"May amnesia nga siya," wika ng tiyuhin ni Yanna.
Nasa sala ang tatlong matanda at mga nag uusap ng lapitan sila ni Yanna dahil narinig niya na ang lalaki ang topic ng pag-uusap ng tatlo. "Totoo kayang hindi siya makaalala? baka gawa-gawa lamang niya ang pagkakawala ng kanyang alaala." saad naman ni Mang Dencio. "Nagsasabi siya ng totoo Dencio. Madali mo namang makikita kung nagsisinungaling sa iyo ang taong kaharap mo." aning usal ng asawa ni Mang Dencio na tapos ng magluto at pinalalamig na lang ng konti ang pagkaing nailuto. "Paano naman malalaman yun Manang Rita?" tanong ni Yanna na nakipag-usap na rin muna sa mga matatanda ng makaupo siya sa tabi ng kanyang tiyo. "Sa mata at sa kilos niya. Palagay ko ay temporary amnesia lang naman. Hindi ako sigurado kung kailan babalik ang alaala niya, Nabagok ang ulo niya at yun ang dahilan kung bakit nawalan siya ng alaala. May sugat siya sa ulo ng matagpuan mo siya sa ilog di ba,Yanna." paliwanag ng ginang na ikinatango ng dalaga dahil napansin nga niya ang sugat na sinasabi ni Manang Rita. "Paano na 'yan ngayon, Ka Tunying? Wala siyang maalala na kahit na ano. Ultimo pangalan niya ay hindi niya masabi sa atin." tanong muli ni Mang Dencio. "Tinulungan na rin naman natin siya, e di lubusin na natin. Mahirap ang kanyang sitwasyon ngayon. Subukan mong ilagay ang sarili mo sa kalagayan niya Dencio, ano ang iyong mararamdaman?" sambit ng Tiyo ni Yanna. "Mahirap nga! para kang naliligaw sa isang madilim at masukal na kabundukan at hindi mo makita ang tamang daan pabalik sa iyong pinanggalingan dahil hindi mo matandaan kung saan ka nagmula." sagot ni Mang Dencio kay Tunying. "Natumbok mo, Dencio. Ang lalaking nasa loob ng inyong silid ay parang naliligaw ngayon at hindi na maalala kung saan siya nagmula. Naniniwala akong kinasangkapan tayo ng nasa itaas para siya ay matulungan." pagpapaunawa ni Tunying sa kaibigan na kanyang tauhan. "Ka Tunying, ang lalaking iyan ay total stranger, walang pagkakakilalan. Hindi tayo sigurado sa kanya kung mabuti siyang tao o masama. Pinaalalahanan lamang kita." litanya naman ni Manang Rita. "Rita, alam kong nag aalala ka para sa ating lahat dito, pero ikaw na rin ang nagsabi na makikita sa mata at kilos ng isang tao kung nagsasabi ng totoo o hindi. Mararamdaman mo rin naman siguro kung mabuti siyang tao o hindi di ba? Palagay ko ay hindi siya masamang tao, Rita." wika ni Tunying. "Tama ka naman ka Tunying, hindi ako nakakaramdam ng panganib sa presensiya niya." pagsang ayon ni Manang Rita. Naku-curious naman si Yanna sa pagkatao ng ginang. Parang may nag uudyok sa kanya na kilalanin pa ng husto ang asawa ni Mang Dencio. "Kukupkopin muna natin siya hanggang sa magbalik ang kanyang alaala." dugtong pang wika ng tiyuhin ni Yanna na ikinaagaw pansin ng dalaga. Napangiti ang dalaga sa naririnig niyang usapan ng tatlong matatanda. "Kung mananatili siya rito, ano namang itatawag natin sa kanya?" tanong niya sa tatlong kasama niya sa sala. "Oo nga, Ka Tunying. Kailangan natin siyang pangalanan." segunda ni Manang Rita. "Di ba Ka Tunying wala ka namang anak na lalaki. Wala kang junior. Bakit hindi na lang Anton, pinaiksing Antonio." suggestion ni Mang Dencio. "Ang galing ng naisip mo Mang Dencio, gusto ko ang pangalang Anton, bagay sa kanya. Pwede mo rin palabasin Tiyo Tunying na pamangkin mo rin si Anton." pagsabat ni Yanna. "Pwede naman," sang ayon ni Tunying. "Hindi maiiwasan na may makakita sa kanyang ibang tao dito. Ganun na nga lang ang gawin natin. Pero magtatanung-tanong pa rin ako ng palihim sa bayan at kalapit lugar kung mayroon naghahanap sa kanya. Hindi natin pwedeng ipaalam o ireport sa mga pulis ang tungkol sa kanya dahil baka mamaya ay lalo lang maging delikado ang buhay niya. Hayaan natin na manatili siya rito hanggang sa manumbalik sa isip niya ang alaala." pinal na desisyon ni Tunying para sa lalaking nasa loob ng silid nila Dencio at Rita. "Ang bait talaga ng paborito kong tiyo.' natutuwang sambit ni Yanna. "Yanna, wag mo na akong utoin. Alam kong masaya ka sa ginawa kong desisyon. Pasalamat ka sa lolo at lola mo dahil pinalaki nila kami ng mommy mo na maging matulungin sa kapwa. Kaya ikaw dapat matutunan mo rin na maging mabait at maging mapang-unawa." "Tiyo, mabait ako," saad agad ni Yanna. "Pero hindi mo maunawaan ang iyong ama." wika ng tiyuhin ng dalaga. "Napunta na ang usapan sa akin, Tiyo naman eh! D'yan na nga kayo at babalikan ko na lang si Anton sa loob ng silid at kakausapin ko na lang baka sakali sa kakatanong ko sa kanya ay may maalala siya." usal ni Yanna na ikinatawa ng mahina ng mga kaharap niya. "Umiiwas ka na naman. S'ya sige asikasuhin mo na nga lang ang pasyente mo." paninitang turan ni Tunying sa pamangkin. "Ikaw talaga Tiyo Tunying, madalas mo akong buskahin. Kampi ka palagi sa ama ko, may usapan siguro kayong dalawa." aniya pa sa tiyuhin. "Huwag mo kong mapaghinalaang nakikipagsabwatan kay Rodrigo, Yanna. Ang Daddy mo ay huli kong nakausap sa phone nung hinahanap ka sa akin dahil ilang araw kang nawala at hindi niya alam kung nasaan ka. Napagsabihan pa nga ako na kinukunsinti raw kita kaya lalong tumitigas ang ulo mo." angil ni Tunying sa pamangkin. Ngingiti-ngiti naman ang dalaga dahil napikon na naman niya ang tiyuhin. "Mabuti ng matigas ang ulo ko, kaysa naman maging uto-uto katulad ng Daddy ko. Halata namang nagpapakitang gilas lang sa harap niya yung mag ina, pero nagbubulag-bulagan naman siya." "Selos lang yan, Yanna! Balikan mo na sa silid ang pasyente mo at baka hinihintay ka rin niya at naghahanap na ng makakausap." "Selos daw, kasalanan naman talaga ni Dad!" maktol ni Yanna at naglakad na patungo sa kusina na ikinasunod sa kanya ni Manang Rita. Napalakas naman ang tawa ni Mang Dencio sa asal batang ipinakita ni Yanna sa kanila. "Ako na ang maghahanda ng pagkain niya at ikaw na ang magpakain muna sa kanya, Yanna." "No problem Manang," mabilis na sumang ayon ang dalaga. "Yanna, paaalalahanan lang kita ha. Magandang lalaki ang pasyente natin hindi masama ang magka-crush o humanga sa isang lalaki pero dapat alamin mo rin muna ang background niya, baka mamaya may sarili na pala siyang pamilya, asawa't anak ang ibig kong sabihin." "Manang, sinasabi mo ba sa akin na crush ko si Anton?" "Napapansin ko lang na parang masyado kang napapalapit sa kanya." pagsasabi ng totoo ng ginang. "Manang, wala naman masama kung humanga ako sa physical niyang katauhan. Sabi mo nga kanina maganda siyang lalaki. Gwapo naman siyang talaga at makisig ang pangangatawan pero alam ko naman ang limitasyon ko kaya wala kang dapat na ipagworried sa akin." "Mabuti na yung may nagpapaalala pa rin sa iyo, Yanna. Huwag kang masyadong maging malapit sa kanya para hindi ka magsisi." "Manang, hindi mangyayari ang iniisip mo. Ilang linggo lang ako dito di ba." "O s'ya sige, bumalik ka na sa kwarto at ipakain mo sa kanya itong lugaw na may hinimay na manok at nilagang itlog. Kung gusto mong kumain ay kumuha ka na lang dito mamaya." "Salamat Manang Rita, iwan na kita rito at pakakainin ko muna ang crush ko ng masarap na lugaw ng siya ay lumakas naman na sa aking paningin. Nanlalambot pa kase eh!" natatawang turan ni Yanna na alam ni Manang Rita na binibiro siya ng pamangkin ng amo nila. "Palabiro kang talaga Yanna. Huwag mo iyan ipaparinig sa Tiyo mo at baka mapauwi ka agad sa Maynila." "Manang, yung sinabi mo kanina wag mong sasabihin kay Tiyo ha! nagbibiro lang ako." Natawa ng pagak ang ginang. "Bigla kang kinabahan noh?! Wala akong sasabihin kay ka Tunying basta yung paalala ko gawin mo." "Yes, Ma'am." nakangiting sagot ng dalaga at binalikan na ang lalaking may Amnesia na pinangalanan muna nilang Anton."T-Totoo ba? Totoo bang patay na ang anak ko?!" garalgal ang boses na pagtanong ng Mommy ni Dixson sa commander ng anak, na sinadya pa talaga siyang puntahan sa bahay upang ipaalam ang nangyari kay Dixson. "We're so sorry, Mrs. Sanchez. Ayon sa report ay kasama sa mga nabihag ng mga rebelde si Sergeant Sanchez. Ang iba sa team nila ay sinunog ang katawan, ang iba ay nilunod at ang iba ay ipinakain sa malaking sawa na alaga ng kumander ng mga rebeldeng nakalaban nila. Natagpuan sa kuta ng kalaban ang military dog tag ni Sergeant Sanchez at ang palagi niyang isinusuot na relo. Nakita rin namin ang ipina-customized niyang swiss army knife na may nakaukit na pangalan niya." pahayag ng commander at ipinakita kay Lucille ang mga gamit na pagmamay-ari ng anak na panganay. Tinanggap ni Lucille ang iniabot sa kanya at umiiyak siyang niyakap ang mga gamit ni Dixson. "Nasaan ang katawan ng anak ko?" umiiyak na tanong ni Mrs. Sanchez. Hindi agad nakasagot ang commander nila Dixson. Napansin ni
Pagkarating nila Drake at Don Arnulfo sa labas ng bahay nila Dixson ay nakasalubong na sa kanila si Luis. "Lo, nasa loob pa sila. Hinihintay ka." wika ni Luis at nagmano sa matanda. "Kumusta na ang Tita Lucille ninyo?" tanong ni Don Arnulfo kay Luis. "Nagkamalay na siya, pero iyak pa rin ng iyak si Tita Lucille." sagot ni Luis. "Si Noreen?" si Drake naman ang nagtanong. "Parating pa lang, natawagan ko na siya kanina. Hindi niya pa alam ang dahilan kung bakit ko siya pinauuwi." wika ni Luis. "Tama ang ginawa mo, Luis. Tara na sa loob." saad ng lolo Arnulfo nila. "General Sanchez, Sir..," pagsaludo ng dalawang sundalo ng makita ang retired general. Nagbalik saludo ang matandang Sanchez sa dalawang lalaki na nakauniporme ng sundalo. "Retired General Sanchez, Please accept our sincere sympathy on the tragic death of your grandson Sergeant Dixson Sanchez, We are sorry that he is no longer with you. No doubt this sad event has been very disturbing for you and for the many
Lumipas ang ilang araw at nakakakilos na rin si Dixson na tinawag na ngang Anton nila Yanna at Manang Rita. "O Anton, bakit ka tumayong mag isa? kaya mo na ba?" tanong ni Yanna ng makita niya si Anton na na maingat na naglalakad palabas ng pinto ng silid nila Manang Rita. Kakababa lang ng dalaga sa hagdan ng umagang iyon. "Kailangan ko kaseng magbanyo, Yanna. Nakakahiya naman sa iyo kung tatawagin pa kita. Nahihiya na rin ako sa mag asawa sa abalang ginagawa ko sa kanila at sa inyo na rin ng Tiyo mo. Kaya ko naman ng tumayo at maglakad kahit na mabagal." sagot ni Anton sa dalaga. "Nauunawan ko, sige na magpunta ka na ng banyo at titignan na nga lang kita." wika ni Yanna na nginitian ang lalaki. Tumango si Anton at naglakad nga mag isa patungong banyo. Dumiretso naman ng kusina si Yanna at naghandang magtimpla ng kape. "Nakapagkape ka na ba?" tanong ni Yanna pasigaw upang marinig siya ni Anton sa loob ng banyo. "Kanina ipinagtimpla ako ng kape ni Manang Rita bago siya umalis pa
Hindi na rin muna nagsalita ang dalaga at naglagay na lang ng palaman sa tinapay na kakainin niya. Nagpakiramdaman ang dalawa at ilang minuto lang ay nagpaalam na si Anton na babalik na sa silid. "Dito ka muna, wala ka namang gagawin sa loob di ba? malapit na rin mag alas dose ng tanghali, ang mabuti pa ay tulungan mo na lang akong magluto ng tanghalian natin." "Hindi ba nakakailang?" tanong ni Anton. "Nakakailang?! Bakit ka maiilang? Pwede ba Anton, wag mo ng intindihin yang naiisip mo. Wala naman tayong gagawin na hindi kaaya-aya. Tulungan mo kong magluto." saad ng dalaga. "Teka, titignan ko kung anong pwedeng lutuin. O eto may naka-marinate na palang baboy at manok sa refrigerator. Mag gigisa na lang siguro ako ng ampalaya at magpiprito ako ng manok. Kaso may problema!" "Anong problema?" napasulyap si Anton kay Yanna. "Takot ako sa tilamsik ng mantika eh!" Natawa ng bahagya si Anton. "Tawa ka diyan! Hindi ako nagbibiro, takot nga akong matalsikan ng mainit na mantika. Huwa
"Sergeant Sanchez, iwanan mo na ko rito. Iligtas mo na lang ang sarili mo. Hindi ko na kaya pang tumakbo. Nanghihina na ako at marami ng dugong nababawas sa akin. Nanlalabo na rin ang aking paningin," hinahapong turan ni Corporal Rojen Santiago. "Hindi, Santiago. Hindi kita iiwanan dito. Sabay tayong bababa ng bundok, magpakatatag ka lang. Alam ko na may darating na tulong sa atin. Maniwala ka sa mga kasamahan natin. Sigurado akong ililigtas nila tayo," saad ni Sergeant Dixson Sanchez na hinihingal na rin sa pagod. Nagpahinga na muna silang dalawa sa nakita nilang maliit na bukana ng kweba na hindi na rin pwedeng pasukin pa dahil sa kipot ng daan papasok. Kaya nakuntento na lang silang magtago muna sa bandang bungad ng kweba na natatakpan lang ng mataas na talahib. Hinubad ni Dixson ang suot niyang damit at pinunit iyon. Itinali ng mahigpit ang tela sa mga sugat ng kasama niyang sundalo. Natamaan ng bala ng baril ang tagiliran ng kanang hita nito at may tama rin sa isang braso n
"Tiyo Tunying, kumusta na po?!" magiliw na bati ni Alyanna Marie sa kapatid ng kanyang ina ng salubungin siya nito sa daan. "Bakit narito ka na naman, Yanna? Alam ba ng ama mo na nagpunta ka dito?" seryosong tanong ni Tunying sa pamangkin, pagkatapos makapagmano ni Yanna sa kanya. "Tiyo naman, parang ayaw mong narito ako!" may himig tampong saad ng dalaga. Napabuntong hininga naman si Tunying at inagaw sa pamangkin ang dala nitong maliit na maleta. "Ako ng magdadala nito." Hinayaan ni Yanna ang Tiyo Tunying niya na bitbitin ang gamit niya. Nauna itong maglakad pauwi ng bahay at sumunod naman siya. Hindi madaling makapasok sa bakuran ng Tiyo Tunying ni Yanna dahil sa napapaligiran ito ng mga malalaking aso. Malayo pa nga sila sa bahay ay dinig na ng dalaga ang pagtahol ng mga alaga ng tiyo niya. "Ilang beses na akong nagpabalik-balik dito at nakitira, hindi pa rin ako kilala ng mga alaga mo, Tiyo Tunying." aning wikang may pagtataka ni Yanna. Nasa labas na sila ng tarangkahan
"Hindi kaya napapraning ka lang Yanna? 'Yan siguro ang epekto ng pagiging writer mo. Kailan ka ba titigil sa pagsusulat mo? Aba ay naka-graduate ka na ng college pero parang wala ka pang balak na tulungan ang Daddy mo sa inyong negosyo." magkakasunod na tanong ng tiyo ni Yanna. "Hindi pa ko ready mag opisina, Tiyo. Malakas pa naman si Dad, hindi pa niya kailangan ang tulong ko. Nag asawa pa nga di ba! Pasalamat na lang ako at menopause na ang pinakasalan niya. Wala akong magiging half-sibling." natatawang sagot ng dalaga. Natawa at nailing ang ulo ni Tunying sa sinabi ng dalaga. Sumeryoso si Yanna. "Tiyo Tunying, may sasabihin ako sa 'yo, wag mong sasabihin sa iba ha!" "Sabihin mo na," utos ni Tunying kay Yanna. "Bago magpakasal si Dad kay Tita Amanda ay nailipat na ni Daddy sa pangalan ko ang ibang ari-arian na naging conjugal property nilang dalawa ni Mommy. Pero hindi pa isinama ni Dad ang bahay. Nangako naman si Dad na sa akin naman niya iyon ipapamana balang araw at ang
Ilang minuto lang ang hinintay ni Yanna at natanaw na niya ang tiyo niya na kasama si Mang Dencio na paparating. Nakasunod kay Junior at sa asong si Blacky. "Tiyo, bilisan po ninyo! Mahina na ang pintig ng puso niya." nagmamadaling turan ni Yanna ng makita na siya ng tiyuhin. "Sigurado kang buhay pa 'yan?" tanong ni Tunying kay Yanna habang tumatakbo ito papalapit sa pamangkin. "Opo Tiyo, may pulso pa siya." "Tiyo, buhatin n'yo na siya ni Mang Dencio. Dalhin natin siya sa pinakamalapit na ospital. Kailangan niyang magamot agad," nag aalalang turan ng dalaga. "Malayo ang ospital dito, Yanna. Ilang oras ang byahe papunta roon. Si Manang Rita mo ay marunong namang gumamot. Sa bahay na lang natin gamutin ang lalaking ito. Kumpleto rin naman ang gamit sa bahay at kaya niyang alisin ang mga bala sa katawan ng lalaking 'to." Wika ni Mang Dencio sa dalaga na biglang rumehistro ang pagtataka sa mukha, ngunit hindi na rin masyadong pinansin pa ng dalaga ang sinabing iyon ni Mang Dencio. "