ZENNARA
5 YEARS LATER Kakalapag lang ng eroplano namin ngayon. Sa loob ng limang taon ay ngayon na lang ulit ako babalik dito sa Pilipinas. Hindi ko alam kung paano ako naka-survive pero masasabi ko na malaki na ang nagbago sa akin sa loob ng limang taon. At ang mga pagbabagong iyon ay ginawa ko para sa sarili ko. To be the best version of myself. “Mommy, nasa Philippines na po ba tayo?” tanong sa akin ng limang taong gulang kong anak na si Zian. “Yes, baby. Nasa Pilipinas na tayo,” nakangiti na sagot ko sa kanya. “Excited na po ako, mommy.” kitang-kita sa mga mata niya na excited na siya. “Behave lang kayo okay. Umuwi tayo dito dahil may trabaho si mommy. At kapag nagustuhan niyo dito ay puwede na tayong mag-stay for good.” “Really, mommy? Dito na rin po ba kami mag-aaral?” tanong pa ulit sa akin ni Zian. “Opo,” sagot ko sa kanya. “Mommy, napansin mo po ba na sa ‘yo nakatingin ang ibang mga tao dito?” tanong sa akin ni Zevi habang nakakunot ang noo. Kaya naman napangiti ako. “Baby, don’t mind them.” sabi ko sa kanya habang hila ko ang maleta namin. “Pero nakatingin po sila sa ‘yo–” “Kuya, baka nagandahan lang po sila kay mommy. Ang ganda-ganda po kasi ni mommy,” nakangiti naman na wika ni Zian sa kanyang kakambal. Tumawa naman ako dahil may pagka-possessive itong anak ko. Ayaw na ayaw niyang may tumitingin sa akin. Kaya nga ni isa ay walang nanliligaw sa akin dahil sa anak ko. Aaminin ko na malaki ang nagbago sa akin. Mas lalo akong pumuti at medyo nagkalaman na rin ako ngayon. Hindi tulad ng dati na sobrang payat ko. I learned to love myself kaya habang inaalagaan ko ang mga anak ko ay inaalagaan ko rin ang sarili ko. Para sa akin ay hindi ko sila mapapalaki ng maayos kung ako mismo ay hindi kayang alagaan ang sarili ko. “Mommy, pee po ako.” sabi sa akin ni Zian. “Zevi, stay here. Sasamahan ko lang ang kapatid mo sa restroom. Tandaan mo lagi ang sinasabi ko sa ‘yo. Don’t talk to strangers,” paalala ko sa kanya. “Yes, mommy.” sagot niya sa akin. “Let’s go na, baby.” sabi ko sa anak ko. Naglakad kaming dalawa papunta sa banyo. Wala sa sarili na napa-tingin ako sa isang pamilyar na sulok dito sa airport. Ang lugar kung saan nawala sa akin ang lahat. Hinding-hindi ko ito makalimutan. Bigla na lang nanghina ang mga tuhod ko habang nakatingin sa direksyon na ito. “Mommy, are you okay?” Napatingin ako sa anak ko. Huminga ako ng malalim bago kami dumiretso sa loob ng banyo. Nais ko ng kalimutan ang lahat pero hindi ang mga taong nanakit sa akin. Ang focus ko ngayon ay sa mga anak ko muna at saka ko sila babalikan kapag may pagkakataon na ako. Hanggang ngayon ay sariwa pa sa alaala ko kung paano nila ako palayasin noong mga panahon na kailangan ko sila. Noong mga panahon na takot na takot ako dahil sa nangyari sa akin. Pero hindi sila naawa sa akin at pinalayas nila ako. Limang taon na ang lumipas pero hanggang ngayon ay sariwa pa rin ang sugat sa puso ko. Pinakalma ko ang sarili ko at hinintay ko na lang ang anak ko na matapos. “Mommy, I’m done.” nakangiti na sabi niya sa akin kaya naman hinawakan ko ang kamay niya. “Wait lang, baby. Pee lang rin ako,” sabi ko sa kanya. “Okay po,” sagot niya sa akin at hinintay niya ako. Kambal ang anak ko. Si Zevi at Zian para sa akin ay blessing sila sa buhay ko kahit pa hindi maganda ang nangyari sa akin. Mahirap ang dalawang taon ng buhay ko. Doon ko naranasan ang postpartum at muntik na akong sumuko pero dahil sa kanila ay pinili ko pa rin na lumaban. Habang lumalaki sila ay may mga tanong sila sa akin na hindi ko masagot sa ngayon pero isa lang ang alam ko. Mamahalin at ipaglalaban ko sila dahil akin sila. Anak ko sila at walang sinuman ang puwedeng kumuha sa kanila sa akin. **** THIRD PERSON POV Nakatayo lang si Zevi at hinihintay niya ang kanyang mommy. Nasa labas lang siya ng restroom ng may biglang bumangga sa kanya na ikinagulat niya. “What the fvck?! Are you blind?!” galit na sigaw ng babae na ngayon ay may maruming damit. Nagtataka naman na nakatingin si Zevi sa babae. “You ruined my dress!” Galit na sigaw nito sa bata. “I’m sorry, Madam.” “Nasaan ba ang magulang mo para magpakalat-kalat ka dito?!” “Sorry po, pero nakatayo lang naman po ako dito at kayo po ang bumangga sa akin.” paliwanag ng bata. “So, anong sinasabi mo? Na kasalanan ko? How dare you?!” Galit na sambit ni Olivia at mabilis niyang kinurot ang bata. “Opo, kasalanan niyo naman po talaga.” sambit ni Zevi at tiniis ang hapdi ng kurot ng babae. “At sino ang nagbigay sa ‘yo ng karapatan na sagot sagutin ako?” “Dahil mali po kayo. Kayo po talaga ang bumangga sa akin, Madam.” “At talaga sumasagot ka pa.” galit na sambit ni Olivia at muli niyang sinaktan ang bata. “Aray po, nasasaktan po ako.” “Masasaktan ka talaga! Ilabas mo ang mga magulang mo!” sigaw ni Olivia at nakuha na niya ang atensyon ng mga tao sa paligid. “Nasasaktan na po ako, Madam.” Binitiwan ni Olivia ang bata dahil nakita niya na tumatawag ang kanyang asawa. “Hello, honey are you there na ba?” tanong ng kanyang asawa. “Yes, honey at may sumira ng araw ko. He ruined my dress,” sumbong ni Olivia sa kanyang asawa. “What? Just wait for me at malalagot sa akin ang taong ‘yan.” “Okay, honey. Bilisan mo ha, nahihiya na ako eh. Ang dumi ng damit ko,” maarte na sambit nito. “Okay, malapit na kami.” Nang mawala ang tawag ay muling binalingan ni Olivia ang bata. Habang nakatingin siya sa bata ay para itong walang kinakatakutan dahil hindi man lang ito umiiyak. Mas lalo lang siyang nairita sa bata kaya mabilis niya itong nilapitan at piningot niya ang tainga nito. “Bayaran mo ang damit ko. Ilabas mo ang mga magulang mo!” galit na sambit niya. “Aray po, child ab*se na po kayo.” sambit ni Zevi. “Kilala mo ba kung sino ako? Kung hindi mo ako kilala ay magpapakilala ako sa ‘yo.” sabi niya at sinipa niya ang bata. “Anong ginagawa mo sa kapatid ko?!” sigaw ni Zian na tumatakbo papunta sa kanyang kakambal. “At may isa pang bwisit!” asik ni Olivia at akmang itutulak niya ang bata pero may biglang pumigil sa kanya. “Sino ang nagbigay sa ‘yo ng karapatan na saktan ang anak ko?” nanlilisik ang mga mata na tanong ni Zennara sa babae.ZENNARAPalabas na kami ng banyo pero bigla na lang bumitiw sa kamay ko si Zian at tumakbo. Hinayaan ko na lang siya dahil baka gusto na niyang puntahan ang kapatid niya. Pero nang tumingin ako sa direksyon kung saan ko iniwan si Zevi ay kumunot ang noo ko.Ngayon ay alam ko na kung bakit tumatakbo ng mabilis si Zian kaya naman ay mabilis rin akong lumapit sa kanila dahil nakita ko ang babae na sinipa ang anak ko. Nang akmang itutulak rin niya si Zian ay pinigilan ko siya.“Sino ang nagbigay sa ‘yo ng karapatan na saktan ang anak ko?” nanlilisik ang mga mata na tanong ko sa kanya.“So, ikaw pala ang mommy ng batang ito?” nakataas ang kilay na tanong niya sa akin.“Ako nga at wala kang karapatan na saktan ang anak ko.” sabi ko sa kanya at sinampal ko siya.“Sana sinabihan mo rin ang anak mo na manahimik sa tabi para hindi siya nakaka-perwisyo sa iba. Nakikita mo ba itong damit ko? Sa tingin mo, kaya mong bayaran ang damit ko?!” galit na sigaw niya sa kain habang hawak ang pisngi niya.
ZENNARA“T–Timothy?” tanong ko sa sarili ko.Limang taon na ang lumipas pero sigurado ako na siya si Timothy na siya ang dati kong asawa. Hindi ako maaaring magkamali. Siya nga ang ex-husband ko kahit pa isang beses ko lang siyang nakita noon.“Honey, sinaktan niya ako.” umiiyak na sumbong ng babae.“Anong ginawa mo sa asawa ko?” galit na tanong niya sa akin.“Siya ang unang nanakit,” sagot ko sa kanya at nakatingin ng diretso sa mga mata ko.“Is that true?” tanong niya sa babae.“No, siya ang unang nanakit sa akin. Nakikita mo ba itong damit ko. Ang anak niya ang may gawa nito.” sagot ng babae at napatingin naman si Timothy sa damit ng babae.“Ibibili na lang kita ng bago,” sabi niya sa babae.“No, honey gusto ko na siya ang bumili ng bagong damit ko. Ang anak niya ang may kasalanan kaya dapat lang na siya ang magpalit nito.”“Miss, pay her dress. Bayaran mo ang maruming damit ng asawa ko.” sabi niya sa akin.Kumunot ang noo ko. Hindi ba niya ako nakikilala? Tanong ko sa sarili ko. K
THIRD PERSON POV“Honey, are you okay?” tanong ni Timothy sa kanyang asawa ng tuluyang mawala sa paningin niya ang babae.“Do I look okay?” naiinis na sagot ni Olivia sa kanyang asawa.Naiinis siya dahil nahuli niya ang asawa niya na nakatitig sa papalayong likod ng babae.“Let’s go,” napabuntong hininga na lang ang lalaki dahil sa napansin niya sa kanyang asawa.“Bakit mo hinayaang maka-alis ang babaeng ‘yon?” naiinis na tanong ni Olivia.“She’s just a waste of time kaya hayaan mo na lang siya. Ibibili na lang kita ng maraming ganyan,” sabi ni Timothy sa kanyang asawa.“Sana hinayaan mo na lang muna ako na pahirapan siya. Napahiya ako sa mga tao dito,” galit na turan ng babae.“Hahayaan kita kung wala tayo sa public place. Naisip mo ba kung ano ang mangyayari kung sakaling may lumabas na video? Masisira ako, tayo. At hindi ko hahayaan ang nais mo. Don’t worry dahil kakausapin ko ang management dito,” sabi ni Timothy.“Tsk!” asik nito at hindi na lang pinatulan ni Timothy. Naisip rin
ZENNARA“Tanga ka b—Zennara?” Halatang nagulat siya na muli akong makita. Na para bang nakakita siya ng multo sa nakikita niya ngayon.“Kumusta ka na, mommy?” tanong ko sa kanya.“B–Buhay ka?”“Dapat po ba patay na ako? Hindi ka po ba masaya na nakabalik na ako?” nakangiti na sabi ko at niyakap ko siya pero bigla na lang niya akong tinulak.“Huwag mo nga akong hawakan.” “Wala naman po akong nakakahawang sakit. Galit pa rin po ba kayo sa akin? Limang taon na po ang lumipas, mommy.” sabi ko sa kanya.“Dahil sa ‘yo kaya nawala ang lahat sa amin. Wala kang utang na loob,” sabi niya sa akin.“Mommy, tinuring niyo man lang ba akong anak?” tanong ko sa kanya.“Hindi,” mabilis na sagot niya sa akin.Inaasahan ko na ito na ang magiging sagot niya sa akin kaya hindi ganun kasakit. Simula ng bumalik ako dito ay ihinanda ko na ang sarili ko. Sa loob kasi ng limang taon ay hindi man lang siya nagbago. Wala pa rin pa lang nagbago sa ugali niya.“Sige po, mauna na ako sa inyo.” sabi ko sa kanya at
ZENNARAWalang sumalubong sa akin nang pumasok ako sa loob ng bahay. Hindi ko alam kung nasaan silang dalawa ngayon. Inayos ko muna ang mga binili ko bago ako pumunta sa room nilang dalawa. Hindi na ako kumatok dahil iniisip ko na baka tulog silang dalawa.Nang binuksan ko ang pinto ay nakaupo silang dalawa sa kama nila. Papasok na sana ako ngunit narinig ko silang dalawa na nag-uusap.“Sa tingin mo makikilala na natin ang daddy natin?” tanong ni Zian sa kakambal niya.“Hindi ko alam, pero hindi naman natin alam ang name niya. Kung alam natin ay mabilis lang natin siya mahahanap lalo na nasa Pilipinas na tayo.” sabi naman ni Zevi.“Pero hindi naman sinasabi ni mommy kung sino ang daddy natin kaya hindi natin alam, kuya. Pero ayaw ko rin na umiyak si mommy. Ayaw kong magtanong dahil alam ko na iiyak na naman siya.” bakas sa boses ni Zian ang pag-aalala.“Hayaan na lang muna natin. Kasi kung may daddy talaga tayo ay dapat hinahanap niya tayo. Sana ay hinahanap niya at hindi niya sana hin
ZENNARA (CONTINUATION OF FLASHBACK) “Zen, ang gwapo mga anak mo.” “Please po, ‘wag mo silang ilapit sa akin.” sabi ko sa kanya. “Hanggang kailan ka ba magiging ganyan? Anak mo sila at hindi nila kasalanan ang kasalanan ng ama nila. Kaya please lang ‘wag mo silang idamay sa galit mo,” sabi niya sa akin. Sa una ay binalewala ko ang mga sanggol na nasa harapan ko pero ng umiyak sila ay bigla na lang akong umiyak. Gusto ko silang pabayaan pero hindi ko pala kaya. Hindi ko kayang marinig na umiiyak sila. Humagulgol ako at ilang ulit kong sinampal ang sarili ko. Galit ako sa sarili ko dahil naging masama ako sa mga anak ko. “Sorry mga anak ko,” umiiyak na sabi ko sa kanila ng ibigay na sila sa akin. Tumigil na sila sa pag-iyak pero hindi ako. Ngayon ako natauhan sa mga ginawa ko sa anak ko. Naging masama akong ina sa kanila. Alam ko sa sarili ko na wala silang kasalanan pero dinamay ko sila sa galit ko. “Papalakihin ko kayo kahit pa mahirapan ako. Simula ngayon ay mamahalin ko kayong
ZENNARA“Hindi mo ako puwedeng pa-alisin sa company na ito,” sabi ko sa kanya.“At sino ka naman para magsabi niyan? Ako ang asawa ng may-ari ng company na ito. Ako ang magdedecide kung sino ba ang dapat na manatili at kung sino ba ang dapat na umalis,” galit ang mga mata na sabi niya sa akin.“Really? Pero may kontrata ako dito at nakasaad rin sa kontrata na kailangan niyo akong bayaran ng 10 million kapag umalis ako dito o kapag pinaalis niyo ako ay puwede akong mag-demand ng double the price,” nakangisi na sabi ko sa kanya.“Kalokohan!” sigaw niya sa akin.“Kailangan ko pa bang ipakita sa ‘yo ang kontrata?” nakangisin na tanong ko sa kanya.“Hindi ka puwede dito, hindi!” sigaw niya sa akin.“Bakit naman hindi? Maayos akong magtrabaho at isa pa ikaw ang may mali dito. Kahit saan tayo dalhin na dalawa ay ipagtatanggol ko siya. Wala kang karapatan na manakit dahil sa gusto mo lang,” sabi ko sa kanya.“Pakialamera ka! Humanda ka kapag nalaman ito ng asawa ko. Siya mismo ang magpapaalis
ZENNARAPagkatapos kong magbihis ay nagtrabaho na ulit ako. Lumabas ako dahil may kailangan akong kunin sa isa kong ka-trabaho. Hindi ko binigyang pansin ang tingin sa akin ng ibang mga nagtatrabaho dito. Wala akong pakialam sa kanila at hindi rin ako nagsisisi na ipinagtanggol ko ang babae kanina.“Let’s talk,” sabi sa akin ni Ryan.“About what?” Tanong ko sa kanya.Hinawakan niya ang kamay ko at hinila ako papunta sa loob ng office. Nang makapasok kami ay agad kong binawi ang kamay ko.“Why are you here?” Tanong niya sa akin.“Bakit? Bawal ba ako dito?” Tanong ko rin sa kanya.“Alam mo ang sagot d’yan. Sa tingin mo ba matutuwa si Sir Timothy kapag nalaman niya na nandito ka? Kaya please lang magresign ka na.”“Matagal na kaming tapos kaya wala ng dahilan para mag-aalala ka. Ginagawa ko lang ang trabaho ko at labas ang personal kung buhay sa trabaho ko. Wala akong balak na magresign dahil may kontrata ako,” saad ko sa kanya.“Huwag kang magpapakita sa kanya kung ayaw mong masira ang