Chapter Five

CHAPTER FIVE

"Ilan pa ba ang kailangan mo?" Tanong ko sa kanya habang naglalakad sa kahabaan ng palengke.

"Dalawa pa." Pagkatapos naming kumain ay sumama ako sa kanya sa pag-iinterview ng mga informants nila at dito kami napadpad sa pamilihang bayan na hindi rin naman malayo mula sa park. Karamihan sa mga namamalagi ngayon dito ay mga pauwi na galing sa trabaho o kaya ay mga kabataan pero marami rin ang nagtitinda pa rin kahit hapon na.

"Hindi ba pwedeng yung mga vendor sa loob ng palengke?"

After I witnessed the segment at the TV and the possible involvement of Damien to it, I never asked about it earlier. Nagkunwari lang akong walang alam at hindi kilala ang napanood sa TV.

Umiling siya. "Hindi. Kailangan ay yung mga walang permit o pwesto." Sabi niya habang nakamatyag sa paligid habang hawak ang kanyang camera.

"Pwede ba siya?" Itinuro ko ang isang batang lalaki sa may gilid na may hawak na bilaong may lamang mga gulay.

Nagliwanag ang mga mata ni Damien nang makita ang itinuro ko. "Oo, tara."

Lumapit kami sa bata na suot ang isang lumang T-shirt at shorts. Kahit maliit lamang siya ay pinipilit niyang makisabay sa ibang mga tindera.

"Hi, ako si kuya Damien at ito naman si ate Coral." Pakilala ni Damien sa bata habang nakalebel sa mukha nito.

"Hi!" Kumaway ako sa kanya.

"Meron kasi kaming project sa school kaya pwede ka bang ma-interview saglit? Papakyawin ko lahat ng tinda mo."

Matagal na tiningnan ng bata si Damien bago sumagot. "Sampu kada piling ng kangkong ko."

Ngumiti si Damien. "Sige bibilin ko pero iinterviewhin muna kita, uusap lang tayo pero kukuhanan natin gamit itong camera ha?" Pinakita ni Damien ang hawak niyang camera.

Kumislap ang mga mata ng bata sa sinabi ni Damien bago tumango. "Sige po!"

Ginulo ni Damien ang buhok ng bata bago in-on ang camera. "Simula na tayo ha? Maging kumportable ka lang sa pagsagot." Tumango ang bata sa sinambit ni Damien habang ako naman ay tahimik lamang na nanonood.

"Anong pangalan mo?" Paninimulang tanong ni Damien sa bata.

"Junriel po pero tawag sakin ng mga kalaro ko Junjun." Sagot niya habang inaayos-ayos pa ang mga paninda niya.

"Ilang taon ka na?"

"Walo po."

"Hmm... ilang taon ka nang nagtitinda ng mga gulay?" Nangawit ata si Damien sa pagkakaupo kaya kumipat siya ng puwesto.

"Ah," tumingin sa taas si Junjun na tila ba nag-iisip. "Dalawa po ata." Iminwestra pa niya ang kamay na may dalawang daliring nakaangat.

Tumaas naman ang kilay ko ron. Kung dalawang taon na siyang nagtitinda ibig sabihin ay six years old palang siya nang magsimula, kung ganoon ay paano ang pag-aaral niya?

Tumango-tango si Damien. "Saan-saan ka nagtitinda?"

Lumingon sa paligid ang bata, nang magawi ang tingin niya sa akin ay nginitian ko siya at siya naman ay parang nahihiyang nag-iwas ng tingin. "Dyan dyan lang... sa palengke."

Inabangan ko pa ang mga sumunod na tanong ni Damien. Puro iyon simpleng tanong lamang na madaling maintindihan ni Junjun. Natapos ang interview na hindi ko narinig ang gusto kong malaman tungkol sa kung paano siya nag-aaral o kung paano niya napagsasabay ang pagtitinda at pag-aaral dahil ang mga tanong ay umikot lamang halos lahat sa pagtitinda niya sa lansangan.

"Hindi mo itatanong yung tungkol sa pamilya at pag-aaral niya?" Tanong ko nang ihinto ni Damien ang pagrerecord.

"Hindi kasi kasama sa mga tanong na naka-include sa'min." Sabi niya habang nakamasid sa akin na patingin-tingin kay Junjun na nakaupo sa isang nakataob na timba. "Pero pwede naman nating itanong. Hindi pa naman tayo tapos."

"Huh?" Ngumis lang siya sa akin at humarap kay Junjun.

"Dito ka muna ha? Babalik kami ni ate Coral, may bibilhin lang kami." Tumango naman si Junjun sa kanya bago siya hunarap sa akin. "Tara."

Nagtataka man ay sumunod ako sa kanya. Napadpad kami sa pinakamalapit na fastfood chain.

"Bakit tayo nandito?" Tanong ko sa kanya nang maka-apak kami sa loob.

"Token of appreciation after interview." Simpleng aniya pagkatapos ay sinambit ang order sa kahera habang ako ay nasa tabi niya.

Nilibot ko ang tingin sa paligid. Wala gaanong tao ngayon sa fast food. Sa isang gilid ay mayroong isang grupo ng kabataan ang maingay at puro float at fries ang kanilang kinakain. Nagtagal ang titig ko roon.

"May gusto ko bang orderin?" Kalaaunang tingin sa akin ni Damien kaya lumipat ang tingin ko sa kanya.

Wala pa namang ilang oras nang matapos kaming kumain at saka ramdam ko pa rin hanggang ngayon ang pagkabusog kaya umiling ako ngunit nang palabas na kami ay bigla niyang inabot sa akin ang isang float at fries.

"Sabi ko hindi ako oorder."

"Kung ayaw mo, babawiin ko nalang." Nang akmang kukunin na niya ang ibinigay sa akin ay nilihis ko ito kaya tumigil ang tingin niya sa akin. Naitulak ko siya nang wala sa oras dahil sa lapit niya.

"Pero wala rin naman akong sinabing hindi ko tatanggapin. Binigay mo na 'to kaya akin na." Sabi ko sabay tira sa fries na bigla akong natakam nang makita iyon pero tumingin ulit ako sa kanya nang may maalala.

"Teka, may bayad 'to 'di ba?" Bahagyang nakatagilid ang ulo kong tanong sa kanya matapos ngumuya.

Biglang lumabas ang malokong ngiti sa labi niya at inilagay ang isang libreng kamay sa may chin part niya. "Pa'no mo nalaman?"

I rolled my eyes. Akala ko pa naman libre. Nang akmang kukunin ko na ang wallet ko ay pinigilan niya ako.

"Oops joke lang! Ito naman, pakunsuelo ko 'yan sa'yo dahil sinamahan mo ako ngayon." Lumitaw nanaman ang mala-anghel niyang ngiti, nagtagal ang tingin ko sa mukha niya. How could a man be this gorgeous?

Sumimangot ako sa kanya at tumalikod upang maitago ang pamumula ng mukha. Alam kong namumula ako ngayon dahil nararamdaman ko ang kakaibang init na pumapalibot sa aking mukha at tenga, pati ang pintig ng puso ko ay kakaiba rin.

"Hmp, h-hindi naman na kailangan." Sabi ko bago mabilis na naglakad.

"Sus, parang hindi mo nagustuhan yang binigay ko ah?" Bigla siyang lumapit sa akin. Ang mga braso namin ay dumadampi na sa isa't isa na mas lalong nakapagbigay ng pula sa aking mukha. Lumayo ako sa kanya at bahagya siyang tinulak.

"Lumayo ka nga! Close ba tayo?" Mataray kong ani bago tumakbo nang mabilis papunta sa pwesto ni Junjun nang makita siya upang hindi na ako mahabol.

"Coraline! Sandali lang!"

Hinihingal ako nang makalapit kay Junjun. Kasunod ko ay si Damien na mukhang tumakbo rin.

"Okay lang po kayo?" Tanong ni Junjun nang makita kami.

"Syempre naman." Sagot ko habang hinahabol ang hininga. "May ibibigay nga pala si kuya Damien mo."

Inabot ni Damien ang isang paper bag na naglalaman ng binili niyang mga pagkain mula sa fast food chain.

"Ito nga pala para sa'yo. Thank you namin ni ate Coral kasi pumayag kang magpa-interview." 

Agad kinuha iyon ni Junjun nang makita ang sikat na tatak ng paper bag at sinilip ang mga laman. “Wow! Spaghetti at burger. Tagal ko nang hindi nakakakain nito!”

Something struck at my heart by just merely watching his reaction. Makikita talaga ang saya sa kanyang mga mata at masaya akong makita iyon, parang kasali ako sa nasuklian ng galak kahit pa na si Damien ang nagbigay sa kanya noon at bumili.

“Thank you, kuya Damien at ate Coraline!” Tumakbo siya sa amin at niyakap kami pareho. Napakapit naman ako sa balikat niya dahil maliit siya at hindi ko abot.

Nagkatinginan kami ni Damien at nakita kong tila nagulat din siya pero ngumiti rin kami sa isa’t isa.

Nagpaalam si Junjun at sinabing hahatian niya ang mga kapatid niya ng munting pagkain na ibinigay sa kanya. Tumakbo siya papunta sa may dulong bahagi ng palengke at nakita kong doon siya sa dalawang paslit na parang mas bata sa kanya siya nagpunta. Ang dalawa ay parehong may hawak na uling at gulay na tulad kay Junjun.

Katulad din ba sila nito? Paanong nandito sila sa lansangan nagbebenta at hindi naglalaro o nag-aaral?

“Madami sila.” Nilingon ko ang katabi nang bigla siyang magsalita. Nakatingin din siya sa kaninang tinitingan ko habang nakahawak ang isang kamay sa isang slide ng backpack niya habang ang isang kamay ay nakapasok sa bulsa. “Hindi lang sila ang kasali sa child labor.”

Alam ko… Gusto kong isambit ngunit walang lumabas sa aking bibig. Because I was once one of them... Nang mawala ang pareho kong magulang ay hindi ko alam kung saan ako pupulutin, walang kamag-anak ang malapit sa amin. Hindi man ganon katagal ngunit alam kong mahirap na.

Malungkot akong nagbalik ng tingin sa kanya. “Uwi na tayo?”

“Hatid na kita.”

I chuckled. “’Wag na. May pupuntahan pa ako.”

Bukod sa ayaw kong makita niya kung saan ako nakatira ay may iba pa talaga akong pupuntahan. Out of the blue, I want to visit someone.

“You alone?” Tumango ako bilang sagot. “Samahan na kita.”

“Hindi pwede.”

Sa huli ay sumuko na siya at ako pa ang naghatid sa kanya sa may sakayan dahil wala siyang dalang kotse.

“Nakakahiya naman. I’m the one who’s supposed to send you home.” Hindi makatingin niyang sabi.

“Walang hiya ka naman talaga.”

Nanlaki ang mata niya sa akin. “What did you just say?”

“Wala, sige sumakay ka na.” Tulak ko sa kanya sa nakahintong jeep at binigyan naman niya ako ng nakamamatay na tingin hanaggan sa pagsakay niya ay sumilip pa siya sa bintana para lang ibigay ang tingin na iyon. I just rolled my eyes and made face at him.

Nang mawala na sa tingin ko ang sinasakyan niyang jeep ay tumawid ako sa kabilang bahagi ng kalye at pumara ng masasakyan na sa kabilang ruta ang daan.

Bumaba ako sa isang sementeryo kung saan nakalibing ang pareho kong magulang ngunit hindi pa man ako tuluyang nakakrating sa kanilang puntod ay may namataan na akong isang babaeng medyo may katandaan na ang nasa harap ng puntod ng magulang ko. Kaagad akong nagtago sa likod ng isang puno at sinilip siya. Hindi ito ang unang pagkakataon na nakita ko siya rito at napansin kong tuwing Sabado siya nakikita.

Tiningnan ko siya nang maigi. Hindi ako pamilyar sa mukha niya. Paano niya nakilala ang mga magulang ko?

Pagkalipas ng ilang minuto ay umalis din siya. Sa halip na puntahan ang puntod ng mga magulang ko ay palihim ko siyang sinundan hanggang sa makita siyang sumakay sa isang tricycle. Kaagad din akong pumara ng isa pang tricycle upang sundan siya.

“Manong, pasundan po ng tricycle na ‘yon.” Sabi ko sa driver.

Papasok ang daan sa isang kalye na maraming tao at bata sa paligid. Sa kabilang banda ay nakita ko siyang bumaba sa tapat ng isang bahay na hindi gaanong kalaki ngunit kapansin-pansin dahil sa bughaw nitong kulay. Pinanood ko siya hanggang sa makapasok siya roon at mawala sa paningin ko.