Kabanata 5

"Mabuti naman at pumayag ang asawa mo." Komento ni Lola Esme habang tinutulungan niya akong mag-impake ng mga damit na dadalhin ko sa Japan.

"Alam naman po ninyo, Lola. Pagdating sa mga magulang ni Navid, hindi siya makaka-hindi." Sagot ko kay Lola habang naglalagay ng mga sweaters sa aking bagahe.

Panandaliang tumigil si Lola sa kanyang ginagawa at tumingin sa akin. "Ikaw nga ay maging totoo sa akin, Elle. Maayos ba ang trato sa iyo ni Navid?" Seryoso ang boses na tanong ni Lola.

Without stopping what I was doing, ngumiti ako at sinagot si Lola. "Maayos po ang trato sa akin ni Navid, Lola. Hindi nga lang po kagaya ng ibang mga mag-asawa ang pagsasama namin, ngunit ni minsan ay hindi pa po niya ako nasaktan o napagbuhatan ng kamay."

Not unless we're in bed, gusto ko sanang idugtong.

Huminga ng malalim si Lola saka umiling. "Mahal mo talaga ang batang iyon, ano?"

Doon na ako napatigil sa aking ginagawa.

I looked at Lola. I gave her a sincere smile and nodded my head. "He is a good man, Lola. Nakita ko po iyon noon kung paano po niya ako at kayo na rin, tratuhin. It's just that things happened, and those things led us to this situation." Yumuko ako at ang sinsero na ngiti sa aking mga labi ay napalitan ng mapait na ngiti. "Kasalanan ko rin naman po kasi. Lasing po siya, nasa tamang pag-iisip naman ako. Dapat ako 'yung umiwas. Dapat ako 'yung nag pigil. Pero hindi ko nagawa. So here we are, stuck in this loveless marriage. He is stuck with me–sa akin na hindi naman niya mahal."

Mula sa pagkakaupo sa kama ay tumayo si Lola at lumapit sa akin.

Niyakap ako ni Lola at marahan niyang hinaplos ang aking mahabang buhok habang nakabaon ang aking mukha sa kanyang tiyan. "Apo, wala kang kasalanan. Hindi mo kasalanan na nahulog ang loob mo sa kanya. Hindi mo kasalanan na minahal mo siya." Humiwalay sa akin si Lola. Marahan niyang kinulong ang aking mukha gamit ang kanyang mga palad at nginitian ako. "Kahit kailan, hindi naging kasalanan ang magmahal. Aba'y kung tutuusin, napakaswerte nga sa'yo ni Navid. Iyon nga lang ay masyado siyang nabubulagan ng galit kung kaya't hindi niya nakikita ang mga magagandang katangian na taglay mo."

Napangiti ako sa sinabi ni Lola.

She really knows how to make me calm, how to make me feel at ease, and how to make me smile.

Limang-taong gulang lamang ako noong pumanaw ang nanay ko sa sakit na diabetes. Ang tatay ko naman ay iniwan ako at sumama sa ibang babae. Kaya't magmula noon ay si Lola na ang nag-alaga at nagpalaki sa akin. Kung ano ako ngayon ay dahil iyon sa kanya.

Magkokolehiyo na ako noon nang dalhin niya ako sa mansyon ng mga Axton.

Tandang-tanda ko pa kung paano niya pinakiusapan si Mama Amanda at Papa Samuel na patirahin muna ako sa mansyon habang nag-aaral ako ng kolehiyo. At tandang-tanda ko rin kung paano siya umiyak nang pumayag ang mag-asawa sa pakiusap niya. They even offered Lola na sila ang magpapa-aral sa akin nang malaman nila na valedictorian ako noong grumaduate ako ng high school.

Binitiwan na ako ni Lola at bumalik na siya sa pag-aayos ng mga damit sa isa pang bagahe na dadalhin ko.

"O siya, ayoko ng drama. Tapusin na lamang natin 'to para mamaya eh magpapahinga ka na lamang,” saad ni Lola.

Ngumiti na lamang ako bilang tugon saka ipinagpatuloy ang aking ginagawa.

Mabilis kaming natapos ni Lola kaya't nagdesisyon kaming dalawa na magluto para sa hapunan na matagal na naming hindi nagagawa.

Cooking has always been our bonding dahil pareho naming hilig ang pagluluto. Ngunit nang ikasal na kaming dalawa ni Navid ay paminsan-minsan na lamang namin ni Lola iyon na nagagawa.

Inaayos ko na ang lamesa nang marinig ko ang busina ng sasakyan.

Pansamantalang tumigil si Lola sa paghahalo ng niluluto niyang sauce ng escabeche, at nilingon ako. "Mukhang dumating na ang asawa mo. Salubungin mo at papuntahin mo na rito para sabay-sabay na tayong kumain."

Nagdalawang-isip ako. "Ahm, huwag na lang po, La." Tugon ko kay Lola.

Sa loob ng isang taon na pagsasama namin ni Navid ay kabisado ko na kung ano ang mga ayaw niya. At isa na roon ang sinasalubong ko siya sa tuwing uuwi siya.

He doesn't want me to take care of him dahil kaya naman na daw niya.

I don't need someone like you to take care of me. Stay away from me and from my business, that's what he told me.

Tinaasan ako ng kilay ni Lola. "Anong hindi? Gawain mo iyon bilang asawa. Salubungin mo ang asawa mo, kunin mo ang mga gamit niya at ipaghanda mo siya ng kanyang makakain. Iyon dapat ang palagi mong ginagawa." Tuluyan na akong hinarap ni Lola at kinunutan niya ako ng noo. "Huwag mong sabihin sa akin na hindi mo iyon ginagawa sa asawa mo."

"Ahm… ano po kasi--" Ngunit bago ko pa man matapos ang aking sasabihin ay narinig na namin ang pagbukas ng pinto ng bahay, indikasyon na nakapasok na sa bahay si Navid.

Napailing si Lola. "Ikaw na ang tumapos nito. Ako nalang ang sasalubong sa asawa mo,” ani Lola saka ibinigay sa akin ang sandok at lumabas na ng kusina.

Napabuntong-hininga na lamang ako at itinuloy na ang paghahalo sa sauce ng escabeche.

Nasa kalagitnaan na ako ng paglalagay ng escabeche sa lamesa nang pumasok sila Lola at Navid sa kusina.

Napatingin ako sa kanilang dalawa. Hawak ni Lola ang isang braso ni Navid habang masaya silang nag-uusap. Kapwa rin sila nakangiti.

I can't help but stare at Navid. He was looking at Lola with a smile on his lips while listening to Lola's stories attentively.

That smile. That smile was the same smile that he was giving me before–before that night happened and before we got married.

Tumikhim ako upang kunin ang atensyon nilang dalawa. Kaagad naman na bumaling ang atensyon ng dalawa sa akin.

I gave them a smile. "Nakahanda na ang mga pagkain." I looked at Navid na may ngiti pa rin sa aking mga labi. "Kumain na tayo." Pagpapatuloy ko.

At parang bula na naglaho ang ngiti sa mga labi ni Navid nang tumingin siya sa akin. Kahit ang mga mata niya na kanina ay kumikislap habang kausap si Lola ay biglang naging malamig, dahilan upang makaramdam ako ng kirot sa aking puso.

He really hates me, I thought with bitterness.

Tila naramdaman naman ni Lola ang nangyayari sa aming dalawa ni Navid kaya't siya na mismo ang umakay sa aking asawa patungo sa lamesa at pinaupo ito. Siya na rin mismo ang naglagay ng kanin at ulam sa plato ni Navid, at pinuno ng tubig ang baso na nasa gilid ng plato ni Navid.

Marahang tumawa si Navid. "Nay, okay na po. Hindi ko na po 'to mauubos." Reklamo ni Navid.

Noon pa man ay Nanay na ang tawag ni Navid kay Lola.

Mabilis na umiling si Lola. "Ay naku, hindi pwede. Aba, tingnan mo nga iyang katawan mo at namamayat ka na."

Umupo ako sa pangatlong upuan. Sinadya kong iwan ang pangalawang upuan para kay Lola.

Nang tumingin sa akin si Lola ay kumunot ang kanyang noo.

"Anong ginagawa mo riyan? Dito ka nga umupo." Saad ni Lola at tinapik pa ang pangalawang upuan.

"Dito na lang po ako, Lola. Dito po ako komportable eh. Kayo nalang po ang umupo diyan." Mahina ang boses na sagot ko.

Ngunit lalo lamang kumunot ang noo ni Lola.

"Ay, hindi. Dito ka umupo at ako riyan. Kayo ang mag-asawa kaya dapat kayo ang magkatabi."

Nagpalipat-lipat ang tingin ko kay Lola at Navid. 

Binibigyan na ako ng matalim na tingin ni Lola habang si Navid naman ay nanatiling malamig ang tingin.

"Tumayo ka na riyan at nang makakain na tayo." Mariin at matalim ang boses na utos ni Lola.

Nakagat ko na lamang ang aking ibabang-labi bago ako tumayo at umupo sa upuan na katabi ni Navid.

Umupo naman si Lola sa tabi ko at may malaking ngiti na nakapaskil sa kanyang labi. "Kumain na tayo."

Nagsimula na kaming kumain. Tahimik lamang ako habang si Lola ay paminsan-minsan na kinakausap si Navid na sumasagot naman.

Kung meron mang hindi nagbago mula noong ikinasal kami ni Navid, iyon ay ang pagiging malapit nila ni Lola na labis kong ipinagpapasalamat.

Nararamdaman ko at nakikita ko kung gaano niya nirerespeto at pinahahalagahan si Lola.

Nang matapos kami sa pagkain ay nagpaalam na rin si Lola.

"Dito na lang po kasi kayo matulog, La." Pamimilit ko kay Lola habang nasa bungad kami ng sala.

Magkatabi kaming dalawa ni Navid habang nasa harap namin si Lola.

"Hindi na. Uuwi ako." Pagtanggi ni Lola.

Magmula nang ikasal kami ni Navid ay tumigil na rin sa pagtatrabaho si Lola sa mansyon at umuwi na sa aming probinsya. Sa ngayon ay may maliit siyang sari-sari store na ipinatayo niya na siyang pinagkakaabalahan niya.

Kung ako lang ang masusunod ay gusto ko siyang kunin at dito na lamang patirahin sa bahay kasama namin ni Navid ngunit ayaw naman niya.

"But I insist, Nay. Dito na lamang kayo matulog, kahit ngayong gabi lang." Ani Navid naman.

Ngunit mabilis na umiling si Lola. "Ay naku, hindi. Hindi na. Uuwi ako. Huwag niya na akong pilitin dahil kahit ano pa ang sabihin ninyo, uuwi pa rin ako."

"Pero La, malayo po ang byahe ninyo. Isa pa, gabi na rin. Bukas na lang po kayo umuwi." Pamimilit ko pa.

Ngunit mariin na muling umiling si Lola. "Uuwi ako."

I heard Navid sigh. Mukhang sumusuko na rin siya. "Sige po. Ipapahatid ko nalang po kayo kay Kuya Jayson." Ani Navid saka ipinatawag na si Kuya Jayson.

Si Kuya Jayson ay ang driver namin. He started working for us right after Navid and I got married.

Nagpaalam na kami kay Lola. Mahigpit ko siyang niyakap at ganoon rin ang ginawa ni Navid.

"Navid, ikaw na ang bahala sa apo ko. Huwag mong pababayaan, ha?" Lola said bago siya pumasok ng sasakyan.

Hindi ko alam ngunit tila may himig ng pagbabanta sa pagkakasabi niyon ni Lola.

Ngumiti lamang si Navid bilang tugon. At nang mapatingin sa akin si Lola, she gave me a wink na hindi ko alam kung para saan.

Napapailing na lamang ako.

Nang makaalis na ang sasakyan na lulan si Lola ay tumalikod na ako at lumakad patungo sa kusina para linisin ang lamesa at hugasan ang mga pinagkainan namin. Ngunit hindi ko pa man nararating ang kusina ay napatigil na ako nang magsalita si Navid.

His voice is firm and is full of authority. "Prepare yourself,” aniya saka ko narinig ang mga yabag niya na papaakyat ng hagdanan.

Prepare yourself.

Lumakas ang kabog ng aking dibdib sa sinabi niyang iyon, for I know what that means.

Another night of me, fulfilling my husband's sexual needs.