Pasimpleng tinitingnan ni Isaac ang boss niya. Kanina pa ito tahimik habang nakaupo ngunit mukha’y sadlak sa pinaghalong pagsisisi at determinasyon. Ang karaniwang talas sa mga mata nito ay napalitan ng mas malambot na ekspresyon na may halong lungkot. Hindi na niya kailangang magtanong kung bakit biglang nagbago ang mood nito. Ganoon lagi ang eksena sa tuwing nakakadaupang-palad nito si Natalie.“Sir,” maingat na bungad ni Isaac para mabasag ang nakakabinging katahimikan sa pagitan nila.“Isaac,” putol ni Mateo sa sasabihin nito. Banayad ang boses pero matatag. “Pakinggan mo ako. May ipapagawa ako.”Biglang nag-seryoso si Isaac dahi ramdam niya ang bigat ng tono nito. “Nakikinig ako.”“Gumawa ka ng paraan para mapagaan ang buhay ni Natalie,” mariing utos nito habang nakapako ang tingin sa kawalan. Tila malayo ang iniisip nito.“Mapagaan ang buhay niya? Pero…paano, sir?“Trabaho mo ‘yan, basta ang gusto ko hindi ganito ang buhay niya.” Maikli ngunit mariing sagot ni Mateo. Hindi na n
Nagpaalam muna si Natalie para lumabas saglit. May isang minuto na rin siyang nakatayo sa labas ng pintuan ng opisina ng department head. Ilang beses na rin niyang nilakad ang kahabaan ng pasilyo, nagtatalo ang kagustuhan at pag-aalinlangan niya bago niya tuluyang tinipa sa telepono ang numero ni Isaac.[Nat! Masiglang sagot ng lalaki sa kabilang linya. [Napatawag ka?]“Isaac,” panimula niya, may kaunting kaba sa boses pero matatag. “Gusto ko sanang malaman kung kasama mo si Mateo. Kailangan ko kasi siyang makausap.”Walang alinlangan sa tinig ni Isaac. [Ah, oo. Kasama ko siya. Sandali lang.]Ang sumunod na narinig ni Natalie ay ang mahinang bulong-bulungan sa kabilang linya at maya-maya ay ang malamig at pamilyar na boses ni Mateo na ang narinig niya.[Gusto mo raw akong makausap?] Tanong nito.Bago magsalita ay kinailangan ni Natalie na punuin ng hangin ang baga at piliting patatagin ang sarili bago sumagot. “Ikaw ba ang nagpasok sa akin sa cardio-pulmonary team ng ospital?”Katahim
Sinadya man o hindi, nagkatingan ang dalawang magkaibigan ng matagal. May bahagyang ngiti sa labi ni Amanda at kakaibang ningning sa mata ni Helen.“Alam mo, Helen, hindi naman sa pinapangunahan ko na. Pero sa tingin ko bagay talaga si Jean at Drake.” May halong biro ang pagkakasabi nito. “Sayang nga lang at mukhang hindi pa napapansin ng anak ko ang bagay na ‘yon.”Namula naman si Jean na nakikinig lang kanina. “Naku, wag naman po ganyan, Tita Amanda. Sobra naman po ang papuri niyo sa akin.”Pero hindi madaling patigilin si Amanda, inabot niya ang kamay ni Jean at hinimas ito ng buong lambing. Nang magsalita ito ay puno na ito ng kakaibang pag-asa. “Jean, magtapat ka nga sa akin, pagkatapos niyo bang manood ng theater play ni Drake, umasa akong may mga susunod pa. Bakit hindi na ‘yon nasundan pa? May problema ba sa anak ko?”Nag-alinlangan si Jean, hindi ito mapakali. Tumingin din siya kay Drake na tahimik lang sa isang sulok. Sa palagay ni Jean ay hinihintay din nito kung ano ang is
Pagkatapos ng meeting, bumalik na si Mateo sa opisina niya. Hindi maikakailang mas maayos at maaliwalas kumpara sa palaging tahimik na anyo.Magalang siyang binati ng sekretarya niya. “Sir, nasa loob po si Miss Irene at hinihintay po kayo.”Napatingin si Mateo sa relo at napabuntong-hininga. Sasamahan niya ngayong gabi si Irene sa isang dinner party--hindi niya personal na kagustuhan ang gawin iyon, ngunit isa iyong desisyon na nagmula sa obligasyon niya.“Irene,” tawag niya pagpasok.Mula sa pagkakaupo sa malambot na couch, tumayo si Irene ng elegante. May nakapaskil na matamis na ngiti sa mga labi. “Hi, Mateo.”“Maupo ka ulit,” tinuro ni Mateo ang upuan habang nauupo rin. Tinitigan niya ng sandali ang dalaga bago muling nagsalita. “Hindi ka na dapat tumayo. Isa pa, narinig ko kay Ed na wala ka raw balak na magpahinga sa trabaho. Totoo ba ‘yon?”Tumuwid sa pagkakaupo si Irene, bumakas din ang kaba sa mukha. “H-ha? Ah, oo. Ang bilis naman dumating ng balita sayo. Ganito kasi, ang peli
Pagkatapos ng tawag na iyon, matagal na nakatitig lang si Mateo sa madilim na screen ng kanyang telepono. Bumuhos ang kanyang iniisip at kasabay ng pagdating ng mga iyon ay ang paghihigpit ng kanyang hawak sa telepono na para bang may kasalanan ito sa kanya.Lumapit si Irene, may hawak na itong isang baso ng tubig. May maamong ngiti rin ito sa labi. “Mateo, kumusta na ang pakiramdam mo? Heto, uminom ka muna.”Tinanggap ni Mateo ang baso at bahagyang tumango. “Hindi pa. Medyo naparami yata ang inom ko kanina.”“Hmm,” lumapit si Irene. Ang tono ay puno ng sinseridad. “Gusto mo bang tulungan kita?”“Paano?” Tumaas ang isang kilay ni Mateo.“Kapag nalalasing ng sobra si papa, minamasahe ko siya.” Paliwanag ni Irene at hinatak pabalik ng upuan si Mateo para maupo. Naupo rin siya sa tabi nito. “Nakakatulong ang masahe sa sakit ng ulo at hilo.”Saglit na nag-alinlangan si Mateo. Gusto niyang tumanggi, ngunit ang taos-pusong alok ni Irene ay hindi niya matanggihan kaya sumandal siya sa sofa.
Pakiramdam ni Mateo ay lalo lang siyang nawalan ng gana. Hindi na niya gustong makipaghalubilo pa sa ibang mga panauhin doon. Bagot na bagot na siya at mahaba ang araw niya. Bago magpunta doon ay nag-opisina muna siya. Bukod doon, ang masiglang enerhiya ng gabi ay tila hungkag, ang maingay na usapan mula sa mga kumpol ng tao at kumikinang na chandelier ay parang naglaho sa kanyang isipan.“Wala namang kwenta ang event na ‘to,” mahinang wika ni Mateo. Hindi halos marinig ang sinabi niya dahil sa ingay ng paligid.Dahil magkalapit sila, narinig ni Irene ang tono niya at bahagyang tumingala. May bahid ng pag-aalala ang mukha. “Ha? May sinasabi ka ba, Mateo? Hindi ko masyadong narinig, eh.”“Wala,” palki ni Mateo at mabilis na sinulyapan ang tiyan ni Irene. “Gabi na. Kailangan mo ng magpahinga at ang pananatili dito ay hindi maganda para sayo o sa bata. Puno ng usok ng sigarilyo at takaw-disgrasya.”Kahit na tumango si Irene bilang pagsang-ayon kay Mateo, hindi niya maiwasang makonsensya
Parang tumigil ang mundo ni Mateo dahil sa narinig. Ang tibok ng puso niya ay tumigil. Agad niyang binitawan ang kamay ni Natalie. Ang pagkabahala ay malinaw na nakaukit sa kanyang mukha. Nilapitan niya ang babae upang matingnan niya ng malapitan ang kalagayan nito.“Nat, masakit ang tiyan mo? Gaano kasakit? Sabihin mo sa akin, tatawag na ba ako ng ambulansya---”Bago pa siya makatapos, bigla na lang tumalikod si Natalie at naglakad palayo. Tsaka pa lang napagtanto ni Mateo na naisahan siya nito. Matalino si Natalie, dapat sana ay naisip niya iyon.“Natalie, sandali!” tawag niya ng may halong kaba at pagkamangha ngunit tuloy lang ito sa paglalakad.Sa isang iglap, hinabol ni Mateo si Natalie at niyakap ng mahigpit mula sa likuran. Saglit na natigilan ang babae ngunit mabilis namang nakabawi. Tinulak niya kaagad ito palayo.“Ano sa palagay mo ang ginagawa mo?”Hindi sumagot si Mateo, bagkus ay hinila ulit palapit si Natalie. Inilagay pa niya ang kamay sa mga mata nito, maingat ngunit m
Ilang hakbang lamang ang pagitan nina Drake at Jean at ang kanilang kaswal na paglalapit ay parang isang malinaw na larawan na nagsasabi ng napakaraming bagay. Naestatwa sa kinatatayuan si Natalie, ngunit matagumpay niyang naitago ang sorpresa sa likod ng mahinahong anyo.“N-nat?” nauutal na sambit ni Drake, halatang kinabahan ito. Makikitaan ng sari-saring emosyon ang kanyang mukha habang pasimpleng lumalapit kay Natalie.“Kaibigan mo ba siya, Drake?” Magalang ngunit mausisang tanong ni Jean.Nag-atubili si Drake, ang mga mata niya ay sandaling nagpalit-lipat kina Natalie at Jean. Tila hindi alam kung sino ang unang aatupagin. Pagkatapos ng ilang sandali, umiling si Drake. “Jean, hindi ko lang siya basta kaibigan…siya si Natalie…siya ang babaeng gusto ko.”Saglit na natigilan ang lahat at mistulang nabitin sa ere ang kumpirmasyong iyon ni Drake. Hanggang sa tumaas ang kilay ni Jean dahil sa pagkagulat. Si Natalie naman ay nanatiling kalmado, bagamat may bahagyang pagdilim sa kanyang
May kakaibang katangian si Antonio Garcia. Magaling itong magbasa ng mga tao---minsan pati pagbasa ng mga puso ay kaya rin nito. Mula ng tumapak si Natalie sa pintuan, nakita na niya ang lahat.Subukan man na itago ni Natalie at nagawa niyang panatilihin ang kalmadong panlabas na anyo, ang mabigat na bumabagabag sa puso ay mahirap na maitago. Maaring matagumpay niyang malinlang alng ibang tao pero hindi si Antonio.Hindi kailanman.“Apo, sabihin mo sa akin kung ano ang nangyari.”Mabini at puno ng kabaitan ang tinig ng matanda. May dalang karunungan para sa isang taong napakarami ng nakita sa buhay. “Ano man ang mangyari sa inyo ni Mateo, ito ang pakakatandaan mo---ako pa rin ang Lolo Antonio mo. Okay?”Ang pagmamalasakit na iyon ay sapat na para bumigay si Natalie.Nagsimulang manikip ang kanyang lalamunan at lumabo ang kanyang paningin dahil sa mga luhang pilit niyang pinipigilan. Mariin niyang nakagat ang ibabang labi pero lumabas pa rin ang kanyang tinig na punong-puno ng hilaw na
“Makinig ka sa akin, Natalie, dahil ako ang masusunod dahil---”“Irene!” Pigil ni Rigor sa anak dahil tila alam na niya kung ano ang sasabihin nito. Matigas ang kanyang tinig ngunit may bahid ng pag-aatubili at hindi niya maitago iyon. “Tama na.”Ngunit hindi nagpatinag si Irene. Humarap ito kay Rigor ng may huwad na pag-aalala at kawalan ng pag-asa sa mukha. “Dad, hindi mo ako pwedeng sisihin. Sa puntong ito, wala ng ibang paraan. Kitang-kita mo naman---kahit anong kabutihan pa ang ipakita mo sa kanila, wala pa rin silang konsensya at wala silang puso.”Mabagal na umiling si Irene, habang bumubuntong-hininga na tila ipinapakitang lubos siyang nadismaya sa kawalan ng utang ng loob ni Natalie sa ama nila. Ngunit ang kakaibang kislap sa kanyang mga mata ay nagsasabi ng totoong nararamdaman niya---nag-eenjoy si Irene sa ginagawa niya.Saglit na nag-atubili si Rigor, kitang-kita ang pag-aalangan niya. Ngunit sa huli, mas nanaig ang kagustuhan niyang mabuhay.Dahan-dahang ipinikit ni Rigor
“Ang kapal ng mukha mo para sabihin ‘yan sa akin, Natalie!” Halos sumabog sa galit si Irene. Ang mukha nito ay namumula at namumutla ng sabay, halatang pinipigilan ang matinding poot. “Naturingan kang doktor pero ganyan ang mga lumalabas sa bibig mo! Karumaldumal ‘yang mga sinasabi mo!”Humalukipkip si Natalie at isang tusong ngiti ang sumilay sa mga labi niya habang pinagmamasdan ng maigi si Irene. “Karumaldumal? Baka hindi mo alam ang ibig sabihin ng salitang ‘yan, mahal kong kapatid.”Tumikhim si Natalie, puno ng panunuya ang kanyang tinig. “Oh, anong problema? Bobo ka pa talaga kahit noon pa? Hindi mo pa rin ba maintindihan ang konsepto ng ‘cause and effect’? Kawawa ka naman---isang walang pag-asang mangmang. Kaya ka siguro nag-artista kasi wala kang tsansa sa akademya. Matanong ko lang, mabuti at nababasa mo ang script mo, ano?”“Sumosobra ka na!” Nanginginig sa matinding galit si Irene, halos kapusin ito sa hininga at ang mga kamao ay mahigpit na nakakuyom.“Ay, naiinis ka na ni
Agad na umayos ng pagkakaupo si Janet. Ang tono ng pananalita ay naging matalim at may hindi matitibag na paninindigan. “Ano pa ang hinihintay natin? Kausapin na natin si Natalie. Hayaan natin siyang siya ang magdonate ng atay. Nang makabawi naman siya sayo bilang ama niya!”Ngunit hindi sang-ayon si Rigor sa ideyang iyon. Nag-aalinlangan sita at napakapit ng mahigpit sa kumot ng ospital. Ang mga pagod niyang mata ang nagpakita ng pagdadalawang-isip niya.“Pero hindi ko pa nasabi kay Natalie ang tungkol dito…”“Dad,” kalkulado ang tinig ni Irene. Nag-isip muna siya bago siya muling magsalita. “Kung nahihirapan kang sabihin kay Natalie ang tungkol sa bagay na ito, hayaan mong ako na ang kumausap sa kanya.”Muling nangibabaw ang pag-aalinlangan ni Rigor. “Alam niyo, siguro mas mas mabuti kung maghintay muna tayo.”Umiling si Irene, hindi niya nagustuhan ang mungkahi ng ama. “Dad, ang sabi ng doktor mo, wala na tayong panahon para maghintay. Sinabi din niya na kung mas maagang magagawa a
Ikinagulat ni Janet ang tanong na iyon. Bumuka ang kanyang labi, ngunit sa loob ng ilang sandali, wala ni isang salita ang lumabas. Pagkatapos, pilit itong ngunit ngunit halatang hindi ito komportable.“Bakit mo naman natanong ‘yan?” Napalunok ito. “Alam mo…ang pagdodonate ng atay ay hindi basta-basta. Kailangan ng masusing pag-aaral dyan kung hindi ako nagkakamali…” May takot sa boses ni Janet at hind iyon nakaligtas sa pandinig ni Rigor.Ang totoo, inaasahan na niya ang ganitong reaksyon mula sa asawa.Nang banggitin pa lang sa kanya ang posibilidad ng pagdodonate, nagsimula na itong mautal at pagpawisan. Hindi maitago ni Janet ang kanyang kaba.Humigpit ang pagkakakapit ni Rigor sa kumot. Ito mismo ang dahilan kung bakit hindi niya sinabi sa dalawa ang kanyang sakit mula ng malaman niya.Naramdaman ni Irene ang tensyon sa pagitan ng mga magulang kaya mabilis siyang sumingit sa usapan. “Dad, anak mo ako. Malamang, tugma ang atak ko sa atay mo, hindi ba?”Nabuhayan ng pag-asa si Rigo
Pagkalapag niya ng kanyang maleta, ang unang ginawa ni Natalie ay ang maligo. Hinayaan niyang bumalot sa kanya ang mainit na tubig at nilinis nito ang pagod ng isang mahabang biyahe. Ngunit kahit gaano pa kainit ang tubig, hindi naman nito nagawang payapain ang gulo sa kanyang isipan.Pagkatapos niyang maligo at magpatuyo ng buhok, hinayaan niyang igiya siya ng katawan sa kamay. Doon, ilang oras din siyang nakatingin lang sa kisame habang binabagabag ng iisang tanong.“Bakit ka nagbago, Rigor? Hindi pwedeng wala kang dahilan. Alam kong mayroon.” Iyon ang huling naisip niya bago siya nilamon ng antok at tuluyang nakatulog ng mahimbing.**Sa tahanan ng mga Natividad.Nang dumating si Rigor sa bahay, pagod na pagod ito mula sa mahabang biyahe. Idagdag pa ang bigat ng stress sa kanyang katawan nitong mga nagdaang araw.Halos hindi pa siya nakakatapak sa loob ng pintuan ay sinalubong na siya ni Janet. Nakapamewang at ang mga mata ay naglalagablab sa tindi at dami ng hinala.“Aba, mabuti n
Hindi naman hinimatay si Natalie dahil sa tindi ng halikan nil ani Mateo gaya ng inaakala ni Tomas. Matapos siyang madala sa ospital at sinuri ng doktor, doon pa lang nila nalaman ang diagnosis niya.“Nakaranas siya ng matinding emotional stress. Dahil sa kanyang pagbubuntis, ang labis na pag-iyak ay naging sanhi ng dehydration at matinding pagod. Sa ngayon, bukod sa IV, ang kailangan niya ay mahabang pahinga, tamang hydration at emosyonal na katatagan sa mga susunod na araw.”Tumango si Mateo, hindi mabasa ang emosyon na mayroon siya. “Thank you, doc.”Sa loob ng tahimik na silid ng ospital, nakahiga si Natalie at gaya ng sabi ng doktor, may IV line siya para sa karagdagang nutrisyonal na suporta. Namumutla pa rin ito at nanunuyo ang labi, ngunit kalmado na ang paghinga.Naupo si Mateo sa tabi ng kama at hindi inalis ang tingin kay Natalie. Bahagyang gumalaw ang mga daliri nito at maingat na nilapat ang kanilang mga daliri.“Nag-aalala ka para sa akin, Natalie. Dahil kung hindi, wala
Pagkalito at gulat. Yan ang mga bagay na naramdaman ni Mateo habang nakaluhod si Natalie a sa semento at tuloy-tuloy ang pagbagsak ng masaganang luha mula sa mga mata at tinatawag ng paulit-ulit ang pangalan niyaHindi makapaniwala si Mateo.Isa lang ang sigurado niya sa mga sandaling iyon---ang taong natatabunan ng putting kumot sa stretcher ay hindi siya.Dahil buhay na buhay siya.At kasalukuyang nagatataka.“Bakit niya iniiyakan ang bangkay na ito, pero pangalan ko ang tinatawag niya? Maliban na lang kung…” Ilang segundo ang lumipas bago naunawaan ni Mateo kung ano ang nangyayari. “Ang akala niya ay patay na ako…na ako ang taong iniiyakan niya…”Palakas ng palakas ang tibok ng puso ni Mateo hindi pantay at hindi mapigil. Habang pinagtatagpi-tagpi ang mga maaaring nangyari.Maaring nakita ni Natalie ang balita sa TV at nagmadali itong pumunta doon at hinanap siya. At ng makita niya ang stretcher kasabay ng pangalang maaring tugma ng kanya---inakala nitong wala na siya.Kaya ganoon
Halos hindi makahinga si Natalie. Parang pinipiga ang puso niya at hindi niya maintindihan. Ilang oras lang ang nakaraan ng huli silang magkita ni Mateo---maayos pa ito.Paano ito nangyari?Muling nanumbalik sa alaala ni Natalie ang huling beses na nakita niya ito---nang alukin siya nito na ihatid siya sa hotel na tinutuluyan niya pero tinanggihan niya ito.Kung alam lang niya na iyon na ang huling pagkakataon na magkakasama sila, sana ay pumayag na siya. Sana ay hinayaan niya itong ihatid siya, sana hindi siya dumistansya dito, sana hinayaan niyang magkausap silang dalawa ng mas matagal. Sana hinayaan niyang manatili ito sa tabi niya kahit sandali pa.Pero kabaligtaran ang lahat ng ginawa niya at ngayon ay huli na ang lahat.“Hindi…hindi…” nanginginig ang boses niya habang mahigpit pa ring nakakapit sa bakal ng stretcher.Malalaking patak ng mainit na luha ang nagsipagbagsakan sa mainit na semento at humalo sa alikabok at abo. Hindi makontrol ni Natalie ang panginginig niya. “Hindi i