Chapter 1

Eana Beatrix

Mataas ang sikat nang araw ngunit heto ako, patuloy na naglalakad-lakad sa gilid ng kalsada nag-aalok ng mga produktong pampaganda. Isa ito sa mga pinagkakakitaan ko ngayon upang masuportahan ang aking pamilya.

Hindi naman sana talaga ganito ang buhay namin kung hindi lang kami iniwan nang magaling kong ama, pagkatapos malaman na buntis si inay sa akin, iwan ba naman kami. Hindi ko alam kung anong trip niya sa buhay at nagawa niyang asawahin si Mama pero iiwan niya rin pala sa huli.

Ibang mga kalalakihan talaga ngayon, walang planong patagalin ang pinapasok na relasyon, puro pagpapasarap tapos sa huli mananakit. Kaya ako, malaking paalala ko sa aking sarili na ‘wag papasok sa relasyong walang kasiguraduhan, lalo na’t ayoko ng maulit ang nangyari noon.

“Bea, hindi ka pa ba uuwi?”

Umangat ang tingin ko sa aking katabi. Isa sa mga kasamahan ko sa pagtitinda. Tumingin ako sa mumurahing relos na nakasabit sa aking palapulsuhan at nakitang mag-aalas-onse na pala ng tanghali. Nasabi ko pala kay Mama na uuwi ako.

“Mauuna na ako sa’yo Liz, babalik na lang ulit ako mamaya roon sa pinaghintayan natin kanina.”

“Oh sige, ingat ka.”

Tuluyan akong nagpaalam at nagsimulang maglakad papunta sa pila ng tricycle. Dahil sa tanghaling tapat, walang masyadong pasahero kaya madali akong nakasakay.

Mabilis lang ang byahe kaya wala pang kinse-minutos ay nakarating na ako sa kanto ng aming barangay. Nagbayad ako kay Manong at naglakad na papasok, tahak ko ang daan ng maisip kong wala nga pala kaming ulam kaya bumili muna ako sa karinderya nila Mang Tonyo.

Pagkauwi ko sa bahay ay inihulid ko sa aming sofa ang sako bag na naglalaman ng aking itinitinda at dumiretso sa kusina upang maghain. Nasisiguro kong nasa kwarto si Mama kasama ang dalawang bata dahil naririnig ko ang may kalakasang boses ni Miko.

Pumanhik ako sa kabilang kwarto at kumatok upang tawagin sila na kumain. “Ma, halina po, kain na tayo.”

Narinig ko ang yabag ng dalawang bata na tila ba’y nagpapaunahan sa pagbukas ng pinto. Natatawa ako sa kanilang kilos at saktong bumukas iyon ay nakangiti ako. Agad silang nagmano sa’kin at inaya ko nang pumunta sa hapag, si Mama naman ay agad din na sumunod.

Pinaghugas ko sila ng kamay at pagkaraan lang ay magkakaharap na kami sa mesa. Nagsimula ang pagdadasal sa pangunguna ni Artemis.

“God bless this food we are about to receive. Give bread to those who are hungry, and hunger for mercy and justice to us who have food. Amen.”

Sabay-sabay namin iniusal ang huling kataga ng dasal. Matapos ‘yun ay ingay ng kumakalansing na kubyertos at plato ang maririnig sa buong kusina. Masayang nagbibiruan ang dalawang bata at ako naman ay nagbukas nang usapin kay Mama.

“Ma, mag pa-check na po tayo sa doktor ngayong linggo,” pag-aaya ko sa kaniya. Nitong huling mga araw kasi ay madalas niyang sabihin na naninikip daw ang kaniyang dibdib at nahihirapan siyang huminga.

Ako man ay kinabahan sa aking narinig at ipinagbigay alam ko rin ito kay Kuya. Sumang-ayon ang huli sa pagpapatingin sa doktor ni Mama at nangakong magdaragdag ng kaukulang pera panggastos.

“Anak, hindi na kailangan. Maayos naman na ako. Talagang hindi ko lang kinaya noong nakaraan dahil siguro’y sa masyado kong pinagod ang sarili ko sa paglalaba.

“E, Ma. Kasi naman po ‘di ba sabi ko ‘di na ninyo kailangan magtrabaho pa. Kami na po ang bahala ni Kuya.”

“Pabigat na ba ako ‘nak?”

Nagulat ako sa kaniyang tanong. Alam ko na, isa ito sa mga sinasabi ni Mama sa tuwing pinagsasabihan namin siya ni Kuya. Napailing ako at ibinaba ang hawak kong kubyertos.

“Ma, wala po akong sinabing ganiyan. Ang amin lang po e maipacheck natin sa doktor ang lagay mo. Mas malaki po ang gastos kapag hindi natin naagapan ‘yan,” pagpapaliwanag ko.

Ilang segundo itong hindi umimik at ako’y nakatitig lang sa kaniya, naghihintay ng sagot.

“Oh siya sige. Payag na ako magpatingin. Pero kapag sinabi ng doktor na hindi pa malala ang lagay ko ay magtatrabaho pa rin ako ha. Alam naman ninyong ayoko ng walang ginagawa.”

Natuwa ako sa aking narinig at ngumiti sa kaniya ng malapad. “Opo ma, basta huwag pong pwersahin ang sarili at magpahinga ka rin po kung nakakaramdam ng pagod,” habilin ko pa.

Tumango ito at kapagkunway tumingin sa akin, “Anak, masaya ako kasi nakikita ko na ulit mga ngiti mo.”

Sinserong sambit niya at naging dahilan upang maumid ang aking dila. “Ma naman, nakakabigla naman po ang sinabi ninyo. At saka, wala naman pong dahilan para hindi ako ngumiti.”

“Wala nga ba, Eana?”

“Ma, kalimutan na po natin ang nangyari. Gusto ko na po mag-move on at mag-focus na lang po sa kung anong mayroon ako ngayon.”

“Mabuti kung ganoon. Basta ako ‘nak, gusto ko lang na maging masaya kayo ng Kuya mo at makahanap kayo ng taong magmamahal sa inyo ng lubos at hindi kayo iiwan,” wika ni Mama subalit hindi naman ito nakatingin sa akin.

Gayon pa man, nababanaag ko pa rin sa kaniyang mukha ang lungkot at panghihinayang. Hindi ko na kailangan magtanong kung sino ang dahilan no’n dahil alam ko naman na kung sino.

Napabuntong-hininga ako at iniba na lang ang usapan.

“Ma, babalik pa po ako ulit sa pagbebenta ha. Magbabayaran na po ng kuryente at tubig pati ‘yung utang natin kina Aling Corsing, naku! Baka hindi na tayo makaulit doon. Iba pa naman din ‘yun magalit, baka ipa-barangay tayo!” pananakot ko kay Mama.

“Ano ka ba naman Eana, hindi ganiyan si Aling Corsing. Mabait ‘yun, at saka marami ‘yung naibibigay sa akin na impormasyon.

Habang nagliligpit ay tuloy pa rin ang pag-uusap namin.

“Anong klaseng impormasyon, Ma? Ang sabihin mo, chismis Ma, chismis ‘yun. Iwasan mo po ang pakikinig doon. Mamaya e hindi pala totoo mga pinagsasasabi no’n madawit pa kayo sa gulo,” panunuway ko sa kaniyang sinabi.

“Hindi naman ‘nak, kwentuhan lang namin ‘yun.”

Depensa pa nito. Napaismid ako habang naghuhugas ng mga pinagkainan. Pasalamat na lang at nakatalikod ako dahil kundi baka makatikim ako ng sermon sa kaniya.

“Ma, baka nakakalimutan mo ang inihatid niyang chismis noong lumabas ang issue sa nangyari sa’kin? ‘Di ba nga po siya itong nagpakalat ng kung anu-anong masasama tungkol sa pamilya natin.”

Humarap ako, napaiwas naman siya ng tingin sa akin at hindi nakaimik

“Ma, alam ko naman po na gusto ninyo ng kaibigan. ‘Yun nga lang po e sana pumili po kayo ng totoo, ‘yung hindi kayo lilinlangin kahit nakatalikod kayo sa kanila. Maaasahan sa pagtulong at hindi kayo sasaktan sa huli.

“Pasensiya na anak. Sa pagkalibang ko sa pakikipag-usap sa labas e hindi ko napapansin kung sino ba sa kanila ang dapat paniwalaan.”

“Ayos lang Ma. Basta tandaan na po ninyo ang sinabi ko ngayon. Tapos na po ako rito, magpapalit lang ako ng damit tapos aalis na rin ako.”

Nagpunas ako ng kamay at pumanhik sa aking silid. Ilang minuto lang ang itinagal ko sa loob at lumabas na ulit ako na presentable.

Nadatnan ko ang dalawang bata sa sala at kasalukuyang nanunuod ng pambatang palabas. Nang makita ako ni Artemis ay tumayo ito at tahimik na lumapit sa akin.

“A-auntie, pwede pong mag-request ng pasalubong namin ni Miko mamaya?” nahihiyang turan nito.

Napangiti ako at ginulo ang buhok niya. “Oo naman, basta ‘wag makulit at bantayan ninyo itong bahay pati si Lola, okay? At saka ‘di ba tinuruan kita kung anong numero ang tatawagan kapag may hindi magandang nangyari rito habang wala kami ni Kuya Arthur?” umani ito ng dalawang beses na pagtango.

“Good. Sige na. Ingat kayo rito,” hinaplos ko ang pisngi nito at tumitig panandalian sa kaniya.

Hindi ko mapigilan maalala ang taong parte ng aking nakaraan sa tuwing tumitingin ako sa maabong mata ng batang nasa aking harapan, ang hulma ng kaniyang mukha. Tangos ng ilong at ang mga makakapal na kilay.

Kumirot ang aking dibdib at tuluyang humalik sa magkabilang pisngi nito, kapagkunway tumayo. Pinabalik ko ito sa kaniyang dating pwesto at nagpaalam kay Mama.

Lumabas ako sa aming tahanan bitbit ang isang alaala ng aking paghihirap. Kahit na dinanas ko ‘yun, nagpapasalamat pa rin ako dahil nakayanan kong labanan ang mapanghusgang lipunan at sa munting biyaya na naiwan.