Sa kalagitnaan ng tahimik na gabi, nakatayo si Captain Jal sa deck ng Blue Ocean Cruise Ship, pinagmamasdan ang malawak na karagatan. Ang malalaking alon ay tila sumasabay sa bugso ng damdamin niya—gulong-gulo, walang kasiguraduhan, at puno ng hinanakit.Ilang araw na ang lumipas, pero wala pa ring tugon mula kay Cherry.Kahit isang simpleng "okay lang ako", wala.Paulit-ulit niyang binabasa ang mga mensahe niya rito."Cherry, kamusta ka?""Kahit isang sagot lang… gusto ko lang malaman kung okay ka.""Cherry, patawad. Alam kong wala akong karapatan humingi ng tawad, pero… sana kahit paano, marinig mo ako."Hindi niya alam kung anong mas masakit—ang kasalanang nagawa niya o ang tahimik na pagpaparusa sa kanya ni Cherry.Sa bawat minuto na lumilipas, mas lumilinaw ang isang bagay: Tuluyan na siyang binitawan ni Cherry.“Jal!”Napalingon siya nang marinig ang malamig na boses sa likuran niya. Si Marites—nakapamewang, ang kanyang matalim na titig ay puno ng galit at panghuhusga.Alam niya
Tumango si Cherry. “Oo, Pa. Magpapalit na ako ng shift next month, para hindi ako masyadong mapagod. At pagdating ng kabuwanan ko, magpapahinga rin ako. Pangako ‘yan.”Pagkatapos ng shift ni Cherry, tahimik siyang nakaupo sa gilid ng kama. Nasa kabilang kwarto ang kanyang mga magulang, pero kahit gusto niyang matulog, hindi niya magawang ipikit ang kanyang mga mata.Kinuha niya ang cellphone niya at tiningnan kung may message si Jal.Wala.Napakagat siya sa labi. Kahit anong gawin niya, hindi pa rin niya mapigilan ang sarili niyang hanapin ang presensya ng lalaking pinakamamahal niya noon.Noon.Dahil ngayon, hindi na.Sinubukan niyang burahin ang numero nito, pero hindi niya magawa.Napahawak siya sa kanyang tiyan. “Para sa inyo ito, mga anak. Kailangan nating maging matatag.”Pumikit siya, pilit na itinatapon sa isipan ang bawat alaala ni Jal.Pero sa bawat paghinga niya, parang nararamdaman pa rin niya ang sakit ng pagtataksil nito.Habang si Cherry ay nakikibaka sa bagong buhay ni
SA BLUE OCEAN CRUISE SHIPNakayuko si Captain Jal, mariing nakapikit habang mahigpit na nakakuyom ang kanyang mga kamao sa ibabaw ng kanyang lamesa. Ang bigat sa dibdib niya ay mas mabigat pa sa bagyong sinasagupa ng barko sa laot.Cherry…Nasa ibang mundo na siya. Sa mundong hindi siya kasama. At sa mundong iyon, hindi na siya mahalaga.Napahawak siya sa cellphone niya, umaasang may kahit isang text na nagmula kay Cherry. Pero wala. Kahit isang salita, kahit isang patunay na may halaga pa rin siya sa buhay nito—wala.Dahil ginusto mo ‘to, Jal.Ang sarili niyang boses ang dumagundong sa isipan niya, parang isang matalim na sibat na bumabaon nang paulit-ulit sa kanyang konsensiya.Biglang bumukas ang pinto ng opisina.“Ano’ng ginagawa mo rito?” malamig niyang tanong.Nakatayo sa harapan niya si Prescilla, ang babaeng pinakasalan niya—ang babaeng dahilan kung bakit nawala si Cherry sa kanya.Pero bakit? Bakit parang wala siyang nararamdamang saya sa presensiya nito?“Ano’ng iniisip mo?”
Nakahiga si Prescilla sa kanyang kama sa cabin ng Blue Ocean Cruise Ship habang mariing nakahawak sa kanyang tiyan. Ramdam niya ang paghahalo ng emosyon—galit, sakit, at pangamba.Hindi na niya kinaya ang bigat ng nararamdaman, kaya agad niyang kinuha ang cellphone at tinawagan si Luisa, ang lola ni Jal Pereno—ang tanging taong alam niyang may kontrol sa kanyang asawa."Hello, hija?" Sagot ng matandang babae.Napasinghot si Prescilla bago nagsalita, pilit pinapakalma ang sarili. “Lola Luisa… hindi ko na alam ang gagawin ko kay Jal.”May ilang segundong katahimikan sa kabilang linya bago sumagot si Luisa. "Ano na naman ang ginawa ng apo ko?"Mariing pumikit si Prescilla, pilit nilalabanan ang bumibigat na luha sa kanyang mga mata."Lola, hanggang ngayon… si Cherry pa rin ang iniisip ni Jal.""Ano?" Napalakas ang boses ng matanda."Oo, Lola. Kahit kami na ang kasal, kahit ako na ang asawa niya, hindi niya pa rin ako kayang tingnan sa parehong paraan na tinitingnan niya si Cherry noon!"
“Jal,” mas malambot na ang boses ni Luisa, pero mahigpit pa rin. “Ang mahalaga ngayon, ang pamilya mong kasama mo. Si Prescilla, at ang anak niyo. Hindi ka na binata. Panahon na para bumitiw ka sa nakaraan.”Sa pagkakataong ito, hindi nakaimik si Jal. Bumitaw? Paano ko magagawang bumitaw, kung sa kanya pa rin ako nakakapit?SAMANTALA, SI PRESCILLAGalit na galit si Prescilla nang marinig ang pag-uusap ni Jal at ni Luisa. Kanina pa siya nasa labas ng opisina ni Jal, nakikinig sa lahat ng sinabi nito.“Paano kung hindi ko kayang mahalin si Prescilla?”“Hindi ko siya kailanman minahal.”“Ang puso ko… nasa iba pa rin.”Parang binuhusan si Prescilla ng napakalamig na tubig.Hindi niya alam kung paano tatanggapin ang mga sinabi ni Jal. Alam niyang hindi siya minahal nito sa simula pa lang, pero umaasa siyang may konting pagtingin man lang ito sa kanya. Pero wala.Si Cherry pa rin. Laging si Cherry.Galit na galit siyang pumasok sa opisina.“Jal!” sigaw niya.Napatingin si Jal sa kanya, hala
Malamig ang simoy ng hangin mula sa bukas na bintana, pero kahit na ramdam ang preskong hangin ng gabi, tumatagaktak ang pawis ni Cherry habang maingat niyang inaayos ang laman ng kanyang maternity bag. Hindi niya maiwasang kabahan—kahit pa alam niyang ilang linggo na lang at makikita na niya ang kanyang mga anak.Habang maingat niyang tinutupi ang maliliit na damit, biglang pumasok sa kwarto ang kanyang ina, si Gemma, dala ang isang basong gatas. "Anak, pahinga ka muna. Huwag mong pilitin ang sarili mong magpagod."Umiling si Cherry at pilit na ngumiti. "Ma, kailangan kong siguraduhin na maayos na ang lahat bago ako manganak. Ayoko namang magpanic bigla ‘pag dumating na ‘yung araw, ‘di ba?"Napailing si Gemma at naupo sa gilid ng kama ng anak. "Alam mo bang ganito rin ako noong ipinagbubuntis kita? Lahat ng bagay, pinaghahandaan ko. Gusto kong maging sigurado na hindi kita pababayaan. Pero anak, alam ko rin na minsan, kailangan nating huminga at hayaan na lang ang ibang tao na tumulo
Hindi na napigilan ni Gemma ang sarili at niyakap siya nang mahigpit. "Huwag kang mag-alala, anak. Nandito kami sa tabi mo."Hinawakan ni Ralph ang kamay ng anak at pinisil ito. "Anuman ang mangyari, hindi ka nag-iisa."Napapikit si Cherry at huminga nang malalim. Sa loob ng ilang buwan, mag-isa niyang hinarap ang takot, pangamba, at sakit ng nakaraan. Pero ngayon, sa yakap ng kanyang pamilya, alam niyang hindi siya nag-iisa.Tahimik ang gabi. Malamig ang hangin na pumapasok sa bintana, ngunit para kay Cherry, ramdam niya ang init ng pagmamahal ng kanyang pamilya. Napatingin siya sa kanyang tiyan at marahang hinaplos ito, dama ang kilos ng kanyang mga anak sa loob niya. Malapit na silang dumating, at sa isip niya, gusto niyang ibigay ang lahat para sa kanila."Naisip mo na ba ang ipapangalan sa kanila, anak?" tanong ni Gemma habang inaabot sa kanya ang isang basong gatas.Napangiti si Cherry. "Wala pa po akong final names, pero may mga naiisip na ako."Umupo si Ralph sa tabi niya at s
Ngumiti siya nang pilit at umiling. "Wala pa, Ma. Wala akong ganang kumain."Umupo si Gemma sa tabi niya at hinawakan ang kanyang kamay. "Alam kong maraming bumabagabag sa isip mo, anak. Pero kailangan mong alagaan ang sarili mo. Hindi lang para sa’yo, kundi para rin sa kanila."Tumingin si Cherry sa kanyang ina at mahina siyang tumango. Tama si Gemma. Kailangan niyang maging matatag para sa kanyang mga anak.Habang kumakain siya, pumasok naman sa kwarto si Ralph, may hawak na isang maliit na kahon."Anak, gusto ko sanang ibigay sa’yo ‘to."Naguguluhan man, tinanggap ni Cherry ang kahon at marahang binuksan ito. Napasinghap siya nang makita ang laman—isang maliit na locket na hugis puso. Binuksan niya ito at nakita ang dalawang larawan sa loob: isa ay litrato nilang mag-anak, at ang isa naman ay bakante pa."Pa…" hindi niya mapigilang lumuhang muli."Gusto ko sana, anak, ilagay mo diyan ang litrato nina Mikaela, Mikee, at Mike kapag dumating na sila. Para kahit anong mangyari, lagi mo
Nasa deck sila ng barko, ang mahinang hangin ay dumadampi sa kanilang mga mukha. Hawak ni Jal ang maliit na kutitap na si Miguel na mahimbing na natutulog sa kanyang mga bisig. Kakaibang pakiramdam ang sumik sa kanyang puso nang makita niyang magkasama silang tatlo ni Prescilla—isang piraso ng kanilang buhay na nabuo sa gitna ng magulong mga sandali."Ito na siya, Mama," sabi ni Jal, ng malumanay. "Si Miguel."Hindi nakatiis si Madam Luisa, ang lola ni Jal, kaya tinawagan niya ang cellphone ni Jal. Hindi sila magkasama, ngunit gusto niyang maramdaman ang kagalakan ng bagong buhay na dumarating sa kanilang pamilya. Kakaiba ang pagmamahal ng isang lola sa apo, at ngayon, gustong makita ni Madam Luisa ang kanyang apo kahit na sa pamamagitan ng tawag."Jal! Apo ko, nasaan na siya?" ang maligaya at sabik na boses ni Madam Luisa sa kabilang linya.Jal: "Mama, nariyan lang kami sa cabin. Halos natutulog na si Miguel. Magpapahinga na kami.""Ang cute-cute ng apo ko sa tuhod! Kamukha ng lolo m
Sa kabilang bahagi ng barko sa Vietnam, nakatayo si Capt. Jal sa deck, hawak ang isang maliit na stuffed toy. Huwag na lang, sabi niya sa sarili. "Miguel…" bulong niya habang pinagmamasdan ang dilim ng gabi at ang mga alon sa dagat."Miguel Pereno…" Hindi pa rin niya matanggap. Isang bahagi ng puso niya ay tumatangging tanggapin ang lahat ng nangyari. Parang ba siya ay hindi makaalis sa isang impiyerno ng paghihirap na siya rin naman ang nagdala.Naisip niya si Cherry. Hindi niya kayang iwasan ang mga larawan ng kanilang mga alaalang magkasama, ang mga pangako nila sa isa’t isa. Nandiyan pa ang mga gabing magkasama sila sa barko, at ang kanyang mga salitang binanggit sa kanya noong huling gabi nila: "Mahal kita, pero kailangan ko nang lumaban para sa sarili ko.""Mahal ko pa rin siya…" tahimik niyang aaminin. "Pero hindi ko siya kayang balikan ngayon. Hindi ko kayang isugal ang pamilya ko."Habang abala si Prescilla sa pagpapadede kay Miguel, tahimik na nanatili sa tabi ng kama ang mg
Tumingin siya sa kalangitan. Pilit niyang inuunawa ang sitwasyon. “Paano ko sasabihin ‘to kay Cherry?”“Dapat ba? O baka mas makakabuti kung hindi?”Alam niyang nagdesisyon na si Cherry na tuluyan nang mag-move on. Alam niyang pinili na nitong limutin si Jal, para sa kapakanan ng kanyang tatlong anak.Pero… karapatan din ba niyang itago ang totoo?Habang nagmumuni-muni si Marites, sa kabilang bahagi ng barko, sa isang pribadong suite, tahimik na binabantayan ni Capt. Jal Pereno ang bagong silang niyang anak.Mahimbing ang tulog ng sanggol. Napakaliit. Napakalambot ng pisngi.Napapangiti siya sa tuwing hinahaplos ang noo nito.“Ang gwapo mo, Miguel,” bulong niya. “Mukha kang mommy mo. Pero sana kahit kaunti, makuha mo rin ang tapang niya.”Tumabi si Prescilla, pagod at maputla. “Jal, salamat ha… hindi ko kinaya ‘to kung wala ka.”Ngumiti si Jal. Pinisil niya ang kamay ng asawa.“Tungkulin ko ‘to bilang asawa mo.”Pero kahit anong pilit niyang ibaling sa kasalukuyan ang kanyang isip, ma
Alas-diyes ng gabi. Tahimik ang buong bahay. Ang ilaw sa sulok ng silid ay nakatuon lamang sa maliit na work area ni Cherry—isang mesa, headset, laptop, at isang tasa ng kape na umaaso pa sa init. Sa kabilang silid, natutulog ang kanyang tatlong anak. Nakahanda na rin ang kasambahay na kung sakaling umiyak ang mga bata, ay maagap na gagalaw. Lahat ay pinaghandaan niya. Dapat lang. Sapagkat ito ang una niyang shift matapos ang anim na buwang maternity leave.Kinakabahan man, pinilit ni Cherry ang sarili na maging kalmado.“Okay… kaya mo ’to. Para kina Mikee, Mikaela, at Mike,” bulong niya sa sarili habang binubuksan ang mga tabs sa system.Dumating ang unang call.Beep.“Thank you for calling NorthGate Communications. This is Cherry, how may I assist you today?”Isang lalaking galit ang agad na sumagot.“About time! I’ve been waiting for fifteen minutes! What kind of service is this?! Do you even know what you’re doing?”Bahagyang nayanig si Cherry, pero agad niyang kinontrol ang kanya
Ang ilaw ng screen ang tanging liwanag sa silid. Sa tabi nito, nakapatong ang isang tasa ng kape — malamig na, pero hindi niya inaalis sa tabi niya. Sa Skype, naka-log in na siya, hinihintay ang tawag ng kanyang manager.Tila ba ang bawat tibok ng puso niya ay lumalakas. Hindi na niya mabilang kung ilang beses siyang huminga nang malalim para lang maibsan ang kaba.Nag-ring na ang Skype. Tumindig ang balikat ni Cherry. Mahigpit ang hawak niya sa mouse habang pinipindot ang "Answer."Lumabas ang mukha ni Ms. Torres — ang kanyang team manager na kilalang prangka, diretso kung magsalita, at walang paliguy-ligoy.“Cherry! Good evening. I’m glad you made it on time. How are you?”Matatag ang boses ni Cherry kahit kinakabahan.“Good evening po, Ms. Torres. Ayos naman po. Medyo naninibago ulit sa setup, pero ready na po ako.”“I see. Well, before we talk about schedules and your work-from-home return, let me just say — it’s been six months. I hope everything went well with your delivery?”Na
Habang binabasa ang detalyeng nakasaad sa email—mula sa employer niyang naka-base sa Japan—naramdaman niyang may pangingilid ng luha sa kanyang mata. Nag-aalok ang kompanya ng muling kontrata. Isang bagong simula. Isang bagong paglalakbay… palayo sa kanyang mga anak.“Para sa kinabukasan nila,” bulong niyang muli habang pinipilit na lunukin ang emosyon.Habang hawak ang cellphone, dumaan sa kanyang isip si Marites, ang matalik niyang kaibigan na kasamahan dati sa Blue Ocean Cruise Ship. Ito lamang ang tanging taong patuloy na nagpapadala ng mensahe at tumatawag upang kamustahin siya. Sa bawat tawag ni Marites, tila ba nabibigyan siya ng panibagong lakas.Agad niyang kinuha ang kanyang telepono at tinawagan ito.“Hello, Mare! Kumusta ka na?” bati ni Marites mula sa kabilang linya, puno ng saya at enerhiya ang tinig.“Okay lang, Mare. Gising na ang mga bata, mag-aalmusal na kami,” sagot ni Cherry habang pilit pinipigilan ang pagtulo ng luha.“Minsan lang tayo magkausap kaya nagpapasalam
"Bilang ina, hindi ko kayang pabayaan ang mga anak ko," bulong niya sa sarili.Pinindot niya ang email at binasa ang nilalaman. Ang mga responsibilidad bilang ina ay hindi natatapos sa pagbibigay buhay, ngunit sa pagbibigay ng pagkakataon sa mga anak na magkaroon ng magandang kinabukasan.Habang binabasa ang mga detalyeng nakasaad sa email, naramdaman niyang may kakaibang pangingilid sa kanyang mata. Matapos ang lahat ng pinagdaanan—ang pandemya, ang kalungkutan, ang mga sakripisyo—wala siyang ibang hangarin kundi ang magtagumpay at matulungan ang kanyang pamilya.Dumating sa kanyang isipan si Marites, ang matalik niyang kaibigan sa Blue Ocean Cruise Ship, na patuloy na tumatawag at nagpapadala ng mga mensahe para alamin kung kumusta na siya. Sa bawat tawag ni Marites, tila ba binibigyan siya ng lakas. Kahit na malayo, alam niyang may taong naniniwala sa kanya.Agad niyang kinuha ang kanyang telepono at tinawagan si Marites.“Hello, Mare! Kumusta ka na?” bati ni Marites mula sa kabila
“Sure ka na ba, Cherry, na ipagpatuloy mo pa rin ang paglilihim mo na si Jal ang ama?” tanong ni Marites, nag-aalalang tono ng boses nito.Tumahimik si Cherry, isang matinding tanong na nagbigay daan sa isang matinding kalituhan sa kanyang isipan. “Oo, Marites… ayoko na ng komplikadong buhay. Pinili na ni Jal si Prescilla, nagpakasal na sila, at may anak na sila. Iyon na ang buhay na pinili nila. Hindi ko na kayang guluhin pa iyon.”“Pero ang mga anak mo, Cherry, hindi mo ba nais na malaman nila ang katotohanan?” tinanong ni Marites, at naramdaman ni Cherry ang pagsisisi sa tono ng kanyang kaibigan. “Si Jal ang ama ng mga anak mo. Hindi ba’t kailangan nilang malaman?”Mahabang sandali ng katahimikan ang sumunod sa pagtanong na iyon. Si Cherry ay hindi makapagsalita agad. Alam niyang may katotohanan ang sinabi ni Marites, ngunit iba ang sitwasyon niya ngayon. Hindi siya handang harapin si Jal. Hindi pa siya handa. Lalo na at batid niyang kung malalaman ni Jal ang tungkol sa kanyang mga
Mainit ang sikat ng araw sa probinsya habang mahinang ihip ng hangin ang nagpapagalaw sa mga kurtina ng maliit ngunit malinis na bahay nina Cherry. Anim na buwan na ang nakalipas mula nang isilang niya ang kanyang tatlong anghel—si Mikaela, Mikee, at Mike. Sa kabila ng pandemya, pagsubok, at mga panahong halos mawalan siya ng pag-asa, ngayon ay tila unti-unti nang binibigyang kulay ng mga sanggol ang kanyang mundo.Nakaupo si Cherry sa sofa habang nagpapadede kay Mikee. Sa sahig, natutulog ang kambal na si Mikaela at Mike, nakabalot sa maliliit na kumot na may makukulay na disenyo. Tahimik ang paligid, maliban sa mahinang iyak ni Mikee at ang tunog ng bentilador.“Ma,” mahinang tawag ni Cherry habang hawak-hawak ang anak. “Salamat sa lahat. Kung hindi dahil sa inyo ni Papa, hindi ko alam kung saan ako pupulutin.”Lumabas mula sa kusina si Gemma, may dalang mainit na gatas at tinapay. “Anak, 'wag mong isipin 'yan. Anak ka namin. Kahit kailan, hindi ka namin pababayaan. Kahit pa tatlo p