“Ayaw ko pong magpakasal, ‘Nay. Pero ano ang gagawin ko? Paano ko sasabahin iyon kay Mama? Sigurado ako na magagalit siya sa akin kapag hindi ako pumunta ngayon,” maluha-luhang sabi ni Lirah habang nakatitig sa salamin. Nakasuot na siya ng puting bestida na hanggang ibaba lamang ng kaniyang tuhod. Nakalugay ang kaniyang buhok na sinuklay lamang ni Myrna. “Mas lalo naman na wala kaming magagawa, beshy. Kaya smile kana.” Pinilit na ngumiti ni Kiray. Ang anak ni Myrna at kababa ni Lirah. Silang dalawa ang para bang mas naging mas pamilya pa ni Lirah kahit na kasambahay nila ang mga ito sa hacienda. “Para kahit naman sa picture ay maganda, ‘di ba?” Mas lalong naging malungkot ang mukha ni Lirah. Na napansin ni Myrna kaya pinandilatan ang anak. “Tama na nga ‘yan, Kiray! Pinapalungkot mo lang lalo si Lirah. Oh, siya. Sige na. Ipapahanda ko na ang sasakyan mo, hija.” Malungkot na tumango si Lirah. Hindi na siya sumagot at tinitigan ang sarili sa salamin. Nagpolbos lamang siya at pinahira
“This will be our house,” ani Matias pagkapasok nila sa isang malaking bahay. Hindi maiwasang mamangha ni Lirah noong pumasok sila sa dalawang palapag na bahay. Malaki rin ang kanilang mansyon sa hacienda ngunit hindi kagaya rito na moderno ang pagkakagawa. Simple lang naman ang desenyo ngunit ang elegante para sa kaniya tingnan ng kulay nito. Itim at abo. Malayo sa paborito niyang kulay na dilaw pero maganda na para sa kaniya. Studio type ang unang palapag. Kita agad sa sala ang kusina na mayroong counter tap na humaharang papunta sa kusina. Sa tapat niyon ay ang mahabang lamesa na kasya ang walong tao. Sa gilid ng sala ay ang nag-iisang hagdan papunta sa ikalawang palapag. “Hindi ba pwedeng sa hacienda na lang ako umuwi?” tanong ni Lirah. Pumwesto siya sa likod ng mahabang sofa. Habang si Matias at nakasandig sa isa sa mga upuan sa may dining table. Bahagyang natawa si Matias. “No, you can’t. I hate to admit it. Pero mag-asawa na tayo at kailangang nasa iisang bubong tayo.” Napa
Maagang nagising si Lirah kinabukasan. Ni hindi na nga niya nagawang magbihis dahil sa labis na kahihiyan na kaniyang nararamdaman. Hindi mawala-wala sa isipan niya ang pagkalalake ni Matias. Iniisip niyang maigi kung saang banda hindi ito marunong magpaligaya dahil sa laki ng kaniyang nakita. Naalala niya na may sinabi si Kiray sa kaniya tungkol sa binata. Tumayo na si Lirah at nagbihis. Kataka-takang nakita niya ang mga gamit niya sa loob ng silid. Mukhang pinaghandaan talaga nito ang paglipat nila sa bahay na iyon. Noong makaligo na si Lirah ay nagbihis siya ng bestida niyang bulaklakin. Hinayaan niyang nakalugay ang mahabang buhok at lumabas na ng silid. Napatigil pa siya saglit noong makita niya ang silid ni Matias. “Nandiyan pa kaya siya?” mahinang tanong niya sa sarili. Napalabi si Lirah at agad na umiling. “Bahala siya.” Bumaba na si Lirah sa unang palapag at nakita niyang may pagkaing nakataklob sa lamesa. Nilapitan niya iyon at nakita niya ang piniritong itlog at sausage.
Walang tigil sa pag-iyak si Lirah habang nasa kwarto niya siya. Hindi niya pa rin matanggap na para bang walang pakealam sa kaniya ang kaniyang pamilya. Sanay na naman siya. Ngunit hindi pa rin niya magawang hindi masaktan lalo na sa pakikitungo sa kaniya ng Mama niya. Ipinagdadasal na lamang niya na maging maayos na ang lagay ng kaniyang ama at iniisip na bisitahin ito kapag wala roon ang mama at ate niya.Hapon na noong maisipang tumayo ni Lirah at bumaba. Pakiramdam niya ay nananakit ang buong katawan niya dahil wala siyang ginagawa rito sa bahay. Pinaalis niya rin kasi si Rico dahil wala na naman siyang ibang pupuntahan.“Mamaya nga ay tatanungin ko si Matias kung pwede akong pumunta sa hacienda. Mamatay ako sa buryo sa lugar na ito,” ani Lirah habang nagsasalin ng tubig sa baso. Napabuntonghininga pa siya habang tumitingin sa paligid. Hindi niya maiwasang makaramdam ng kalungkutan dahil bigla niyang na miss ang kaniyang mga alagang hayop.“Sana napakain nila nang maayos si Chucha
Magmula noong gabing iyon ay palagi nang ipinagluluto ni Lirah si Matias. Hindi naman iyon problema kay Lirah dahil sanay siyang magluto. Tinuruan siya ng Nanay Myrna niya at palagi rin siyang natulong dito. Ngunit ang pinagtataka niya lang ay kung bakit bigla na lamang natahimik ang binata noong gabing iyon. Pagkatapos ay hindi na ito nagsalita pa ulit. Nag-aalala tuloy siya na baka na pipilitan na lamang itong kainin ang mga luto niya.“Masarap naman, ‘di ba?” tanong ni Lirah kay Kiray. Hinihintay niya itong sumagot pagkatapos ipatikim ang nilutong menudo. Kasalukuyan siyang nasa hacienda ngayong araw. Nakiusap kasi siya kay Matias na kung pwede ay rito siya maglalagi tuwing araw. Pumayag naman ito basta raw uuwi siya tuwing hapon at magluluto ng hapunan nila.“Oo, besh! Ang sarap-sarap mo kaya magluto!”Nangunot ang noo ni Lirah at bahagyang napalabi. “Eh bakit gano’n siya?”Umarko ang kilay ni Kiray. Inilapag niya ang kutsara sa plato at tinitigan ang kaibigan. “Bakit? Ayaw ba ng
“Kanina pa kita hinahanap. Andito ka lang pala.”Napatingin si Lirah sa kaniyang likuran. Naroon si Matias at nakatunghay sa kaniya mula sa labas ng kulungan ng baboy. Nakakunot ang noo nito at bahagyang nakatakip ang kamay sa ilong.“Sorry. Narinig ko kasing umiiyak si Chuchay,” ani niya. Muling pinagpatuloy ni Lirah ang ginagawang pagtingin sa mga biik.“Chuchay?”Tumango si Lirah. Tinuro niya ang nakahigang baboy na ngayon ay nagpapasuso. “Siya si Chuchay. Ito naman ay mga anak niya.”Lalong nangulubot ang noo ni Matias. Hindi siya makapaniwala na may pangalan pa ang baboy. Napailing-iling siya hanggang sa mahagip ng mga mata niya ang pulang bagay na nakatali sa isang paa ng baboy. Kanina pa siya nakakakita ng mga hayop na may pulang tali sa paanan pero hindi niya binibigyan ng pansin.“Bakit mo ba ako hinahanap?”“Nagugutom ako.”Si Lirah naman ang nangunot ang noo. “Hindi ba kakakain lang natin ng hapunan?”“Yes. But I’m hungry again. So, finish that already. Gusto kong busog ako
“Ano’ng ginagawa mo rito?” nagtatakang tanong ni Lirah kay Matias. Nakahiga ito sa kama niya na para bang sarili nito. “Hindi ka ba binigyan ng kwarto ni Nanay Myrna?”“Binigyan. Dito. Mag-asawa raw tayo kaya dapat magkasama tayo ng kwarto.”“Pwede ba?” Namaywang si Lirah. “Hindi gagawin ‘yan ni Nanay.”Alam ni Myrna na hindi naman naging maayos ang pagiging mag-asawa nila. Mabait man ito kay Matias ay sigurado si Lirah na hindi ito papaya na magkasama sila sa iisang kwarto. Huminga nang malalim si Matias at tinapik ang tabi nito. Tiningnan lamang iyon ni Lirah at hindi umalis sa may dulo ng higaan.“Huh?”“Come here.”“Hindi ako hihiga sa tabi mo, ‘no?”“Lirah. I just want to talk with you. Aalis din ako pagkatapos nating mag-usap.”Umarko ang kilay ni Lirah. Pinagkrus niya pa ang mga braso at mariing pinagmasdan ang asawa. Hindi niya alam kung bakit parang biglang may kakaiba rito. Ilang minuto lang sila nagkahiwalay.“Okay.” Naupo si Lirah sa sofa sa dulo ng kaniyang higaan. “Pero
“Bakit mo nagawa iyon, Paulina?” tanong ni Don Fernan sa asawa. Naiwan na silang dalawa sa loob ng silid. Hindi pa rin siya makapaniwala na ginawang ipakasal ng kaniyang asawa ang kanilang bunso. Masyado pa itong bata para magkaroon ng sariling pamilya.“Ginawa ko ‘yon dahil kailangan natin ng pera, Fernan. Hindi ba tama naman ang ginawa ko?”Huminga nang malalim si Don Fernan. “Ipinakasal mo si Lirah! Mali iyon!”Napasinghap si Donya Paulina. “Bakit parang kasalanan ko pa itong nangyari? Ginawa ko lang naman kung ano sa tingin ko ang makatutulong sa pamilya natin, ah? Nagagalit ka lang dahil si Lirah ang kinasal. Bakit ba masyado mong kinakampihan ‘yan anak mo?!”“I can’t believe you, Paulina!”“Fernan! Hindi ba matagal niyo nang plano ‘to ng kumpadre mo? Ano’ng mal isa pagpapakasal sa kanilang dalawa ngayon?!”“Oo! Pero hindi si Lirah!”Nag-iwas ng tingin si Donya Paulina. Ilang sandali pa ay napailing-iling na siya. “Sinasabi ko na nga ba. Nagagalit ka dahil si Lirah ang ikinasal a
“Sumagot na ba?” tanong ni Lirah sa kaibigan.“Hindi pa rin, bess, eh. Mukhang hindi niya hawak ang cellphone,” sagot ni Kiray. Tiningnan niya ang kaibigan na panay ang ngiwi habang nakaupo sa kaniyang tabi. “Sigurado ka bang kaya mo na? Baka naman duguin ka dahil sa ginagawa nating ito,” nag-aalalang sabi niya.“Wala akong pakealam, Kiray. Kailangan kong maabutan si Matias!” ani Lirah.Kinabukasan, noong tanghali ay napagdesisyonan ni Lirah na harapin si Matias. Ngunit noong tumawag siya sa mansyon ng mga ito ay wala na ito roon. Hindi rin niya ma-contact ang byenan kaya wala siyang magawa kundi ang puntahan ito sa airport.“Pero, bess. Nag-aalala ako sa ‘yo, eh!”“Kiray, please! Hindi ko pwedeng hayaan na umalis siya nang hindi manlang kami nakakapag-usap!” maluha-luha nang sabi ni Lirah. Kanina pa siya hindi mapakali sa kaniyang kinauupuan. Para bang gusto na niyang palitan ang driver nilang nagmamaneho ng sasakyan at paliparin ang kotse makarating lang agad sa airport. Ngayon na m
“Bessy, gising ka ba?” tanong ni Kiray sa kaibigan. Inaayos niya ang pagkaing nabili sa lamesita malapit sa higaan nito. Nakahiga patalikod sa kaniya si Lirah kaya hindi niya makita kung tulog ba ito. “Nakabili na ako ng pagkain mo. Halika na. Kailangan mong magpalakas.”Suminghot-singhot si Lirah. “N-Nakita mo ba siya, Kiray?”Natigilan si Kiray. Bumuga siya ng hangin. “Sino? Si Matias ba?”“Oo.”“Oo. Kaso hindi siya pwedeng pumunta rito. Pinagbabawalan siya ni Don Manuel. Nakakatakot pala iyon kapag galit, ‘no?”Muling nangilid ang mga luha ni Lirah. “G-Ginawa ba talaga niya, ‘yon, Kiray? T-Talaga bang siya ang pinipili niya?”“Lirah.” Tumayo si Kiray at lumapit sa kaibigan. Naupo siya sa gilid ng kama at hinagod ang balikat nito. “Hindi ko rin alam, bess. Pero nahuli ko sila sa iisang kwarto. Walang saplot si Jenia at ang asawa mo naman ay nagbibihis pa lang.” Napapikit siya nang mariin. “Pero hindi naman tayo sigurado. Nadala lang ako sag alit kaya nasaktan ko ‘yong babae.”“Paano
“Dad, don’t do this! I need to see my family!” pakiusap ni Matias sa ama. Nasa hallway sila ng ospital na pinagdalhan kay Lirah. Kanina pa siya nagpupumilit na makita ang mag-ina.“No! I won’t do that! Para ano? Para ipahamak na naman ang sarili mong anak?” ani Don Manuel. “Hindi mo sila pwedeng makita!”“I’m his father! Asawa ako ni Lirah! Hindi mo ako pwedeng ilayo sa mag-ina ko!”Galit na sinuntok sa kaliwang pisngi ni Don Manuel ang anak. “You dare to call them your family?! Pagkatapos nang ginawa mo?!”“I told you I didn’t know what happened!”“Umalis ka na, Matias! Bago pa ako ang kumastigo sa ‘yo!” sabat naman ni Don Fernan. “Hinding-hindi kita mapapatawad kapag may masamang mangyari sa anak ko at apo ko!”Napabuga ng hangin si Matias. Pinahid niya ang gilid ng labi at naluluhang tiningnan ang pamilya. Nasa delivery room ngayon si Lirah at kasalukuyang nanganganak. Dahil sa nangyari ay napaaga ang panganganak nito. Sabi ng doctor ay maaring mangyari talaga iyon kapag sobrang na
Unti-unting nagising si Lirah mula sa kaniyang pagtulog. Agad niyang kinapa ang gilid niya ngunit hindi niya na abot ang asawa. “Nasaan siya?” Dahan-dahang naupo si Lirah at inilibot ang paningin sa paligid. Ngunit wala si Matias kahit saan. Ang huli niyang na aalala ay gabi na pero nagkakasiyahan pa rin ang kanilang mga bisita. Napainom si Matias kasama ang mga kaibigan nito. Pero hindi niya ito pinigilan dahil sa kagustuhan niyang makapag-relax din ito. “Hindi na ata nakaakyat si Matias.” Sapo-sapo ang balakang na tumayo siya mula sa kama. Inayos niya muna ang sarili bago minabuti nang bumaba sa sala. Doon ay nakita niya ang ilang mga staff nang nag-ayos ng kanilang party. Nililinis na nila ang mga ginamit nila. Pati ang catering staff ay nandoon na rin. “Oh, Hija. Gising ka na pala!” bati ni Myrna. “Gustom ka na ba? Pumunta ka na roon sa kusina at ipagtitimpla kita ng gatas.” “Sige po, ‘Nay. Narito pa ba sila Papa?” “Oo. Pero hindi pa pumapanhik. Pati sila Don Manuel ay nari
Matapos ang naging pag-uusap nila Lirah ay mas tumibay ang samahan nilang mag-asawa. Sa bawat nangyayari sa kaniya ay palaging nakaagapay si Matias sa kaniyang tabi. Nalaman na lang nila Lirah na bumalik si Jenia sa Italy makalipas ang isang linggo. Nagkita pa sila ulit bago umalis ang dalaga at nagkapatawaran. Kaya naman ay mas lalong naging panatag si Lirah na hindi na ito ulit manggugulo sa kanila. “Excited na ako! Yieeh!” masayang sabi ni Kiray. Nasa loob sila ng kwarto nila Lirah at tinutulungang ayusan ang kaibigan. “Mukha ngang mas excited ka pa sa akin eh,” nakangiting sabi ni Lirah. Hinagod niya ang walong buwan niyang tiyan. Halatang-halata na ito dahil nalalapit na rin ang kabuwanan niya. “Syempre naman! Baby shower slash gender reveal ng pamangkin ko! Ikaw, besh? Ano ba ang gusto mong maging anak? Babae o lalake?” Napaisip si Lirah. “Hindi naman importante sa akin iyon. Ang mahalaga ay maipanganak ko siya nang maayos at lumabas siyang masigla.” Napanguso si Kiray. “Ay,
Hindi maiwasang kabahan ni Lirah habang naghihintay silang dalawa ni Matias sa waiting area sa airport. Panay ang paghagod niya sa tiyan habang palinga-linga. Si Matias naman ay tahimik na nakaupo sa tabi niya. Hindi niya mahulaan kung ano ba ang nararamdaman nito sa pagdating ni Jenia dahil deretso lang itong nakatingin sa unahan. Wala manlang kahit na anong ekspresyon sa mukha.“Matagal pa ba siya?” tanong ni Lirah.Agad na nilingon ni Matias ang asawa. “Her plane already landed. We should see her any minute now.” Nangunot ang noo niya. “Why? Are you okay?”Pinilit na ngumiti ni Lirah. “O-Oo. Ayos lang ako.”“Nagugutom ka ba?”“Hindi. Ayos lang ako,” pag-uulit niya.“Sige. Kung may kailangan ka, sabihin mo agad sa akin.”Tumango na lang si Lirah kay Matias bilang sagot. Minabuti niyang kuhain ang cellphone at kalikutin iyon kahit hindi naman siya masyadong maalam. Ka-text niya si Kiray na nagagalit dahil hindi niya ito isinama. Ilang sandali pa ay biglang tumunog ang cellphone ni Ma
Naupo si Lirah sa upuan at humagulhol. Ito na nga ba ang kaniyang kinatatakot. Kaya ayaw niyang muling pagbuksan ang puso kay Matias. Ngayon ay nalaman na niya ang totoo. Ang masakit pa ay kay Jenia niya nalaman na sa anak pala niya ang ipinapamana ang lahat ng dapat ay kay Matias.“Lirah?” Naalimpungatan si Matias. Naupo siya at binuksan ang ilaw. Dali-dali siyang lumapit kay Lirah noong makita itong umiiyak. “Hey… what’s wrong?” Akmang hahawakan ni Matias si Lirah ngunit iwinaksi nito ang kaniyang kamay. “M-May problema ba?” nag-aalalang tanong niya. Napatingin siya sa paanan nito at doon nakita ang cellphone niya. Umiilaw pa iyon kaya agad niyang kinuha. Nanlaki ang mga mata niya noong makita ang pangalan ni Jenia. Agad niya iyong pinatay. “W-What did she said to you?”Nagpunas ng mga luha si Lirah at humikbi-hikbi. “Bakit hindi siya ang tanungin mo?”“I don’t want to talk with her anymore. Tinapos ko na ang kung ano man ang mayroon sa amin bago ako umalis ng Italy.”Ilang sandalin
“I’m excited to tell you that your baby is finally safe,” masayang sabi ng doctor ni Lirah. Napasinghap si Lirah at maluha-luhang tumingin sa monitor. Kitang-kita ang maliit na hugis doon. Mayroong maliit na bagay na pumipintig doon at naririnig na rin nila ang pagpintig ng puso nito. “Talaga po? Diyos ko! Maraming salamat po!” “Yes, Mommy. But please, kailangan mo pa ring mag-ingat, ha? H’wag pa ring magkikilos-kilos. Good thing na rin at binigyan ka ng personal nurse mo para umalalay sa ‘yo.” Tumingin ito kay Matias na nakaupo sa tabi ni Lirah. “Are you the father? Mister Gomez, right?” Tumingin si Matias sa doctor. “Yes, Doc. Thank you for assuring us.” “Walang anuman. But I just meet you now. Mukhang sobrang busy talaga ng mga businessman.” “Yeah.” Matipid na ngumiti si Matias. Tumingin siya kay Lirah na nakatitig pa rin sa monitor. Napangiti siya noong makita ang labis na kasiyahan sa mga mata nito. Kinuha niya ang kamay ng asawa at hahawakan sana iyon. Ngunit mabilis na bu
“M-Matias? Ano ang ginagawa mo rito?” gulat na tanong ni Lirah. Napaatras pa siya noong naglakad na ito palapit sa kaniya. “Papunta ka na raw sa check-up mo. Samahan na kita?” nakangiting sabi ni Matias. Nalilito pa ring tiningnan ni Lirah ang asawa. Tumingin siya kay Myrna na nasa tabi niya lang. Maging ito ay nagtataka rin dahil si Matias ang nasa harapan nila. Huminga nang malalim si Lirah at pinakalma ang sarili. Bigla kasing bumilis ang pagpintig ng kaniyang puso. “B-Bakit?” “I’m… back. Hindi na ako aalis, Lirah.” “Ha?” Lalong nangunot ang noo ni Lirah. “A-Ano ang ibig mong sabihin? Akala ko ba sila na pinipili mo?” Napabuga ng hangin si Matias. “Can we talk first?” “Hep!” Biglang may boses na nagsalita sa may likuran nila Lirah. Dali-daling lumapit si Kiray at hinarang ang sarili niya sa harap ni Lirah. “Sinasabi ko na nga ba at bumalik ka na! No! Hindi pwede!” “Huh? Please, Kiray. I need to talk with my wife.” “Wife? Eh ‘di ba nga pinagpalit mo na siya sa ex mo? Naku! H