Ang gabi ay tahimik na bumalot sa buong mansyon ng Custodio. Ilang oras na ang nakalipas mula nang muntikan na magtagpo ang mga labi nina Maria at Kean sa kusina. Ngayon, si Maria ay nagmamadali pumanhik pabalik sa kanyang kwarto, habang ramdam na ramdam niya ang lakas ng tibok ng kanyang puso. Hindi maikakaila, tila may malalim na koneksyon sa tuwing magkalapit sila ni Kean. Para bang may magneto na kumakapit sa kanila, hinahaplos ang bawat hibla ng kanilang damdamin.“Ano ba ito?” bulong ni Maria sa sarili, pilit niyang kinakalma ang sariling damdamin. Pakiramdam niya ay nag-iinit ang kanyang buong katawan sa tuwing nasa paligid si Kean, lalo na kapag nararamdaman niya ang malalim nitong titig.Sa bawat hakbang patungo sa kanyang kwarto, tila binabalikan niya ang mga nangyari—ang biglaang pagkatagpo nila sa kusina, ang tawanan, ang pakiramdam na walang ibang tao kundi sila. Ngunit higit sa lahat, ang mga titig na iyon, ang muntikang halikan nagbibigay ng excitement ngunit hindi alam
Si Maria ay nasa kwarto, nagbibihis ng damit para sa araw na iyon, nang bigla niyang maramdaman ang matalim na sakit sa kanyang tiyan. Tumigil siya sa kanyang ginagawa, napahawak sa kanyang tiyan habang unti-unting lumalalim ang kirot."Ahh…" mahina niyang sambit, ngunit sa loob-loob niya, alam niyang ito na ang araw ng kanyang panganganak.Lumabas siya ng kwarto, pawis na pawis at nanginginig, habang naghahanap ng makakatulong. Agad siyang napansin ni Manang na naghahanda ng tanghalian sa kusina."Maria! Ano’ng nangyayari? Bakit ka namumutla?" nag-aalalang tanong ni Manang, agad na tumakbo patungo kay Maria."Manang... ang sakit... mukhang manganganak na ako…" halos pabulong pero puno ng kaba ang sagot ni Maria habang nakahawak sa kanyang tiyan, nararamdaman ang sunod-sunod na contractions.Napatingin si Manang sa paligid at mabilis na tumakbo upang tawagin ang iba pang mga kasambahay. "Diyos ko! Kean! Kailangan natin siyang dalhin sa ospital!" sigaw ni Manang, habang isa-isa nang na
Sa gitna ng kalaliman ng gabi, ang ospital ay tila naglalaban ng katahimikan at pagkabahala. Si Maria, halos walang lakas na nararamdaman, nakahiga sa delivery bed, humihingal at pinipilit na bumangon sa kabila ng matinding sakit. Naroon sa tabi niya si Kean, mahigpit na hawak ang kamay ni Maria, puno ng kaba ngunit pilit na nagpapakatatag para sa kanila. Si Donya Loida, ang lola ni Kean, ay hindi mapakali at palakad-lakad malapit sa kanila. Hawak niya ang rosaryo, taimtim na nagdadasal."Kean..." mahinang bulong ni Maria habang pilit na nilalabanan ang sakit ng kanyang katawan. Pawis na pawis siya, at kitang-kita ang hirap sa kanyang mga mata. "Hindi ko na kaya...""Maria, andito lang ako. Kaya mo ‘yan, Maria. Malapit na, konting tiis na lang," sabi ni Kean, kahit ramdam niya rin ang takot sa puso. Nakikita niya ang hirap ni Maria, at napakabigat para sa kanya na hindi ito matulungan sa mga oras na ito.Si Donya Loida, sa kabila ng kanyang pagiging matatag, ay di mapigil ang pag-alal
Pagkalipas ng limang araw mula nang isinilang si Harry, dumating na ang araw ng paglabas ni Maria sa ospital. Hindi maikakaila ang saya at kasabikan na makauwi sa wakas, ngunit sa kabila nito, dama pa rin ni Maria ang bigat ng kanyang operasyon. Bagaman mahina pa siya, hindi siya makapaniwala sa bagong buhay na dumating sa kanilang pamilya.“Kean, kaya ko na naman,” mahina ngunit determinadong sabi ni Maria nang inalalayan siya ni Kean pababa ng hagdan ng ospital. Hawak-hawak nito ang kanyang braso, at kitang-kita sa mukha ni Kean ang pagkaalalang baka mabigatan ito.“Hindi, Maria. Hindi ko hahayaang magpaka-martir ka. Nasa recovery ka pa,” tugon ni Kean, malumanay ngunit may halong pagiging protektibo. Hindi niya mapigilan ang sariling alalayan si Maria sa bawat hakbang. Ayaw niyang may mangyari sa kanya, lalo na sa dami ng pinagdaanan nila nitong mga araw na nagdaan.Napangiti si Maria. Hindi niya inasahan ang ganitong uri ng pagkalinga mula kay Kean. Sa kanilang unang mga taon, til
Si Maria Lagdameo ay isang tahimik at simpleng dalaga, lumaki sa pangangalaga ng mga madre sa isang ampunan sa Cebu. Natagpuan siya sa isang basket sa labas ng simbahan noong siya’y sanggol pa lamang, walang kasama at walang anumang pagkakakilanlan. Si Sister Teresa, ang madre na kumupkop sa kanya, ang naging ina at gabay niya sa buhay. Pinalaki siya ng mga madre na may malasakit at pagmamahal, at bagaman wala siyang kaalaman tungkol sa kanyang tunay na mga magulang, hindi kailanman naramdaman ni Maria na kulang siya sa pamilya.Nang siya’y labindalawang taong gulang, isang malaking pagbabago ang dumating sa kanyang buhay. Kinailangang lumipat sila ni Sister Teresa sa Maynila dahil sa mas magandang oportunidad sa edukasyon ni Maria. Doon siya nakapag-aral sa isang prestihiyosong paaralan, kung saan nagsimula ang lahat.Sa unang araw niya sa sekondarya, halos hindi alam ni Maria kung saan siya magsisimula. Bagong mukha, bagong lugar—ang tanging kilala lang niya ay si Sister Teresa. Hab
Isang gabi, matapos ang isang group study session sa bahay ni Maria, nagpaiwan si Rowena para tumulong mag-ayos ng mga gamit."Salamat, Rowena," sabi ni Maria habang pinupunasan ang mesa. "Hindi ko alam kung paano ko magagawa ang lahat ng ito nang mag-isa.""Walang anuman, Maria," sagot ni Rowena habang inaayos ang mga libro. "Alam mo namang lagi akong nandito para sa'yo."Napansin ni Maria ang mga mata ni Rowena na tila may nais ipahiwatig, ngunit hindi niya alam kung ano iyon. Sinubukan niyang maging kaswal at itanong ang isang bagay na matagal nang bumabagabag sa kanya."Rowena, may tanong ako. Napansin ko lang kasi... parang lately, masyado kayong madalas magkasama ni Roland. Alam mo naman, nobyo ko siya, pero parang kayo na ang laging magkasama."Nagulat si Rowena sa sinabi ni Maria, ngunit mabilis siyang bumalik sa kanyang dating ekspresyon. "Talaga? Hindi ko napansin. Siguro nagkakataon lang."Napangiti si Maria, ngunit sa kalooban niya, alam niyang hindi lang basta "nagkakatao
Parang tumigil ang mundo ni Roland sa narinig. Hindi siya agad nakapagsalita, tila pinoproseso pa ang bigat ng pag-amin ni Rowena."Rowena... ano ‘to? Hindi ko ito inaasahan," sabi ni Roland, nag-aalinlangan.Tumingin si Rowena diretso sa mga mata ni Roland, pilit na hindi magpapakita ng kahinaan. "Oo, alam ko. Alam kong hindi mo ito inasahan. Pero totoo ito, Roland. Mahal kita. At hindi na ako makakapagpanggap na wala akong nararamdaman. Alam kong masakit para kay Maria, pero kailangan kong ipaglaban ang nararamdaman ko."Umiling si Roland, tila hindi makapaniwala sa naririnig. "Rowena, kaibigan kita. Alam mong mahal ko si Maria. Paano mo nagawa ito?""Roland, hindi mo ba ako nakikita?" tanong ni Rowena, ngayon ay may halong poot ang kanyang tono. "Hindi mo ba nararamdaman na palagi akong nandito para sa’yo? Lahat ng ginagawa ko, lahat ng pagpapakita ko ng concern-, lahat ng pagsuporta ko—para sa'yo ‘yon, Roland. Hindi ba sapat na makita mo na mahal kita?"Nagpatuloy si Roland na umi
Sa kabila ng malinaw na sagot ni Roland, hindi pa rin nawawalan ng pag-asa si Rowena. Patuloy siyang nagpapakita ng "lambing," sinusubukang makahanap ng puwang sa pagitan ng relasyon nina Roland at Maria. Alam niyang hindi tama ang kanyang ginagawa, ngunit ang puso niya'y bulag na sa tama at mali.Isang hapon, nagkayayaan ang tatlo—si Maria, Rowena, at Roland—na magpunta sa isang coffee shop matapos ang klase. Habang nag-uusap ang tatlo, napansin ni Rowena na naka-focus si Roland kay Maria, at habang nagtatawanan ang dalawa, hindi maiwasang sumingit ang selos sa kanyang puso."Ang sweet n'yo naman," bati ni Rowena, na may halong lungkot sa kanyang boses na pilit niyang tinatago sa ngiti."Talaga?" tanong ni Maria, ngumiti at tumingin kay Roland. "Mahal ko talaga 'tong si Roland, eh. Sobrang bait at maalaga."Napansin ni Roland ang kakaibang tono sa boses ni Rowena, pero nagpatuloy lang ito sa pakikipag-usap kay Maria. Hindi nito binigyang pansin ang mga subtle- na pagkilos ni Rowena,