Naiyak siya sa sandaling iyon. Niyakap niya ang sariling bagahe at naisipan ang isang desisyon. She must run away. Dapat siyang umalis sa lalong madaling panahon. She has nothing left, wala na ang pamilyang itinakwil siya, wala na rin siyang pag-asa para kay Miguel, wala na rin ang pangarap niyang maiahon ang sarili sa putikang kinasasadlakan niya. Nawalan na siya ng rason para lumaban. Siguro'y panahon na para lumayo sa Delgado, bagama't malaki ang otang na loob niya kay Don Brando, siguro'y mas mainam na rin na mawala siya roon para mas maging madali kay Miguel ang pagtanggap sa babaeng nararapat dito.
"Mahirap pero kailan," mahinang anas niya habang yumuko at pinahiran ang luha gamit ang manggas ng suot niyang damit. Marahan pa niyang sinapo ang sariling tiyan at muling tumayo. Sa sandaling iyon, she left with no choice but to let go.
Hindi siya nabibilang sa lugar na iyon. Kailangan na niyang hanapin ang tunay niyang ama.
Dala ang kaniyang bagahe ay napagpasyahan ni Celeste na umalis sa oras na iyon. Tuliro ang isipan niya sa pangyayari. Lalo pa't nagdaramdam din siya sa hindi maipaliwanag na damdamin niya para kay Miguel.
Matalik silang magkaibigan, pero doon lamang ang pwedeng estado ng kanilang pagkokoneksyon. Hindi niya maaring mahalin ang isang nakatataas na Delgado. Wala siya sa kalingkingan ng mga ito.
Bantulutot siyang nagmasid sa bukana ng malapad na gate at doo'y nag-abang ng masasakyan. Medyo may kadiliman ang bahaging iyon kaya hindi niya napansin ang isang tao na kanina pa pala siya tinitingnan.
"Celeste!" Sabay tapik sa kaniyang likuran. Halos mailaglag ni Celeste ang kaniyang dalang bagahe dahil sa pagkakabigla.
Nilingon niya ang kung sinumang tao sa kaniyang likuran at doo'y napagtanto niyang si Inday iyon. Ang kaibigan niyang katulong sa kapitbahay nilang sina Don Valles.
"Diyos ko! Ano ka ba Inday, aatakihin ako sa puso sa ginawa mo eh!" Sambit niya na hawak-hawak pa ang kaniyang dibdib.
"Oh? Saan ang lakad mo at bakit ang laki ng dala mong bagahe?" tanong pa nito sa kaniya.
"Ah eh ano...uuwi ako sa amin."
"Uuwi? 'Di ba wala kanang uuwian? Siguro magtatanan ka ano?" Nakangising sambit pa nito sabay tusok-tusok sa kaniyang tagiliran.
"Hindi! Ano ka ba...ang totoo nga'y gusto ko nang lumayas sa poder ng mga Delgado. Gusto ko nang makalayo rito," impit na paglalahad niya sa kaibigan.
"Bakit? Pinapahirapan ka pa rin ba nila Marcus?" tanong ni Inday, habang nakapamaywang.
Marahan siyang tumango rito.
"Gusto mo tulungan kita? Kung gusto mo..." Sabi pa ni Inday na naka-kibit balikat lang sa kaniyang harapan.
"Ano? Kahit ano...gagawin ko, Inday. Makalayo lang dito at makapagtapos lang ako sa kolehiyo," sabi pa ni Celeste na animo'y wala nang matatakbuhan.
"Hmm...sa tiya ko. May-ari siya ng bar sa Manila. Kung gusto mong mamasukan doon bilang hostess. Ibibigay ko ang address nila. Matutulungan ka niya sa pag-aaral doon. Easy money lang din," sabi pa nito sa mababang boses.
"Ha? Eh bakit nandito ka sa pamilyang Valles, kung pwede ka palang tulungan ng tiya mo?" pabalik na tanong ni Celeste kay Inday.
Agad na sumimangot si Inday at nagsalita. "Ayoko doon. Ayokong mag-aral. Nakakatamad din sa bar. Nakakasawa. Sa totoo nga lang, doon din ako galing, eh." Sabi pa nito na parang proud pa sa pinag-sasasabi niya.
"Isa kang hostess?" pagtatanong pa ni Celeste.
"Ke hostess, gro, p****k, bayaran...basta 'yon ang trabaho ko." Ngumiti ito habang may kung anong bagay itong kinuha sa kaniyang bulsa.
"Oh heto, kung sigurado ka talagang umalis ngayong gabi. Pumunta ka riyan. Teka nga, may pamasahe ka ba?"
"Ah eh. Sengkwenta pesos lang ang dala ko eh."
"Diyos ko maryosep! Maglalayas ka tapos wala ka palang pera?" Pagmamaktol pa ni Inday saka pa ulit dumukot sa kaniyang bulsa.
"Oh heto, pamasahe mo. Otang mo 'yan ah. Saka na kita singilin 'pag marami ka ng datung doon." Nakangiting sambit nito sabay tapik sa balikat niya.
Pagkatapos ng kanilang pag-uusap ay nagpaalam na rin si Inday at umalis na sa kaniyang harapan. Tanaw pa ni Celeste ang kaibigan habang pakendeng-kendeng na naglakad patungo sa malaking tarangkahan ng mansion el Valles.
Nang mapagtanto ni Celeste ang gagawin ay doon lang din niya nasink-in sa utak niya na magiging p****k siya kung sakaling tutuloy siya sa binabalak niyang pagpunta doon sa kamaynilaan.
Tulirong ibinuka ni Celeste ang kaniyang palad kung saan inilagay ni Inday ang perang dalawanglibo.
Napabuntong-hininga na lamang siya sa iniisip. Gayundin, agad niyang tinahak ang daan at pumunta sa kalapit na sakayan ng bus. Naglakad lamang siya sa pag-asang makatipid siya ng perang kailangan sa biyahe. Malayo-layo rin ang Batangas kaya kailangan niya ng sapat na pera kung tutuusin.
Sa pagkakasakay niya sa bus ay agad niyang naisandal ang sarili at doo'y tinanaw niya ang bintana sa kaniyang kaliwa.
Umaambon at tila nagbabadya ang malakas na ulan dahil sa malamig na hanging humahampas sa mukha niya. Alam niyang sa pagkakataong iyon, lilisanin na niya ang lugar na kinagisnan niya.
Ang mga taong naging parte ng pagiging Celeste niya. Ang pamilyang kumupkop sa kaniya at ang nag-iisang lalaking minahal niya ng palihim. Si Miguel. Isang Delgado na kailanma'y hindi pwede sa gaya niyang hampaslupa lamang.
Namumutawi niya ang kalangitan bagama't madilim, ramdam niyang sumisikip ang dibdib niya dahil sa nangyari. Noo'y napa-ingos na lamang siya dahil sa luhang pumapatak na pala sa kaniyang pisngi.
"Kailangan ko 'to. Kailangan kong maiahon ang sarili ko.." Ani niya sabay punas sa kaniyang pisngi.
At sa ilang minuto pa ay umandar na ang sinasakyan niyang bus. Hilam ang mga luhang ipwenesto niya ang paningin sa sentro ng daan at napagpasyahang maidlip na lamang sa sama ng kaniyang kalooban.
Ngunit wala pang medya oras ay nakaramdam siya ng kung ano kaya nagising siya. Marahan niyang pinunasan ang kaniyang mga mata saka tiningnan ang daan. Binabagtas ng sinasakyang bus ni Celeste ang daan ng mapansin niyang gumegewang-gewang ito.
"Mama? Okey lang ho ba? Bakit po umuuga ang bus?" Sabi ng isang ale na nagtanong sa kanan ni Celeste.
"Ay okey lang naman hija. Masyado lamang madulas ang daan dahil sa ulan." Anang tsuper na may katandaan na rin ang gulang.
"Naku, baka mapano po tayo." Sumunod naman ang isang dalagita sa unahan ni Celeste.
"Para ho. Bababa na lang ako..." sambit ni Celeste na parang kinakabahan sa puntong iyon.
"Naku hija, malakas ang ulan sa labas, at medyo may kalayuan pa ang Maynila..." anang driver.
"Sige lang ho. Dito na lang ako. Bababa na po ako," sabi pa ni Celeste na may masamang kutob sa puntong iyon.
"Oh sya. Ikaw ang bahala." Pinal na sambit ng mamang driver, saka inapakan ang break.
Pagkatapos ng ilang sandali'y agad na pinarada ng tsuper ang bus at pinababa si Celeste. Hindi alintana ni Celeste ang may kalakasang ulan.
Yakap-yakap niya ang kaniyang bag habang binabagtas ang highway at nagpalinga-linga sa kung saan upang sumilong.
Pero tanging mga puno lamang ang nandoon at malayong taniman ng kung anong mga sakahan.
Nagpatuloy si Celeste sa paglalakad at doo'y naramdaman niyang hindi pa pala siya nakakapaghapunan. Kumakalam na ang kaniyang tiyan pero wala siyang dalang makain, ni biscuit man lang.
Tanaw lamang niya ang daan at ang mangilan-ngilan na dumadaang sasakyan.
Ang madilim na daan kung saan naghaluhalo ang emosyon niya at ang pagkakalito.Sa puntong iyon ay alam niyang gahibla na lamang na gaya ng sinulid ang kaniyang pag-asa na maiahon pa niya ang sarili sa putikan. Alam niyang sa puntong iyon, talo na siya. Tama nga ang sinasabi ng karamihan sa kaniya.
Wala siyang pag-asa.
Sa pagkakataong iyon ay unti-unting nanlabo ang kaniyang paningin at nasubsob sa kung saan. Nabitawan niya ang dalang bayong at napasalampak sa malamig na kalsada. Wala na siyang maramdaman kung hindi ang kawalan, kawalan ng pag-asa."Tulong..." iyon na lamang ang naisambit niya at tuluyan na siyang nawalan ng malay.Sa hindi kalayuan, may isang nakaparadang kotse at animo'y may hinihintay ito. Mabilis na kumilos ang matandang lalaki na nandoon at kinuha ang kapote, nagmamadali niyang sinaklolohan ang babaeng natumba sa harapan ng kaniyang sasakyan."Diyos ko!" Bulalas nito saka mabilis na binuhat si Celeste. He is not dumb to let this woman in that situation. Alam niyang siya lamang ang nandoon na pwedeng makatulong rito.Madali niyang isinilid sa kaniyang sasakyan ang babae at agad na pinaandar ang makina ng kotse. Habang nasa daan siya papunta sa hospital ay agad siyang tumawag sa kaniyang kapatid."Hello," sambit nito habang hawak ang telepono."Yes, nasaan ka na?" rinig niya sa k
Gayundin ang pagkakabigla ni Llermo sa mga oras na iyon dahil may naalala siyang gunita ng kaniyang kahapon kung saan sangkot ang apilyidong mayroon si Celeste."Arevalo," sambit pa ni Llermo sa mababang boses. Sa puntong iyon ay naalala niya ang nagdaang kahapon nila ng kaniyang mga kaibigan.***(Many years ago)"Buntis ako." Iyon lamang ang sambit ni Criselda kay Llermo."Ha? Sinong ama?" Garalgal na sambit ni Llermo sa kaibigang si Criselda."Hindi ko alam...""Anong hindi mo alam?""H-hindi ko alam." Paulit-ulit na sambit ni Criselda kay Llermo."Ako ba ang ama n'yan?" Pagtatanong pa ni Llermo sa dalaga."Hindi ko tiyak, Llermo. Marami kayo...""Ha? Akala ko ba'y ako at si Luciano lang ang nakagalaw sa'yo?"Umiling lamang ang dalaga at noo'y nagsimula nang umiyak. Halatang tuliro ito."N-nagalaw ako ni Brando..." sambit pa ni Criselda na ang tinutukoy ay ang kaibigan nilang si Brando Delgado. Tatlo silang magkakaibigan, si Brando Delgado, si Luciano Arevalo at siya na isang Valle
Makalipas ang ilang araw ng pamamalagi sa hospital ay tuluyan nang naghilom ang mga gasgas ni Celeste. Panay asikaso ang mga doktor sa kaniya, lalo pa't iyon ang kabilin-bilinan ni Don Llermo.Ang alagaan siya nang mabuti habang panay uwi ang matanda sa mansion ng nakababata niyang kapatid. Walang kaaalam-alam ang kapatid nito sa binabalak niya kay Celeste at lalong wala siyang balak na ipagbigay alam ito kaninuman.Kararating lang ni Don Llermo sa hospital habang dala ang mga nakasabit na shopping bags sa magkabila niyang kamay. Ngayon kasi ang discharge ni Celeste sa hospital, kaya't nasisiyahan si Don Llermo na masilayan itong okay na.Masiglang tinahak ng ginoo ang nasabing kwarto ng dalaga at doo'y bunungad sa kaniya ang nagtataka nitong mukha."Good morning hija. Kamusta na ang pakiramdam mo?" ani nito sa masayang himig."S-sino ka nga po pala?""I'm your daddy. Don't you remember? Oh I guess hindi pa naghihilom ang sugat mo. You're in trouble last time at naglayas ka. Nasagasaa
Parang basang sisiw si Celeste habang kinukuha ang mga sinampay sa likod-bahay ng mansion el Delgado. Isa siya sa maraming alipores ng mag-asawang sina Don Hildebrando at Ginang Natividad. Laki sa karalitaan si Celeste kaya naman wala siyang magawa nang ipagbili siya ng kaniyang mga maralitang magulang katumbas ng bayad sa pagkakautang nito sa nasabing pamilya.Edad kinse siya noon ng magsimula siyang mangatulong sa mag-asawang Delgado. Kilala sa kanilang bayan ang mag-asawa sapagkat sila lang naman ang may nagmamay-ari ng halos kapatagan at mga lupaing tinataniman ng tubo, niyogan at maisan doon.Bantulutot na winaksi ni Celeste ang mahabang kumot na nakasampay sa isang may kataasang sampayan doon, kaya naman halos matumba siya sa paghila nito."Bulaga!" iyon ang bumungad sa kaniya sa pagitan ng kumot na nasa kaniyang harapan."Ay! Ano ka ba señorito!" hintatakot na turan niya habang sapo ang sariling dibdib.Nakangiti lamang sa kaniya si Miguel na siyang panganay na anak ng mag-asaw
"Excuse me lang ano, wala ni isa sa mga kuko at hibla ng buhok mo ang gusto ko, Marcus." She pinned her eyes to his balls."Katawan lang ang malaki sa'yo." Pahabol pa niya rito kaya naiwang nakanganga ito sa sinabi niya.Sa pagkakasabi niya'y para siyang nabunutan ng tinik. Agad niyang binuksan ang pinto. Dala ang tray ay agad na kumaripas siya ng lakad papanaog sa ibaba. Doo'y hindi niya sinasadyang mabangga ang pigura ng isang lalaki."Celeste?" ani ni Miguel na nakasuot pa ng corporate attire ng kompanya nila."Miguel..." Balisang sambit ni Celeste, halatang may nangyaring hindi maganda ngunit bago pa man magkausap nang payak ang dalawa ay umalingaw-ngaw mula sa ibaba ng hagdan ang nakasunod na pigura ng ina nito. Nakasimangot ito at nakakunot ang noo."Magandang hapon po, señora." Ani ni Celeste."Walang maganda sa hapon, hija. Sige na bumaba ka na at pagsilbihan mo ang mga paparating na bisita." Sabi pa ni Doña Natividad."Bisita ho?" pagtatanong pa ni Celeste."Oo, darating ang
Makalipas ang ilang araw ng pamamalagi sa hospital ay tuluyan nang naghilom ang mga gasgas ni Celeste. Panay asikaso ang mga doktor sa kaniya, lalo pa't iyon ang kabilin-bilinan ni Don Llermo.Ang alagaan siya nang mabuti habang panay uwi ang matanda sa mansion ng nakababata niyang kapatid. Walang kaaalam-alam ang kapatid nito sa binabalak niya kay Celeste at lalong wala siyang balak na ipagbigay alam ito kaninuman.Kararating lang ni Don Llermo sa hospital habang dala ang mga nakasabit na shopping bags sa magkabila niyang kamay. Ngayon kasi ang discharge ni Celeste sa hospital, kaya't nasisiyahan si Don Llermo na masilayan itong okay na.Masiglang tinahak ng ginoo ang nasabing kwarto ng dalaga at doo'y bunungad sa kaniya ang nagtataka nitong mukha."Good morning hija. Kamusta na ang pakiramdam mo?" ani nito sa masayang himig."S-sino ka nga po pala?""I'm your daddy. Don't you remember? Oh I guess hindi pa naghihilom ang sugat mo. You're in trouble last time at naglayas ka. Nasagasaa
Gayundin ang pagkakabigla ni Llermo sa mga oras na iyon dahil may naalala siyang gunita ng kaniyang kahapon kung saan sangkot ang apilyidong mayroon si Celeste."Arevalo," sambit pa ni Llermo sa mababang boses. Sa puntong iyon ay naalala niya ang nagdaang kahapon nila ng kaniyang mga kaibigan.***(Many years ago)"Buntis ako." Iyon lamang ang sambit ni Criselda kay Llermo."Ha? Sinong ama?" Garalgal na sambit ni Llermo sa kaibigang si Criselda."Hindi ko alam...""Anong hindi mo alam?""H-hindi ko alam." Paulit-ulit na sambit ni Criselda kay Llermo."Ako ba ang ama n'yan?" Pagtatanong pa ni Llermo sa dalaga."Hindi ko tiyak, Llermo. Marami kayo...""Ha? Akala ko ba'y ako at si Luciano lang ang nakagalaw sa'yo?"Umiling lamang ang dalaga at noo'y nagsimula nang umiyak. Halatang tuliro ito."N-nagalaw ako ni Brando..." sambit pa ni Criselda na ang tinutukoy ay ang kaibigan nilang si Brando Delgado. Tatlo silang magkakaibigan, si Brando Delgado, si Luciano Arevalo at siya na isang Valle
Sa pagkakataong iyon ay unti-unting nanlabo ang kaniyang paningin at nasubsob sa kung saan. Nabitawan niya ang dalang bayong at napasalampak sa malamig na kalsada. Wala na siyang maramdaman kung hindi ang kawalan, kawalan ng pag-asa."Tulong..." iyon na lamang ang naisambit niya at tuluyan na siyang nawalan ng malay.Sa hindi kalayuan, may isang nakaparadang kotse at animo'y may hinihintay ito. Mabilis na kumilos ang matandang lalaki na nandoon at kinuha ang kapote, nagmamadali niyang sinaklolohan ang babaeng natumba sa harapan ng kaniyang sasakyan."Diyos ko!" Bulalas nito saka mabilis na binuhat si Celeste. He is not dumb to let this woman in that situation. Alam niyang siya lamang ang nandoon na pwedeng makatulong rito.Madali niyang isinilid sa kaniyang sasakyan ang babae at agad na pinaandar ang makina ng kotse. Habang nasa daan siya papunta sa hospital ay agad siyang tumawag sa kaniyang kapatid."Hello," sambit nito habang hawak ang telepono."Yes, nasaan ka na?" rinig niya sa k
Naiyak siya sa sandaling iyon. Niyakap niya ang sariling bagahe at naisipan ang isang desisyon. She must run away. Dapat siyang umalis sa lalong madaling panahon. She has nothing left, wala na ang pamilyang itinakwil siya, wala na rin siyang pag-asa para kay Miguel, wala na rin ang pangarap niyang maiahon ang sarili sa putikang kinasasadlakan niya. Nawalan na siya ng rason para lumaban. Siguro'y panahon na para lumayo sa Delgado, bagama't malaki ang otang na loob niya kay Don Brando, siguro'y mas mainam na rin na mawala siya roon para mas maging madali kay Miguel ang pagtanggap sa babaeng nararapat dito."Mahirap pero kailan," mahinang anas niya habang yumuko at pinahiran ang luha gamit ang manggas ng suot niyang damit. Marahan pa niyang sinapo ang sariling tiyan at muling tumayo. Sa sandaling iyon, she left with no choice but to let go.Hindi siya nabibilang sa lugar na iyon. Kailangan na niyang hanapin ang tunay niyang ama.Dala ang kaniyang bagahe ay napagpasyahan ni Celeste na uma
"Excuse me lang ano, wala ni isa sa mga kuko at hibla ng buhok mo ang gusto ko, Marcus." She pinned her eyes to his balls."Katawan lang ang malaki sa'yo." Pahabol pa niya rito kaya naiwang nakanganga ito sa sinabi niya.Sa pagkakasabi niya'y para siyang nabunutan ng tinik. Agad niyang binuksan ang pinto. Dala ang tray ay agad na kumaripas siya ng lakad papanaog sa ibaba. Doo'y hindi niya sinasadyang mabangga ang pigura ng isang lalaki."Celeste?" ani ni Miguel na nakasuot pa ng corporate attire ng kompanya nila."Miguel..." Balisang sambit ni Celeste, halatang may nangyaring hindi maganda ngunit bago pa man magkausap nang payak ang dalawa ay umalingaw-ngaw mula sa ibaba ng hagdan ang nakasunod na pigura ng ina nito. Nakasimangot ito at nakakunot ang noo."Magandang hapon po, señora." Ani ni Celeste."Walang maganda sa hapon, hija. Sige na bumaba ka na at pagsilbihan mo ang mga paparating na bisita." Sabi pa ni Doña Natividad."Bisita ho?" pagtatanong pa ni Celeste."Oo, darating ang
Parang basang sisiw si Celeste habang kinukuha ang mga sinampay sa likod-bahay ng mansion el Delgado. Isa siya sa maraming alipores ng mag-asawang sina Don Hildebrando at Ginang Natividad. Laki sa karalitaan si Celeste kaya naman wala siyang magawa nang ipagbili siya ng kaniyang mga maralitang magulang katumbas ng bayad sa pagkakautang nito sa nasabing pamilya.Edad kinse siya noon ng magsimula siyang mangatulong sa mag-asawang Delgado. Kilala sa kanilang bayan ang mag-asawa sapagkat sila lang naman ang may nagmamay-ari ng halos kapatagan at mga lupaing tinataniman ng tubo, niyogan at maisan doon.Bantulutot na winaksi ni Celeste ang mahabang kumot na nakasampay sa isang may kataasang sampayan doon, kaya naman halos matumba siya sa paghila nito."Bulaga!" iyon ang bumungad sa kaniya sa pagitan ng kumot na nasa kaniyang harapan."Ay! Ano ka ba señorito!" hintatakot na turan niya habang sapo ang sariling dibdib.Nakangiti lamang sa kaniya si Miguel na siyang panganay na anak ng mag-asaw