Pagdating ng isang linggo, bumalik na si Maria sa Manila. Natagalan sa pagbalik si Maria dahil sa inaasikasong papeles, pinamanahan siya ng lupa't bahay sa Cebu ng kanyang tinuring na ina . Bitbit ang lungkot mula sa libing ni Sister Teresa , sabik siyang makita si Roland at makasama ulit ito. Nang siya’y dumating, sinalubong siya ni Roland kasama si Rowena, parehong ngumiti at tila ba walang nagbago sa kanilang tatlo. Sa mga unang sandali, ramdam ni Maria ang init ng pagbabalik niya, ngunit may kakaibang bigat na siyang nararamdaman kay Roland—isang bigat na hindi pa niya lubos na nauunawaan."Maria, welcome back," bati ni Roland, ang kanyang tinig ay may halong init ngunit may kaunting pagod."Salamat, Roland," tugon ni Maria, habang yakap ang binata. "Namiss kita.""Namiss din kita," sagot ni Roland, ngunit parang may lamlam sa kanyang mga mata na hindi kayang itago ng kanyang mga salita.Kasama nila si Rowena, na masayang tumawa at binati si Maria. "Grabe, ang tagal mo nawala! Per
Sa madilim na sulok ng isang simpleng kwarto, naroon si Roland, nakayakap kay Rowena. Ang bigat ng mga araw na nagdaan ay tila bumagsak lahat sa kanyang balikat. Sa pagkawala ng lahat ng kanilang yaman, sa pagbagsak ng kanilang negosyo, at ang pagkakacomatose ng kanyang ama, ramdam ni Roland na wala nang natitirang liwanag sa kanyang buhay. Ngunit sa bawat sandaling tumingin siya kay Rowena, sa mga matang puno ng pagmamahal at pag-aalaga, tila nakakatagpo siya ng pag-asa."Rowena... hindi ko alam kung paano kita pasasalamatan," bulong ni Roland habang mahigpit na hinahawakan ang mga kamay ng dalaga. "Kung hindi dahil sa'yo... ewan ko kung paano ko pa malalampasan lahat ng ito."Ngumiti si Rowena, simpleng ngumiti, ngunit sa likod ng ngiti niya ay naroon ang malaking sakripisyong hindi alam ni Roland. Hindi batid ng binata na ang bawat sentimong ginamit para sa pagpapagamot ng kanyang ama ay mula sa ipon ni Rowena—ang perang iniipon niya para sa sariling kinabukasan, mga perang hindi al
Sa unang araw ng klase, naglakad si Maria papunta sa kanilang silid-aralan na tila may kakaibang pakiramdam. Matagal na niyang napapansin na tila nag-iba si Roland nitong mga nakaraang araw. Hindi na ito pumapasok at hindi na rin madalas makipag-ugnayan sa kanya. Tumigil si Maria sa harap ng pintuan ng kanilang classroom, bumuntong-hininga, at pumasok sa loob.Pagkaupo niya sa kanyang upuan, napansin niya si Rowena na nasa kabilang dulo ng silid. Kaagad siyang nilapitan ni Rowena at umupo sa tabi ni Maria, dala ang isang mahiwagang ngiti."Maria," bungad ni Rowena, ang boses nito ay tila may taglay na kilig. "Ang tagal ko nang gusto makausap ka. Napansin ko lang, parang hindi ka masyadong nakakausap ni Roland nitong mga nakaraang araw?"Nagulat si Maria. Hindi niya akalain na si Rowena pa ang unang magbabanggit tungkol kay Roland. May kung anong kaba ang gumapang sa kanyang dibdib, pero pinilit niyang maging kalmado."Oo, napansin ko rin yun," tugon ni Maria, iniwasan ang tingin ni Ro
Sa nalaman iyon ni Maria , 'di siya makapaniwala na ipapalit ni Roland ang pag-aaral sa pagtatrabaho sa isang bar ,at 'di niya masisi ito masakit lang sakanya na siya ay nobya bakit 'di siya sinabihan bakit si Rowena lahat ng nangyayari sa buhay dito ay sinasabi sakanya.Kinabukasan, napagdesisyunan ni Maria na puntahan si Roland sa bar kung saan ito nagtatrabaho. Habang papalapit siya sa entrance ng bar, nakaramdam siya ng kakaibang kaba. Hindi niya akalain na makikita niya ang nobyo sa ganitong sitwasyon. Nang makarating siya sa pintuan, saglit siyang tumigil, pinakiramdaman ang paligid. Hindi niya alam kung paano magsisimula.Pumasok siya sa loob, at sa kanyang paglapit sa counter, natanaw niya si Roland—ang kanyang mahal. Ngunit may kakaiba sa kilos nito, tila malayo sa dati niyang kilalang Roland. Nakaupo si Rowena sa dulo ng bar, nakatingin kay Roland habang tila may pinag-uusapan sila. Bahagyang sumikip ang dibdib ni Maria sa nakita. Bakit sila magkasama rito?Nang mapansin siya
Nang makaalis si Maria mula sa bar, hindi niya mapigilan ang patuloy na pag-agos ng kanyang luha. Ramdam niya ang bigat sa kanyang dibdib—isang halo ng pagkabigla, sakit, at pagdududa. Si Roland, ang taong minahal niya nang buo, ang taong kasama niya sa mga plano at pangarap, ay tila unti-unting lumalayo sa kanya. At higit sa lahat, bakit si Rowena ang mas alam ang lahat ng nangyayari sa buhay ni Roland? Bakit hindi siya, na siyang nobya?Pilit niyang inuunawa ang sitwasyon habang naglalakad pauwi. Hindi niya maiwasang muling balikan ang mga sinabi ni Roland kanina."Ayokong mag-alala ka," paulit-ulit niyang naririnig sa kanyang isip."Hindi ko alam kung paano sasabihin ito sa'yo..."Sa bawat salita ng paliwanag ni Roland, ramdam niya ang paglayo nito sa kanya. Ngunit sa kabila ng lahat ng iyon, ang mas masakit ay ang katotohanang si Rowena ang naging takbuhan ng nobyo, hindi siya. At mas lalong hindi niya matanggap na tila si Rowena ang mas pinagkakatiwalaan ni Roland.Pagdating sa k
Kinagabihan, muling sinubukan ni Maria na tawagan si Roland. Sa unang ilang ring, hindi sumagot ang nobyo, ngunit sa pang-apat na pagkakataon, narinig niya ang pamilyar na boses sa kabilang linya."Maria?" sabi ni Roland, tila naguguluhan kung bakit siya tumatawag."Roland," sagot ni Maria, pilit na pinapanatili ang kanyang boses na kalmado. "Pwede ba tayong mag-usap? Gusto kong malaman kung ano ba talaga ang nangyayari sa'yo."Tahimik si Roland sa kabilang linya. Ilang segundo rin ang lumipas bago ito sumagot. "Maria, pasensya na kung hindi ako nagparamdam. Maraming nangyayari, at... hindi ko alam kung paano ko ipapaliwanag sa'yo.""Nagtatrabaho ka sa bar," sabi ni Maria, diretso ang tono. "Bakit hindi mo sinabi sa akin? Ako ba ang huling taong dapat makaalam ng mga bagay na nangyayari sa buhay mo?"Muling bumuntong-hininga si Roland. "Ayokong mag-alala ka, Maria. Alam kong marami kang iniisip, kaya hindi ko gustong idagdag pa ang mga problema ko.""Pero hindi mo ba naiintindihan?" s
Sa gabing iyon, isang malamlam na buwan ang nagliliwanag sa kalangitan, tila saksi sa paglalim ng damdamin ni Maria. Hindi niya napigilang mapangiti habang iniisip si Roland, ang taong minahal niya ng buong puso. Matapos ang isang hindi pagkakaintindihan na muntik nang sumira sa kanilang relasyon, napanatag na siya. Nagkausap sila nang masinsinan, at muling napanumbalik ang tiwala at pagmamahalan."Roland, salamat sa pag-unawa. Mahal na mahal kita," bulong ni Maria sa telepono habang nakahiga sa kama."Mahal din kita, Maria. Wala nang kailangan ipaliwanag pa. Ang mahalaga, magkasama tayo," sagot ni Roland, ngunit sa kanyang tinig ay may bahid ng alinlangan, na tila may bagay siyang pilit na itinatago.Pagkatapos ng tawag, si Maria ay nakatulog nang mahimbing, masaya at panatag ang damdamin. Ngunit sa kabilang banda, ang mundo ni Rowena ay nagsisimula nang mabuo sa poot at inggit. Kinabukasan, humingi ng paumanhin si Maria kay Rowena para sa naging di pagkakaunawaan nila."Rowena, sorr
Pagkalipas ng ilang buwan, unti-unting nahulog si Roland sa patibong ng bisyo. Ang dating mahinahon at mabait na binata ay tila nagbago dahil sa sunud-sunod na pagsubok sa kanyang buhay. Isang gabi, matapos mapanood ang balita ng pagbagsak ng kanilang negosyo, sinubukan ni Roland ang pagsusugal—isang desisyong hindi niya akalaing magdadala sa kanya sa mas malalim na pagkakasala.Sa unang pagkakataon, pinalad si Roland. Nanalo siya ng malaki, isang tagumpay na sa tingin niya'y kakayanin niyang ulitin. Tuwang-tuwa siya sa pagkakataong iyon at kaagad niyang tinawagan si Rowena upang ibalita ang kanyang swerte."Rowena, nanalo ako! Hindi ko alam kung paano nangyari, pero nanalo ako!" sigaw ni Roland habang humahagikgik sa telepono, ang kanyang boses puno ng saya."Talaga? Congratulations, Roland!" tugon ni Rowena, halata ang excitement sa kanyang tinig. "We should celebrate! Saan mo gusto pumunta? I'll go anywhere with you."Hindi nagdalawang-isip si Roland. Agad siyang nagplano ng isang