ISANG linggo mula nang biglang mamaalam si Mama. Nailibing na rin siya kanina pero hanggang ngayon, hindi ko pa rin matanggap iyong nangyari. Parang ang hirap paniwalaan.
"Lara, kapag kailangan mo ng makakausap, nandito lang ako palagi, ha? Laging bukas ang bahay ko para sa iyo.”
Tango lang ang nakaya kong isagot sa sinabi ni Ate Weng. Niyakap niya pa ako bago siya nagpaalam sa akin. Gumanti rin ako ng mahigpit na yakap, para bang ayoko na siyang paalisin.
Nanatili pa ako sa harapan ng puntod ni Mama hanggang sa magdilim. Umiyak lang ako nang umiyak habang nakatitig sa mukha niyang sa tarpaulin ko na lang nakikita.
Hanggang pag uwi ko sa bahay, hindi ko pa rin mapigilan na maiyak. Gustuhin ko mang huminto na, hindi ko magawa. Parang may sariling isip ang mga mata ko na patuloy lang sa pagluluha.
"Tumigil ka na sa kadramahan mo. Kahit anong iyak mo, hindi na mabubuhay ang mama mo.”
Tumingin ako kay Papa na hindi makapaniwala. Wala akong makitang ekspresyon sa mukha niya. Parang hindi man lang siya apektado sa pagkawala ni Mama. Sa isang linggong nakaburol ito sa bahay namin ay hindi ko rin siya nakitang umiyak isang beses man lang.
"'Pa… Minahal mo ba talaga si Mama? K-Kung oo, bakit parang wala lang sa iyo ang pagkamatay niya? B-Bakit parang okay lang sa iyo na wala na siya? Bakit—”
*Pak!
Isang malakas at matunog na sampal ang lumapat sa pisngi ko, dahilan para mahinto ako sa pagsasalita. Hinawakan ko ang pisngi kong nag iinit at napahagulhol lalo ng iyak.
"Wala kang karapatang kuwestiyunin ang pagmamahal ko sa mama mo! Ako pa rin ang tatay mo at anak lang kita!”
Tinalikuran na niya ako matapos niyang ihagis ang bote ng alak na wala nang laman sa dingding ng kwarto namin. Nabasag iyon at nagkalat ang bubog sa paligid.
Sa takot ko, dali-dali rin akong lumabas ng kwarto dala ang picture frame na may larawan ni Mama. Narinig ko pang tinatawag ako ni Kuya Leio pero hindi ko na siya pinansin. Sa isip ko, gusto ko lang munang makalayo sa magulo naming bahay at kay Papa. At may alam na akong isang lugar kung saan pwede akong manatili muna.
***
"DITO ka na muna magpalipas ng gabi. Pagpasensiyahan mo na itong kwarto, hindi kasi masyadong nagagamit kaya hindi rin palaging nalilinis.”
Ngumiti ako ng tipid kay Tiya Poleng, pinsang buo siya ni Mama. Sa kabilang barangay pa siya nakatira pero tiniis kong lakarin ang distansya makapunta lang dito sa kanila. Kung kay Ate Weng lang kasi ako pupunta ay malamang na matunton din agad ako nila Papa at baka pati si Ate Weng, madamay pa sa gulo ng pamilya namin. Nakakahiya na.
"O-Okay na po ako rito, Tiya. Salamat po kasi pinatuloy niyo ako,” mahinang sabi ko.
Lumapit siya sa akin at umupo rin sa tabi ko.
"Pwede kang manatili rito kahit gaano katagal mo gusto. Pabor iyon sa akin dahil wala naman akong anak na babae. Kapag nandito ka, para na rin akong nagkaroon ng babaeng anak. Alam mo naman si Tiyo Dan mo, masyadong busy sa trabaho. Ang Kuya Denver mo naman, hindi mapirmis sa bahay. Lalaki kasi at binata na rin,” pabungisngis na sabi ni Tiya Poleng. Ngumiti lang ako ng tipid. "Sige na, magpahinga ka na muna rito. Alam kong pagod ka. Tatawagin na lang kita kapag luto na ang hapunan, ha?”
Tango lang ang naging sagot ko. Lumabas na si Tiya Poleng at pagsarang-pagsara ng pinto, bumuhos na naman ang mga luha ko.
Tumingin ako sa picture frame na hawak ko pa rin.
"'M-Ma, sorry kung tinakasan ko muna sila Papa, ha? H-Hindi ko pa kasi kayang harapin sila at pakisamahan mag isa. N-Natatakot ako, Mama,” pagkausap ko sa larawan niya.
Pabaluktot akong humiga sa kama habang umiiyak pa rin at yakap ang picture ni Mama. Ang sakit sakit, ang bigat-bigat sa dibdib. Masyadong biglaan ang pagkawala niya, lalo at hindi rin ako naniniwala sa iginigiit nila Papa na "aksidente" lang ang pagkamatay ni Mama. May parte sa akin na nagsasabing hindi aksidente ang lahat. Alam kong hindi aksidente ang nangyari.
Sa pag iisip ko, hindi ko na namalayan na nakatulog na ako.
Nagising na lang ako na may mainit na kamay na ang humahaplos sa pagitan ng mga hita ko. May nararamdaman din akong mainit na hanging tumatama sa bandang leeg ko.
Napabalikwas ako ng bangon pero tumama ang noo ko sa kung saang bahagi ng katawan ng taong kasama ko ngayon sa kwarto. Napa-"aray" ako. Sapo ang masakit kong noo ay napatingin ako sa taong nakauntugan ko. Ganoon na lang ang gulat ko nang makita ko siya.
"T-Tiyo Dan?!”
Hindi agad sumagot ang asawa ni Tiya Poleng. Sapo niya rin ang noo niya, doon yata kami nakauntugan. Magso-sorry na sana ako, pero nang maalala ko ang ginawa niyang paghawak sa pagitan ng mga hita ko kanina ay napaatras ako. Hinila ko rin ang kumot para takpan ang kabuuan ng katawan ko.
"B-Bakit niyo po ako hinawakan kanina? B-Bakit—”
"Anong hinawakan? Hinawakan saan?” tila gulung-gulo niyang tanong sa akin. "Hindi kita hinahawakan, Lara. Well, hindi pa. Pinapunta ako rito ng Tiya Poleng mo para tawagin ka at kakain na. Tatapikin pa lang sana kita sa balikat mo nang bigla kang bumangon at 'ayan, nagkauntugan nga tayo. Anong sinasabi mong hinawakan kita?”
Hindi ako nakasagot agad. Nagduda rin ako sa sarili ko kung totoo ba iyong naramdaman kong paghawak sa mga hita ko kanina at iyong mainit na hiningang tumatama sa leeg ko.
"Baka nananaginip ka lang. Normal iyan sa mga nagdadalamhati,” sabi ulit ni Tiyo Dan. "Sige na, bumangon ka na riyan at kakain na tayo. Kanina pa naghihintay sa hapag ang Tiya Poleng at Kuya Denver mo.”
Dahan-dahan akong bumaba sa kama at nauna nang maglakad palabas ng kwarto. Dumiretso ako sa kusina at nandoon na nga sina Tiya Poleng at Kuya Denver—nakaupo. Handa na rin ang mga pagkain na nakalatag sa mesa.
"O, bakit ang tagal niyo?” kunot-noong usisa ni Tiya Poleng.
"Eh, 'eto kasing si Lara, tulog-mantika pala. Ang hirap gisingin! Nananaginip pa yata,” patawa-tawang sabi ni Tiyo Dan. Umupo na rin siya sa tabi ni Tiya Poleng. "Diyan ka na sa tabi ng Kuya Denver mo, Lara.”
Umupo ako sa tabi ng pinsan ko.
Nang magsimula kaming kumain, akala ko ay mababalot na ng katahimikan ang paligid. Pero mali ako. Nagsimula pang maging maingay ang hapag dahil sa masasayang kuwentuhan nila. Hindi ko magawang umimik dahil ang totoo, hindi ako sanay sa ganoon. Nasanay kasi akong tahimik na kumain mag isa. Wala akong matandaan na kumain kami nang sabay-sabay nina Papa, Mama, at Kuya. Hindi ko rin matandaan na naging ganito kami kasaya. Nakakainggit sila.
"Lara? Bakit ang tahimik mo?”
Napapitlag ako sa biglang tanong ni Tiya Poleng. Natahimik din sina Tiyo Dan at Kuya Denver, nakatingin din sila sa akin.
"W-Wala po, Tiya. H-Hindi lang po ako sanay sa ganito,” nakayukong pag amin ko.
"Saan? Sa… pagkain ng sabay-sabay? O sa ingay at kuwentuhan habang kumakain?” tanong niya ulit.
"P-Parehas po.”
Matagal na walang nagsalita sa kanila.
"Kung… Kung gusto mo, dito ka muna sa amin tumira kahit mga ilang buwan lang.”
Nanlaki ang mga mata ko sa sinabi ni Tiya Poleng.
"P-Po?”
Inabot niya ang kamay ko na nakapatong sa mesa.
"Naiintindihan ko kung gaano kahirap ang pinagdaraanan mo ngayon, Lara. At sa lagay ng Papa mo, alam kong hindi ka rin niya masusuportahan sa pinagdadaanan mo ngayon.”
"Tama ang Tiya Poleng mo. Baka gutumin ka lang din doon sa inyo. Imbis na ibili ng makakain niyo eh, gamitin niya lang pambili ng alak at bisyo niya,” sabi pa ni Tiyo Dan.
Pagkatapos ng ilang segundong pag iisip ay napa-oo na lang din ako sa suhestiyon nilang mag asawa.
Pagkatapos kumain, bumalik na ulit ako sa kwarto at nagpahinga. Oras lang din ang lumipas at naramdaman kong hinila na ulit ako ng antok.
***
HINDI ko alam kung panaginip lang ba ito ulit o ano. Pero nararamdaman ko na naman na may humahaplos sa mga hita ko. Pero sa pagkakataong ito, nakadagan na rin sa akin ang gumagawa niyon.
Agad akong dumilat sa pag asang panaginip lang ulit ang lahat. Pero mukhang nagkamali ako. Totoong may humahawak sa akin at totoong may nakadagan sa akin!
"S-Sino ka—”
"Ssshhh! Huwag kang maingay! Subukan mong mag ingay, papatayin kita!”
Gamit ang malaki nitong kamay ay tinakpan ng taong iyon ang bibig ko. S-Si Tiyo Dan…
Kumabog ng sobra ang dibdib ko sa reyalisasyong iyon. Nanlaki rin ang mga mata ko at pakiramdam ko, parang sasabog ang ulo ko.
Pinilit kong kumawala pero masyadong malakas si Tiyo Dan. Sa height niyang humigit-kumulang 5'11 at sa may-kalakihan niyang katawan, alam ko na wala na akong pagkakataong makawala. Pero pipilitin ko pa rin. Pipilitin ko…
Isang malakas na suntok ang naramdaman kong tumama sa tagiliran ko. Napaigik ako at lalong napaluha. Pero pagkatapos noon, bigla nang nagdilim ang lahat.
Nagising na lang ako kinabukasan na masakit ang katawan ko, partikular na sa dibdib at maselang bahagi ko. May bahid din ng dugo ang puting bedsheet.
Napaiyak na lang ako sa sobrang pandidiri sa sarili at sa galit kay Tiyo Dan. Pinilit kong bumangon—magsusumbong ako kay Tiya Poleng!
Hinalughog ko ang bahay habang umiiyak si Tiya Poleng. Pero wala siya. Sa halip ay si Kuya Denver ang nakita ko. Mukhang nagtaka pa siya nang makita niya akong umiiyak.
"Lara? Bakit? Anong nangyari? Bakit ka umiiyak?” nag aalala niyang tanong.
Patakbo akong lumapit sa kanya tsaka ko siya niyakap ng mahigpit.
"K-Kuya… S-Si Tiyo Dan…!” nahihirapan kong sumbong.
"Bakit? Anong nangyari kay Dad?”
"K-Kagabi… N-Ni-rape ako ni Tiyo D-Dan k-kagabi! S-Sinaktan niya ako at… g-ginahasa. T-Tulungan mo ako, K-Kuya! T-Tulungan mo ako! G-Gusto ko nang umuwi!” pagmamakaawa ko.
Hindi siya nagsalita. Tiningnan niya lang ako at niyakap pabalik. Mukhang nagulat din siya at hindi makapaniwala sa mga sinabi ko. Hinagod niya ang likod ko na para bang pinapakalma ako.
Kahit papaano, naramdaman kong ligtas ako. Alam kong tutulungan ako ni Kuya Denver. Alam ko…
"Grabe. Ibang klase talaga si Dad. Ang bilis, inunahan pa ako. But that's okay. Isang beses pa lang naman. I'm sure, masikip pa rin iyan," nakakatakot na bulong ni Kuya Denver sa mismong tapat ng tenga ko. Agad kong kinilabutan at nanlamig sa mga sinabi niya. Nanigas ako at parang hindi makagalaw.
"K-Kuya Denver—”
May tumusok na kung ano sa braso ko pero nahugot din iyon agad. Pero kasunod noon ay unti-unti na ring nanlabo ang mga mata ko. Parang bigla akong nanghina.
"This won't take long, Lara. At sigurado akong magugustuhan mo rin ito. After all, mas magaling ako kaysa kay Dad. Naunahan niya lang ako pero mas magaling ako. At patutunayan ko iyon sa iyo ngayon mismo.”
WARNING! THIS PART OF THE STORY MAY CONTAIN SENSITIVE SCENES, LANGUAGE, AND ACTS THAT ARE NOT SUITABLE FOR READERS 18 YEARS OLD AND/OR BELOW. READ AT YOUR OWN RISK!TRIGGER WARNING: ABORTION AND SEXUAL ABUSEMAKALIPAS ANG 2 TAON…SA KABILA NG GINAWA NINA TIYO DAN AT KUYA DENVER SA AKIN, NATULOY PA RIN ANG KAGUSTUHAN NI TIYA POLENG NA TUMIRA AKO SA KANILA.Dalawang taon na, pero hanggang ngayon ay hindi pa rin nagsasawa sina Tiyo Dan at Kuya Denver na galawin ako at babuyin. Halos walang palya gabi-gabi. Minsan, kahit tirik na tirik ang araw, basta wala si Tiya Poleng sa bahay. Hirap na hirap na ako sa sitwasyon ko. Gustung-gusto ko nang magsumbong pero kanino? Isa pa, natatakot na ako. Nagawa ko nang magsumbong noon, pero panibagong pang aabuso lang ang napala ko. A-At kapag nagsumbong ako, paano kung hindi nila ako paniwalaan? Kung isipin nila na nagsisinungaling lang ako at gumagawa ng kuwento? Kahit si Tiya Poleng, alam ko na hindi niya ako paniniwalaan. Kilala niya si Tiyo Dan na p
TATLONG araw. Iyon ang ibinigay na palugit ni Tiyo Dan sa pananatili ko sa bahay ni Aling Marsing. Pagkatapos noon, kukuhanin niya na ako ulit at ibabalik sa kanila. Pero ayoko na. Ayoko nang bumalik sa impiyernong iyon. Kaya nakakadalawang araw pa lang ako ay nagpaalam na ako kay Aling Marsing na uuwi. Pumayag naman siya kaagad dahil alam niya na kapag inabutan ako ni Tiyo Dan doon ay wala na kaming magagawa parehas kapag sapilitan na akong binawi ng demonyo kong tiyuhin. Magdidilim na nang umalis ako sa bahay ng matandang manggagamot. Ang destinasyon ko, sa bahay kung saan ako tumira noon. Bahala na kung lasenggo pa rin si Papa o may sariling mundo at laging galit pa rin sa akin si Kuya. Ang mahalaga, kahit papaano ay mas kampante na ako roon dahil kasama ko na ang totoong pamilya ko. Ang totoong mga kadugo ko. Para makauwi, nag tricycle na lang ako at nagpadiretso na sa mismong bahay namin. Binigyan naman ako ni Aling Marsing ng two hundres pesos, sapat na iyon para sa pamasahe k
MASAKIT ang ulo at nag iinit ang pakiramdam ko nang magising.Anong nangyari?Pinilit kong idilat ang mga mata ko at kilalanin ang paligid kung nasaan ako. Maliit na kwarto at puting-puti ang mga dingding. Kahit anong gawin ko, wala akong maalala. Ni hindi ko nga maalala na nakatulog ako o paano ako napunta rito.“Sister Siena, gising na po siya! Gising na ang babae!”Kunot-noong lumingon ako sa direksyon na pinanggalingan ng boses ng isang babae. Doon ko lang na-realize na may kasama pala ako sa kwarto. Hindi ko rin kilala iyong babae. Kung titingnan, palagay ko ay nasa early twenties lang ang edad niya, katamtaman ang kulay ng balat, at maikli ang buhok. Ang isang bagay pa na napansin ko sa kanya ay may malaking peklat siya na sumasakop sa halos kalahati ng mukha niya.“S-Sino ka? Nasaan ako? T-Tsaka iyong tinatawag mo. Si… Si…”“Si Sister Siena?” nakangiting sabi ng babae at lumapit sa akin. Tumango lang ako. “Ah, madre siya rito sa kumbento. Siya iyong tinawag ko nang makita kita
“HEY, Lara! Don’t you remember me? God, I can’t believe I will be able to see you again after what… six long years? Damn!”Lalong nanlaki ang mga mata ko nang bigla akong yakapin ng gwapong lalaki. Ang higpit ng yakap niya…Hindi ko magawang kumilos. Hindi ako yumakap pabalik pero hindi rin ako kumawala. Talagang nakatulala lang ako habang pilit na pinagsi-sink in sa isip ko kung anong nangyayari. Una, tinawag ako ng gwapong lalaki sa pangalan ko. Pangalawa, niyayakap niya ako nang sobrang higpit na para bang kilalang-kilala niya ako.O, jusmio! Ano bang nangyayari?!Mayamaya pa, bigla akong binitawan ng gwapong lalaki. Inupo niya ako sa isa sa mga benches na nandoon; ‘tapos umupo rin siya sa tabi ko. Hinawakan niya ang kamay ko habang nakatitig sa mga mata ko.“Hey, hindi mo ba talaga ako naaalala? Hindi mo ako nakikilala?” sabi ulit ng lalaki.Tinitigan ko siya, pinipilit ko naman ang sarili ko na alalahanin kung may kakilala akong kasing gwapo niya pero wala talaga. Kaya bilang sag
“OO, Lara. Siya nga. Siya si Attorney Fove, ang nagpopondo sa chapel at dito sa kumbento. Siya rin ang dahilan kung bakit hanggang ngayon, operating pa rin dito.”Tuluyan nang naglakad palapit sa amin si Sister Siena. Kasama pa rin si Cindy.“Good morning, Attorney,” bati ni Cindy kay Attorney Fove. “Nagkita na po pala kayo. Siya po si Lara. Siya po iyong itinawag namin ni Sister Siena kaninang umaga.”Naramdaman kong nabaling sa akin ang atensiyon ni Attorney.“Cindy, isama muna si Lara pabalik sa kwarto. Mag uusap muna kami ni Attorney—”“No. Just let her stay. I want her present. Gusto kong marinig niya lahat ng pag uusapan natin tungkol sa kanya,” biglang sabi ni Attorney Fove.Hindi na nakatutol pa si Sister Siena.“S-Sige po. Lara, tayo na sa opisina. Cindy, bumalik ka muna sa loob. Maghanda ka ng makakain ni Attorney,” sabi na lang niya.Tumango lang si Cindy at naglakad na palayo. Lumakad na rin si Sister Siena palapit sa isang parang kwarto—iyon na yata iyong sinasabi niyang
Hindi ko maiwasang makaramdam ng sama ng loob habang nakatitig kay Attorney Fove.Kanina lang, pinagpipilitan niya na ninong ko siya. Pero ngayon, sobra siya kung makatanggi sa simpleng pabor lang na hinihingi ni Sister Siena, ang hayaan akong manatili rito?Kumalas ako sa pagkakayakap kay Sister Siena. Pinahid ko rin ang mga luha ko at kahit nanghihina ay pinilit kong tumayo.“Attorney—”“Tama na po, Sister. Huwag na po nating ipilit ang ayaw,” pigil ko kay Sister Siena. Nababasa ko na kasi ang gagawin niya—ipagmamakaawa niya ako kay Attorney—bagay na ayokong gawin. Ayokong magmakaawa sa iba. Dignidad na lang ang meron ako at ayokong pati iyon ay mawala sa akin. Hinarap ko si Attorney Fove. “Okay lang po kahit ayaw niyong hayaan akong mag-stay dito. Naiintindihan ko po. Okay na po ako.”Hinawakan ko ang autopsy result ni Mama para bawiin iyon sa kanya, pero hindi ko magawa. Mahigpit ang hawak niya roon at kung ipipilit ko, baka mapunit lang ang papel. Mas magiging malaking problema p
“Thank you for trusting me, Lara. I swear, hindi ka magsisisi.”Tipid na ngiti lang ang sinagot ko sa sinabi ni Attorney Fove. Ilang minute na ang nakalipas mula nang umalis kami sa kumbento. Nakasakay ako ngayon sa backseat ng sasakyan niya habang siya naman ang nasa driver-s seat at nagmamaneho.“S-Sumama lang ako dahil nangako kang tutulungan mo akong makuha ang hustisya sa pagkamatay ni Mama,” prangkang sabi ko.Mahinang tumawa si Attorney.“Hindi lang iyan ang kaya kong ipangako sa iyo, Lara. Marami pa. Maraming marami pa,” sabi niya pagkatapos.“Bakit mo ginagawa ito?” pagsususpetsa ko.“Alin?”“Ito. Tinutulungan mo ako kahit na kakikilala mo pa lang sa akin. Ni hindi mo pa yata sigurado kung ako ba talaga si Lara—”“I know that it’s you. I just… know. And I’m doing this all for a reason. Malaki ang utang na loob ng dad ko sa mama mo. And I’m doing this to pay forward. Matagal ko nang gustong makabawi sa kanya pero hindi ko alam kung paano. Kaya siguro pinadala ka ng itaas sa ak
“You sure you’ll be fine here?”Nilingon ko si Ninong Azrael at nginitian ng matamis.“Hindi ka naman siguro nagjo-joke, ‘di ba, Ninong—” Saglit akong huminto dahil para na akong matatawa nang banggitin ko ang salitang iyon. Ninong. Pinilit ko rin namang sumeryoso agad at hinarap siya. “Halos apat nab eses na mas malaki ito kaysa sa buong bahay namin.”Ngumiti ng tipid si Ninong Azrael at sumandal sa dingding ng kwarto, sa gilid lang ng pinto.“That’s good to know. Bukas, bumili ka ng mga kakailanganin mo. Clothes, personal hygiene stuff, everything. Akong bahala sa iyo,” aniya.Isang ideya ang bigla na lang sumulpot sa isip ko na naging dahilan para matawa ako.“Why are you laughing?” usisa niya. Seryoso ang mukha niya at nakakunot pa ang noo.“W-Wala,” tanggi ko na natatawa pa rin. Tinakpan ko na lang ang bibig ko habang pinipilit kong magpigil.“Ano nga?”“Wala nga—”“Lara—”“Ano—”“I’m still your ninong. We may be talking as if we’re at the same age, but you have to respect me. I a
SA kabila ng galit ko kay Papa ay pinilit ko pa ring pumunta sa burol niya.Noong una, hindi ko alam kung paano. `Buti na lang at hindi ako pinabayaan ni Ninong Azrael. Pinaasikaso niya lahat sa assistant niya at siniguro niyang wala na kaming proproblemahin pa ni Kuya Leio. Si Ate Cindy ay hindi rin ako iniwanan kahit saglit lang. At si Ate Weng, dumating din siya. Hindi pa rin nagbago ang tingin at pagtrato niya sa akin kahit mahigit dalawang taon na mula nang magkita kami at magkausap.Tatlong araw lang ang ipinasya naming burol ni Papa. Wala na kaming balak patagalin pa dahil wala naman siyang kamag anak sa malayo na hihintayin. Sa dalawang araw na burol ni Papa ay walang sandali na hindi ako umiyak—hindi dahil nasasaktan ako o nagluluksa sa pagkawala niya—kundi inaalala ko ang mga sinabi ni Ninong Azrael at ang magiging lagay ni Kuya Leio ngayong natuluyan nang mawala si Papa.“We don’t stand in a hundred percent chance, Lara. But if you would do as I say, I can guarantee na mas
MAHIGPIT ang hawak ko sa paper bag na kinuha ko mula sa kotse ni Ninong Azrael.Nandito ulit kami sa city jail kung saan nakakulong si Kuya Leio. Nasa loob na kami kanina, lumabas lang ulit ako dahil nakalimutan kong dalhin ang paper bag na naglalaman ng pagkain at ilang mga damit para sa kuya ko.Habang naglalakad ako pabalik sa loob ng bilangguan, tumatakbo pa rin sa isip ko ang mga sinabi ni Ninong Azrael. Tatlong araw na rin ang nakalilipas mula noon. Pumayag na rin naman ako sa suhestiyon na iyon ni Ninong. Pero kahit na ganoon, hindi ko pa rin maiwasang mangamba. Ayokong isipin na magsisinungaling ako sa batas at sa lahat ng mga taong sasaksi sa itatakdang hearing ni Kuya Leio; lalo na at gaya ng sinabi ni Ninong ay hindi pa rin kami makakatiyak na mapapawalang-sala na nga si Kuya sa oras na gawin ko ang pagsisinungaling. Pero… kung nakaya ni Kuya na kalabanin ang sarili naming ama para lang protektahan ako, walang bagay na hindi ko gagawin para siya naman ang matulungan ko. Isa
“HINDI mo dapat ginawa iyon, Kuya. Alam mo naman na kapag masamang damo, matagal mamatay. Masamang damo si Papa, Kuya. Masama siya.”Walang tigil sa pagtulo ang luha ko habang nakatulalang kausap si Kuya Leio. Nasa harapan ko na siya ngayon dahil matapos ang naging pag uusap namin ni Ninong Azrael kanina, inaya niya akong dalawin si Kuya sa kulungan at pumayag naman ako.Hindi nagsalita si Kuya Leio. Nakatitig lang siya sa mukha ko hanggang sa unti-unti siyang napangiti. Iyon ang klase ng ngiti na ngayon ko lang nakitang gumuhit sa mga labi niya. Noong mga bata pa kasi kami hanggang sa bago mamatay si Mama, sa tuwing nakikita ko si Kuya ay lagi siyang nakasimangot o galit. Wala pa akong matandaang kahit isang beses lang na naging sweet o malapit man lang kami sa isa’t-isa.“Lara… Masyado nang marami iyong pagkukulang ko sa iyo. Kapatid kita, nag iisang kapatid kita at babae pa pero wala man lang akong nagawa para maprotektahan ka. Imbis na ingatan kita at bantayan, ako pa iyong kauna-
“I said I just saw your brother at the city jail. Wala ka man lang bang sasabihin?”Sinalubong ko ang nang uuring tingin ni Ninong Azrael sa pamamagitan ng salamin ng sasakyan niya.“Wala. Ano bang dapat kong sabihin? Ano bang dapat kong maging reaksiyon?” prangkang sabi ko.“Lara—”“Alam mo Ninong para sabihin ko sa iyo, hindi na ako nagtataka. Hindi rin ako nagulat. Mga bata pa lang kasi kami, mahilig na siyang sumali sa gulo. Takaw gulo siya at basag ulo. Dati ko pa inaasahan na darating ang araw na mangyayari ito at—”“But that’s not the case, Lara. Mali ang iniisip mo.”Tinaasan ko siya ng kilay.“Talaga? Sana nga. Pero hindi, eh. Ako ang mas nakakakilala sa kanya. Alam ko at nakikita ko noon pa na darating ang araw at magiging capable siyang gumawa ng mas masahol pang mga bagay. Makukulong siya o mas Malala pa—”“Hindi. He was jailed because he tried to kill your father.”Natameme ako.“A-Ano?” halos pabulong kong saad. Bigla rin akong nanghina. Pero mayamaya lang din ay nag iba
“…BIRHEN na birhen pero may twist!” Paulit-ulit na nag play ang sinabing iyon ng ababeng staff sa utak ko.Tama naman siya. Birhen na birhen pero may twist—at ang twist doon ay hindi na ako birhen. Kasi nayurakan na ako, binaboy, at pinagsawaan.“Ma’am? M-Ma’am, ayos ka lang ba? Umiiyak ka—”“H-Hindi ko kukunin itong dress,” pasya ko.Halatang nagulat ang babae sa sinabi ko. Magsasalita pa sana siya pero inunahan ko na siya. Naglakad na ako pabalik sa fitting room. Hinubad ko ang dress at isinuot ko ulit iyong damit na suot ko kanina. Paglabas, binalik ko agad sa kanya iyong dress.“Ma’am, sigurado po ba kayo na ayaw niyong kuhanin ito? Sayang kasi, Ma’am. Bagay na bagay sa iyo at—”“Hindi na po. A-Aalis na rin muna ako. Babalik na lang ako mamaya pagbalik ni… ni Attorney Fove,” mahinang sambit ko.Hindi na nakapagsalita iyong babae. Naglakad na rin ako palabas ng boutique at umupo sa isang bench. Parang na-drain na naman lahat ng energy sa katawan ko.Akala ko, sa oras na makaalis na
“TAKE everything you like and give it to her. I just have to answer this real quick.”Wala na akong nagawa nang tumalikod na si Ninong Azrael at naglakad palabas ng boutique kung nasaan kami ngayon. Nasa kalagitnaan pa lang ako ng pagsusukat ng mga damit.Lumapit sa akin ang isang babae na nagtatrabaho sa boutique na iyon. Nakangiti siya at may dalang isang hanger ng mahabang damit.“Hello, Ma’am! May mga napili ka na? Kung gusto mo, tutulungan kita,” bati niya sa akin. Tinaas niya rin iyong damit na hawak niya. “Ito, Ma’am. Baka gusto mong i-try. Limited edition namin ito at ito na ang huling piece.”Hindi ako makasagot sa alok ng babae. Nakapako lang ang mga mata ko kay Ninong na abala pa rin sa pakikipag usap niya sa cell phone niya sa labas. Natatakot kasi ako nab aka bigla niya akong iwan. Wala pa naman akong dala kahit piso sa bulsa ko.“Hindi namin alam na may kapatid pala si Attorney Fove at babae pa. In fairness, Ma’am, ang ganda-ganda mo rin. Runs in the blood ang looks niyo,
KINABUKASAN.Maaga akong nagising. Payapa at tuluy-tuloy ang tulog ko—bagay na hindi ko na maalala kung kailan ko huling naranasan. Dahil sa maayos na tulog ay naging maganda rin ang gising ko.Bago lumabas ng kwarto at bumaba ay nakaligo na ako at nakapag ayos. May sariling restroom na kasi ang kwarto na binigay sa akin ni Ninong Azrael.Pagbaba ko, dumiretso agad ako sa dining area. Hindi ko nga alam na dining area ang pupuntahan ko, sinundan ko lang naman kasi iyong masarap na amoy ng ulam.“You’re awake. I thought you’re still asleep. Muntik ko nang paakyatin doon si Manang Irina para gisingin ka,” bati ni Ninong Azrael. Saglit lang siyang tumingin sa akin bago niya binalik ang tingin niya sa laptop niyang nasa tabi mimso ng pagkain niya. Umiinom din siya ng kape.“S-Sorry. Napasarap kasi ang tulog ko,” pag amin ko.“That’s alright. Go, take your seat.”Lumapit ako sa dining table at uupo na sana sa tabi ni Ninong Azrael nang bigla niya akong pigilan.“Just take that seat instead,”
“You sure you’ll be fine here?”Nilingon ko si Ninong Azrael at nginitian ng matamis.“Hindi ka naman siguro nagjo-joke, ‘di ba, Ninong—” Saglit akong huminto dahil para na akong matatawa nang banggitin ko ang salitang iyon. Ninong. Pinilit ko rin namang sumeryoso agad at hinarap siya. “Halos apat nab eses na mas malaki ito kaysa sa buong bahay namin.”Ngumiti ng tipid si Ninong Azrael at sumandal sa dingding ng kwarto, sa gilid lang ng pinto.“That’s good to know. Bukas, bumili ka ng mga kakailanganin mo. Clothes, personal hygiene stuff, everything. Akong bahala sa iyo,” aniya.Isang ideya ang bigla na lang sumulpot sa isip ko na naging dahilan para matawa ako.“Why are you laughing?” usisa niya. Seryoso ang mukha niya at nakakunot pa ang noo.“W-Wala,” tanggi ko na natatawa pa rin. Tinakpan ko na lang ang bibig ko habang pinipilit kong magpigil.“Ano nga?”“Wala nga—”“Lara—”“Ano—”“I’m still your ninong. We may be talking as if we’re at the same age, but you have to respect me. I a
“Thank you for trusting me, Lara. I swear, hindi ka magsisisi.”Tipid na ngiti lang ang sinagot ko sa sinabi ni Attorney Fove. Ilang minute na ang nakalipas mula nang umalis kami sa kumbento. Nakasakay ako ngayon sa backseat ng sasakyan niya habang siya naman ang nasa driver-s seat at nagmamaneho.“S-Sumama lang ako dahil nangako kang tutulungan mo akong makuha ang hustisya sa pagkamatay ni Mama,” prangkang sabi ko.Mahinang tumawa si Attorney.“Hindi lang iyan ang kaya kong ipangako sa iyo, Lara. Marami pa. Maraming marami pa,” sabi niya pagkatapos.“Bakit mo ginagawa ito?” pagsususpetsa ko.“Alin?”“Ito. Tinutulungan mo ako kahit na kakikilala mo pa lang sa akin. Ni hindi mo pa yata sigurado kung ako ba talaga si Lara—”“I know that it’s you. I just… know. And I’m doing this all for a reason. Malaki ang utang na loob ng dad ko sa mama mo. And I’m doing this to pay forward. Matagal ko nang gustong makabawi sa kanya pero hindi ko alam kung paano. Kaya siguro pinadala ka ng itaas sa ak