Tumirik na ang napakalaki at buong buwan sa kalangitan. Nagbigay ito ng kaliwanagan sa buong paligid. At sa pagtaas ng buwang ito, sa loob ng kuweba, ay naiwan ang nagbabalatkayong si Damian na kanyang pinakauna.
Lahat ng kanyang mga buto ay gumagalaw ng kusa. Ang sakit na dulot nito ang nagpapasigaw sa kanya ng matindi na yumayanig sa looban ng kuweba. Sa bawat malalakas na pagbali ng kanyang mga buto, hindi niya mapigilan ang sumigaw sa matinding sakit. Naririnig rin niya na sa bawat pagsigaw ay parang naririnig ang sarili na umiiling na parang lobo.
Ang unang pagbabalatkayo ay ang pinakamasakit sa lahat. Ito rin ang pinakamapanganib kaya naman kailangang ikadena ang sarili upang hindi maging sanhi ng isang madugong karahasan.
Sa unang pagbabalatkayo umuusbong kasi ang pagiging tunay na halimaw ng isang taong lobo. Sa panahong ito, nawawala sa sarili at tamang pag iisip ang isang taong lobo. Kaya nagpasalamat siya at naging mapalad ng makaligtas at makatakas s
Walang hanggan ang bilang ng mga bituin sa kalangitan. Ang mga ito ay tila mga nagkikinang mga diyamante na gumagayak sa buong kalawakan. Ginagayak rin nito ang kadiliman ng kalangitan sa gabi.Napakaliwanag ng buwan sa gabing ito. Malaki at mabilog itong lumulutang kasama ang mga maririkit na mga bituin. Napakalapit itong tingnan na para bang nais mong abutin sa iyong mga kamay at yakapin.Ang liwanag ng buwan sa gabing ito ay siyang tanging ilaw sa bahagi ng gubat na kinaroroon ko.Nakahimlay sa lupa ang katawan ni Manuela Agoncillo, ang nasabing napiling mata ng tadhana. Ginamitan ko siya ng Ibaso, isang pampatulog, na aking ginawa at ipinaamoy ito sa kanya. Sa impluwensiya ng Ibaso ay makakatulog ng tatlong araw ang taong makakalanghap nito, kaya, ito ang naisip kong gamitin kay Manuela. Dinampot ko siya kagabi nang magkagulo sa plaza ng Santa Lucia. Sapilitan kong ipinaamoy sa kanya ang nakakahilong likido ng Ibaso at nang mahilo at mawalan ng malay ay dina
Bumalik sa aking isipan ang punyal na Kal-Akani. Ito lamang ang tanging magagamit ko. Kapag nasaksak ko nito si Doryang, tiyak manghihina ito. Manghihina, anya parin ng aking wari upang magbalak. Tama! Muntik ko ng makalimutan.Ngunit sa ngayon, kailangan kong makuha ang Kal-Akani kaagad upang saksakin nito si Doryang. Kailangan kong mapulot ng mabilis ang punyal na nasa malapit ng aking paanan. Naghintay muna ako ng sandali at nang may makuha ng pagkakataon, dadamputin ko na sana ng mabilis ang Kal-Akani na halos inilagay ko na ang buong lakas ko sa aking paa ngunit madali rin namang kumumpas ng kamay si Dorya upang gamitin sa akin ang kanyang gaway. Pagkumpas niya, lumipad ako bigla sa ere at hinambalos niya ako sa isang punongkahoy sa pamamagitan ng pagkumpas lamang ng kanyang kamay. Ito ay palayo sa dadamputin ko sanang punyal.Malakas ang pagkahambalos ko sa punongkahoy, bumagsak pa sa lupa, at napangisngis ako dahil sa sakit ng katawan buhat ng pagkahambalos. Ram
Manuela!" isa nangangambang sigaw ang narinig ko mula sa likuran. Boses ito ng isang lalaki. At nang lumingon ako, nakita ko ang isang lalaki na pilit niyang ginigising ang nakahandusay na katawan ng isang dalaga sa lupa, at iyon ay nakilala ko na si Manuela. May pag alog pa sa katawan ang paraang panggising ng binatang lalaki kay Manuela.May kasama rin siyang isang babae. Maganda, maputi at mukhang mestisa ang lahi. May mapulang buhok pa ito na nasilawan ng liwanag ng buwan. Humarap naman ito sa akin.At nang may marinig na malakas na pagtapak sa aking likuran, muli akong lumingon pabalik, paharap sa umaapoy na katawan ni Tiya Celeste sa lupa. Nanlaki naman ang aking mata na halos mahulog na dahil sa pagkagulat sa hindi pangkaraniwang bagay na nakita.Isang mahalimaw sa laki na lobo na may kapayatan ang katawan at malagatas na balahibo. Naglalaway pa ang bibig nito habang umaangil na humarap sa akin."Sino ka?!" pasigaw na tanong ng babaeng may mapulang
May magagawa ka ba gamit ang iyong katangian, upang mapadaling makuha ang batong Fuego? Marahas man ngunit kailangan naming madaliin ang makuha ito ngayon," isang tanong mula kay Pablo. Maaari ngang mayron nga, pagsang-ayon ng aking isipan.Maaari ngang makuha ko kaagad ang batong Fuego gamit ang taglay kong gaway. Kaya, naisipan kong subukan ang gusto kong subukang gawin."Susubukan ko," sagot ko sa kanila. Pagkatapos ay ipinikit ko ang aking mga mata habang nakabukas ang aking palad. Inisip ko sa mga sandaling pagpikit ko ng aking mga ang anyo ng bato. Inisip ko rin ang lugar sa bahay kung saan ko itinago ang sinasabing batong Fuego. Mariin kong inisip ang bagay na iyon. Inisip ko ng inisip hanggang sa may naramdaman na akong mabigat sa aking kamay. Pagmulat ko, natuwa ako na may pagkamangha ng makitang may ikinamkam na akong maasul na bagay sa aking kamay.At nang matingnan ko ito, ito na nga iyon."Ang Fuego!" bulalas ng babaeng may mapulang buhok ng
Lumubog na ang araw at pinalitan na ito ng maliwanag na buwan sa buong kalangitan.Mula sa bodega ng abandonadong pagawaan ng mga tabako, kung saan kaming dalawa nagtago ni Eduardo, ang kabilugan ng buwan ang siyang kaagad napansin namin sa kadiliman ng gabi sa langit. Malaki ito, mukhang malapit lamang at ang kanyang silahis ay bumalot sa buong bayan ng Santa Lucia.Naisip na rin namin ang lumabas mula sa bodega at nagmimithing mahanap ang aming nahiwalayang mga kasamahan na sina Natalia at Pablo. Kasama rin nila si Damian, ang kapatid ni Alana kung saan ipinagako kong maligtas.Mapagmatyag naman kami sa paligid-ligid ng aming nilalakad, upang magbantayan ang aming mga sarili mula sa mga tauhan ng Sinag Araw na alam naming humahabol at naghahanap pa rin sa amin.Hawak ko ang kamay ni Eduardo sa bawat paghakbang ng aming paglalakad. Iba ang dama ko sa kanyang paghawak sa aking kamay na para bang alam mong nasa ligtas kang tao at alam mong walang mangyayar
Sinubukan ni Eduardo ang pumasok sa loob ng bahay nila ngunit sadyang malakas na ang apoy na lumiliyab rito. Bigo siya sa lahat ng kanyang mga pagsubok na pasukin ang nasusunog na bahay. At nang mas lumakas pa lalo ang apoy, minabuti na lamang niyang lumayo rito at baka mahagip pa at masunog.Napaluhod si Eduardo sa lugmok dahil alam niyang nasa loob ang kanyang ina. Hindi niya matanggap na bigo siyang iligtas ang kanyang ina mula sa pagsabog at sa sunog. Wala na siyang nagawa kundi ang tingnan ang bahay na itinaguyod nila ng kanyang mga magulang na nawawasak at naaabo na dahil sa napakalaking sunog dulot ng isang di inaasahang pagsabog.Ramdam ko ang muling paghinagpis ni Eduardo. Nalugmok rin ang puso ko ng maganap ang isa pang pangyayaring hindi katanggap tanggap. Ngunit alam namin sa aming mga sarili na wala na kaming magagawa pa pero sadyang mahirap tanggapin ang itong mga nangyayari.Lalapitan ko na sana si Eduardo upang damayan, ngunit bigla akong napahin
Isang hindi inaasahang kaganapan ang nangyari sa sentro ng Santa Lucia.Isang kaganapang nagpapigil sa aking kalooban at siya ring pinilit kong winari sa aking isipan. Ang kaganapang nakikita ko ay ang nagpabilis sa pintig ng aking puso na sa bawat tibok nito ay may tanging dalang matinding pagkatakot at malubhang pangamba.Maliwanag at mainit, ito ang tanging mga salitang maihahayo ko sa pinangangambahang tanawing nagaganap. Maliwanag at mainit, hindi dahil sa nag iilaw na mga panglaw o sa maaliwalas na sikat ng araw, kundi iyon ay dahil sa matinding paglagablab ng apoy na marahasang tumupok sa maraming gusaling nakatirik sa gitnaang bayan. At sa likod ng napakainit na apoy na iyon, mula sa nagaganap na napakalaking sunog, maririnig ko ang mga nakakahindik na sigawan ng mga tao at mga nakakatakot ring mga hagulhol at iyakan na tila mga nagdudurusang mga kaluluwang pinaparusahan patungo sa kanilang walang awang kamatayan. Kamatayan, ang salita ring tugma para iuri ang
Kung ano man ang mga ginagawang balak ng Supremo at nang Liwanag, sa pagkakataong iyon, dapat akong manalig rito dahil ito na lamang ang siyang humahawak sa akin sa pag asang maitapos ang karahasang ito. Kung ganun na lamang kalaki ang pananalig sa kanyang mga balak ang pinuno, sino ako upang tanungin ang kanyang pananalig bilang isang kasapi lamang niya?Binigyan ako ng lakas ng loob ng Supremong Sinag."Kailangan nating tulungan si Claudio upang ibahagi ang balak natin, Padre. Alam ko na hindi niya iyon kaya na mag isa lang. Kailangan nating matipon ang lahat ng hukbo kaagad," biglang naisip gawin ng Supremo na sinabi niya sa akin. Tumango ako sa kanya bilang pagsang ayon at matapos nito ay patakbo siyang umalis upang tulungan sa pagbahagi si Claudio sa aming balak.Inihanda ko muna ang aking hawak na baril sa kamay. Bilang isang prayle, ang mga bagay na kagaya nito ay hindi dapat ginagamit. Pero, sa pagkakataong iyon, kailangan ko ito upang iligtas ang sarili
Isang araw na siyang hindi nakakain at sigurado akong nagugutom at nauuhaw na iyon sa madilim na kulungang doon. Kaya naisipan kong dalhan ang lalaki ng pagkain at tubig pagkatapos kong kumain. Pinilit ng tatlong tulisan na kunin ang aking dalang pera. Nanlaban ako kaya binubog nila ako upang makuha lamang ang kwaltang nais nilang kunin mula sa akin. Napagbatid din ni Pedro ang ilang nagsisidatingang mga tao roon; may ilang mga kababaihang nakasuot ng magaganda't magagarang traje de boda na naghahagikhikan pa sa isa't isa habang papasok sa loob ng mansyon at may nakikita rin siyang mga papasok na mga kalalakihan roon na nakasuot ng iba't ibang isitilo ng chachetta at pantalones na sa mga kilos at tindig ay kagalang-galang tingnan. "Alas siete na pala," anya ni Don Condrado sa sarili nang malaman na ang oras. Sa di malamang dahilan, tumigil ang mga tulisan, umalis na sinunod ang ninais ng napakagandang babaeng iyon. Wari ko, hindi yata nila matanggihan ang tila isang anghel na dilag ka
Suot ang maganda at gawa sa bulak na chachetta na itim na pinalooban niya ng puting polo at kurbatang itim, ay inayos ito ni Julian sa paglabas niya ng sinakyang karwahe. "Hindi na kailangan iyan, kaibigan," wika ng lalaking panauhin sa amin nang gumitla ito. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Nabaliw ito dahil sa labis na pagnanasa nitong maging pinakatanyag na pintor sa bansa kaya halos ginugol na niya ang buong sarili sa pagpipinta ng kung anu-anong mga larawan. Tiningnan niya ang inventario doon kung tugma ba ang mga nakasulat ayon sa pagsusuring ginawa niya. "Natutuwa ako, Carmela, at masaya kang makilala sila," wika ni Natalia sa akin na may bakas ng tuwa sa kanyang mukha para sa akin. Alam niyang sa bayang ito magsisimula ang bukang liwayway ng aking bagong buhay. Ang alak ang nagbibigay gaan sa aking loob bukod sa isang pang likidong parehong nil
"Iyon lang ang masasabi mo?" ang napabulalas na tanong ni Venancio, ang ama ni Sergio, bulalas man ngunit nasa mahinang tinig. Sa pagkakataong iyon ay para bang nalalasap sa dulo ng kanyang dila ang lamang matatamis nito na siyang napapalunok naman sa natitirang laway sa bibig niya. May sakit po kasi ngayon ang nanay ko at wala akong maiuuwi ngayon kung wala po akong mababaleng pera ngayon. akbo lang siya nang takbo, at habang hinihingal na ay may palingon-lingon niyang tinitingnan ang kanyang bandang likuran na tila ba may tinatakbuhan siyang di makita-kitang bagay sa lilim ng kadilimang naroon. Kumalam na ulit ang kanyang tiyan. "Hindi! Umalis ka na!" At sinipa si Clara ulit ng matabang donya. Nang matumba ang dalaga, kinuha siya bigla ng senyora, kapit ang kanyang suot na puting baro. Matagal lumipas ang pagkalam nito. Pinagpawisan na rin ang noo niya dala nang matinding nararamdamang gutom. Mulang siya ay magising ay inayos muna ni Graciela ang sarili niya, tumayo siya sunod at in
Ang lahat ng ito ay karaniwang ginagawa sa pabrika ni Andracio bilang isang encargador. Paulit ulit kong tinawag ang aking mga magulang ngunit pawang katahimikan lamang ang sumagot rito. Sa bahagi ring ito makikita ang isang malaking bodega, na may pintuang malahugis arko na may mga magagandang ukit na binubuo ng mga bulalak at mga ibon. Huminto ito sa tapat ng mansyon, at pagkalabas niya nang karwahe ay napansin niya kaagad sa may labasan ng casa ang mga nakaunipormeng puro Kastilang kawal ng mahistrado na buong tindig roon na nakabantay at walang bahid ni anumang damdaming makikita sa mga pagmumukha. At nang lumingon ako upang makita kung sino iyong tumambad sa akin ay doon ko natantong ako ay tama sa pagwari ko. Halos walang tao ang nasa mercado sa araw na iyon. "Bago natin ibalik ang mangkukulam na ito sa impyerno," wika ng padre sa lahat. Hindi dahil maulan at malamig kundi dahil ang mga manininda at negosyante sa pamilihang iyon ay mga ilang tagahanga at natulungang tao ni Don A
Nagpasalamat din si Julian sa kanila at tinanggap ng buong loob ang ibinigay ng mga babae sa kanya. Wala naman siyang ibang naisip na maaaring gawin upang matapos ang pagdudurusa ng lalaki--dulot ng matinding nararamdamang sakit--kaya dala ng awa ay pinatay niya ito sa pamamagitan ng pagdiin lalo ng nakatusok na kahoy sa dibdib. Marahil hindi pa alam ng mga taga Mansion Gliriceda ang pagkawala ng kanilang señorito o hindi rin napagbatid maging nang mga tauhang nagtratrabaho sa pabrikang pagmamay-ari nito.Nang mahagip bigla sa isipan ni Andracio ang pangalan ni Julian, naalala na naman niya muli ang isang bagay. Pitong lalaki ang kaagad natanaw niya na pumasok roon na pawang may mga bitbit pang mga mataas na uri ng armas.Ang lahat ng ito ay inalisan at tinanggalan niya ng alikabok, mga nakabiting agiw at dumi na apat na araw nang nalikom doon. Marahan siyang umakyat sa hagdanan, di inalintana ang madilim at makitid na mga hakbang, hanggang sa narating na nga niya ang tutok nito. "Ubos
Hindi ko mapipilit na sumagot siya sa akin sapagkat hindi naman niya ako kilala."Hindi ko ginustong mangyari ito sa akin. Hindi maaaring nilinlang ako noon ng aking kaibigang si Felina. Binuo ako ng isang bampirang nangangalang Mercedes,"ani pa niya sa akin. Hindi ko magawa ang makatayo mula sa pagkadapa ko sa lupa dahil nangangatog sa takot ang aking buong katawan. Kaya kailangan kong gumawa ng paraan para makatakas dahil kung hindi, tiyak mamamatay ako sa kamay ng aking kaaway na walang kalaban-laban. Tinuruan niya akong mamuhay ng karaniwan sa kabila ng sumpang aking dinadanas at sa hanggang tuluyan ko nang napigil ang aking pagkauhaw sa dugo ng tao. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari. Buhat nga makahiga, binubulong ko lamang sa aking isip na iwala ang mga masasamang wari pero ang mga bakas pa rin ng takot ang tumatatak sa aking isipan. "Si Aurora talaga, kahit nakapag-asa
Ang Serapica lang ang tanging masasakyan kung papatungo sa Dapitan kaya hindi maaaring hindi sumakay sa bapor na iyon ang mga nadakip na ilustrados. Wala akong winari simula nang lumisan ako kundi ang kalimutan ang lahat ng aking mga naranasan sa Santa Lucia. Sumunod naman ako sa kargador. Kakaiba ang aking naramdaman sa kanya na hindi ko alam kung bakit gusto kong alamin ang lalaking dumaan.Sumiklab naman ang galit sa pakiramdam ni Andracio nang marinig ang mga pahambog na ito mula sa taksil. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Pagbanggit niya sa pangalan ng aking alila noon,naalala ko at pumasok muli sa aking wari ang kung papaano ko napatay si Mercedes. Sa marahang pagbaba ng yumao sa kanyang lupang himlayan, biglang naagaw ang pansin ni Julian nang may makita siyang isang babae na lumapit doon. Isang nahahating maskarang puti naman ang kanyang hawak hawak sa kaliwang kamay na siyang bigay rin sa kanya ni Delfina bago ito umalis, sapagkat ang ya
Alam ni Padre Mariano na tama ang mga naging pahayag sa kanya ni Criscancio. Tanto ko, ang mahalagang pagpupulong na ito ay marahil tungkol sa mga alagad ng dilim na nagkalat na sa bansa na siya naman talagang pangunahing paksa ng lahat ng pulong. Walang ibang laman ang nasa isipan ng encargador habang siya'y nakasakay sa calesa kundi ang mga salitang natanggap niya sa dalaga. Hinablot ko ang kanyang munting katawan na siyang napunan ko ang pagkahulog mula sa aking mga bisig. Agad namang lumabas ang mag-amang Guevarra pagkatutok ng mga baril sa kanila, at pagkalabas ay walang anu-ano'y bigla na lamang tinadyakan at ginulpi ng dalawang lalaki si Don Armando. Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Kinuha ko ang platong may lamang ulam at kanin at gamit ang kutsara ay pinasubo ko ito sa kanya. Ang punong manggagaway an gang makapangyarihan sa lahat ng mga manggagaway. Mula sa pagkakaupo sa cama ay tinunghan si
Sa paglagak ng pangpitong basong may lamang vino, biglang natalos ni Andracio sa kanyang pandinig ang isang kilalang boses. Sila ang mga dayuhang kasabay kong naglayag, mga dayuhang una pa lamang tatapak sa isla na ipinangalan ng mga Kastila sa isang hari. Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. "Manuela, mag ingat ka. Baka nasasaktan mo na sa higpit ng pagkakayakap mo kay Carmela," ani ni tiyo sa babaneg yumakap sa akin. Mararamdaman naman pagkapasok sa doble puerte ang bayo ng malinis na hanging nanggagaling sa labas na umihip mula sa apat na malalaking bintanang naroon. "Alam mo namang may kakayahan akong hindi kayang gawin ng iba," sagot naman niya sa akin. Malapit lang naman ang pabrika sa kanyang bahay kaya nilakad lamang ni Andracio ang pagpunta rito. Pagkarinig sa yaong pangalan ay hindi na naghintay pa ang prayle at kanya nang sinamahan ang bata pabalik