Si Roland ay tila nasa gitna ng isang nag-uumpugang bato. Alam niyang mahal niya si Maria—ang babaeng minahal niya ng matagal, ngunit nitong mga nakaraang linggo, unti-unting bumibigat ang distansya sa pagitan nila. Hindi iyon dahil sa paglamlam ng pagmamahal niya sa kanya, kundi dahil sa mga pangyayaring hindi niya kontrolado. Si Maria, ang kanyang matagal nang nobya, ay abala sa pangangalaga sa kanyang ina-inahan, si Sister Teresa, na nagkasakit.
Dahil sa pagkakasakit ni Sister Teresa, halos lahat ng oras ni Maria ay nauubos sa ospital. Kailangan niya ang suporta ni Maria, ngunit tila unti-unting nawawala ang kanilang koneksyon. Mas madalas nilang kanselahin ang kanilang mga date at hindi na rin sila madalas magkita. Sa bawat pagkakataong magkita sila, may hinanakit sa pagitan nila, bagama't walang direktang salita na binibitiwan. Mahal pa rin siya ni Maria—iyan ang alam ni Roland—ngunit ramdam niyang may kulang na, may nawawala.
At doon nagsimulang pumasok si Rowena—ang mapang-akit, malambing, at laging naroroon si Rowena. Hindi maikakaila ni Roland na mula nang maging malapit si Rowena sa kanila ni Maria, unti-unting nagbago ang pakikitungo nito sa kanya. Kung dati'y turing kaibigan lamang, ngayon ay may kakaibang lambing at init sa bawat haplos at ngiti ni Rowena. Ramdam ni Roland ang atraksiyon, kahit pa pilit niyang ipinapako ang kanyang isipan kay Maria.
Ngunit hindi ganoon kadali.
Isang gabi, matapos ang mahabang araw ng klase, inabutan ni Roland si Rowena sa school gym. Kakarating lang niya mula sa pagtuturo ng kanilang mga klase sa camping site, at balak niya sanang mag-ehersisyo ng konti bago umuwi. Pero nang makita niya si Rowena na naka-jogging pants at tank top, hindi niya maiwasang mapansin ang bawat kurba ng katawan nito.“Hi, Roland,” bati ni Rowena, sabay kaway sa kanya. Lumapit si Roland na tila wala sa sarili, pero pilit niyang binabalik ang isip niya sa tamang direksyon. Si Maria. Si Maria ang mahal ko.
“Hi, Rowena,” sagot ni Roland, pero hindi maiwasan ang kabang nararamdaman. Lagi na lang siyang kinakabahan tuwing magkasama sila ni Rowena. Alam niyang may mali—na may kapangyarihang hawak si Rowena sa kanya, at iyon ang pinakatatakot niyang maramdaman.
Habang tumatakbo ang oras, hindi maiwasang maging malapit sila ni Rowena. Nagkuwentuhan sila tungkol sa mga simpleng bagay—mga asignatura, mga balita sa campus, ngunit habang tumatagal, ang bawat galaw ni Rowena ay tila sadyang may kahulugan.
Bigla, hinawakan ni Rowena ang braso ni Roland, tila walang malisya ngunit may bahid ng pang-akit. Napansin ni Roland ang pamumula ng kanyang balat sa ilalim ng kamay ni Rowena. Ang init ng haplos nito ay tila apoy na dumadaloy sa kanyang buong katawan.
“Roland, napansin kong medyo malungkot ka nitong mga araw,” sabi ni Rowena, ang boses ay malumanay ngunit puno ng pahiwatig. “Si Maria ba?”
Napalunok si Roland. Hindi niya gustong pag-usapan si Maria, lalo na sa harap ni Rowena. Pero hindi niya maiwasang sumagot. "Oo... Medyo abala siya sa pangangalaga kay Sister Teresa. Alam mo naman, di ba? Kaya halos hindi na kami nagkikita."
Nagmungkahi ng isang munting ngiti si Rowena, tila alam na alam niya kung ano ang nararamdaman ni Roland. At doon nagsimula ang panunuksong hindi niya inasahan.
“Alam mo, Roland,” bulong ni Rowena, ang kanyang mga daliri ay dahan-dahang humaplos sa balikat ni Roland, pababa sa kanyang braso. “Hindi mo naman kailangang laging maghintay. Andito lang naman ako...”
Ramdam ni Roland ang kilabot na dulot ng mga salitang iyon. Hindi ito tama. Alam niyang mali ito, ngunit bakit tila napakahirap lumayo kay Rowena?
Lumipas ang ilang araw at tila mas naging madalas ang kanilang mga sandali na sila lang dalawa. Bawat oras na kasama niya si Rowena ay tila unti-unting nawawala ang mga inhibisyon ni Roland. Kapag magkalapit sila, may mga oras na tila nakakaligtaan niyang si Maria ang kanyang mahal.
Isang araw, matapos ang isang group activity, tumungo sila ni Rowena sa isang tagong bahagi ng gym. Tahimik ang paligid, ang mga huni ng ibon lamang ang naririnig. Ito na ang sandaling kinatatakutan ni Roland—at inaasam ni Rowena. Huminga nang malalim si Rowena, tumingin ng diretso kay Roland, at walang sabi-sabing lumapit sa kanya. Walang nakatingin. Walang makakaalam. Rowena: "Roland, napansin kong lately, parang malayo ka na. Si Maria ba ulit?"Roland: "Alam mo naman kung bakit. Busy siya sa ospital, kay Sister Teresa. Lahat ng oras niya, doon na lang nauubos."
Rowena: "Pero, Roland, hindi ka ba napapagod? Hindi mo ba nararamdaman na... parang nawawala na kayo? Lalo na sa sitwasyon niyo ngayon?"
Roland: "Mahal ko si Maria, Rowena. Alam ko kung gaano kahirap ang pinagdadaanan niya ngayon."
Rowena: [huminga nang malalim at lumapit kay Roland, hawak ang kanyang braso] "Oo nga, mahal mo siya. Pero hindi ka ba nagtatanong minsan... sino ang nariyan para sa’yo? Sino ang nagbibigay sa’yo ng oras?"
Roland: "Hindi gano’n iyon—"
Rowena: [mas lumapit, halos magkadikit na ang kanilang mga mukha] "Roland, hindi mo kailangang magpanggap. Ramdam ko na pagod ka na. Hindi ka ba naghahanap ng isang tao na nandito lang para sa’yo? Na handang makinig at hindi abala sa kung ano mang iba?"
Roland: [umiwas ng tingin, pero hindi makakilos] "Rowena, huwag..."
Rowena: [hinalikan siya bigla, mapusok, malalim, puno ng pang-aakit] "Huwag mo na akong pigilan, Roland... alam ko naman na gusto mo rin ito."
Roland: [hindi agad gumalaw, ngunit ramdam ang init ng halik ni Rowena] "Rowena... tama na."
Rowena: [ngumiti at muling humaplos sa kanyang pisngi] "Bakit? Ayaw mo ba? O baka naman natatakot ka lang na aminin sa sarili mo na may nararamdaman ka rin para sa akin?"
Roland: [lumayo ng bahagya, tila nalilito sa sarili] "Hindi ito tama. Maria... si Maria ang mahal ko."
Rowena: "Talaga bang mahal mo siya, Roland? O baka naman nasanay ka lang? Dahil sa totoo lang, hindi na siya ang babaeng kasama mo ngayon, hindi ba? Ako... ako ang nandito."
Roland: [sumagot, ngunit tila walang lakas ang boses] "Mahal ko siya."
Rowena: [tinaas ang kilay at bahagyang ngumiti] "Mahal mo nga siya, pero nasaan siya ngayon? Nasaan siya nung kailangan mo ng kasama? Roland, wala siya rito. Ako ang nandito. Ako ang laging kasama mo."
Roland: [halos bumigay, pero pilit na pinipigilan ang sarili] "Rowena, please... tama na."
Rowena: [tumitig sa mga mata ni Roland, malalim at puno ng intensyon] "Tama na? Kung talagang gusto mong itigil ito, bakit hindi mo ako tinutulak palayo? Roland, aminin mo na, may nararamdaman ka rin para sa akin. Hindi ba’t matagal mo nang iniisip ito?"
Roland: [natahimik, hindi makahanap ng mga salita para sagutin siya] "Hindi... hindi ganoon kadali."
Rowena: [muling lumapit at niyakap si Roland, inilapit ang kanyang labi sa tainga nito] "Alam kong ayaw mong aminin, pero nandiyan. Nararamdaman mo rin. Kaya huwag mo nang pigilan ang sarili mo. Bigyan mo ako ng pagkakataon... bigyan mo tayo ng pagkakataon."
Roland: [naririnig ang boses ni Maria sa likod ng isipan niya, ngunit mas malakas ang init ng bawat haplos ni Rowena.] "Maria... hindi ko pwedeng saktan si Maria."
Rowena: "Si Maria? O ang sarili mo ang pinoprotektahan mo? Roland, hindi ko sinasabi na iiwanan mo siya... pero ako, nandito ako. Hindi mo ba ako gustong subukan?"
Roland: [napayuko, tila bumibigat ang dibdib] "Hindi ko alam, Rowena. Hindi ko alam."
Rowena: [hinaplos ang buhok ni Roland at hinila ito papalapit sa kanya] "Hindi mo kailangan malaman lahat ngayon. Pero ito... ito ang alam ko." [at muli, hinalikan niya si Roland, mas mapusok kaysa sa una.]
Roland: [napapikit, hindi na kayang labanan ang sariling damdamin. Bumigay siya sa halik, sinuklian ito ng parehong init, ng parehong pagnanasa.] "Rowena..."
Rowena: [nagmumura ang halakhak sa kanyang isip, nagtagumpay siya] "Ramdam mo ba, Roland? Ganito ba ang nararamdaman mo kay Maria? Ganito ba ang init?"
Roland: [pilit bumabalik sa katinuan ngunit tuluyan nang nadadala sa alon ng tukso] "Rowena, mali ito..."
Rowena: [mahigpit na niyakap si Roland at bumulong sa kanyang tainga] "Hindi mali kung pareho nating gusto, Roland. Hindi mali kung ito ang totoo sa nararamdaman mo."
Roland: [hinihingal, tila nawawala na sa sarili] "Pero si Maria..."
Rowena: [ngumiti nang malambing, ngunit may halong tukso] "Maria? Asan siya ngayon, Roland? Asan siya nung kailangan mo siya? Hindi ko sinasabing iwanan mo siya, pero alam mo sa sarili mo na masaya ka rin sa akin. Aminin mo na lang. Pareho tayong may nararamdaman para sa isa't isa."
Roland: [sumuko sa tukso, tuluyang niyakap si Rowena at tinanggap ang katotohanang hindi niya kayang pigilan ang nararamdaman. Muli niyang hinalikan si Rowena, mas mapusok, mas malalim.]
Rowena: [puno ng kasiyahan, ramdam ang tagumpay sa bawat halik ni Roland. Alam niyang siya ang panalo.] "Ayan... ito na ang matagal ko nang hinihintay, Roland. Ang init ng mga labi mo... ramdam ko ang pagnanasa mo. Hindi mo ito maitatanggi."
Roland: [hiningal, tuluyan nang nakalimutan ang lahat maliban kay Rowena.] "Rowena... hindi ko na alam. Hindi ko alam kung ano ang gagawin ko."
Rowena: [ngumiti at hinalikan siyang muli, hawak ang kanyang mukha ng dalawang kamay.] "Hindi mo na kailangang mag-isip pa. Ako ang nandito. Ako ang kasama mo ngayon."
Roland: [sumuko sa tukso, piniling magpatangay sa damdamin kaysa sa kanyang konsensya.] "Rowena..."
Rowena: [puno ng determinasyon, halos pabulong ang mga salita habang hawak ang kamay ni Roland] "Walang makakaalam. Walang ibang makakaalam ng meron tayo. Ito lang ang atin, Roland."
Roland: [tuluyan nang bumigay, dinama ang init ng katawan ni Rowena at kinalimutan ang kanyang mga obligasyon kay Maria.] "Hindi ko alam kung paano ito nangyari, pero nandito na tayo..."
Rowena: [ngumiti ng mapanuksong ngiti, hawak pa rin ang kamay ni Roland] "Hindi mo kailangang magsisi. Wala tayong sinasaktan... Wala tayong iniwan."
Roland: [tahimik, naguguluhan pa rin, pero tinanggap na ang sitwasyon] "Pero paano si Maria? Paano kung malaman niya?"
Rowena: [tumitig sa mga mata ni Roland, puno ng kumpiyansa] "Wala siyang malalaman, Roland. Walang dapat magbago. Tayo lang ito. Walang sinuman ang dapat masaktan."
Roland: [sumuko na sa sarili niyang damdamin, piniling magpatuloy sa kasalanang nagsisimula.] "Rowena, hindi ko na alam. Basta... nandito na tayo."
Sa araw na iyon, sa gitna ng tukso at pagnanasa, tuluyan nang bumigay si Roland kay Rowena. Sa kabila ng kanyang konsensya, sa kabila ng pagmamahal kay Maria, hindi niya napigilan ang init ng damdamin. Si Roland ay nagtaksil—at si Rowena ang naging dahilan.Simula noon nagiging patago na ang relasyon nila ni Rowena na sila lang nakakaalam. Ang pagtataksil ni Roland ay 'di na mapipigilan pa bugso ng init ng laman at natutunan na rin niyang mahalin si Rowena. Sa tuwing anjan si Maria mga lihim na pasulyap ang gingawa nila .Lihim sila nagkikita ni Rowena hanggang sa di nila napigilan ang sarili naganap ang di dapat maganap.Rowena: [nakangiti habang hinahaplos ang braso ni Roland, tila nagpapahiwatig ng malalim na damdamin] "Roland, may sasabihin ako sa'yo."Roland: [umiiwas ng tingin ngunit ramdam ang tensyon sa kanilang paligid] "Ano na naman ba, Rowena? Hindi ba’t sinabi ko na sa'yo na hindi dapat tayo nagkikita nang ganito?"Rowena: [malambing na bumulong sa kanya habang ang mga daliri niya ay banayad na naglalaro sa kamay ni Roland] "Alam mo naman na hindi ko kayang hindi ka makita. Lalo na ngayon... mas kailangan mo ako. Hindi ba?"Roland: [napatingin sa kanya, dama ang pang-aakit sa bawat salita ni Rowena, ngunit pinipilit pigilan an
Ang Kaarawan ni Rowena ay ginanap sa malalayong bahagi ng resort, sa isang nakatagong silid na tahimik at walang ibang tao, nandoon sina Rowena at Roland. Ang paligid ay puno ng mga bulaklak at mga ilaw na nagliliwanag, tila sadyang inihanda para sa espesyal na araw na ito. Subalit, sa likod ng saya ng selebrasyon, nandoon ang isang lihim—ang kanilang pagnanasa sa isa’t isa na hindi na kayang ipagkaila pa.Rowena: [nakangiti habang nakatayo sa harap ng salamin, isinuot ang kanyang gown na tila lumulutang] "Roland, tingnan mo ako. Maganda ba ako?"Roland: [nakatayo sa likuran, tiningnan siya nang may pagkamangha] "Sobrang ganda, Rowena. Para kang diwata sa gown na iyan."Rowena: [lumingon sa kanya, ang mga mata ay nagliliyab sa saya] "Sana nga nandiyan si Maria para makita ito. Pero sa totoo lang, mas gusto kong makita ang reaksyon mo kaysa sa kanya."Roland: [napangiti ngunit nag-alinlangan] "Mali ito, Rowena. Ibang usapan na naman kapag nandiyan si Maria. Alam mo naman na siya ang ma
Si Sister Teresa, ang kanyang inang-ampon, ay lumala ang kondisyon. Isang araw, habang nag-aaral si Maria sa kanyang kwarto, tumunog ang kanyang cellphone. Ang tawag mula sa mga madre ay nagbukas ng pinto ng isang masakit na katotohanan.“Maria, kailangan naming makausap ka. Si Sister Teresa… pumanaw na siya,” sabi ng madre sa kabilang linya.Dahil sa balitang ito, nagdilim ang kanyang paningin. Parang bumagsak ang mundo niya sa mga salitang iyon. “Hindi… hindi maaaring totoo ito!” umiiyak na sabi ni Maria.“Pumunta ka na sa Cebu, Maria. Kailangan namin ang iyong tulong sa mga dapat asikasuhin,” patuloy ng madre, ngunit hindi na narinig ni Maria ang iba pang mga salita.Habang nasa gitna ng mga damdaming magulo, dumating ang isang malungkot na balita. Pumanaw si Sister Teresa, ang ina-inahan ni Maria, dahil sa malubhang karamdaman. Ang mundo ni Maria ay tila gumuho. Mula pagkabata, si Sister Teresa ang nagsilbing sandigan niya, at ngayong wala na ito, pakiramdam ni Maria ay nag-iisa s
Pagdating niya sa opisina, nakita niya ang kanyang ama, si Don Leonardo, nakaupo sa sulok ng silid. Laging matapang at masigla ang ama niya, pero ngayon, tila ibang tao ang nasa harap niya—parang naglaho ang dating sigla nito. Nakatitig ito sa bintana, walang imik."Ama..." mahinang tawag ni Roland.Lumingon si Don Leonardo. Puno ng lungkot at pagkatalo ang mga mata nito. "Anak... hindi ko alam kung paano tayo makakabangon mula rito."Nagpatuloy ang usapan, at narinig ni Roland ang lahat ng detalye—ang mga gusaling bumagsak dahil sa kakulangan ng maintenance, ang mga partner nilang nag-pull out ng kanilang mga investment, at ang mga taong nawalan ng tiwala sa kanila. Ang masakit pa, may mga nakabinbin pang kaso na isasampa laban sa kompanya."Paano nangyari 'to? Paano tayo umabot sa ganito, Ama?" Halos pabulong na tanong ni Roland habang pilit niyang sinasapantaha ang mga nangyayari.Tumayo si Don Leonardo, nagsalita ng mabigat. "Masyado tayong naging kampante, Roland. Naisip kong hab
Isang gabi pagkatapos ng kanilang klase, matapos ang isang araw na puno ng bigat ng emosyon, hindi na nakayanan ni Roland ang nararamdamang lungkot. Sa halip na hanapin ang tamang paraan upang harapin ang kanyang mga problema, ginawa niyang outlet ang init at tukso. Walang paalam o pangamba, nagpasya siyang dalhin si Rowena sa isang mamahaling hotel pagkatapos ng kanilang klase."Roland, sigurado ka ba dito?" tanong ni Rowena habang magkahawak sila ng kamay habang papunta sa hotel. Hindi ito pagtutol kundi tila may halong kasiyahan ang kanyang boses."Oo, Rowena," sagot ni Roland, may lamlam sa kanyang mga mata, "Gusto ko lang makalimot. Sandaling pahinga mula sa lahat ng problema."Hindi na nagtanong pa si Rowena. Sa totoo lang, Tuwang tuwa ito sa paanyaya at gusto niya rin makapiling ang pinakamamahal niyang si Roland. Pero ngayong wala si Maria, sinunggaban ni Rowena ang pagkakataon.Sa bawat sulok ng silid, naglalaro ang mga anino ng dalawang katawan na nagtatampisaw sa init ng pag
Nasa malalim na pag-iisip si Roland nang matapos ang tawag nila ni Maria. Sa isang linggo, babalik na si Maria mula sa Cebu matapos tapusin ang lahat ng kailangan sa libing ni Sister Teresa. Bagamat masaya siyang maririnig na babalik na ito, may halong guilt at kaba ang kanyang dibdib. Paano niya haharapin si Maria? Paano niya sasabihin ang nangyari sa pagitan nila ni Rowena?Na ilang ulit na niya ito niloloko.Habang nakaupo siya sa gilid ng kama, narinig niya ang pagbukas ng pinto ng banyo. Si Rowena, bagong ligo at nakatapis lang ng tuwalya, ang lumabas. Bumungad ang amoy ng sabon at ang maputi nitong balat na nangingintab mula sa tubig. Lumapit ito kay Roland, walang alinlangang yumakap sa kanya mula sa likod, at hinalikan siya sa pisngi at umupo sa harap niya."Narinig kita kanina, may kausap ka. Si Maria ba?" tanong ni Rowena habang ang kanyang mga daliri ay naglalaro sa balikat ni Roland.Tumugon si Roland nang walang emosyon, "Oo, si Maria. Babalik na daw siya sa isang linggo.
Pagdating ng isang linggo, bumalik na si Maria sa Manila. Natagalan sa pagbalik si Maria dahil sa inaasikasong papeles, pinamanahan siya ng lupa't bahay sa Cebu ng kanyang tinuring na ina . Bitbit ang lungkot mula sa libing ni Sister Teresa , sabik siyang makita si Roland at makasama ulit ito. Nang siya’y dumating, sinalubong siya ni Roland kasama si Rowena, parehong ngumiti at tila ba walang nagbago sa kanilang tatlo. Sa mga unang sandali, ramdam ni Maria ang init ng pagbabalik niya, ngunit may kakaibang bigat na siyang nararamdaman kay Roland—isang bigat na hindi pa niya lubos na nauunawaan."Maria, welcome back," bati ni Roland, ang kanyang tinig ay may halong init ngunit may kaunting pagod."Salamat, Roland," tugon ni Maria, habang yakap ang binata. "Namiss kita.""Namiss din kita," sagot ni Roland, ngunit parang may lamlam sa kanyang mga mata na hindi kayang itago ng kanyang mga salita.Kasama nila si Rowena, na masayang tumawa at binati si Maria. "Grabe, ang tagal mo nawala! Per
Sa madilim na sulok ng isang simpleng kwarto, naroon si Roland, nakayakap kay Rowena. Ang bigat ng mga araw na nagdaan ay tila bumagsak lahat sa kanyang balikat. Sa pagkawala ng lahat ng kanilang yaman, sa pagbagsak ng kanilang negosyo, at ang pagkakacomatose ng kanyang ama, ramdam ni Roland na wala nang natitirang liwanag sa kanyang buhay. Ngunit sa bawat sandaling tumingin siya kay Rowena, sa mga matang puno ng pagmamahal at pag-aalaga, tila nakakatagpo siya ng pag-asa."Rowena... hindi ko alam kung paano kita pasasalamatan," bulong ni Roland habang mahigpit na hinahawakan ang mga kamay ng dalaga. "Kung hindi dahil sa'yo... ewan ko kung paano ko pa malalampasan lahat ng ito."Ngumiti si Rowena, simpleng ngumiti, ngunit sa likod ng ngiti niya ay naroon ang malaking sakripisyong hindi alam ni Roland. Hindi batid ng binata na ang bawat sentimong ginamit para sa pagpapagamot ng kanyang ama ay mula sa ipon ni Rowena—ang perang iniipon niya para sa sariling kinabukasan, mga perang hindi al