Get her

Hingang malalim... Hingang malalim.

Kasabay ng marahan niyang paghinga ay ang pagbitaw niya ng hawak na string ng pana. Bumulusok ang palaso patungo sa direksyon ng kaniyang target.

Tinamaan ang isang maliit na buhay at naghihingalong bumagsak sa lupa.

"Tang!" sigaw niya sa tuwa. "Tinamaan ko ang ibon! May lechong ulam na tayo!"

"Aba, Belleza anak! Gumagaling ka na!" natutuwa namang sambit ng kaniyang ama habang ibinababa ang pasan na isang bungkos ng mga tuyong kahoy para panggatong.

Nginisihan niya ang singkwenta anyos na lalaki saka masayang tinakbo ang ibon. Tumagos sa dibdib no'n ang matulis na dulo ng palaso dahilan para bawian agad ito ng buhay.

"Tang! Manghuhuli pa po ako ng isa para po tag-iisang letson tayo mamayang hapunan. Gutom ako, eh. Gusto kong kumain ng marami mamaya."

"Ikaw ang bahala, anak! Galingan mo!"

Inihanda niya ang pana at inayos ang pagkakabit ng palaso sa string no'n. Sinundan niya ng tingin ang isa pang ibon na kasama kanina ng nahuli niya.

Dumapo iyon sa isang puno. Inasinta niya ito pero bigla itong lumipad at lumipat sa kabilang puno. Umabante siya at patuloy itong sinusundan, dahan-dahan habang hawak ang dulo ng arrow.

Nasa paanan na siya ng punong iyon na may hindi katayugan. Tiningnan niyang maigi ang ibon, muling inasinta nang bigla siyang mapatigil. No'n niya lang napagtanto na nakapatong pala ito sa pugad nito. Ang hawak niya ay unti-unti niyang naibaba matapos makita ang maliliit na buhay na natutuwa sa pagdating nito. Ang ibong kaniyang tinatarget ay isa palang magulang!

Tuluyan na niyang ibinaba ang hawak na pana. Nawala bigla ang kaniyang kagustuhan na makuha ito para ulamin. Pakiramdam niya, siya ang natusok ng palaso na kaniyang pinakawalan kanina. Naaawa siya. Lalo na roon sa napatay niya.

Ang ibon na iyon ay isang Maya, isang uri ng ibon na monogamous at kilala sa pagiging matatag sa pag-ibig at tapat sa kanilang kapares. Hindi sila naglalakbay o nagpapalit ng kasama sa buhay. This kind of love is rare in the world of birds.

Her late mother once told her the story of a Maya. Kapag nawalan ng kapareha ang mga ibong ito, makakaranas sila ng pagluluksa, pagbabago sa pag-uugali at pagkawala ng interes sa ibang mga bagay. Maaaring makaapekto ito sa kanilang buhay kasama ang mga anak na naiwan.

Napalunok siya sa isiping iyon. Siya lang naman ang magiging dahilan ng lahat ng iyon, dahil kinitil niya ang buhay ng kapares ng ibon. Parang gusto tuloy mamilipit ng kaniyang puso. Para siyang kinakain ng kaniyang konsensya.

Unang beses niyang mang-hunting ng ibon at sa kasamaang palad, isang mag-asawa ang tinanggalan niya ng masaya sanang pag-ibig.

"Belleza, anak!" Napalingon siya sa kaniyang ama. "Ano? Nahuli mo ba?"

Malungkot niya itong nilapitan. "Tatang, patawad."

"Pumalya ka ba sa pagtira?"

"Nakonsensya po ako, eh."

Napabuntong-hininga ito. Alam nitong likas siyang maawain. Lahat ng may buhay ay pinahahalagahan niya at kahit alam niya ang pangangailangan nila, mas mananaig pa rin sa kaniya ang konsensya.

Kaya naman, kinagabihan, imbes na lechong ibon ang kanilang hapunan ay nauwi sila sa ginisang talbos ng kamote.

Nang sumunod na araw ay minabuti ng kaniyang ama na iwan siya sa bahay. Mag-isa na lamang itong nangaso dahil baka maawa na naman daw siya sa mahuhuli nilang hayop at hilingin pa niyang pakawalan.

Nagsaing na lang din siya sa apoy habang hinihintay ang pagbabalik ng kaniyang ama.

Pagkauwi nito ay masaya niya itong sinalubong ngunit nakakapagtaka dahil iika-ika na itong naglakad.

"Tang? Ano pong nangyari sa paa ninyo?"

"Wala 'to. O, nakapagsaing ka na ba? Masarap ang ulam natin ngayon."

Nakanguso niyang tiningnan ang bitbit nitong manok. "Saan naman ho galing iyan, Tang?"

"Naligaw. Hinuli ko na. Sayang din kasi, na-miss ko nang mag-ulam ng tinulang manok, 'nak."

Naawa siya sa sinapit ng manok pero nang maluto ito ay napalamon na rin siya. Masarap kasing magluto ang kaniyang Tatang, bagay na sobrang minahal ng kaniyang Mamang noong nabubuhay pa ito.

Nasawi noon ang kaniyang ina kasama ang bunso niyang kapatid nang magkaroon ng biglaang pagguho ng lupa sa kanilang tinitirhan. Maraming buhay ang nasawi noon, kabilang na ang kanilang buong kaanak at mga kapitbahay. Iilan lamang ang nakaligtas na ngayon ay nagsilipat na sa mga bahay na pinamigay ng gobyerno. Ngunit siya at ang kaniyang Tatang ay mananatili sa lugar na iyon hanggang sa kamatayan.

Ang kanilang tirahan ay malayo sa bayan at ibang kabahayan. Matatagpuan ito sa paanan ng bangin na ngayon ay napalilibutan na ng mga 'di kalakihang mga punong-kahoy. Bagaman napag-iiwanan na ng panahon, hindi pa rin handang iwan ng ama ni Belleza ang lugar na iyon, at ganoon din siya, dahil naroon ang mahalagang alaala ng nasawi niyang ina at kapatid. At sa loob ng 19 na taon niya sa mundo, naging parte na ng kaniyang buhay ang lahat ng bahagi ng lugar na iyon.

***

DALAWANG gabi nang napapansin ni Belleza na tila nanginginig ang katawan ng kaniyang ama. Nag-aalala niya itong nilapitan sa higaan. Hindi na rin ito gaanong lumalabas at mas marami pang oras ang paghiga roon kaysa tumayo, bagay na ipinagtataka niya dahil hindi nito gawain na basta na lang humilata. Masipag ang kaniyang ama at hindi mapipirme sa isang gawain lang.

"Tatang, ano po ang problima?"

"Wala, anak." Nginitian siya nito.

Sinilip niya ang paa nito at nanlaki ang kaniyang mga mata nang makita ang kanang bahagi na namamaga. "Tang! Ang paa niyo ho!"

"Sus, wala 'to. Natusok lang ako ng pako noong huli kong pangangaso."

"Tang naman! Delikado po 'yon!"

"Sus, ayos lang ako, anak. Nagamot ko na 'to."

Mas lumapit pa siya para silipin ang sugat nito sa paa pero itinulak lang ng daliri nito ang kaniyang noo.

"Nakapagsaing ka na ba?"

"Eh, Tang..." Nagkamot siya ng noo. "Paubos na ho ang bigas."

"Ahhm..." Ang kaniya namang Tatang ang napakamot. "Sige, aalis ako mamaya. Dito ka lang, ha?"

Wala na silang kapitbahay roon at ang tindahan ay nasa malayo pa, dadaanan muna nila ang dalawang bakanteng lote bago iyon marating at hindi siya pinapayagan ng kaniyang Tatang na maglakad mag-isa para lang bumili.

Madalas ang kaniyang Tatang ang lumuluwas sa bayan upang bumili ng bigas at iba pang pangangailangan nila.

Halos hindi siya nito pinalalabas sa bahay nila sa takot na baka pag-interesan siya ng mga kalalakihang makakakita sa kaniya.

Likas siyang maganda, maputi at makinis. Balingkinitan man ay angkin naman niya ang napakagandang hubog ng katawan na sa unang tingin lang ng ibang lalaki sa kaniya ay tiyak na pagnanasahan na agad siya. Kaya hangga't humihinga pa ang kaniyang Tatang ay ginagawa nito ang lahat upang siya ay protektahan at ingatan.

Pinangako nito noon sa yumao niyang ina na hinding-hindi siya nito pababayaan. Salat man sa yaman ay maituturing ni Belleza na ang uri ng pag-aaruga ng kaniyang ama sa kaniya ay higit pa sa yamang maipagmamalaki.

"Anak." Seryoso ang mukha ni Tunying na nakatingin sa kaniya, isang gabi matapos nilang maghapunan. "Gusto mo na bang mag-asawa?"

Kumunot ang kaniyang noo. "Tang! Bata pa po ako!"

"Desi nuwebe ka na."

"Eh, bata pa rin po iyon! Bakit niyo po ba naitanong?"

Napatitig sa kaniya ang kaniyang ama. Bakas sa mga mata nito ang hindi maipaliwanag na kalungkutan. "Paano 'pag nawala ako? Sino na ang makakasama mo?"

"Tang naman. Huwag naman kayong magsalita ng ganiyan. Mahaba po ang buhay ninyo."

"Gusto mo bang makapunta ng Manila at maipagpatuloy ang iyong pag-aaral? Baka naroon ang swerte mo, anak. Baka makahanap ka roon ng milyonaryo na mapapangasawa mo."

Natigilan siya. Gusto nga niyang makatapos sa pag-aaral at makapag-asawa ng gwapo, malambing at mayaman na lalaki. Pero kung maiiwanan naman niya ang kaniyang Tatang nang mag-isa, mabuti pa'y huwag na lang.

"Mas gusto ko hong alagaan kayo, Tang. Nangako ako kay Mamang, hindi ko ho kayo iiwan. At hinding-hindi ko ho kayo pababayaan."

Mapait lang na ngumiti ang ginoo. Inabot nito ang ulo ni Belleza saka marahan na hinaplos ang kaniyang mahaba't tuwid na buhok. "Mahal na mahal ka ng Tatang, Belleza, anak."

"Mahal na mahal ko rin ho kayo, Tatang. Kayo na lang ho ang naiwan kong pamilya. Kayo lang ho ang aking kayamanan, Tang."

Ngunit sadyang malupit ang tadhana.

TANGHALING tapat ngunit hindi masisilayan ang araw dahil sa makapal at maitim na ulap sa kalangitan. Nagpakawala ito ng malakas na buhos ng ulan na may kasamang kulog at kidlat.

Sa kabila ng nakababahalang panahon at sa nakatatakot na talim na gumuguhit sa kalangitan ay sinuong pa rin ni Belleza ang kagubatan. Tinawid niya iyon nang buong tapang para humingi ng tulong sa taong makakapagbigay ng anumang tulong.

Ang mapayapang buhay na nakasanayan niya ay nabulabog dahil sa hindi inaasahang pangyayari. Nakaapak ang kaniyang ama ng malaking pako na kinakalawang na sa kalumaan. Dahil nga malayo sa nayon ay hindi na ito napatingnan sa doctor. Tiniis na lamang ni Mang Tunying ang sakit at pamamaga ng paa nito.

Sinubukan nitong gamutin ang sariling sugat gamit lamang ang mga dahon-dahon na nakikita sa kanilang paligid ngunit lalo lamang iyon lumala. Hanggang sa dumating sa punto na nilagnat na ito at ngayon nga ay kinumbulsyon.

Sa takot na baka may mangyaring masama kay Mang Tunying ay hindi inalintana ni Belleza ang kaniyang kahihinatnan sa gitna ng masungit na panahon. Ang nais niya ay makahingi ng tulong at maisalba ang buhay ng kaniyang ama.

Sa wakas! Nakarating din siya sa highway.

Hindi siya mapakali, paroo't parito siya sa kalsada habang nag-aabang ng sasakyang dadaan doon. Desidido siyang humingi ng tulong sa bawat sasakyan na mapapadaan doon.

Hanggang sa isang black ferrari ang huminto, 'di kalayuan mula sa kinatatayuan niya.

Kaagad nagsibabaan ang mga lulan. Dalawang lalaking naka-itim na jacket at may malaking pangangatawan ang unang lumabas sa driver's at passenger's seat. Sunod na lumabas sa back seat ang matangkad na lalaking nakasuot ng abuhing polo na nakarolyo hanggang siko ang mga sleeve. Napansin agad niya ang gwapong itsura nito na halatang may dugong dayuhan.

Biglang kumabog ang dibdib niya sa nakikitang pag-asa. Sa kabila ng nakakakabang itsura ng mga lalaki, nangahas pa rin siyang tumakbo palapit sa mga ito upang magbakasakali na makahingi ng tulong. Desperada na siyang iligtas ang kanyang ama.

Nakailang hakbang siya nang biglang napahinto matapos makita ang isang naka-jacket na lalaking sapilitang hinahatak pababa ang matabang lalaking naka-business suit, mula sa compartment ng sasakyan. Kumurap-kurap siya at pinupunasan ang basang mga mata para linawin ang nakikita. Hanggang sa unti-unti niyang napagtanto ang nangyayari.

Mabilis na binalot ng takot ang kaniyang dibdib. Ang matabang lalaki na nakabusal at nakatali ang mga kamay sa likod ay bihag ng mga ito!

Nanigas siya sa kinatatayuan at hindi malaman kung tatakbo ba palayo o sasaklolohan ang matabang lalaki. Sa huli ay napagdesisyunan niyang gumapang at magtago sa likod ng isang puno, malapit sa kinaruroonan ng mga ito.

"Please, lord Mancini! This is all just a terrible misunderstanding! Please spare me!" rinig niyang pagmamakaawa ng matabang lalaki.

Lingid sa kanyang kaalaman, ang mga lalaking iyon ay miyembro ng isang kinatatakutang organisasyon na walang alinlangang kumitil ng buhay ng tao.

Walang kinatatakutan ang mga ito at walang kinakaawaan, mapababae man o lalaki, bata man o matanda.

Lumapit ang matabang lalaki kay Lionzo at akmang luluhod pero mabilis itong nahila ng isang naka-jacket at itinulak patungo sa damuhan. Ang dalawang matatangkad na lalaki na kasama ni Lionzo ay ang katiwala nito sa organisasyon at katulong sa pagligpit sa mga kalaban. Sina Rozz at Brook.

"Lord Mancini! Please don't do this!" Halos maihi na si Mr. Tiongzon sa pagmamakaawa. "Have mercy! Please! Forgive me! I promise, I will make things right! Just don't kill me! I have a family, please! I beg you! Forgive me, milord!"

Hinugot ni Lionzo ang pakete ng sigarilyo mula sa bulsa ng pantalon ni Mr. Tiongzon, kumuha ng isang stick at swabeng sinindihan iyon. Pagkatapos ay dahan-dahan na lumapit dito saka ibinuga sa mukha nito ang usok. Naubo ito.

"Mr. Tiongzon, I'm afraid apologies won't suffice. You know the consequences." Bigla na lamang nanindig ang balahibo ni Belleza nang marinig ang matigas at malalim na boses ni Lionzo.

Kalmado ang mukha nitong parang anghel sa kagwapuhan ngunit kilabot ang hatid ng boses nito.

"No! No, please... I have a family! I have a daughter, lord Mancini. Please don't kill me!" Nanginginig na ang boses ni Mr. Tiongzon at nagsimula nang humagulhol habang nakaluhod sa harap ni Lionzo.

"You should have thought that before betraying me."

"Give me a chance! I'll do anything! Anything, lord Mancini! Just don't kill me... Please... Please... I'm begging you!"

Muling humithit ng sigarilyo si Lionzo at ipinukol ang upos sa mukha ni Mr. Tiongzon.

Pagkatapos ay inilahad nito ang kamay kay Brook na agad namang nilapagan ng baril ng huli.

Napaatras si Mr. Tiongzon sa pagkasa ni Lionzo ng hawak na baril. "Plead all you want, but your fate is already sealed."

Ilang saglit pa ay umalingawngaw na ang malakas na putok na nagpaigtad kay Belleza mula sa kaniyang pinagtataguan.

'Hindi!'

Napatakip siya sa kaniyang bibig nang makita ang pagsabog ng dugo mula sa ulo ni Mr. Tiongzon.

Kalmadong ibinalik ni Lionzo kay Brook ang baril na ginamit sa pagpatay kay Mr. Tiongzon. Umuusok pa ang dulo no'n.

Dahan-dahan namang gumapang palayo sa pinagtaguan si Belleza habang sinisikap na maibalanse ang nanginginig niyang katawan.

Nanghihina siya, naluluha, natatakot dahil sa nasaksihang krimen. Sana hindi na lang niya nakita. Sana pumikit na lamang siya.

"Vamos." (Let's go) rinig niyang sabi ni Lionzo sa mga kasama nito.

Muli siyang kinilabutan. Sa takot ay napahakbang siya nang malaki at hindi sinasadyang nakaapak ng tuyong sanga. Naglikha iyon ng malutong na ingay dahilan para makuha niya ang atensyon ng tatlong lalaki.

"Cazzo! C'è qualcuno che ci ha visti!" sigaw ni Rozz. (Fuck! Someone saw us!)

Natuon ang mga mata ni Lionzo sa kinaruroonan niya at nag-igtingan ang mga panga nito nang makita siya.

"Get her!"