-alis. Ngunit ipinangako ko naman na babalik din ako sa aming probinsiya kapag natapos na ang lahat. Pero hindi ko alam na hindi na pala ako muling makakabalik pa sa bayang sinilangan ko." Nak
"May dapat tayong pag-usapan," tipid niyang sagot. Nanatili pa akong nakatanga. "Pasok po muna kayo," aya ko nang ako ay matauhan. Binuksan ko ang pinto at saka siya iginiyang pumasok. Tahimik siyang sumunod at inilibot ang kaniyang paningin sa kabuuan ng aming bahay. "Pagpasensyahan niyo na po ang maliit naming bahay," ani ko. Akala ko ay mandidiri siya, ngunit kataka-takang nanahimik lamang siya at tiningnan ako nang diretso. "Upo po muna kayo. Gusto niyo po ba ng kape o tubig?" tanong ko. "Hindi na kailangan," sagot niya. Pinagkrus niya ang kaniyang mga paa at pinagsalikop ang kaniyang mga palad sa ipinatong sa kaniyang tuhod. "Ang pangalan mo ay Stavros, tama ba ako?" Tumango ako. Halatang-halata sa kaniyang mukha na nagtitiis lamang siya na ako ay kausapin. Hindi na naman ako nagtataka. Bakit nga ba naman siya hindi magkakaganoon kung ang kaharap niya ay ang bunga ng pagtataksil ng kaniyang asawa? "Ano po bang sadya niyo sa pagpunta rito?" diretsang tanong ko
"Ayos ka lang ba, Stavros? Kanina ka pa nananamlay ah. Ano ba kasing napag-usapan niyo ni Mrs. Purita?" nag-aalalang tanong ni Koi sa akin habang naglalakad na kami pauwi. Tipid akong napangiti at saka umiling. "Wala lang, Koi. Tungkol lang doon sa pinakiusap niya sa akin noong isang araw," malamyang palusot ko. "Eh bakit ka biglang nanlambot? Okay ka pa naman kanina ah," pagpupumilit niya. Umiling ako sa kaniya. "Wala lang. Bigla lang sumama ang pakiramdam ko. Napasama ata pagbababad ko sa initan kanina. Mukhang hindi na ako makakatulong kina Aling Delia." Napakamot ako sa aking batok. "Nako! Ayos lang 'yon. Sasabihin ko na lang kina nanay. Saka kailangan mo ring magpahinga. Halos hindi ka na nagpapahinga sa kakaaral at kakatrabaho simula nawala si Aling Lourdes," saad niya. Napangiti ako nang mapait sa saad niya. Tumigil ako sa paglalakad nang mapatapat na kami sa daan pauwi sa kanila. Humarap sa akin si Koi at saka ako nginitian. Tinapik niya ang aking balikat at saka sina
“I stood firm with my decision of not living with my father. At the age of 13, I already lived with myself. Aling Delia would always ask me to stay with them instead. But I would always refuse them because I didn’t want to leave my mother’s house.” Ipinikit ko ang aking mga mata. “Pero ang pinakarason nang pagtira ko roon ay dahil nararamdaman ko pa rin ang presensya ni mama.”Napasinghap ako ng hangin dahil pakiramdam ko ay mauubusan na ako ng hininga sa pagkukwento.Nanatili pa ring tahimik lang si Aviona sa kabilang dako.“I strived hard to survive. I worked and study at the same time. Kahit anong trabaho basta marangal ay pinapasok ko. Ipinagpatuloy ko ang pagsama kina Aling Delia tuwing Sabado at Linggo. At kapag naman sa madaling araw bago ako pumasok sa eskwela, pumupunta ako sa palengke para maging kargador. Pagkauwi ko naman sa hapon galing sa paaralan, babalik ulit ako roon para tulungan sina Aling Delia sa pagliligpit ng mga kagamitan.”Binuksan ko ang aking mga mata at tumi
“Stavros.”Naramdaman ko ang paglapat ng palad ni Aling Delia sa aking kanang balikat. Napapikit ako nang mariin. Sa kaniyang ginawa ay muli na namang namuo ang luha sa aking mga mata.“Palagi lang kaming narito, anak,” pakikiramay niya sa aking nararamdaman.Ilang beses akong pumikit upang pigilin ang aking luha hanggang sa naramdaman ko ang pangangatal ng aking mga labi. “Sa-salamat—” Napalunok ako dahil sa pagkabasag ng aking boses. Huminga ako nang malalim bago muling magsalita. Ngayon, sa mas maayos na bigkas. “S-salamat po, Aling Delia.”Kakatapos lang na mailibing ni mama. Tatlong araw lamang ang kaniyang naging burol dahil wala namang ibang kamag-anak na hinintay. Sa loob ng ilang araw na iyon ay wala akong tulog na maayos. Kung hindi pa ako pipilitin ni Aling Delia para matulog ay hindi pa ako aalis mula sa tabi ng kabaong ni mama.Sa loob ng tatlong araw na iyon, si Aling Delia lamang ang nagawa kong kausapin. Naroon si Don Steban, sinusubukan akong kausapin, ngunit hindi ko