Aalis na sana si Dolores nang magsalita si Sandy, "Hindi na ako magpapalit ng damit."
Mabilis na lumingon si Dolores na may nanlalaking mata. "Anong sabi mo?" "Hindi na ako magpapalit ng damit. Kung ano ang suot ko ngayon, ito na 'yon." Naisip ni Sandy na bakit kailangang magbihis pa ng maganda. Makikipagkita lang naman sila sa pamilya ni Dwight. Walang nagawa si Dolores dahil hindi naman niya mapapasunod ang anak. Ang mahalaga sa kanya ngayon ay mapaghandaan ang kasal ni Sandy at Dwight, kaya sila tutungo sa pribadong restaurant. Pagkatapos ng sagutan ni Dolores at Sandy ay tumulak na ang mga ito paalis. Samantala, si Amara ay hinawi ang kurtina at sumilip sa ibaba. Sinundan niya ng tanaw ang paalis na sasakyan. Bago pa man ang pagpunta ni Amara sa kwarto ni Sandy ay tumawag ang kapatid ni Dwight sa kanya upang magtanong ng mga personal na impormasyon tungkol kay Sandy. Sa kabilang banda habang nasa isang pribadong kwarto na sila Dwight na kung saan magkikita-kita ang pamilyang Rivera at Montemayor ay may natanggap siyang mensahe. "Wala kang mapapala sa babaeng pakakasalan mo, kuya. Mangmang ang babae na ipapakilala sayo ngayon, hindi siya nakapagtapos ng college,at higit sa lahat hindi siya maganda!" Hindi na sana papansinin pa ni Dwight ang mensahe nanggaling sa kanyang kapatid kung hindi nagsalita ang ina niya sa kanyang likuran. "Naniniwala ka ba sa kanya, anak? Handa ka ba kung sakali na totoo ang sinasabi ni Dylan?" Napabuntong-hininga si Dwight. "Let's see." Sa kabilang banda, nakarating na ang pamilya ni Sandy sa pribadong restaurant . Habang naglalakad ang mga ito papasok ay nagsalita si Dolores. "Tandaan mo Sandy. Sasabihin mong nakapagtapos ka sa Ateneo School of Medicine and Public Health, doon ka rin nag-master's degree. Nagkakakaintindihan ba tayo, Sandy." Hindi pinansin ni Sandy si Dolores. Patuloy lang ito sa paglakakad hanggang sa huminto sila sa tapat ng isang pinto. Binuksan ng isang staff ang pinto. Nauna pang pumasok ang kanyang ina bago siya sumunod dito. Batid ni Celeste na ang pamilyang Rivera na ang papasok sa pribadong kwarto kung nasaan sila ni Dwight kaya naghanda na rin siya para batiin ang mga ito. Makikilala na rin niya ang babaeng makakasama ng kanyang anak habang buhay. Nakangiti na si Celeste bago pa man pumasok ang mga ito, pero unti-unting nawala ang ngiti niya sa labi nang makita na ng tuluyan si Sandy. Simple lang ang suot ni Sandy. Kung tutuusin parang pang-bahay lang at walang masyadong special, hindi katulad ng ibang babae na magarbo ang kasuotan. Napaawang ang labi ni Celeste ng matitigan ang mukha ni Sandy. "I-Ikaw... ba ang anak ni Dolores Rivera." Biglang sumingit si Dolores upang makausap si Celeste. "Maganda gabi, Celeste. Oo, ito nga ang anak kong si Sandy." Kitang-kita ni Dolores ang itsura ni Celeste, kaya bahagyang napangiti siya. Batid rin niyang hindi rin ito handa na makita ang mukha ni Sandy. Sa nabasa ni Celeste kanina sa telepono ni Dwight galing kay Dylan ay parang kay layo naman ng description sa anak ni Dolores. Oo at simple ito, pero hindi mapagkakaila na maganda ang nukha ni Sandy. Humarap si Celeste sa anak niyang si Dwight na hindi nakatingin sa kanila. "Have a sit," saad niya sa pamilyang Rivera. Nang nakaupo na si Sandy ay tumingin siya kay Dwight na katapat ng kanyang upuan. Sa transparent na table kitang-kita niya na naka-wheelchair ito at may mukha na seryoso, may tela rin ito na nakapatong sa hita, kahit tela lang ang nakikita niya ay pinasadahan niya iyon ng tingin hanggang sa balakang nito. Nabatid rin ni Sandy na mukhang wala itong interes na narito na sila. Samantala si Dwight ay hindi komportable sa ginawa ni Sandy na paghagod ng tignin sa kanyang mga binti. Nahuli pa niyang ngumiti ito sa kanya ng mapatingin siya sa dalaga. Lumikot ang kanyang mata at umiwas. Habang abala ang dalawa na si Dolores at Celeste sa pag-uusap ay parang hindi naman interesado si Sandy at Dwight sa pinag-uusapan ng mga ito. May kanya-kanya silang ginagawa katulad ni Dwight na pinaglalaruan ang hibla ng sinulid sa tela sa hita niya, habang si Sandy ay nakatulala lang sa kawalan. "Sandy, ikaw daw ay nagtapos na may master's degree sa Ateneo School of Medicine and Public Health, tama ba?" Sumagot si Sandy na hindi tumutunghay ang kanyang ulo kay Celeste, lalo na sa kanyang ina, "Hindi ako sa Ateneo nagtapos ng pag-aaral." Gulat naman si Dolores sa sinagot ng kanyang anak . Makikita rin sa mukha ni Celeste ang pagtataka sa sinagot ni Sandy. Hindi na mapakali sa kinauupuan si Dolores sa nakitang pagkabigla sa mukha ni Celeste. Hindi talaga nakikinig ang si Sandy sa lahat ng paalala niya. Magsasalita na sana si Dolores, nang biglang magsalita si Sandy. "Sa University of the Philippines College Medicine ako nagtapos." Sa isip ni Dolores ay nakuha pang magsinungaling ng kanyang anak sa paaralan nito. Mas okay na ang Ateneo School of Medicine and Public Health, dahil mas mahirap makapasok sa University of UPCM. Magsisinungaling na rin lang naman si Sandy bakit hindi pa ang sinabi niyang paaralan. Kung si Dolores ay hindi naniniwala, si Celeste ay nagulat sa sinabi ni Sandy. Pasimpleng tumingin si Dwight kay Sandy. Ngumiti ito sa kanya, kaya nagbaba siya gad ng tingin. Hindi siya nagulat sa sinabi nitong paaralan, pero sa ngiti nito siya nakaramdam ng kakaiba. "Pasensya na Celeste kung may pagkakamali sa sinabi ko kung saan nagtapos si Sandy. Mas naalala ko lang si Amara kung saan siya nag-aaral ngayon." Pagsisinungaling ni Dolores para pagtakpan ang kawalang alam niya sa sinabi ni Sandy. Malaki ang ngiti ni Celeste. "It's okay. Matutuloy ang kasal nilang dalawa ni Dwight. Sa tingin ko naman ay okay ang anak ko kay Sandy. Ang kasal ay mangyayari..." "Ma!" biglang saad ni Dwight sa kanyang ina. "Bakit anak?" "Puwede niyo ba kaming iwan ni Sandy. Gusto ko lang siyang makausap na kami lang dalawa sa kwartong ito." Nagkatinginan si Dolores at Celeste. "Are you sure?" "Yes." Mabilis na tumayo naman ang dalawa, pero bago iyon ay bumulong muna si Celeste kay Dwight. Pinaalalahan ang kanyang anak na huwag ng magsabi pa ng kung ano kay Sandy para hindi matuloy ang kasal. Nang makalabas ang dalawa ay kinuha ni Sandy ang kanyang baso at humigop ng konti, pero may pasimpleng ngiti siya habang umiiinom ng tubig, pero may munting saya siyang nadama ngayon. "Hindi na ako buo. Paralisado na ang mga paa ko, kaya hindi rin magiging masaya at normal ang pagsasama nating dalawa." "Iyon ba ang depinisyon mo sa taong paralisado na ang mga paa— ang hindi maging masaya.""Walang magsasabi na normal ang pagsasama kung ang asawa ay may kapansanan, Sandy. Lahat ay magiging kumplekado." Hindi sumagot si Sandy. Tumayo ito at dahan-dahan na pumunta sa kabila kung nasaan si Dwight. Paghinto ni Sandy sa tabi ni Dwight ay inikot niya ang wheelchair nito para makaharap niya ang katawan ni Dwight. "Anong ginagawa mo?" nagtatakang tanong ni Dwight kay Sandy. "Kung bibigyan mo ako ng pahintulot. Maaari ko bang hawakan ang mga binti mo?" Bahagyang nagulat si Dwight sa paghingi nito ng pahintulot, pero hindi naman nagtagal ay sumang-ayon siya. Umupo si Sandy sa tabi niya at unti-unting hinawakan ang paa niya hanggang sa maalis iyon sa pagkakatapak sa paanan ng wheelchair. Inalis nito ang tela at tinabi sa gilid. Pinakatitigan ni Dwight ang ginagawa ni Sandy ngayon, dahil unti-unti nitong pinipisil ang hita niya pataas. "Wala kang nararamdaman?" Umiling so Dwight, kaya nagpatuloy si Sandy hanggang sa hita nito, pero napahawak na si Dwight sa kamay ni Sandy dah
Tahimik na pinaandar ni Amando ang sasakyan habang nagngingitngit na sa galit si Dolores. Si Sandy naman ay sa bintana lang nakatingin habang bumibiyahe na sila pauwi. Paghinto pa lang ng kotse sa tapat ng bahay nila Sandy ay agad siyang lumabas at lumakad ng walang tigil hanggang sa makapasok siya sa loob, pero may mga kamay na humablot sa braso niya at pilit siyang pinahaharap nito. "Talagang pinanindigan mo ang kabastusan mo, Sandy! Ngayon tayo mag-uusap tungkol sa sinabi mong kasinungalingan kay Celeste!" Matapang na tinitigan ni Sandy ang kanyang ina na puno ng galit ang makikita sa mukha. Ang mata ni Dolores na namumula na rin sa galit na pilit nitong huwag sumabog ng sobra. "Ano bang gusto mong marinig? Nagsabi ako ng totoo sa pamilyang Montemayor. May problema ba 'don?" "Hindi 'yon ang problema rito! Nahihibang ka na ba para sabihin sa pamilya ni Dwight na sa UPCM ka nagtapos ng pag-aaral. Sa Ateneo nga mahirap ng makapasok at makapagtapos doon, tapos ikaw ay may lakas n
Tumaas naman ang isang kilay ni Amara. "Hindi mo ba alam na may isa pang anak si Mommy? Oh wait...kami nga lang pala dapat ang anak, bigla ka lang sumulpot." Hindi pinansin ni Sandy ang pinagsasabi ni Amara. Mas nakapokus siya kay Sander ngayon, dahil hindi niya alam na meron pa siyang kapatid bukod kay Amara. Napahinto at biglang nanlaki ang mata ni Sander habang nakatingin at nakaturo ang daliri niito kay Sandy. "I-Ikaw si... Ate Sandy?!" sa himig na boses ni Sander ay parang gulat na may halong galak iyon. Gulong-gulo si Sandy sa nangyayari ngayon. Paanong nagkaroon pa ng isang anak ang kanyang ina na hindi niya nalalaman? Ang alam niya lang ay dalawa sila ni Amara, pero bakit kilala siya ng sinasabi ni Amara na bunsong anak ng kanilang ina. "Anong nangyayari rito?" tanong ni Amando nang sumilip ito sa kwarto ni Sandy. Sumagot naman si Amara, "Ito kasing si Sandy dad. Hindi niya ata alam na may isa pa kayong anak. Hindi ba niya alam 'yon o sadyang tanga lang siya sa part na
Tumango naman si Dwight bilang sagot. Tumayo si Celeste at pumunta sa likod ni Dwight para itulak ang wheelchair nito. Nang nakapasok sila sa kwarto ay agad na nanghingi ng tulong si Celeste para mabuhat si Dwight papunta ng kama at maihiga ito ng maayos. Pagkatapos no'n ay iniwan na rin siya ng kanyang ina para magpahinga. Habang nakahiga at nakatitig sa kisame ay naalala n Dwight ang itsura ni Sandy. Hindi pansinin ang ganda ni Sandy kung ikukumpara sa babae na nakatira sa siyudad na may kolorete sa mukha. Kailangan munang matitigan ng mabuti ang mukha ni Sandy para makita ang tunay nitong ganda na hindi maikukumpara sa ibang babae. Napansin lang ni Dwight na laging seryoso ang mukha ng dalaga kahit pa may himig na pabiro ang sinasabi nito kanina. Ang maliit na ngiti ni Sandy ang nagpapagulo sa isip ni Dwight ngayon. Ang ngiti na maganda, pero parang pamilyar sa kanya. Kinabukasan.... Hindi nagising ng maaga si Sandy dahil sa sakit ng ulo niya. Hindi rin siya makatulog ng diret
Napahimas na lang sa batok si Amando at bahagyang napapikit. "Oo alam kong magkaiba 'yon, pero iba naman kami. Pamilya mo kami, Sandy. Huwag sanang balutan ng yelo ang puso mo, puwedeng magpatawad anak." Tumitig si Sandy sa daan palabas ng dining area. "Hindi ko pa kayang ibigay 'yon para sa inyo, ama. 26 years akong naghintay ng pagmamahal mula sa inyong dalawa ni ina, hindi niyo man lang ako nabuhat ng matagal dahil iniwan niyo ako kay lola, tapos kayo ay umalis ng hindi ako kasama. Bumabalik lang kayo pag may kailangan tapos aalis ulit!" Ang seryosong mukaha ay napanatili ni Sandy, pero ang mata niya ay hindi maitatago ang sakit na nadarama sa bawat salitang lumalabas sa kanyang bibig. "Kaya kung hihingin niyo sa akin ang kapatawaran. Hindi pa ngayon, ama. Maaaring magpatawad ako... maaring hindi." Iniwan ni Sandy si Amando na nakatulala habang may luhang pumatak sa pisngi nito, habang si Amara ay sinundan lang ng tingin si Sandy habang paalis ng dining na may mukha na hindi mab
Lumingon si Amando kay Sandy na may nagtatakang mukha. "Nagkita lang kayo kagabi. Bakit gusto mo na ulit makausap ang anak ni Celeste?" Bumuntong-hininga si Sandy at tumingin sa kalangitan. "May kailangan lang akong tanungin sa kanya, ama." "Ano naman iyon?" "Gusto ko na ako ang humawak sa mga dokumento na kailangan kong pag-aralan para muling makalakad si Dwight." "Pasensya na anak. Saang ospital ka nga pala nabibilang?" Napangiti ng maliit si Sandy. "Wala akong ospital na kinabibilangan, ama." Nagsalubong ang kilay ni Amando. "Paanong nangyari 'yon?" "Ako ay doctor na tinatawagan lamang kung may emergency o malala ang kalagayan ng pasyente. Kaya ko nasabing wala akong kinabibilangan na ospital ay dahil hindi naman ako permanente doon, at isa pa pinipili ko lang ang gusto kong pagalingin gamit ang kamay ko." "Hindi naman ata maganda ang ganon, Sandy. Ang obligasyon mo ay hindi dapat namimili." Tumayo si Sandy at naglakad ng ilang hakbang palayo sa kanyang ama. "Mahihirap,
Hinawakan ni Dwight ang gulong ng wheelchair nito at pinagulong iyon para mapalapit kay Sandy. Nagsalubong naman ang kilay ng dalaga dahil mas malapit na ang binata sa kanya. "Nagmamadali ka ata? Kagabi mo lang sinabi ang tungkol sa pagtulong mo, kaya wala pa sa kamay ko ang dokumento na hinahanap mo."Napaiwas ng tingin si Sandy. Nagmamadali nga ba siya o sadyang tinatawag na siya ng tungkulin niya para makatulong at maresolba agad ang problema ni Dwight? "Hindi naman, pero dahil mahirap ang case mo ay kailangan kong pag-aralan ng mabuti ang lahat bago kita irekomenda sa ibang doctor." Tumingin si Dwight kay Sandy habang magkasalubong ang kilay nito. "Irekomenda sa ibangdoctor. Tama ba ang narinig ko?" Napabuntong-hininga si Sandy. "Oo tama ang narinig mo. Tutulungan lang kita tungkol sa medical records mo, pag napag-aralan ko na at nakuha ang tamang gawin ay saka kita irerekomenda sa ibang doctor, kung ang naiisip mo ay kung sakali na operahan ka ay ako ang doctor mo. Pasensya
Nagkibit-balikat si Dylan nang mawala na sa paningin niya ang kotse nila Sandy. Pumasok siya sa loob at nadatnan ang kuya at ina niya na nasa sala habang magkaharap ang mga ito. "May meeting ba kayo?" tanong ni Dylan. "Wala naman. Meron lang naging bisita ang kuya mo," sagot ni Celeste. "Sino?" "Si Sandy, ang mapapangasawa ng Kuya Dwight mo." Lihim na napangiwi si Dylan. Matutuloy pa rin pala ang kasal kahit na galing lang sa probinsya ang babaeng iyon. "Tuloy pa rin pala ang kasal." Kumunot ang noo ni Celeste. "Matutuloy talaga iyon kahit anong mangyari. Ayaw mo bang ipakasal ang kuya mo sa kapatid ni Amara?" Si Dwight ay nanatiling tahimik habang nakatingin sa kapatid nitong si Dylan. "Labas na ako diyan, Ma. Basta pag nauwi sa hindi magandang pangyayari ang pagpapakasal na 'yan, ewan ko na lang." Tinalikuran ni Dylan ang kanyang ina at kuya habang may mukhang nalilito si Celeste. "Dylan!" tawag ng malakas ni Celeste, pero hindi na lumingon pa si Dylan hanggang sa mawal