Chapter 1

Merrill's Point of View

Malayo-layo ang aming biyahe mula sa Clark Airport kung saan namin sinundo si Papa. Sa Sta Cruz, Zambales pa kami umuwi na inabot nang humigit-kumulang pitong oras na biyahe dahil kinailangang huminto sa mga gasolinahan para makigamit ng palikuran si Papa.

Masama ang kaniyang pakiramdam ng araw na 'yon. Bagay na naiintindihan naman namin dahil iyon din ang dahilan kung bakit siya biglaang napauwi sa Pilipinas—ang magpagamot.

Buong biyahe, isang bagay lang ang nasa isip ko. Ito ay kung paano ko magagawa ang mga plano ko nang hindi nalalaman ng mga magulang ko. Matagal ko ring pinag-isipan iyon at nang makita ko ang mga Lee sa airport kanina, tila ba nakakuha ako ng kasagutan sa kung paano ko sisimulan ang lahat ng ito.

Malalim na ang gabi nang makarating kami sa bahay. Kinuha ko agad ang laptop ko at binuksan ang mga email ng iba't-ibang mga kompanya at hinanap ang ipinadala ng J.O. Group. Isang linggo na nang makatanggap ako ng offer sa kumpanya nila matapos kong makapasa mapabilang sa top 10 sa licensure examination ng Civil Engineering kamakailan.

Kabi-kabilang offer ng trabaho ang dumating at isa na nga roon ay ang galing sa J.O. Group na isa sa pinakamalaking kumpanya sa Pilipinas pagdating sa Engineering at Architectural designs.

Ang offer na 'yon ay ilang araw ko ring pinag-iisipan. Gusto ko na lamang sanang kalimutan ang nakaraan ngunit tila ba ang ang tadhana na ang gumawa ng paraan para mabigyan ko ng hustisya ang ginawa ng mga Lee sa lolo ko.

Inakusahan nila ito noon na pumaslang sa mag-asawang David at Lalaine sampung taon na ang nakararaan. Ang lolo ko ang driver nila noon at ang itinuturo nilang motibo raw niya ay dahil hindi siya pinagbigyan na pahiramin ng pera noong maysakit ako at nag-aagaw-buhay sa ospital dahil sa dengue.

Pitong taong gulang lamang ako noon, ngunit alam ko ang lahat ng mga nangyayari. Hindi totoo ang k'wento pero ayaw maniwala ng mga tao. Dahil may pera sila at kayang magbayad ng magaling na abugado.

Nagawa nilang maipakulong si lolo, ngunit dahil sa edad at altapresyon nito, hindi ito nagtagal sa kulungan at doon na siya binawian ng buhay.

Wala siyang kasalanan. Pinatay ng ibang tao ang mag-asawang Lee. Bagay na hindi namin alam kung sino ang gumawa.

Nang magbukas ang laptop, nagtungo agad ako sa email at binuksan ang ipinadalang imbitasyon ng J.O. Group sa akin. Pinatay ko na rin nang matapos kong ipadala ang sagot ko sa kanila.

Nag-prepare na ako upang matulog. Dala ng pagod, nakatulog ako agad nang ilapat ko ang aking likod sa kama.

Madaling-araw na nang naalimpungatan ako. Parang puputok na ang pantog ko kaya nagmadali akong nagtungo sa banyo. Nasobrahan yata ako sa tubig at softdrinks dahil panay ang inom ko nang nasa biyahe kami dala ng sobrang init.

Pagbalik ko sa silid, napansin kong naiwang bukas ang pinto sa harap ng bahay namin ngunit nang akmang isasara ko na ay nakita kong nasa labas si Papa. Nakaupo sa mahabang bangkong kahoy na ginagawang tungtungan ng mga nagtatrabaho.

"Pa?" tawag ko sa kaniya. Nilingon niya ako agad at nginitian.

"Bakit gising ka na? Maaga pa," aniya habang naglalakad ako palapit.

"Nagbanyo lang po ako. Kayo po? Bakit nasa labas kayo maaga pa ho," sagot ko naman at ibinalik ang tanong sa kaniya.

"Hindi ako makatulog. Siguro dahil iba ang oras sa Saudi at dito sa Pilipinas o sadyang namamahay lang ako?" sagot ni Papa sa akin pero hindi convincing para sa akin.

Umupo ako sa parehong mahabang bangko kung saan siya naupo. "Sabagay po. Kailangan mo pang i-adjust ang body clock mo," sambit ko.

"Siguro nga, anak," wika niya sabay tanaw sa malayo.

Pareho kaming natahimik. Napatingala ako sa langit dahil maliwag at bilog na bilog ang buwan.

"Nga pala, anak, sabi ng Mama mo sa akin noong isang araw marami raw na kumpanya ang inaalok ka ng trabaho. May napili ka na ba sa mga 'yon?"

Ibinalik ko ang tingin kay Papa ngunit sa malayo pa rin ang tanaw at halatang may malalim na iniisip.

"Namimili pa lang ko ako. Pero mayroon na pong isa na lamang na lamang sa mga benepisyo na p'wede kong makuha." Dito lang siya napalingon sa akin at kitang-kita sa mga mata niya na interesado siyang marinig ang mga sasabihin ko.

"Maganda 'yan. Ano naman daw ang mga benepisyomg makukuha mo?"

"Sabi po sa akin libre na ang matitirhan sa Pampanga, mayroon din silang ibibigay service vehicle ko. May food allowance buwan-buwan at may life insurance. Bukod po sa mga 'yon, maaari rin daw po nila akong ipadala sa iba't-ibang mga bansa upang mag-training kung saan may mga company partners sila. Kapag napili raw po ako sa training program, sagot na raw po nila ang lahat kaya naman wala akong poproblemahin."

"Grabe naman yata. Ang dami!" naibulalas ni Papa dahil sa pagkamangha. "Nakaka-proud ka talaga anak. Kahit siguro ako kapag may gan'yang offer na trabaho sa akin ay agad akong mapapa-oo. Biruin mo, wala ka na halos iisiping mga bayarin pati ang pagkain, mag-aabang ka na lang ng sasahurin. Pero teka...hindi pa sila lugi r'yan?" mahaba niyang dugtong.

"Hindi naman po siguro. Baka naman po sadyang may special treatment lang po ako dahil gusto nilang makuha ang matamis kong oo." Napaisip si Papa sa sinabi kong ito.

"Sabagay. Tama ka naman. Baka hindi naman lahat e binibigyan nila ng gan'yang pribelihiyo." Pagsang-ayon niya at sandaling natigilan bago dinugtungan ng isa pang tanong, "Ano ba ang pangalan ng kumpanya na 'to?"

Napaiwas ako ng tingin. "A-ano po..." Agad akong nag-isip ng random na pangalan ng kumpanya. "H-Hamilton Engineering," wika ko.

Gawa-gawang pangalan dahil delikado kapag nalaman niya kung ano'ng kompanya ang nais kong pagtrabahuhan. Tiyak na pipigilan ako ni Papa at pauulanan ng sermon. Mainam na muna kung isekreto ko sa kanila dahil tiyak na mag-aalala lang ang mga ito kapag sinabi ko ang mga plano ko.

Mabuti at hindi na siya nagtanong patungkol sa kompanyang napili ko at para hindi na niya ako matanong pa, nagpaalam na akong babalik sa kwarto para matulog. Nagpaiwan pa siya roon dahil hindi pa raw siya inaantok.

Sa paghiga kong muli sa kama. Nabalik ang isip ko nang makita ko ang matandang Lee. Mainam nga at hindi ito nakita ni Papa. Marami-rami rin kasi ang mga tao pero ang hindi ko talaga inaasahan ay ang makita ang Keith na iyon.

Mukhang kauuwi lamang ng panganay na apo ni Madam. Ang pagkakaalam ko ay nag-aral sa Europe ang lalaking iyon. Ipinadala siya sa ibang bansa nang mamatay ang mga magulang niya.

Kung tutuusin nakakaawa siya sa lahat. Hindi ko ma-imagine ang trauma na inabot niya nang siya mismo ang unang makakita ng mga labi ng mga magulang niya sa loob ng kanilang kwarto. Pero kung iisipin din, wala akong dahilan para maawa sa sinuman sa kanila. Ipinakulong nila si lolo at nawalan din kami ng mahal sa buhay nang mamatay ito sa pag-ako ng kasalan ng iba.

Isa pang pinakamabigat at mahirap kalimutan ay ang mga panahon na kailangan naming magtago sa mga tao dahil si lolo ang pinagbintangan na pumatay. Napalagaling nilang gumawa ng kwento at nadiin si lolo nang husto.

Wala kaming laban sa kanila. Nakakapanginig ng laman ang muli silang makita.

Nakakalungkot lang na hindi umiiral ang hustisya para mahuli ang tunay na kriminal. Kung ako sa kanila, dapat silang matakot. Kung may malaking motibo ang taong iyon upang patayin ang mag-asawa, tiyak na babalik sila para iba namang buhay ang tapusin.

Pero ano ba'ng pakialam ko? Maubos na kung maubos ang lahi nila, ang gusto ko lang malinis ang pangalan ng lolo ko at kahit pa nasa kabilang buhay na siya.