“You will stoop so low in order to gain power. Ganiyan ka na ba talaga kadesperada?” nangagaalaiting untag ni Gringo nang matanto ang gustong mangyari ni Santana. Hindi ito makapaniwala sa kaniyang kondisyon.
Isang ngiti ang namutawi sa labi ni Santana nang makita ang pagkamuhi para sa kaniya. Gustong-gusto niya ang nakikitang prustasyon sa kaniyang asawa matapos sambitin ang kaniyang kondisyon para sa inaasam nitong annulment.Kahit na annulled silang dalawa, kung mayroon silang anak ay sigurado siyang panalo pa rin siya. Nakatitiyak si Santana na siya pa rin ang papaburan ng pamilya ni Gringo na paboritong-paborito siya kung sakaling maikasal ito kay Bianca. Mas mapapasunod niya pa rin ito at mapaparusahan kahit annulled na silang dalawa. Hinding-hindi niya pa rin ito patatahimikin.Sa oras na magkaroon silang dalawa ni Gringo ng anak, batid niyang susundin lahat ng mga Monasterio ang mga kagustuhan niya. Sapat na ang suportang iyon para mapanatili ang koneksyon at impluwensyang ninanais niya.“Sa tingin mo’y hahayaan ko kayong magsaya habang ginagawa ninyo akong katatawanan? Simple nga lang ito, Gringo, kumpara sa ginagawa mong pagtataksil!” akusa ni Santana.Ang totoo’y gustong-gusto niya sumbatan si Gringo dahil ang kapal ng mukha nitong mangalunya. Ang lalaki ang pumasok sa tahimik niyang buhay. Hindi siya makapapayag na tahimik itong aalis at masaya sa pagbuo ng bagong pamilya habang siya ay nagdurusa!Nakita niya ang kalituhan sa mukha ng lalaki na mabilis din namang nawala. Napalitan iyon ng mas umaalab na galit para sa kaniya. Hindi niya mapigilan ang manibago sa pinapakitang reaksyon ng lalaki. Parang kailan lang noong walang pagsidlan ang pagmamahal nito sa kaniya.“Kasuhan mo ako kung ganoon! Mas gugustuhin ko pang makulong kaysa patulan ka! Walang lalaki ang gugustuhing tumikim sa iyo!”Hindi mapigilan ni Santana ang pagkislot ng kaniyang puso sa sinabi nito na para bang pinapalabas na isa siyang maruming babae. Kaya pala ni minsan ay hindi man lang ito gumawa ng aksyon noong umalis siya.Tumawa si Santana at inayos ang kuwelyo ng kaniyang asawa. Sa totoo lang ay hindi siya komportable sa liit ng distansya nilang dalawa. Natatakot siyang marinig ng lalaki ang malakas na pagtambol ng kaniyang puso. Subalit nilalabanan at iniignora niya ang nararamdaman dahil ayaw niyang ipakita ang kaniyang kahinaan.Tiningnan niya sa nanunuyang tingin ang asawa. Napalunok siya nang makitang nakatitig din sa kaniya ang mga bughaw at puno ng galit na mga mata nito. Bago pa siya matunaw ay binalik niya ang tingin sa kwelyo nito at nagsalita.“Nakalilimutan mo na ata ang pangako natin sa isa’t isa, Gringo,” malambing niyang sabi at naalala ang kanilang kasal—ang araw kung saan nasira ang lahat lalo na ang buhay niya. “Sa hirap man o sa ginhawa. Tingin mo hahayaan kitang sumaya? I’ll drag you with me.”Nakaramdam siya ng takot nang ungkatin niya ang kasal nila lalo na nang masilayan ang galit na iniipon ng asawa. Naalala niya kung paano siya umalis matapos ang kasal at hindi nagparamdam sa asawa. Kung paano niya ito iniwasan at kung paano niya kinalimutan ang kaniyang obligasyon sa nakalipas na mga taon. Ngumisi ang lalaki kahit batid ni Santana na hindi ito natatawa.“Try and see if you can do it to me. I will not promise that I won’t fight back,” matapang na sambit nito. Sa sinabi nito, batid ni Santana na sirang-sira na silang dalawa at hindi na talaga maibabalik ang dati.“Who said that you will be the only one to suffer, Gringo?” Ang kaninang kompiyansa sa sarili ay nawala sa mukha ng kaniyang asawa nang makuha ang gusto niya iparating. “You and your family will suffer. Wala akong ititira sa inyo. You know me better than anyone. I will reveal your darkest secrets.”“You will not do that, Santana.” Napangisi si Santana nang makita ang multo ng takot sa mukha nito. Simula bata pa lang silang dalawa ay alam na niya kung ano ang kinakatakutan ni Gringo. Gagamitin niya iyong alas laban sa asawa para pumayag ito sa kaniyang kondisyon.“Kung gusto mo ng katahimikan, pumayag ka sa kondisyon ko. May panahon ka pa para makapag-isip,” determinadong sinabi ni Santana. “Alam mo kung saan ako hahanapin.”Linisan ni Santana ang silid na iyon ngunit binungad naman siya ni Bianca. Humihikbi ito sa galit sa kaniya.“Anong pinaplano mo, Santana? Tungkol ba ito sa plano kong pagtakbo sa Mort? Sige, hindi ko na itutuloy basta ba’y umalis ka na rito!”Hindi makapaniwala si Santana na naging matalik niyang kaibigan pa ang aahas sa asawa niya. Ngayon niya lang napagtanto kung bakit siya sinuportahan nito sa planong pag-alis pagkatapos ng kasal nilang dalawa ni Gringo. May plano na pala itong sulutin ang asawa at nagpasulot naman ang walanghiya.“Sana lang ay ganiyan lang kadali, Bianca. But the damage has been done. Sa tingin mo’y rerespetuhin pa rin ako ng samahan kung may umaaligid na kagaya mo?” asik ni Santana.Kung sakaling siya ang maging presidente niyon, oo’t batas ang lahat ng sasabihin niya pero sigurado siyang pagtatawanan siya kapag nakatalikod siya. Naiisip niya pa lang ay nakaaapak na ng pagkababae. Kung ganoon lang din naman ang mangyayari ay gusto niyang mas malala ang maramdaman nina Gringo. Masyado siyang ma-pride para magpakumbaba sa kasayahan ng dalawa.“Ano ang gusto mong gawin ko para manahimik ka na?” desperadang tanong ni Bianca.“Pilitin mo si Gringo na pumayag sa gusto ko,” nakangisi niyang sabi. “Gusto mong malaman kung ano ang gusto ko?”“A-ano?”“Sipingan niya ako hanggang sa mabuntis ako.”“Ano? Hindi! Hindi iyan maaari!” Ang kapal ng mukha nitong ipagdamot ang asawa niya sa kaniya.Iniwan na lang ito ni Santana na panay ang pagmumura sa kaniya. Pumunta siya sa nakalaang silid sana nilang mag-asawa sa mansyon. Pansin ni Santana na maalikabok doon at parang inabandona. Mukhang hindi man lang inabala ni Gringo na palinisan iyon.Naagaw ang atensyon niya ng pamilyar na kwaderno. Ganoon pa rin ang ayos nito sa sa ibabaw ng kanilang kama. Kinuha niya iyon at mabilis na binuklat saka binasa ang huling nakasulat.'Ngayon na ang kasal naming dalawa ni Gringo. Hindi na ako makapaghintay na pakasalan ang lalaking mahal na mahal ko.'Isa-isang tumulo ang mga luha ni Santana sa kaniyang pisnge nang maalala ang kainosentihan ng batang Santana—na pinaglaruan at ginamit lang ng isang Gringo Monasterio at ng pamilya nito.Hindi siya makapapayag na makaalis ito nang hindi siya nakagaganti. Kay Bianca. Sa pamilyang Monasterio. Lahat ng taong mahahalaga may Gringo ay gagantihan niya. At kung sakali mang pumayag ito sa kondisyon niya, gaganti pa rin siya—kahit na sa magiging anak nilang dalawa.Matapos utusan ang mga kasambahay na linisan ang silid na tutulugan ni Santana, napagpasiyahan niya na pumunta sa terasa. Hindi sana ang mga ito susunod pero nadaan niya lang sa kaniyang awtoridad. Natanaw niya mula roon kung gaano binago ng modernisasyon ang bayang kinalakihan. Paunti-unti nang nawawala ang mga bakas ng makalumang estraktura at establisyemento.“Sa kabila ng kapabayaan mo bilang asawa, wala ka man lang naramdamang kahihiyan para bumalik pa rito.”Nilingon ni Santana si Maredes, isa itong may katandaan nang mayordoma ng mga Monasterio na tapat at napamahal na sa pinagsisilbihang pamilya. Kitang-kita niya ang nakalaang galit nito sa kaniya—parang kailan lang noong masayang-masaya ang matanda dahil ikakasal siya kay Gringo.“Labis-labis ang kahihiyang binigay mo kay Gringo tapos ngayong naisipan niyang magmahal muli ay babalik ka para guluhin siya.”Napahalakhak na lang si Santana sa tinuran ng matanda. Hindi na siya nagtataka kung kinamumuhian na siya nito gayung mabai
Chapter 4Kinaumagahan, hindi na mawala ang ngiti ni Santana sa kaniyang mukha nang malamang umiiyak na umalis si Bianca sa Casa Monasterio. Iniisip niya na nagkaroon ng pagtatalo si Gringo at ang kerida nito kaya ganoon na lang ang nangyari.“Duwag talaga. Mas pipiliin palagi ang pamilya niya kaysa sa mahal niya, huh?” napaiiling na sambit ni Santana habang maligayang kumakain ng umagahan. “Isang banta ko lang, tumiklop na siya agad?”“Masayang-masaya ka siguro ngayon dahil mayroong hindi pagkakaunawaan ang dalawa.” Muntik nang mabuga ni Santana ang iniinom niyang kape nang biglang nagsalita si Maredes. Mabuti na lang dahil napigilan niya ang sarili. Bakit kasi ito nagsasalita nang hindi man lang siya binabati ng magandang umaga? At talagang iyon pa ang ibubungad sa kaniya? Wala na bang konsiderasyon ang mayordoma sa kaniya na gustong-gusto niya noon?“Alam mo, matanda na si Gringo para magdesisyon. Kung desisyon niyang magkaanak kami, siya ang sisihin mo. Ayaw mo bang magkaanak kam
"Damn that bastard! He is so full of himself!” Halos sumabog na ang baga niya dahil kanina pa niya inuusal ang pagkadisgusto sa kaniyang asawa. Kung komportable lang sana siya sa suot nito ay papatulan niya talaga ang asawa. Paano siya makakalaban kung may panlaban itong mahaba’t malaking hindi niya raw naaapektuhang— “Damn it,” malutong niyang mura. Pakiramdam niya ay inaapakan ng kaniyang asawa ang pagiging babae niya. “Humanda talaga siya sa pasabog ko mamaya!”Napagpasiyahan ni Santana ang maligo para mapakalma ang kaniyang sarili. Matapos iyon ay inubos niya ang kaniyang oras sa pagpapaganda. Isang white high pants ang suot niya at butterfly crochet top. Tapos na siya sa pag-aayos, tinatali niya ang mahaba’t kulot niyang buhok nang bigla siyang kinatok ng isa sa mga kasambahay.“Ma’am Santana, nasa labas po si Mayor Connor sa baba. Hinihintay kayo.”Lumabas na siya’t nasasabik sa gagawin. Inimbitahan kasi siya ng kababata niyang si Connor Evangelista sa photoshoot ng mga kandida
“Okay ka lang? Pansin ko ang pananahimik mo,” tanong ni Connor kay Santana matapos kausapin nito ang tauhan na namumuno sa photoshoot. Katatapos lang niyon pero halos wala siyang pakailam dahil masyado siyang lunod sa iniisip.Simula nang makarating sila sa resort na pinagdausan ng photoshoot ay napapaisip si Santana tungkol sa mga sinabi ni Connor kanina. Akala niya’y napuksa na ang iringan ng kaniyang asawa at ng kaniyang kaibigan pero hindi. Mukhang naggagamitan lang ang dalawa dahil sa politika’t kapangyarihan. Hindi naman talaga ang mga ito magkaibigan talaga. Kahit na hindi naman iyon bago kay Santana ay hindi niya mapigilang mabigo. Hindi niya ring maiwasang mabahala sapagkat may nakakaalam ng sekreto ni Gringo. Natigil siya sa kaniyang pag-iisip nang matanto ang kaniyang pag-aalala.‘Wala na ako dapat pakialam sa lalaking iyon. Total ay magpapa-annul naman kami kinalaunan!” aniya sa kaniyang isip.“Siyempre naman. It’s been years since I saw the sea here. I couldn’t help but
“Hindi ka ba nag-iisip, Gringo? Hindi ka ba makapaghintay na makauwi ako roon para sagutin iyang tanong mo?” iritadong tanong ni Santana matapos nila tumigil sa may cottage. Walang tao roon na pagala-gala kaya roon siya tumigil para makapag-usap silang dalawa mag-asawa.Hindi mawala sa isip niya ang mga taong nakasaksi ng sagutan ng dalawa na kung hindi lang siya pumagitna ay baka nauwi na naman iyon sa suntukan kagaya noon. Hindi alam ni Santana kung posible pa iyon gayung malalaki na sila pero hindi niya pa rin inaalis ang posibilidad. Hindi basta-bastang mga mamamayan sina Gringo at Connor sa bayan nila. Batid niyang pagpipiyestahan iyon ng mga tao. “Bakit hindi? Alam mo kung gaano kahalaga ang plantasyong iyon sa mga Villaruel tapos bibilhin mo?” bigong tanong ng asawa sa kaniya. Kung makatingin ito sa kaniya ay para bang siya na ang pinakamasamang tao sa buong mundo.“May plano akong bilhin pero hindi ko pa sila nakakausap kung papayag sila,” pagkaklaro niya.Natawa nang pagak s
“Hey stop it!” saway ni Santana sa mga bata habang patuloy pa rin siya nitong binabato. Tatlong bata iyon na tantiya niya ay nasa sampung taong gulang. Pinapangunahan ng babaeng mayroong maikling buhok ang mga bata na mukhang lider-lider-an ng mga ito. Ni sa hinagap ay hindi naisip ni Santana na mangbabato sa kaniya nang ganoon dahil sa galit—at mga bata pa. Ramdam na ramdam niya ang pagkamuhi ng mga ito sa kaniya na mas lalong nagliliyab dahil hindi pa rin siya umaalis.“Santana!” sigaw ni Gringo.“Tama na iyan, Kristel!” sigaw ng isang magandang babae habang pinapaulanan pa rin siya ng putik ng mga bata. Mukhang Kristel ang pangalan ng nangunguna sa mga bata. Natigil ang nga bata nang dumating ang babae kasabay niyon ang paghila sa kaniya ni Gringo palayo roon. Ang malilinis na kamay ng asawa ay narurumihan na ng putik dahil inaalis nito ang mga ito sa katawan niya pati sa kaniyang buhok. Kahit ang puti-puting damit ay nadudumihan na rin.Imbes na pasiklabin ang namumuong galit pa
“Wala ka talagang palabra de honor, Santana! Akala ko ba’y kailanman ay hindi ka na aapak sa bayang ito!” Sukdulan ang disgusto ni Santana Rios sa kaniyang sarili habang minamaniubra ang kaniyang sedan. Binabagtas niyon ang daan papunta sa Casa Monasterio—ang lugar na kinapopootan niya dahil nagpapaalala lamang ito kung paano nasira ang buhay niya. Humigpit ang hawak ni Santana sa manibela nang maisip kung paano siya pagtatawanan ng asawang si Gringo Monasterio. Ang mga mababagsik na salitang binato niya sa lalaki limang taon na ang nakakaraan ay kakainin niya sa oras na magharap sila muli. Hindi niya iyon matanggap pero dahil sa kaniyang ganid ay gagawin niya iyon para lang sa kapangyarihang minimithi niya sa Mort. Ang Mort ay isang eksklusibong sororidad na binubuo ng mga makapangyarihan at maimpluwensyang babae sa Pilipinas. Isa si Santana sa mga kandidato na maaaring mamuno sa organisasyon ngunit nalagay sa alanganin ang kaniyang kanditatura nang malaman ng samahan ang estado