Chapter 3

NAPASINGHAP ako nang marinig ang tanong na iyon mula kay Lei. Hinipo ko ang pisngi ko at doon ko nga napagtanto na may luha na mula sa mga mata ko.

“Anong nangyari? May problema ba, Elle?” tanong sa akin ni Maia tsaka ako nilapitan.

“Naku, masyado lang siyang overwhelmed. Don’t worry, okay lang siya.” Si Lei na ang sumagot para sa akin. “Anyway, ’yong reservation f*e ba, saan ibabawas, Miss Maia? Sa equity ba?”

“Yes, yes, sa equity siya ibabawas.”

“Ah, eh di maganda.”

“Yes, nakalagay roon sa sample computation na for three years mong babayaran ’yong equity, pero dito sa Cama Heights, ipagsasabay na ang pag-ibig at equity kapag na-approve na. So monthly iyon na babayaran mo. Pwede kang mamili ng term. May five years, ten, fifteen and thirty years. Well, ang maganda nga rin dito. Hindi na si Elle ang mag-aasikaso ng mga papeles niya para pumunta sa Pagibig. Dahil ang developer na ang mismong maglalakad nito.”

Napangiti naman nang pagkatamis-tamis si Lei tsaka ako tiningnan. “Very green flag. Wala na palang masyadong aasikasuhin ang kaibigan ko.”

“Yes, magpapasa na lang siya ng requirements. Later sa office, ibibigay ko yong list ng documents na kailangan. Within a month naman upon reservation pwedeng ipasa ang requirements. So kung okay naman kay Elle ang unit, pwede na tayong mag-proceed office.”

Nabalik naman ako sa reyalidad nang marinig ko iyon. Napatingin ako kay Lei at maging siya ay parang sinisigurado kung bakit ako nakatingin sa kaniya.

“Ahh… Maia, okay lang ba kung bumalik na lang ako mamayang hapon? May ididiscuss lang kami ni Lei sa isa’t isa tungkol dito. Tsaka regarding sa co-borrower? Kailangan no’n, tama?” pag-uusisa ko.

“Oo, hindi ko pa pala nabanggit. Later ko sana sasabihin, pero yes, kailangan ng co-borrower. Iche-check natin ’yong gross monthly income ninyo pareho at doon natin titingnan kung pasok siya sa tinatanggap ni Pagibig.”

“Sige, doon yata kasi ako magkakaroon ng problema. Wala akong co-borrower.”

“Ooh, si mama mo or papa mo? Pwede sila o kaya naman asawa kung meron ka na.”

Natawa naman ako. Boyfriend nga wala ako, eh. “Ahh… hindi ko kasi sigurado kung okay yong benefits contribution sa company ni papa. Last time parang nabanggit niyang hindi sila nahuhulugan.”

“I see, pero baka may iba ka pang kilala. Kahit sino naman pwede mong maging co-borrower, pero mas maganda kung kamag-anak mo dahil ilalagay rin ang pangalan niya sa titulo.”

“Ah, ganoon ba? Sige, pag-iisipan ko muna then babalik ako.”

“Okay, walang problema. Chat mo lang ako anytime. I-aassist kita. Isesend ko na lang din sa iyo sa chat ’yong requirements para makita mo,” nakangiting sagot sa akin ni Maia. Bumaba na kami mula sa two-storey townhouse na nag-iisang bakanteng unit na lang rito sa Cama Heights na panghihinayangan ko nang malaki kung hindi ko makukuha, kaso ang problema, sino naman ang gagawin kong co-borrower?

Iyon ang tanong sa isip ko hanggang sa makarating kami ni Lei sa park. Dito namin napagdesisyunang tumambay habang kumakain ng Magnum Ice Cream na siyang inilibre niya sa akin. Nakaupo kami sa bench habang pinagmamasdan ang mga tao sa parke na may kani-kaniyang mundo. Hindi naman ganoon kataas ang araw dahil alas onse na ng umaga at narito naman kami sa ilalim ng puno nakasilong.

“So, ano? Kukunin mo ba o hindi?” tanong ni Lei sa akin.

“Ikaw ba? Okay ba sa iyo?”

“Honestly speaking, Dani, oo. Super okay ng lupa na iyon para sa akin. Ang catch pa, hindi ikaw ang maglalakad sa Pagibig. Alam mo bang napakahirap gawin no’n dahil may interview pa. At least, hindi ka na gagastos sa pamasahe kung pabalik-balikin ka. Kasi dito, sila na ang mag-aasikaso. Kailangan mo na lang ibigay ang mga requirements na hinihingi nila.”

Napabuntong-hininga ako at tsaka siya sinulyapan sandali. “Ang problema ko na nga lang ay kung sino ang gagawin kong co-borrower. Kung guarantor lang sana, okay pa, dahil sigurado naman akong hindi ko siya maabala pagka’t gagawin ko ang lahat makabayad lang ako.”

“Pero katulad ng sinabi ko, mas mataas ang chance kapag co-borrower ang meron ka. Sigurado ka bang wala kang naiisip na pwede mong gawing co-borrower mo?”

“Wala. Sino namang papayag na makaltasan kada buwan para sa akin?”

Natahimik naman din si Lei dahil da tanong kong iyan.

“Wait. Bago nga natin pag-usapan iyan, hindi ko sure kung naiintindihan mo na ba ang lahat so katulad ng pangako ko sa iyo, ipapaliwanag ko ang sample computation na ibinigay sa iyo ni Miss Maia. Patingin ulit ako.”

Ibinigay ko ang phone ko sa kaniya kung nasaan ang picture ng sample computation. Tinitigan niya naman iyon sandali bago nagsimulang magpaliwanag.

“So ganito, Dani, tutal sabi mo ako ang nag-push sa iyo na kumuha ng bahay. Tutulungan kitang maintindihan ang lahat at sasamahan kita sa pagkuha mo ng requirements. For now, ito. Ang nakalagay dito, total cost lupa at bahay ay 1.5 million. At nakalagay din rito na ang loanable amount sa Pagibig ay 1.3 million. Meaning, sa 1.5 million, 1.3 million lang ang mahihiram mo sa Pagibig. Iyon naman ang babayaran mo sa kanila depende sa term na gusto mo. Pwede ka rito sa thirty years para hindi ka mabigatan, but I'm telling you, mataas ang interest kapag mahaba ang term,” mahabang paliwanag niya.

Nanatili akong nakatuon sa pag-eexplain niya at nakakagulat na ang dating hirap na hirap akong intindihin kaya hindi ko ma-entertain si Maia noon ay madali lang palang maintindihan.

“Ito naman ang total cash needed. Sa ibang developer, may nirerequire sila na downpayment para mapasaiyo ang bahay. Naitanong ko naman kay Maia ang tungkol dito kanina at sinabi niyang wala. Ito kasi ang tumatayong equity. Katulad sa procedure nila, kailangan mo itong bayaran sa loob ng tatlong taon. Dito ibabawas ang reservation f*e mo na ten thousand. So, kung ang total cash needed slash equity mo ay two hundred thousand, kapag nagbayad ka ng ten thousand, magiging one hundred ninety thousand na lang ang babayaran mo sa equity. Na babayaran mo nang tatlong taon. Bakit nga ba kailangang bayaran ang equity? Iyan ang market value at ang part ng owner sa property na kapag nabayaran mo na, pwede mo nang lipatan ang bahay. Nagegets?”

Tumango-tango ako. Mabuti na nga lang din at may dala akong ballpen at notebook para nakakapagsulat siya at naipapaliwanag sa akin nang maayos ang lahat-lahat.

“So pupunta naman tayo sa Pagibig. Ang sabi kanina, sabay mong babayaran ang Pagibig at equity. So kung ang babayaran mo sa equity kada buwan ay for example seven thousand. Madadagdagan ang babayaran mo dahil babayaran mo pa si Pagibig. Kung seven thousand din sa kanila per month so ang total na kailangan mo kada buwan ay fourteen thousand. Kasi nga, sabay mong babayaran ang equity at Pagibig. Pero… tandaan, sinabi niya kanina na babayaran mo lang ang Pagibig once approved na. Mostly three to six months nag-aapprove ang Pagibig kaya makakabuwelo ka pa. Ang mauuna mo talagang bayaran ay ang equity nang mga ilang buwan dahil kapag nagpareserve ka na, siguradong next month na ang simula ng pagbayad mo ng equity. Any questions so far?”

Natawa ako. Para akong nasa isang klase na siya ang nagtuturo pero ang pinagkaiba lang ay ako lang ang estudyante niya. Siguro kung wala siya, basta oo na lang talaga ako kay Maia. Ngayon, mas lumalawak ang tingin ko sa bagay na pinapasukan ko.

“Wala. Wala naman akong tanong so far.”

“Good. Dahil babalik tayo sa pinag-uusapan natin kanina. Ang problema mo—ang co-borrower.”

Napakagat ako sa labi. Naging seryoso na ang mukha ni Lei at kahit ako ay lakong mas nakinig sa kaniya nang taimtim.

“Tama ka naman sa tanong mo, sino ang papayag na makalatasan kada buwan para sa bahay at lupa na ikaw ang magmamay-ari? Kaya dapat itanong mo iyan kay Miss Maia kung pwede ba ang guarantor, para kahit sino d'yan ay pumayag. Pero dapat mapagkakatiwalaan mo dahil sa tingin ko, ilalagay din sa titulo ang pangalan. Meaning, pwede mo rin ’yong maging kahati sa rights.”

Hindi ko alam na ganito pala kasalimuot ang pagbili ng bahay at lupa. Sigurado akong walang ideya ang nanay ko sa ganito kaya ganoon na lang kadali sa kaniyang mag-request. Hindi nga request, dahil halos isakal niya sa akin ang pagtabi ng pera para makabili ng bahay na akala mo sa paso lang ang bibilhin.

“Ano? Bakit ka bumubuntong hininga? Suko na?” tanong sa akin ni Lei. Sinulyapan ko siya ng may pag-aalinlangan.

“Kaya ko ba?” Nginitian niya ako.

“Oo naman. Sa simula lang mahirap, pero kapag sinimulan mo na, mari-realize mo na kaya mo naman pala. Ganoon talaga. Tsaka laging ang pagtitiwala ay sa Diyos. Ang swerte mo na nga kasi ang bait ng agent mo, green flag pa ’yong developer. Parang binibigyan ka na ng magandang sign na i-push mo na. Kailangan mo lang maging matapang...”

Tinapik niya ang likod ko tsaka hinagod-hagod na para bang inaalis niya sa akin ang mag-isip. Hindi ako makapaniwalang kaibigan ko talaga ang isang ito. Napakasuwerte ko."

“...at ng co-borrower.”