Prologo
"MASAYA ako dahil maayos na ang iyong lagay ngayon, Victoria."
Nginitian ko si Keira bago ihiga sa kuna ang aking unica hija katabi ang anak niyang lalaki. Tatlong buwan na ang nakalipas nang ako'y magising sa pagka-coma. Maayos na ang lahat. Wala ng nagbabanta sa buhay ko dahil matagal nang pumanaw si Mira. Nitong mga nakaraang buwan, sa San Pablo ako nagpagaling at nakabalik na ako kahapon dito sa Palacio ng Malacañang. Tahimik na ang buhay namin. Walang gulo sa ngayon at nasisiguro kong hindi na ako malalayo sa pamilya ko. Umupo ako sa tabi ni Keira. "Buti't ika'y nakapunta rito, Keira. Ang sabi kasi ng iyong sekretarya ay may mahalaga ka raw na pupunta ngayon kaya baka hindi ka makapunta rito."
"Siyempre malakas ka sa akin kaya mas pipiliin kong puntahan ka kaysa sa seminar na 'yon. May importante ka raw na sasabihin sa akin. What is it?"
Hinubad ko ang suot kong kuwintas at binigay ko kay Keira. Pagtataka ang gumuhit sa mukha niya. "Nais kong itabi na ang aking kuwintas. Ilagay sa iisang lugar na tiyak na maayos ang lagay nito."
"Bakit? Hindi ka ba nangangamba na baka makabalik ka sa pinaggalingan mong panahon?"
Umiling ako. Kahit kailan ay hindi na ako makakabalik pa sa panahon kung saan ako lumaki at nagkaisip. May isa tao mang nalulungkot ngayon dahil sa pagkawala ko roon, natitiyak kong naiintindihan niya kung bakit ako narito. "Alam kong hindi na ako makakabalik pa roon. Habang-buhay na akong nasa tabi ng pamilya ko." Sandali kong tiningnan ang aking unica hija.
"Are you sure in your decision?"
"Oo. Maayos na ang buhay natin, Keira. Kasama mo na ang lalaking mahal mo, ganoon din ako. Pareho na rin tayong masaya. Hindi na tayo malalayo pa sa kanila. Hindi rin hahayaan ni Glenda na mangyari iyon. Pareho nating hindi na magagamit pang muli ang ating mga kuwintas, ganoon din ang kay Celestine. Pawang mga sira na."
Binigay sa akin ni Keira ang kuwintas ko. "Pero ang sa iyo ay hindi."
Pinagmasdan ko ang pendant ng kuwintas ko. "Hindi na para sa akin ang kuwintas na ito." Iyon ang nararamdaman ko. Simula nang bumalik ako rito, alam kong hindi na ako ang nagmamay-ari ng kuwintas na ito. Umangat ang tingin ko. "Napag-usapan namin ni Alejandro na gawing isang family museum ang ancestral house sa San Pablo. Kasama ang kuwintas na ito sa mga idi-display roon. Binigay sa akin ni Tita Lannie ang kuwintas ni Celestine. Nais niyang isama iyon doon. Sa tingin ko'y may kutob siya na may alam ako sa kung anong misteryo ang kuwintas ni Celestine at sigurado raw siyang iingatan ko iyon." Umayos ako ng upo at inabot ko ang kamay ni Keira. "Kaya kita pinapunta rito, gusto kong manghingi ng tulong sa iyo tungkol sa plano naming family museum. Marami kang alam sa mga ganitong bagay at mas palagay ang loob ko kung ikaw ang kasama ko sa pag-aasikaso nito. Pareho nating alam kung ano ang kwentong mayroon sa Pamilya Saenz."
Hindi ko alam kung anong tumatakbo sa isipan niya. Mayamaya'y tinapik niya ang aking kamay. Tila may bumabagabag sa kaniyang isipan. Pagkaraan ay huminga siya ng malalim.
"Matutulungan mo ba-" Naputol ang sasabihin ko nang hinubad ni Keira ang suot niyang kuwintas at binigay niya ito sa akin. "Keira..."
"Sa tingin ko oras na para magpahinga na rin ang kuwintas ko." Matipid siyang ngumiti sa akin. "Kasama ko na si Gabriel at tiyak na hindi niya kami iiwanan. Time na rin siguro na magsama-sama na ang tatlong kuwintas, 'di ba?"
Napangiti ako sabay tango. "Masaya na tayo at siguro'y sa langit ay masaya na rin si Celestine dahil kasama na niya ang binatang iniibig niya."
"Tama ka. Lahat tayo ay masaya na." Napatingin si Keira sa dalawang sanggol na mahimbing na natutulog. "We're okay now and everything is fine. Tanging si Tita Glenda na lang ang nakakaalam sa susunod na mangyayari."
Capitulo UnoSABI NILA,maswerte ka raw na pinanganak ka sa mundong ito dahil makikita mo ang kangandahan nito. Para naman sa akin,hindi naman lahat ay maswerte. Hindi naman lahat ng tao ay pinanganak na may gintong kutsara. May mga malas lang katulad ko. Kung sila, nakikita nila ang kagandahan ng buhay, p’wes hindi sa akin. Hindi lahat ay may mapagmahal na magulang dahil may mga tulad ko na pagkapanganak pa lang ay iniwan na sa tapat ng isang ampunan o simbahan.Ang worst is iwanan sa tabi ng basurahan.Maswerte raw ang mga batang napunta sa ampunan dahil may mga mag-aarugasa kanila at hindi ito napunta sa mga masasamang tao. P’wes hindi lahat ng ampunan ay may mabuting tagapag-alaga. Nagkataon siguro na napunta ako sa ampunan na may mapanakit na tagapangalaga kaya mas pinili kong umalis na lang doon sa edad na disisais at tustusan ko na lang ang sarili ko habang nag
Capitulo Dos“NASAloob na ako ng bahay, Tony.” Dahan-dahan kong sinara ang pintuan sa backdoor ng bahay. Isang ancestral house ang nanakawan namin ngayong gabi. Walang tao rito ngayon according kay Tony. Inilawan ko paligid ko gamit ang flashlight ng made in China kong cellphone na anytime nasa-shutdown. Kasalanan ni Tony kung bakit nagloloko ito. Naglalaro kasi siya ng Mobile Legends sa cellphonekotapos bigla niya itong nabagsaksa sobrang inis dahil natalo siya. Alam na nga’ng pipitsugi ang cellphone, hindi pa iningatan ng mabuti. Kainis lang!Nilibot ko ang paningin ko. In fairness, kahit luma na ang bahay mukha pa ring bago. Umakyat ako para makapunta na ako sa sala. May nakita akong tatlong glass box sa gitna ng sala. Bawat glass box may laman na isang kuwintas.“Tony, may mga antique na necklace dito. Hindi ba natin
Capitulo Tres TUMAKBO ako pabalik sa kuwarto at tiningnan sa salamin kung suot ko pa iyon. Wala na! “Nalagot na.” Hinarap ko siya. “May nakita ka bang kuwintas na suot ko kanina?” Kaagad siyang umiling. “Lagot na.” Tiningnan ko kaagad ang sahig. Baka nahulog sa sahig ang necklace. Wala. “Lagot na talaga.” “Ano ba—" “Kuya! Huwag mong akong ipakulong!” “Ano?” “Nawala ko ang necklace. H-Hindi ko sinasadya. Ang ganda kasi ng kuwintas na nakita ko d’yan.” Tinuro ko ang vanity mirror table. “Kaya sinuot ko. Hindi ko alam na mawawala ko siya.” “Kuwintas?” Nagmadali siyang pumunta sa vanity mirror at may kinuha sa drawer. Nanlaki ang mata ko nang makita ko ang isang jewelry box. Bumalik kaagad siya sa harapan ko. May halong galit na ang mukha niya. “W-Wala kaninang jewelry box doon ah. Paanong nagka—" “May kinuha kang kuwintas dito?” “Wala.” Marahas niyang hinablot ang braso ko. “Magsabi ka ng totoo!” “Wala talaga. Wala rin ‘yan doon kanina kaya wala akong kinuha d’yan. Nakita ko la
Capitulo CuatroILANG beses na akong pabalik-balik ng lakad dito sa aking silid. Masyadong inookopahan ng binibini sa kabilang kuwarto ang aking isipan. Ako’y nagdadalawang isip kung tama bang dumito muna ito o hindi. Lalo na’t hindi ko naman ito kilala. Mamaya’y may gawing masama sa akin ang binibini. Baka rin ay hindi naman talaga ito galing sa hinaharap.Ngunit nagawa niyang patunayan na galing siya sa hinaharap sa pamamagitan ng makabagong teknolohiyang mayroon siya.“Oo, tama nga naman. Galing siya sa hinaharap.” Mainam talaga na maniwala ako sa sinasabi ng binibini. Ngunit paanong nakarating ito rito? Huminga ako ng malalim. Isang katanungan na mahirap sagutin.Bumalik na naman sa aking isipan ang pagpayag kong tumira rito ang binibining hindi ko man lang natanong kung anong pangalan. Hindi mainam na rito muna siya mamalagi lalo na’t isa siyang dalaga at ako
Capitulo Cinco “HADto take the time to cut 'em off, I need help. I know how to make the girls go crazy…” Hindi ko maintindihan kung anong inaawit ng binibining ito. Tila ba’y tuwang-tuwa siya sa kanyang inaawit habang nagwawalis. Mayamaya’y huminto si Seraphim sa pagwawalis at sumayaw ng pagkagaslaw. Ano bang mayroon sa hinaharap kaya ganito kumilos ang binibining ito? “When you treat her like-”Huminto si Seraphim sa pagkanta at pagsayaw nang napatingin siya sa gaw iko. “Oy, Manuel! Good morning-este magandang umaga sa iyo! Kanina ka pa ba d’yan?” Matamnam ko lamang siyang tinitigan at hindi sinagot ang kaniyang katanungan. Napapaisip talaga ako kung bakit ko ba hinayaang dumito ang binibining ito kahit pa alam kong sasakit lamang ang
Capitulo Sais SABAY kaming lumingon ni Tandang Manuel sa taong tumawag sa kaniya. Isang napakagandang babae ang nakita ko. Bigla tuloy nahiya ang beauty ko sa kagandahan nito. "Señorita Anastasia Realonzo?" Sumunod ako kay Manuel nang lapitan niya ang babaeng nagngangalang Anastasia. Nagtago ako sa likuran niya dahil nahihiya akong harapin ang babae. “Ikaw nga, señorita Realonzo. Magandang umaga, señorita Realonzo!” Marahang yumuko si señorita Realonzo. "Magandang umaga rin sa iyo, señor Saenz! Mabuti't ika'y aking naabutan." "Bakit ka nagawi rito, señorita Realonzo?" "Nais ko sanang pag-usapan natin ang tungkol sa lupain ni Tiya Lucita. Alam naman nating dalawa na hindi-" "Achoo! Gosh! Nasinghot ko yata ang maliit na feather ng ibon." Napakamot ako sa ilong ko at muli akong bumahing. “Excuse me.” "Hindi ko alam na may bisita ka pala, señor. Paumanhin dahil ako ay nakaabala sa inyo.” Matipid itong ngumiti sa akin. “Ako'y aalis na." "Huwag! Pag-usapan na natin ang tungkol d'yan.
Capitulo SietePANAY ang lingon ko kay Manuel sa malayuan habang siya naman ay busy sa pakikipag-usap sa mga tauhan niya. Mukhang may munting meeting sila sa gitna ng taniman. "Hindi ba nila naisip na pwede naman sa patag na lugar sila mag-meeting? Bakit sa gitna pa ng taniman na anytime baka may mambulabog na daga sa meeting nila? At saka, ang init kaya. Hindi ba sila naiinitan?" Naglakad-lakad ako habang sila ay abala pa rin sa pinag-uusapan nila. Nag-squat ako para magtanggal ng mga damong ligaw sa paanan ko.Bakit kaya naligaw ng tubo ang mga damong ligaw? Saan kaya sila dapat tutubo?Nakakatuwa naman magtanggal ng damong ligaw. Nakakatanggal ng stress ko kay Tandang Manuel na ninuno ng mga masusungit na tao sa mundo. "He-he, ninuno ng mga masusungit. Bagay sa kanya ah."Nagpatuloy lang ako sa pagbubunot ng mga damong ligaw. Tumayo ako at kinuha ko ang kalaykay malapit sa akin. Pagdidiskitahan ko na talaga ang mga pobreng damong ligaw. At least natulungan ko ang magsasaka ni Manue
Capitulo Ocho NAKAUPO lang ako rito sa sala habang hinihintay kong lumabas si Manuel. Hindi ko kasi siya na-inform na wala akong masusuot na damit para sa party ng friend niya. Sinuot ko na lang ang tingin ko pinakaangkop na suotin para sa isang party. Okay naman ang buhok ko. Pang-Ariana Grande hairstyle na ginawa ko. Ribbon ang pinang-ipit ko sa buhok ko. Bongga! Parang bumalik ako sa teenager days ko dahil sa ribbon sa buhok ko. Napatingin ako sa suot kong damit. Maganda naman ang damit at sa tingin ko damit rin ito ng ate ni Manuel. Infairness magkasingkatawan kaming dalawa. "Bakit hindi ka pa nakagayak?" Umangat ako ng tingin. "Wow! Ang gwapo mo naman!" Bumagay kay Manuel ang suot niyang white long sleeves polo, nakaibabaw rito ang black vest, at black slacks. P-in-artner niya sa black shoes ang damit niya. Para siyang si Crisostomo Ibarra ng Noli Me Tangere. Lumapit siya sa akin habang inaayos niya ang sleeves ng polo niya. "Talaga?" "Oo. Pwede ka na ihanay sa mga oppa ng Ko
Capitulo Veinte-Tres"SERAPHIM?"Tulala lang ako sa kawalan. Hindi ako nagsasalita kahit pa ilang beses na akong niyugyog ni Manuel."Seraphim, anong nangyayari sa iyo?" bakas sa boses ni Manuel ang labis na pag-aalala.Dahan-dahan kong hinawakan ang labi ko at nilingon ko siya. Hinayaan kong nakawin ng lalaking ito ang first kiss ko! Tumili ako. Kaagad na tinakpan ni Manuel ang bibig ko na naging dahilan kung bakit nawalan ako ng balance kaya pareho kaming natumba. Naitungkod niya ang kanyang braso kaya hindi siya nasubsob sa akin. Pero hindi nakatulong iyon dahil ang lapit pa rin ng mukha niya sa akin. Hindi ko tuloy napigilan ang sarili kong titigan ang mukha niya. Bakit ba kasi ang gwapo ng lalaking ito?Iba’t ibang emosyon ang nakikita kong dumadaan sa mga mata ni Manuel. Nahihirapan akong alamin kung ano bang nasa isipan niya ngayon. "Binibini, ako'y humihingi ng paumanhin sa aking ginawa at gagawin." Sa ikalawang pagkakataon, muli niya akong hinalikan sa labi. Heto naman ako, h
Capitulo Veinte-DosNAKATUON ang atensyon ko sa San Pablo lake habang si Manuel ay abala sa pagbabasa ng libro. Nakaupo kaming dalawa sa inilatag ni Manuel na kumot. Wala akong naririnig na ingay bukod sa nature sounds at talaga namang nakakakalma ng isipan. Hindi ko inaakala na may mas tatahimik pa bukod sa Saenz Mansion. Kaninang umaga ay niyaya ako ni Manuel na pumunta rito para raw makita ko ang ibang part ng San Pablo at makapasyal na rin. Sobrang saya ko dahil sa wakas naigala na rin ako ng matandang ito. Fifteen minutes away sa Hacienda Saenz ang San Pablo lake. Nilakad lang naming dalawa ang pagpunta rito. Huminga ako ng malalim bago umayos ng upo. "Alam mo? Dito lang ako muling nakaranas ng peace of mind."“Pis op maynd?”“Peace of mind ay napayapa ang isipan ng isang tao. Isa iyon sa mga magagandang bagay na gustong-gusto maranasan ng isang tao.”Marahang tumango si Manuel. "Bakit mo naman nasabi na rito ka lang nakaranas ng sinasabi mong pis op maynd? Hindi ka ba nakaranas
Capitulo Veinte-UnoNAKATUON ang atensyon ko kay Seraphim na abalang kumakain ng bibingka na binili ko kanina sa pamilihan. Mukhang nagustuhan niya ang pagkain dahil tila ba’y may sarili na siyang mundo ngayon.“Da best itong bibingkang binili mo, Manuel. Ang sarap!” Sumubo ulit si Seraphim. Hindi ko napigilan ang aking sarili na sumalumbaba dahil labis akong natutuwa sa aking nakikita. “Malasang-malasa at halatang hindi tinipid sa rekados. Worth it ang pagbili mo. Hindi tulad kay Aling Lumeng. Nakow! Tinipid na nga ang sangkap, ang liit pa ng bawat hiwang binebenta. Itong ganito kalaking bibingka.” Tinuro niya ang isang subong hiwa ng bibingka. “Sampung piso na ito sa kanya. Partida, ang tabang pa. Ang mahal ng benta pero hindi naman masarap.” Lumingon siya sa akin at nawala ang ngiti sa mga labi. “Alam mo bang tinataboy mo ang biyaya ni Lord dahil sa pagsalumbaba mo. Umayos ka nga ng upo.”Kaagad kong sinunod ang utos ni Seraphim. Kahit papaano ay naiintindihan ko na ang ibang salit
Capitulo VeinteINAMOY ko ang bungkos ng bulaklak na hawak-hawak ko. Napag-isipan ko na pumitas ng mga bulaklak para ilagay sa flower vase na nasa opisina ni Manuel. Para sa akin makakatulong sa kanya na may fresh flowers sa office niya para hindi siya masyadong ma-stress sa trabaho. Sinabihan naman ako ni Manuel na pwede akong pumitas ng bulaklak sa garden ng ate niya kaya hindi ako nag-alinlangang pumitas doon.Gumuhit ang ngiti sa aking labi nang makita ko si Manuel na lumabas sa opisina niya. Pero kaagad ding nabura iyon nang lumabas din si señorita Realonzo. Masaya silang nag-uusap at ang sweet nilang tingnan. Humigpit ang pagkakahawak ko sa bungkos ng bulaklak na dahilan kung bakit may mga talulot na nahulog sa sahig. Hindi ko maipaliwanag ang aking nararamdaman ngayon. Hindi ako natutuwang magkasama silang dalawa ngayon.Kaagad akong tumalikod sa kanila. Mamaya na lang siguro ako pupunta sa opisina ni Manuel kapag alam kong hindi ko sila makikita."Señorita Santiago!"Mariin ak
Capitulo Diecinueve NAHINTO ako sa pagpupunas ng coffee table nang makita ko si Manuel na nagmamadaling bumaba ng hagadan. Ako naman dahil dakilang chikadora, sumunod ako sa kanya. Bigla pa namang sumulpot na parang nakakita ng multo. Dumeretso si Manuel sa kusina. Parang may hinahanap siya. Mayamaya ay niya ang pitsel na naglalaman ng tubig at nagsalin sa baso para uminom. Sunod-sunod ang pag-inom niya ng tubig. Lumapit ako sa kanya. "Ayos ka lang ba?" Hindi ko napigilan ang sarili ko na magtanong sa kanya. Mukha kasing hindi siya okay. Lumingon si Manuel sa akin at walang sabi-sabing niyakap niya ako ng mahigpit na parang mawawala ako sa mundo. Heto na naman ulit ang eratikong pagtibok ng puso ko na palagi kong nararamdaman sa tuwing kasama ko siya. Marahan kong tinapik ang likod niya. Binalewala ko ang pagtambol ng puso ko dahil mukhang kailangan ni Manuel ngayon ng comfort mula sa akin. "Nakatulog ka ba tapos ang pangit ng panaginip mo?" Hindi niya sinagot ang tanong ko. Nagpa
Capitulo Dieciocho “MANUEL, mi hijo! Anong ginagawa mo riyan? Tulungan mo ako rito dahil natitiyak kong paparating na ang iyong mga kapatid galing sa Maynila.” Huminto ako sa pagbabasa at nagmadali akong pumunta sa kusina. Abala si Mama sa pagluluto ng mga paboritong putahe nina Kuya Matias at Ate Victoria. Gusto kasi ni Mama na ito ang magluto dahil sabik na raw ang aking mga kapatid sa luto nito. “Ano pong maitutulong ko?” “Ayusin mo na ang mesa sa komedor. Lagyan mo na ng mga pinggan, baso, at kubyertos upang maayos na ang lahat.” Kaagad kong sinunod ang utos ni Mama dahil maski ako ay sabik na ring makita ang aking mga nakakatandang kapatid. Matagal na rin ang huling pagkikita namin. Pinili kong ilagay sa mesa ang mga mamahaling kubyertos, pinggan, at baso na kalimitang ginagamit sa tuwing may mahalagang bisitang dumarating sa amin. Iyon kasi ang nais ipagamit ni Mama kapag uuwi ang aking mga kapatid galing Maynila o sa ibang bansa. Lumabas ng kusina si Mama. “Victoriano, nasa
Capitulo DiecisieteHUMINTO ako sa pagbuburda dahil dama kong nakatingin sa akin ngayon si Manuel. Umangat ako ng tingin para masiguro kong tama ang aking hinala. Nahuli kong nakatitig nga si Manuel sa akin pero kaagad niyang binaling ang tingin sa diyaryong hawak. Hindi ko alam kung bakit niya ako tinititigan na para namang may ginawa akong napakalaking kasalanan sa mundo.Wala ba itong trabaho ngayon kaya rito tumatambay ang lalaking ito?Binalik ko ang aking atensyon sa binuburda ko. Muli ko na namang naramdaman ang titig niya kaya kaagad akong tumingin sa kanya. Katulad ng ginawa ni Manuel kanina ay binaling niya ang tingin sa diyaryo. Huminga ako ng malalim. "May problema ba tayo, Manuel?""Wala naman. Ano naman ang magiging problema nating dalawa?" Nasa diyaryo pa rin ang tingin ni Manuel. Naisip ko lang. Naiintindihan pa ba niya ang binabasa niya?"Ewan ko. Napansin kong kanina mo pa ako tinititigan." Nagpatuloy na ako sa ginagawa ko. "Hindi ko alam kung bakit panay ang tingin
Capitulo 16NAG-INAT ako ng katawan bago lumabas ng kwarto ko. Medyo tinanghali ako ng gising dahil alas dose na rin kaming nakauwi ni Manuel galing sa Manila. Hindi na nga kami nakapaghapunan dahil pareho kaming pagod. Hindi ko nga lang alam kung anong oras nakatulog si Manuel dahil bago ako pumasok ng kwarto ay abala pa siya sa pag-aayos ng mga pinamili niya. Baka nga tulog pa ‘yon ngayon.Dumeretso ako sa kusina para magluto ng almusal or brunch namin ni Manuel. Ipinusod ko ang aking buhok para naman hindi tumabing sa mukha ko habang nagluluto. Kumunot ang noo ko dahil sa nakita ko. Nagtataka ako kung bakit bukas ang backdoor sa kusina. Kumabog ang dibdib ko. Baka pinasukan na kami ng magnanakaw at hindi namin naramdaman na may ibang tao na pala rito dahil sa sobrang lalim ng tulog.Bumalik ako sa sala. Mukhang wala namang pinakialam doon. Sunod ko namang pinuntahan ang library at opisina ni Manuel. Wala ring bakas na pinasukan ito ng magnanakaw. Ang huli kong pinuntahan ay ang kwa
Capitulo Quince“AALIS na talaga tayo?”“Oo dahil marami pa akong trabahong naiwan sa hacienda. May inasikaso lamang ako sa ibang negosyo namin dito kaya tayo pumunta rito.” Isa-isa kong sinuri kung dala-dala ba namin ang mga gamit namin pati na rin ang ilang damit na binili ko para kay Seraphim. Hindi naman sa lahat ng oras ay gamitin niya ang kasuotan ni Ate Victoria. Hindi ko pa nasasabi sa kaniya na binilhan ko siya ng damit. Saka na lamang kapag nakauwi na kami. Nasa estasyon kami ng tren papunta sa San Pablo. Hindi ganoon karami ang tao ngayon dahil na rin siguro sa oras ng siesta. Tulog ang karamihan ng tao sa mga oras na ito.“Ganoon?” bakas ang lungkot sa boses ni Seraphim. Marahil ay nabitin ito sa pamamalagi namin dito sa Intramuros. Maski ako ay nabitin din dahil labis akong nasiyahan na maglibot dito na kasama si Seraphim. Ngunit hindi maaaring tumagal kami rito dahil marami pa akong gagawin sa hacienda.“Ayos na ang lahat.” Humarap ako kay Seraphim. Wala sa akin ang aten