“KAIN! SINABI NG kumain ka!” may diin ang pagsasalita habang nagpupumilit si Victoria na ipasok sa bibig niya ang kutsara.Ngunit matigas si Liberty. Hindi niya kinakain ang mga pagkaing si Victoria mismo ang nagluto. Wala siyang tiwala sa mga tao rito sa bahay. Mas pipiliin niyang mag-ulam ng instant noodles na siya mismo ang naghanada kaysa kainin ang mga pagkaing ihahain ng mga ito.“Napakatigas ng ulo mo!” malakas na sigaw nito kasabay ng pagsipa sa kanyang wheelchair.“Hindi ako kakain,” may diin niyang sabi sa mga ito. “Mas pipiliin ko pang magutom kaysa mamatay sa lason.”“Sige! Kung iyan ang gusto mo!” may galit na kinuha ng ina ni Duncan ang mga nakahain sa kanyang harapan.Nakangising nakatingin naman sa kanya si Merideth habang patuloy ito sa pagkain. Sa pamilyang narito, alam niya higit pa sa kahit na sino kung sino nga ba ang mas nasisiyahan na makita siyang nahihirapan siya.Wala ngayon si Duncan dahil sa mga dapat na ayusin sa kompanya. Kailangan niya lamang ng tamang p
HINDI MAKAPANIWALANG TININGNAN ni Liberty ang asawa nang dalhin siya nito sa inihandang pagsasalo sa likod-bahay. Doon, nakahanda ang isang mahabang lamesa kung saan puno ng iba’t ibang putahe ang pagkain. Mayroon din mga rosas na puti sa center table katabi ng baso na may kandila sa loob. Puno din ng pailaw ang lugar na nagpatingkad sa ganda ng paligid.Kung hindi ganito ang sitwasyon nila ng asawa at hindi siya nitgo niloko, baka, sa pagkakataong ito’y umiiyak na siya labis na kasiyahang ipinadadama sa kanya ng asawa.Ngunit habang itinutulak nito ang kanyang wheelchair, bakit walang maramdaman na kahit na ano si Liberty? Tila ba kahit anong gawin ni Duncan ay hindi na siya muling sasaya sa piling nito. Ang lamat na hatid nito ay masyado ng malaki para tapalan pa.Ang pagkakangiti ni Duncan nang mga sandaling iyon ay napakatingkad. Suot nito ang formal na damit upang magmukhang engrande ang gabing iyon ngunit ang nakikita niya pa rin sa asawa ay ang pagtataksil nito na hindi na yata
MGA BALIW NA ang kasama niya sa bahay. Hindi niya alam kung paano pa ng mga ito nagagawang taas-noong humaharap sa kanya na parang walang nagawang kataksilan. Higit sa lahat, inaasahan pa ng magaling na kabit ng asawa niya na handa siyang magpaalila sa pag-aakalang katulad pa rin siya ng dati na pinagsisilbihan si Duncan.“Bakit para sa ‘yo lang iyang niluto mo?” may pagtataray na tanong ni Merideth.Nagawa pang tumingin ni Liberty sa kanyang likuran bago tingnan ang babae saka ibaling ang tingin sa niluto niyang kaldereta na sinigurado niyang para lamang sa kanya. Ipinatong niya iyon sa kanyang hita upang maitulak nang walang hirap ang wheelchair.“Ako pala ang kinakausap mo?” nagmamaang-maangan niyang tanong dito bago ipagpapatuloy ang pagpapagulong sana sa wheelchair na pinigilan ni Merideth.“Tinatanong kita, bakit para sa ‘yo lang iyang niluto mo—”Natawa si Liberty at umiling sa babae. “Baka nakakalimutan niyong bihag niyo ako dito pero hindi niyo alila. Bakit, kung ipagluluto k
MATAPOS MATAWAGAN ANG kaibigan, kaagad na inalis ni Liberty ang ebidensya na binuksan niya at pinakialaman ang sariling cellphone. Kinuha ito ni Duncan nang sapilitan siyang dalhin sa lugar na ito. Sinigurado niya ring ibinalik niya iyon sa pagkakaayos nang sa ganoon ay hindi pagsuspetsahan. Nang makalabas sa kwarto ni Duncan, bakas na naman sa kanya ang matinding pag-aalala at takot sa magiging kalagayan ni Merideth. Hindi siya ganoon kasama para umabot sa punto na kaya niyang ipahamak ang kahit na sino para lamang mapanatag ang kalooban niya na nakaganti. Hindi kasama ang mga inosenteng buhay sa mga kailangang madamay. Hindi siya mapapalagay hangga’t hindi nalalaman ang kundisyon nito.Kung gaano siya katagal na naghintay doon ay hindi niya alam. Ang sigurado siya’y hindi siya makakaalis nang hindi nalalaman ang kalagayan nito.Iyon na yata ang pinakamatagal na paghihintay niya. Kulang ang salitang pagkainip para ipaliwanag niya ang kabang nadarama. Bawat pagpihit ng orasan ay tila
NAIKUYOM NI KING ang kamao nang maalala ang sitwasyon ni Liberty sa masikip, madilim at mainit na bodega kung saan walang malay nila itong nakita. Awa ang nararamdaman niya rito dahil hindi siya maaaring magkamali sa nakita. Ganitong-ganito ang itsura nang mama niya nang mabaon ito sa problema na naging dahilan kung bakit ito nasiraan ng bait. Itinakbo kaagad nila si Liberty sa hospital para malaman ang kondisyon nito. Kung siya ang masusunod, mas gugustuhin niyang marungisan ang pangalan ng mga Salvantez kung ang kapalit niyon ay kalayaan nito sa asawa. Kung alam niya nga lang din ay matagal na siyang nangialam sa gusot ng pamangkin. Maaaring sa pagkakataon iyon ay alam na nitong baguhin ang sarili para maitama ang mga mali.Sa ilang beses na sinusugod si Liberty ng hospital, ang tangi niyang nakikitang bumisita rito ay ang magkasintahan, kailanman ay hindi niya nakita ang pamilya nito na dumalaw dito. Hindi rin parte sa kaalaman niya na hindi naman ito ulilang lubos kaya hindi niy
NANG MAKALABAS SI Liberty ng kumpanya, ang problema na kinakaharap kaagad ang tinutukan niya. Pinuntahan niya sa kulungan si Miss Rodriguez. Kailangan niyang makausap ang babae upang malaman ang dahilan nito kung bakit nito iyon ginawa sa kanila. Lalo na kung ang magiging kapalit naman ay masisira ang pangalan nitong pinakaiingatan.Tulak ni Ruffa ang wheelchair niya nang pumasok sila sa presinto. Hindi niya akalain na ang ama ng babae ang unang mabubungaran doon. Hindi niya naihanda ang sarili sa muling paghaharap nila.“Mrs. Salvantez…” mahinang sambit ng matanda.Pakiramdam niya’y pinipiga ang puso niya nang makita ang nakakaawang itsura nito. Halatang ilang araw na itong walang tulog. Mas pumayat din ang matanda kumpara nang huli niyang makita. Kapansin-pansin iyon sa humpak na pisngi nito ngayon.“Mrs. Salvantez…” nahihiyang sambit muli ng matanda. “Nais ko ho sanang humingi ng tawad sa nagawa ng aking nagawa…” Hindi ito makatingin nang maayos sa kanya. Hindi kaya ng matanda na
“BAKIT HINDI MO na lang hiwalayan si Liberty?” tahasang tanong ni Merideth kay Duncan. “Sigurado naman na hindi ka tatanggalan ng mana ng lolo mo dahil ikaw naman ang totoong apo. Hindi ang babaeng iyon.”Hindi siya binigyang pansin ni Duncan at ipinagpatuloy nito ang pagbabalat ng mansanas.Maayos na ang lagay ng bata na nasa kanyang sinapupunan na dahilan kung bakit nawala na ang takot niya nang isugod sa hospital ni Duncan. Ngunit dahil hindi mapalagay si Victoria, ito mismo ang nagsabi na manatili pa siya ng ilang araw sa hospital. Bago mangyari ang malaking sunog ng kusina sa dating bahay ni Victoria, alam niya sa sarili na wala siyang alam sa pagluluto ngunit nagprisinta siya na gawin iyon sa pag-aakalang madali lamang. Isa pa, gusto niyang makuha nang tuluyan ang loob ni Duncan. Hindi siya makakapante hangga’t nasa paligid si Liberty. Nang malaman niya ang lokasyon ng kinalalagyan ni Duncan dahil kay Victoria, ginawa niya ang makakaya upang mapuntahan ito. Wala siyang tiwala
ITO ANG UNANG araw na gumising si Liberty na hindi sa tinitirahan niyang apartment. Sasaglit lamang ang naging tulog niya dahil sa dami ng tanong sa kanyang isipan. Marami ring agam-agam na patuloy na tumutuligsa kanyang isipan kaya naman hindi niya alam kung tama pa ba ang ginagawa.Bilang isang babae, mali na tumira siya sa bahay ng isang lalaki na labis na kinaseselosan ng kanyang asawa. Ngunit, hindi niya magawang hindi maging masaya dahil makakasama niya ang ina ng binata. Ngayon niya lang napagtanto na may sarili siyang pamilya ngunit kahit na minsan ay hindi niya iyon naramdaman iyon sa sariling ina. Pakiramdam niya’y isa lamang siyang latak sa buhay ng mga ito kaya siguro ito rin ang dahilan kaya hindi niya pa kilala ang sarili. Sa kabila ng pagiging matapang niya, ay isa pa rin siyang duwag na naghahanap ng kalinga at pagmamahal mula sa iba.Nakikita niya iyong lahat sa katauhan ng nanay ni King. Hindi man ito nagsasalita ngunit presensya at yakap lamang nito ay tila buo na