Chapter 1. Breadwinner

Aria- POV.

"Ate!!! ate Aria si tatay! ate si tatay nawalan ng malay!" umiiyak na tawag sa akin ng aking kapatid na si Ford.

"Anong nangyare kay tatay? Nasaan na ang kambal na sina Frederick at Floriza? Bakit hindi mo kasama ang dalawa? Sunod sunod kung tanong sa Kapatid kung si Ford.

"Nasa bahay binabantayan si tatay." Sagot ni Ford sa akin.

Nandito kasi ako ngayon sa ibang bahay naming si aling Dolores naglalabada ako. Si nanay naman ay nasa palengke naglalako ng kakanin sa umaga hanggang tanghali, kaya ang tatlo ko pang kapatid na maliliit ang tanging kasama ni tatay sa barung barung naming tahanan.

"Nay Dolores! pwede po bang umuwi mona ako sa bahay namin, si tatay po kasi inatake nanaman ng kanyang sakit." Tawag ko kay nay Dolores.

"Paano naman itong labahin mo kung uuwi ka sainyo? Sagot sa akin ni nay Dolores. Kahit kailan talaga napakasama ng ugali ng matandang huklubang ito. Dangay kailangan ko lamang ng pera ngayon pambili ng bigas at ulam kaya pumayag akong maglabada sa kanila na kahit nuknukan ng manyakis ang anak nitong binata na may gusto sa akin.

"Bukas ko na lamang po tatapusin kailangan po talaga ako ng aking tatay ngayon!" Sagot ko.

"Aba hindi pupwede! akin na ang tatlong daanh piso ko sa iba ko na lamang papalabada." wika ni nay Dolores.

"Ate si tatay! tawag muli sa akin ni Ford.

"Naibili ko na po ng bigas at tuyo! alis na po ako." nagmamadali kung paalam sa kanya.

"Aria! ibalik mo ang tatlong daang piso ko! Mandurugas ka talaga kahit kailan babae ka!" sigaw ni nay Dolores sa akin.

Hindi kona lang pinansin ang pagtawag sa akin ni nay Dolores sa aking pangalan. Kahit pinag titinginan na kami ng aking kapatid ng mga kapitbahay naming tsesmosa ay patuloy lamang ang aming pagtakbo.

Pagkarating ko agad sa aming tahanan ay agad kung binuksan ang pinto at hinanap ng aking mata si tatay.

"Tay! tatay! agad kung nilapitan si tatay at sinandal sa aking at diniinan ng aking daliri ang ilalim ng kanyang ilong. Mabuti na lamang kahit papaano ay marunong ako sa mga ganitong paunang lunas sa sakit na high blood.

"Ford kuha ka ng tubig na maiinum ni tatay at asin bilisan mo!" utos ko kay Ford na agad naman sumunod.

"Ate! ito na po ang tubig," wika ni Ford.

"Lapag mo lang diyan sa sahig. Frederick, Floriza doon mona kayo sa tabi h'wag nyong harangan si tatay sa electric fan." Utos ko sa dalawa na umiiyak ng madatnan namin habang dinidiinan ko parin ang ilalim ng ilong ni tatay.

"Uhmmm!" ungot ni tatay.

"Tay! tiis lang" wika ko na naiiyak na.

Ito ang ayaw ko aatakihin ng high blood si tatay mawawalan ng malay kapag ganitong sobrang init ayaw naman n'ya magpadala sa hospital dahil ang kanyang katwiran walang pera na pambayad. Isang beses namin sinugod si tatay sa hospital, ng magising nalingat lamang si nanay ay tumakas ito nagulat na lamang kami na nasa bahay na namin.

"Anong nangyayari dito? Bakit umiiyak ang kambal? Diyos ko po mahabagin ang asawa ko! Florante! Kaya mo paba asawa ko!" nagmamadaling lapit ni nanay sa amin.

"Nay okay na si tatay! kaunting pahinga lang magiging okay na s'ya." Sagot ko.

Awang awa na talaga ako sa kalusugan ng aking tatay kailangan ko pa ng extrang trabaho dahil malapit na akong bumalik sa aking pag aaral sa Kolihiyo. Mabuti na lamang sa pagkakataong ito na pagkuha ko ng exam para sa scholarship ng Don Bosco Technical College ay nakapasa ako. Ang poproblemahin ko na lamang ay ang pang kain namin dito araw araw at pang maintenance na gamot ni tatay.

"Nay! kayo na po mona ang bahala kay tatay magluluto lang po ako ng pananghalian natin." wika ko.

"O sege anak! nakaubos ako ng paninda kaya nakabili ako ng isang kilong bigas at gulay na pang pakbet ilaga mona lang sa asin, sibuyas at bitsen. Hindi na kasi ako nakabili ng mantika dahil sakto lang ang pera ko sa pagtitinda ko ng kakanin ni kumareng Josie dahil binili ko pa ng gamot ng tatay ninyo." sagot ni nanay.

"Ate nakapag luto na ako ng kanin at ulam, niluto ko iyong binili mo kanina ng bigas at tuyo." wika ni Ford.

Mabuti na lamang kahit papaano ngayon ay may nakakatuwang kami ni nanay kapag wala kami dito sa bahay dahil sa edad ni Ford na sampung taong gulang ay marunong na ng gawaing kusina maasahan ng magluto.

"Salamat Ford! Halinga kayong tatlo kay ate Aria, payakap naman ako sa mga kapated kong mababaet, napakaswerte ko talaga dahil kayo ang pamilya ko." wika ko.

Isa isa namang naglapitan ang mga kapated ko sa akin.

"Ate! ang swerte din naming tatlo sayo dahil napaka buti mo po sa aming lahat, hindi mo po kami pinapabayaan." wika ni Frederick.

"Oo nga ate Aria kami ang mas higit na maswerte dahil wala kang isang katulad." wika ni Ford.

"Ikaw ang the best ate sa buong mundo." wika naman ni Floriza.

"Ang babaet naman, kumain na nga tayo baka mag iyakan pa tayo dito." sagot ko.

Natawa na lamang ang tatlo kung kapated.

"Saan naman galing ang pera mo anak?" Tanong ni nanay sa akin.

"Ay oo nga pala bilisan natin kumain, dahil umuusok lalo ang tumbong ni nay Dolores sa akin dahil iniwan ko ang labada ko." Saad ko.

"Florentina! nasaan ang magaling mong anak! Ang kapal talaga ng mukha ng babaeng yan." tawag ni nay Dolores kay nanay.

"Pasok po kayo aling Dolores," wika ni nanay.

"Di bali na lang! ayaw ko mahawaan ng sakit ng asawa mo." sagot ni nay Dolores.

Hindi na lamang sumagot si nanay sa sinabi ni huklubang Dolores.

"Mauna na kayong kumain, tapusin ko lang ang paglalabada ko sa damit ng hukluban na iyan." wika ko sa mga kapated ko.

"Sege po ate mag-iingat ka po." sabay sabay nilang sagot.

"Nay si tatay pakainin n'yo na lamang po para makainum ng kanyang gamot." bilin ko.

"Sege anak! habaan mona lamang ang pasensya mo kay aling Dolores ganun talaga ugali non. Hindi pa nakakamove on sa tatay ninyo." Saad ni nanay.

Natawa na lamang kami sa itsura ni tatay dahil sa sinabi ni nanay.

"Sege po nay, tay! alis na po ako." paalam ko.

Iniwan ko ang aking mga kapated na kumakain sa lapag namin at sumunod na lamang kay nay Dolores, mahirap na baka ipabaranggay pa ako nito dahil sa tatlong daang peso.

"Ayusin mo paglalaba mo ng damit ng aking anak ha! mahal pa iyan sa buhay mo!" wika ni nay Dolores.

"Oo na po! nay Dolores." Sagot ko na lamang para manahimik na.

Nasa kalagitnaan na ako ng paglalaba ng pumasok si Erickson na may dalang pagkain, tamang tama gutom na ako.

" Ate Aria mag meryenda kana mona," Alok nya sa akin.

Mabuti pa itong bunsong anak ni nay Dolores mabaet naalala pa na pag meryendahin pa ako.

"Salamat Erickson tamang tama hindi pa ako kumakain ng pananghalian, hindi kaya magalit ang nanay mo saiyo kapag nakita n'ya na kumakain ako." Saad ko.

"Wala dito ang mommy ko ate Aria. Tinawag s'ya ng mga ka klase n'ya sa madjongan sa kabilang bayan mamaya pa ng gabi iyon uuwi kaya malaya kang makakain dito." wika ni Erickson.

"Mabuti naman kung ganun." Sagot ko.

"Teka ate Aria, kung hindi kapa kumakain ng tanghalian h'wag itong tinapay ang kainin mo? Halika sa kusina maraming pinaluto si mommy na ulam iyon ang kainin mo tsaka ipagbabalot kita para maiuwi mo sa mga kapated mo." Saad ni Erickson.

"Naku! Tama na itong pakakainin mo ako ng kanin at ulam, baka malintikan pa tayo ng mommy mo baka bilang n'ya ang bawat hiwa ng karne at sukat ng sabaw ng ulam ninyo." sagot ko.

"Hindi ate Aria, Ako ang bahala saiyo sagot kita. Isusumbong ko si mommy kay Daddy na nagmamadjong nanaman s'ya kapag pinagalitan ka nya." Saad muli ni Erickson.

"Sabi mo iyan ha! kapag nalintikan ako ng mommy mo, hindi na tayo bati." Sagot ko.

"Hindi yan ate Aria, maniwala ka sa akin." wika ni Erickson.

"Okay! Sabi mo eh!" wika ko.

Habang kumakain ako sa hapag nila Erickson ay pinagbabalot naman n'ya ako ng ulam.

"Ito ate Aria e uwi mo sa bahay ninyo." wika ni Erickson.

"Salamat! Erickson." Pasasalamat ko.

"Hi! Aria, Sabi ko naman saiyo na sagotin mo lang ako at aalukin kita agad ng kasal para hindi kana maglalabada dito sa bahay at gagawin kitang reyna ko." sabat ni Euric na sumulpot na lamang na parang kabote dito sa kusina.

"Wala akong panahon mag asawa Euric kaya kung maari sa iba mona lamang ibaling ang pambobola mo sa akin dahil may malaki pa akong obligasyon sa pamilya ko." Sagot ko sa kahambugan ni Euric sa akin.

"Aria kailanman! Hindi kita binobola lahat ng sinasabi ko saiyo ay totoo alam ng pamilya ko kung gaano kita kagusto." Wika ni Euric.

"Wala akong panahon sa ganyan bagay Euric dahil may mas mahalaga pa akong uunahin kaysa ang makipag relasyon. Alam mo naman seguro na may mga kapated pa akong pinag aaral at may sakit pa ang aking tatay at may balak din ulit akong mag aral dahil nakapasa ako sa scholarship ng Don Bosco Technical College kaya malaking NO ang sagot ko saiyo." paliwanag ko kay Euric.

Bakit nga ba ako nagpapaliwanag sa damuhong adik na ito. Minadali ko na ang aking pagkain para matapos na ako sa aking paglalaba baka dumating pa ang nanay nilang hukluban hindi ko pa maeuwi ang ulam na ibinalot sa akin ni Erickson. Tamang tama iyon sa hapunan namin para bukas iyong gulay na pinakbet na pinagbintahan pa ni nanay sa pagtitinda ng kakanin ay bukas ko na lamang lulutuin.

"Erickson tapusin ko na iyong paglalaba ko, salamat sa masarap na pagkain." wika ko.

"Sege ate Aria akyat na rin ako sa kwarto ko. Ikaw kuya Euric iwan mona si ate Aria dito h'wag monang kulitin pa." Saad ni Erickson.

"Oo na. Umakyat kana don, araw araw na lamang akong basted diyan kay ate Aria mo." Sagot ni Euric.

Pagkaalis ng dalawang magkapatid ay pinagpatuloy kona ang aking paglalaba, kakaunti na lamang naman ito.

Alas tres ng hapon ako natapos sa aking paglalabada. Tinawag ko lamang si Euric para magpaalam.

"Euric! alis na ako. Pakisabi na lamang kay nay Dolores na salamat, iyong mga damit ay natiklop kona rin ilalagay na lang sa damitan ninyo at pakisabe kay Erickson salamat dito sa ulam na bigay n'ya." Paalam ko kay Euric.

"Sege Aria, salamat. Wala ba talaga akong kapag a pag asa saiyo? wika ni Euric.

Hindi ko na lamang pinansin ang tanong sa akin ni Euric at tumalikod na ako.

"Aria!" Tawag muli ni Euric sa pangalan ko.

"Bye! salamat sa ulam," tanging sagot ko na lamang.

Pagkalabas ko sa bakuran ng bahay nila nay Dolores ay nagmamadali akong tumawid sa kalsada at pumasok sa eskinita. Palagi na lamang sa tuwing hapon ay may nag iinuman dito sa tindahan ni aling Tasing.

"Hi Aria! Lalo kang gumaganda sa aking paningin," bungad sa akin ni mang Tasyo.

"Hi naku! mang Tasyo tigil tigilan mona ako sa pang aasar ninyo sa akin dahil malapit na akong mapikon saiyo." sagot kung pabiro kay mang Tasyo.

"Hindi kana mabiro Aria, hindi kapa nasanay sa akin." sagot ni mang Tasyo.

"Biro lang din po yon mang Tasyo, hindi narin kayo nasanay sa mga sagot ko sainyo." wika ko.

Nagkatawanan na lamang kami sa mga asaran namin. Ganito kami palagi dito sa eskinita kahit pangit ang lugar, dikit dikit ang bahay ay hindi naman kami nag away away. Ewan ko ba kay nay Dolores kung bakit nagagawa pa nya akong sugurin dito minsan sa bahay namin puro naman reklamo kisyo makati sa lugar na ito.

"Ano ba ang atin Aria? Tanong ni aling Tasing.

"Pagbilan nga ako ng kape at asukal aling Tasing iyong hindi nauubos." Sagot ko.

"Puro ka kalokohan Aria, wala namang ganung hindi nauubos." natatawang sagot ni aling Tasing sa akin.

"Magkano po lahat?" Tanong ko.

"47 lahat." wika ni aling Tasing.

Pagkabayad ko ng binili kung asukal at kape ay umalis narin ako.

"Bye sainyo mang Tasyo at mang Kaloy. Umuwi narin kayo tirik na tirik ang araw nag iinum kayo." Paalam ko sa kanila.

"Sege Aria ingat ka baka madapa ka." sagot ni mang Kaloy.

Pagkarating ko sa bahay ay hinanap ko ang tatlo kung kapated.

"Nandito na ako! may pasalubong akong dala." wika ko.

"Oh nak saan naman galing ang dunkin donut na ito? Tanong ni nanay sa akin.

"Bigay po ni Erickson nay, tsaka pinagbalot din po ako ulam para sa hapunan po natin." sagot ko kay nanay.

"Hindi ba nagalit si aling Dolores saiyo? Tanong niyang muli.

"Umalis si nay Dolores tinawag sa kabilang bayan ng kanyang mga kaibigan para maglaro ng madjong kaya nakakain ako ng tanghalian don at nakapag balot pa ng ulam." sagot kung muli.

"Ganun ba nak! mabuti naman makakatikim ulit ng masarap na ulam ang mga kapated mo." Wika ni nanay.

"Ford, Frederick, Floriza may pasalubong ako sainyo, sege kapag hindi kayo lumabas uubusin namin ito nila nanay at tatay." pananakot ko sa tatlo.

"Yehey!! may pasalubong si ate Aria sa atin," biglang sulpot ni Floriza sa kanyang pinagtataguan.

"Floriza! lumabas agad, napaka takaw mo talaga." Reklamo ni Frederick sa Kanyang kambal.

"Paano kung ubusan ako ni nanay at ni tatay, eh di hindi ako nakakain ng donut." Sagot ni Floriza.

"Tumigil na nga kayong dalawa, nag aaway nanaman kayong dalawa, magpasalamat na lang kayo sa ate Aria ninyo na may pasalubong sainyo na dunot." Saway ni tatay sa dalawang kambal.

"Sorry po tatay! Salamat ate sa pasalubong mo" wika ng dalawang kambal.

"Okay lang iyon. Ikaw tay! kumusta na ang pakiramdam mo? Baling kung tanong kay tatay Florante.

"Maayos na ang aking pakiramdam, salamat anak." Sagot ni tatay sa akin.

"Mabuti naman po kung ganun. Halina po kayo ni nanay dito sabayan nyo na pong kumain ang mga bata," Pag aya ko kay nanay at tatay.

"Pabayaan mona lang sa kanila yan, h'wag mona kami alalahanin ng iyong nanay." Sagot ni tatay sa akin.

Masaya kami kahit ganito lamang kami, iyong minsan lang makakain ng masarap.

"Ate bakit po ikaw hindi kumakain mauubusan na po kita? Tanong sa akin ni Floriza.

"Busog ako bunso pinag meryenda ako kanina ni Erickson sa bahay nila kanina." Sagot ko.

"Sa kanya po ba ito galing, Pakisabe po sa kanya kapag nagkita kayo ulit, salamat sa donuts at tsaka crush ko po s'ya kapag dalaga na ako gusto ko ligawan n'ya ako at sasagotin ko agad s'ya." wika ng kapated kung madaldal.

"Ang bata bata mo pa Floriza crush agad ang nasa isip mo ni hindi kapa nga marunong mag hugas ng pwet mo." wika ni Ford.

"Oo nga naman kambal mag aral ka mona mag hugas ng pwetan mo bago ka magka crush kay kuya Erickson." wika naman ni Frederick sa kanyang kakambal.

Natawa na lamang kami nila tatay at nanay sa dalawang kambal na nagtatalo nanaman sa harapan namin.