IGINIYA AT DINALA ni Warren si Daviana sa isang malaking kwarto sa tabi mismo ng master bedroom. Pagkapasok nila sa kwarto ay hininaan ng lalaki ang kanyang boses.“Viana, Huwag mo sana akong sisihin kung hindi ako humingi ng pahintulot na isama siya dito.” anang lalaki na ang tinutukoy ay ang kasintahan niya, “Sana mabigyan mo pa ng chance si Melissa na maging maayos kayo. Sinabi ko naman sa’yo na mabuti siyang tao hindi ba? Saka girlfriend ko siya at best friend naman kita. Magkikita kayo ng maraming beses sa hinaharap kahit na hindi niyo gustuhing dalawa. Ako ang higit na magdurusa kung hindi kayo magkakasundo. Kaya sana, ikaw na ang siyang magkusa.”Inilapag ni Daviana ang kanyang dalang bag ng mga gamit sa mesa at muling tumingin kay Warren. Sobrang sama na ng loob niya sa lalaki. Heto na naman sila sa sitwasyong ganito.“Ikaw ang gustong makipag-date sa kanya, hindi ako kaya bakit dinadamay mo ako? Anong pakialam ko? Dapat lang talaga na magdusa ka kung may ganyan.” Medyo nalun
DATI-RATI AY SOBRANG magkasundo sina Anelie at Warren, subalit mula nang may kalokohang gawin ito kay Daviana na sinumbong ng kaibigan niya kay Anelie. Doon nagsimulang mawalan ng amor ang babae kay Warren. Syempre, kakampihan niya ang kaibigan na alam niyang dehado sa kanila dahil palaging ginagamit lang naman ito ni Warren.“Ano namang pakialam mo kung narito ako? At saka ano iyong sinabi mo sa kaibigan ko?” angil niyang halatang hindi na nagugustuhan ang sinasabi ng lalaking kaharap niya, “Hindi mo pala siya gusto eh bakit ginagamit mo? Ang kapal din talaga ng mukha mo eh. Huwag mo ng itanggi. Narinig ko ang lahat ng mga sinabi mo patungkol sa kaibigan ko, Warren!” Dahan-dahang kumuyom ang kamao ni Warren. Nang-uuyam na ngumisi pa siya kay Anelie.“Ano naman kung narinig mo ang lahat? Dapat na ba akong kabahan?” “Oo, dahil sasabihin ko ang lahat ng narinig ko kay Daviana. Sasabihin ko kung paano niyo siya pinag-uusapan ni Melissa at pinagtatawanan sa pagiging tahimik at walang k
NAKAGAT NA NI Daviana ang kanyang labi sa pagiging prangka ni Anelie sa kabilang linya. Baka kasama rin nila dito si Rohi, iyon ang unang pumasok sa isipan ng dalag dahil batid niyang kung nasaan si Keefer ay naroon din ang lalaki. Kagaya na lang doon sa naging recruitment sa University nila. Magkasama silang pumunta doon. Hindi na nangiming magtanong si Daviana sa kaibigan. Hindi naman siguro iyon mamasamain ng kaibigan niya.“Kung ganun, kasama niyo rin si Mr. Gonzales?”Alam na agad ni Anelie kung sino ang tinutukoy ng kanyang kaibigan.“Hindi eh, busy sa ibang trabaho ngayon si Mr. Gonzales at hindi siya sumama sa amin.” Napaawang na ang bibig ni Daviana. Napuno ng panghihinayang ang kanyang buong katawan.“Ganun ba? Sayang naman.” mahina niyang sagot na hindi naman binigyan ng kulay ni Anelie.Hindi na maipaliwanag ni Daviana kung bakit nakaramdam siya ng lungkot sa nalaman niya. “Maiba ako, Daviana. Gusto mo bang sumama sa amin ni Keefer? Maglalakad-lakad lang kami. Panigurad
SA PALAGAY NI Daviana ay hindi pa iyon ang tamang oras at pagkakataon para umalma, bumaliktad at maging mas matigas siya dahil paniguradong malilintikan siya sa kanyang ama oras na makaratong dito ang ginawa niya. Napagtanto din ni Warren na ang kanyang mga naging salita ay malamyang excuse lamang niya. Ibinaling niya na ang kanyang ulo kay Daviana, nag-isip sandali habang matamang nakatingin sa mukha ng dalaga.“Hindi naman talaga iyon ang gusto kong sabihin na nagkataong narinig ng kaibigan mo, Viana. Tunay namang masunurin ka di ba? Tinanong lang naman ako ni Melissa kung gusto ko ba ang masunuring mga babae na gaya mo. Alam mo naman ang sagot doon hindi ba? Kabaligtaran ng ugali mo ang gusto ko at sa katauhan ni Melissa ko iyon natagpuan. Huwag mo sanang masamain kung ganun na lang ang naging reaksyon ko sa tanong ng girlfriend ko. Minasama lang ni Anelie iyon. Binigyan ng ibang kahulugan. Huwag mo na sanang palakihin pa ang hidwaan nang dahil lang doon, Viana. Mali lang ng pagkak
MAKAHULUGAN NA SIYANG tiningnan ni Melissa. May kakaiba ng ngising nakasukbit sa labi ng babae. Paano may naglalarong kalokohan sa isipan nito na hindi siya papayag na hindi niya masabi kay Warren.“Hindi naman, Beyb, pero parang gusto kong ikaw ang mangabayo sa akin—”“Huwag ka ngang puro kalokohan, Melissa!” pagputol agad sa kanyang sasabihin ni Warren, naiiling na ang lalaki sa kalokohan ng kanyang nobya. Pinandiliman niya pa ito ng kanyang mga mata. “Shut up!”“Nagbibiro lang naman ako eh.” nguso na ni Melissa na pinalambing pa ang timbre ng boses niya.Malakas ng tumawa si Melissa nang makita niya ang agarang pamumula ng mukha ng nobyo kahit na hindi na maganda ang tingin nito sa kanya. Huling-huli talaga niya kung nasaan ang kiliti ni Warren.“Hindi ako marunong mangabayo. I mean, iyong literal na kabayo ha, Beyb.” ani Melissa na napapabunghalit na naman ng tawa sa expression ng mukhang ibinigay sa kanya ni Warren doon.“Huwag kang mag-alala Melissa, pwede kitang turuan at ni Vi
NANG DAHIL DOON ay mas lumakas pa ang boses nila sa pandinig ni Daviana na sa sandaling iyon ay nasa ibabaw ng kama. Nakatakip ang unan sa kanyang magkabilang tainga upang hindi niya marinig ang kaharutan ng dalawa sa sala. Gayunpaman, parang may sariling buhay ang boses nilang nanunuot sa tainga ng dalaga. Nakailang biling na rin si Daviana doon, pero naririnig niya pa rin talaga ang dalawa.“Melissa? Ang gulo mo. Maririnig na tayo ni Viana eh. Tama na, mamaya na lang...” “Eh bakit kasi tumakbo ka dito sa labas? Naroon na tayo sa kwarto eh. Tayo na ulit doon sa room kung gusto mo ng privacy. Huwag ka ng magpakipot. Alam ko namang gusto mo rin ito eh. Halika na, Beyb!”“Tama na kasi, gumayak ka na para makaalis na tayo. Huwag mo na akong punuin at harutin. Sige ka, baka hindi na ako makapagpigil at pagbigyan kita sa gusto mo.” pagsakay pa ni Warren sa kalandian ng nobya. Humagikhik pa sa sobrang kilig nang dahil doon si Melissa. Gustong-gusto pa naman niya iyong ganito ang mga salit
ANG PAMILYA NATIN ang karamay natin dapat sa lahat. Mula sa mumunting problema hanggang sa mas malaking suliranin. Sila ang gumagabay sa atin sa tuwing namamali tayo ng landas. Sila iyong tumutulong sa atin, ngunit sa sitwasyon ni Daviana kabaligtaran iyon at ang trato sa kanya ng sarili niyang ama. Kung hindi lang ganun ang kanyang ama na mas gusto ang magkaroon ng anak na lalaki, hindi sana lumaki ang dalagang ganito ang character at saka mindset. Subalit nakasanayan na ni Warren iyon, magiging mahirap din sa kanya at hindi rin ma-imagine ng lalaki ang liberated at sutil na katauhan ngayon ni Daviana. Sanay na siya kung ano siya ngayon. Sanay na siya sa kanyang pagkamasunurin kahit na nakababagot. Subalit kamakailan lang ay sinabi ni Daviana na wala na rin siyang pakialam sa mga salita niya na nakakabahala.Wala na ba talaga si Daviana na pakialam?Alas-tres na ang magtungo sila sa bubuksang rancho ng mga Gonzales. Medyo may kalayuan iyon sa hotel na kanilang kinaroroonan kung kaya
HINDI PINANSIN NI Warren si Melissa na nanatili ang mga matang nakatingin kay Daviana.“Same trail. Huwag kang mauna at subukang magpatakbo nang mabilis para iwan kami.” sagot ni Warren na tila ba nahuhulaan na ng lalaki ang laman ng isipan ng dalaga.Hindi lang naman sila ang mangangabayo doon, may ilang mga bisita na pinagbigyan ang kumpanya upang subukan ang trail na kanilang tatahakin kung safe ba iyon at sukatin kung gaano kalayo. Ipinagkibit-balikat iyon ni Daviana. Hindi na siya muling nagsalita pa. Ang plano niya ay hahanapin niya ang kaibigan. Gagawin na lang niyang excuse iyon mamaya kay Warren na sure naman siyang hindi niya ito magagawang hindian lalo kung nakababa na siya ng kabayo. Alangang habulin pa siya nito?“Narinig mo ang sinabi ko, Viana?” “Oo na.” Habang abala ang magkasintahan na sumakay ng kabayo nilang gagamitin ay pasimpleng tinawagan ni Daviana ang kaibigan. Nakailang ring iyon bago sagutin ng kanyang kaibigan.“Nasaan ka? Magho-horseback riding na kami. N
LUMIWANAG AGAD ANG mukha ni Warren sa sinabing iyon ni Daviana. Oo nga naman, si Daviana iyon kaya ano ang pinag-aalala niya at mga makamundong iniisip niya sa kaibigan. Imposible na may mangyari agad sa kanila nang ganun kabilis. Hindi ito kaladkaring babae na kapag inaya ay magpapaubaya. Siya nga hindi pa nagagawa iyon sa nobya niyang si Melissa, malamang hanggang halikan lang din sila at hawak. Ngunit panandalian lang ang reaction niya sa sunod na sinabi ni Daviana na alam niyang may kahulugan. Kahulugan na kahit hindi niya isipin ay nagsusumiksik iyon sa kanyang noon pa man ay maruming isipan.“At kung sakali mang mabuntis niya nga ako, ano namang problema doon? Hindi ko kailangang mag-alala o ma-stress sa pag-iisip. Alam kong hindi naman ako pababayaan ni Rohi dahil responsable siya!”Napaawang na ang bibig ni Warren. Hindi niya ito inaasahan. Hindi kaya tama ang hula niya na may namagitan na nga sa kanila? Pero paano iyon nangyari? Hindi ganun si Daviana. Pinapahalagahan nito an
ILANG SEGUNDONG NATAHIMIK si Warren at huminga nang malalim. Ilang beses niya iyong pinag-isipan. Sa palagay niya ay hindi naman magiging masama ang labas ng offer niya. Pabor pa nga iyon sa dalaga.“Let them perfunctorily deal with the engagement first, and then make plans?” patanong nitong sagot na ang na nagpagusot pa ng mukha ni Daviana, “I mean hayaan natin mangyari ang engagement saka tayo magplano ng ibang kailangan nating gawin. Ibigay natin ang gusto nila para matapos na ang lahat ng ito.”Galit na nanlaki na ang mga mata ni Daviana. Kung makapagsalita ang lalaki akala mo ganun lang kadali ang mga pinagsasabi nito. Well, ano pa nga bang aasahan niya sa lalaking ito na spoiled at walang alam. Malamang iniisip nito na kaya niyang makuha ang anumang bagay na gustuhin, including na siya doon.“Hindi mo kailangang mabalisa, Viana. Makinig kang mabuti sa akin. Engagement pa lang naman ito at hindi pa naman tunay na kasal na may papel tayong legal na panghahawakan. Pwede namang hang
HINDI NAGSALITA SI Daviana kung kaya naman nilingon na siya ni Warren. Hindi nakaligtas sa mga mata ng lalaki ang mga mata ng dalaga na mapula na naman at anumang oras ay muling mapapaiyak. Malalim na siyang napahinga. Hindi niya mabasa kung ano ang naglalakbay sa kanyang isipan ng mga oras na iyon.“Umiiyak ka na naman ba?” Iniiwas ni Daviana ang kanyang mukha. Pilit niya iyong itinago dito dahil alam niyang aasarin na naman siya nito. Sino ba namang hindi maiiyak? Patung-patong ang problema niyang kinakaharap ngayon.“Sabihin mo na ang gusto mong sabihin. Nagmamadali ako.” sa halip ay sagot ni Daviana, hindi niya binigyan ng pagkakataong maasar siya ni Warren. “Gaano ba ka-importante iyan? Bilisan mo!” Napakurap na ng kanyang mga mata si Warren. Medyo nabastusan sa naging kasagutan ng dati niyang kaibigan. Pagod ang mga mata niya itong tiningnan ngunit wala pa rin iyong naging karampot na epekto kay Daviana na halatang wala ng pakialam sa kanya. May kung anong guwang na sa puso ni
BAKAS SA MGA mata ng dalaga na sobrang litong-lito na siya. Pilit niya lang kinalamay ang kanyang sarili para magmukhang kalmado pa rin kahit na ang kaloob-looban niya ay unti-unti ng gumugulo. Nagugulo. Hindi na alam ang gagawin at mga sasabihin ay pinili na lang niyang manahimik. Masyadong nagulo ang kanyang isipan ng sinabi ng kanyang ina. Malakas ang naging impact ng mga salita nito sa kanya tungkol sa nobyo. Hindi niya tuloy mapigilan na tanungin ang kanyang sarili kung gaano niya nga ito kakilala? Hindi lang iyon. Sa punto ng pananalita ng kanyang ina. Alam niya kung ano ang tinutumbok noon. Sadya ba talagang kailangan niyang makipaghiwalay kay Rohi? Hindi niya kaya. Sobrang mahal niya ang binata.“Hindi ka pa rin naman nakaka-graduate. Mahaba pa ang panahong lalakbayin mo anak. Anuman ang iyong desisyon, huwag kang magmadali upang gawin iyon. Isipin mo ulit mabuti ang mga desisyon mo sa buhay. Isa pa ay bata ka pa naman. Masyado pang bata. Marami pa ang mangyayari sa'yo basta h
HINDI MATANGGAP NG damdamin at parang sasabog na ang isipan ni Daviana sa sinabing iyon ng ina. Hindi niya lubos maisip na ganun ang hangarin ng kanyang nobyo. Maaring tama nga ito ng kanyang hinuha, pero malakas pa rin ang kanyang paniniwala na hindi iyon kayang gawin ni Rohi. Mabuting tao ang kanyang nobyo. Sobrang mahal na mahal din siya nito kaya bakit naman siya nito sasaktan at paiiyakin?“Alalahanin mo na ang buong pamilya ng Gonzales ay may ayaw sa kanya. Si Carol at Warren ang sobrang nanakit sa kanyang damdamin lalo na noong bata pa siya. Si Welvin na kanyang ama at si Don Madeo rin na halatang walang pakialam sa existence niya. Sa palagay mo ba ang isang taong tulad ni Rohi na may masalimuot na karanasan sa kanyang kabataan ay magiging mapagparaya at bukas-palad na patatawarin na lang ang lahat ng mga taong nanakit sa kanya?” muling iwan ng mga katanungan sa isipan ni Daviana ng kanyang inang si Nida, “Walang ganun Daviana, lahat ng tao ay mayroong hangganan ang pasensya.”
PARANG HINIHIWA NA ang puso ni Daviana sa mga salitang iyon ng ina na para bang pinagtatabuyan o tinatakwil siya ng araw na iyon, pero ang totoo gusto lang nitong maging maayos ang buhay niya. Ayaw na ni Nida na maranasan ng anak ang kahirapan sa piling ni Danilo. Gusto niyang mamulat doon ang anak. At ang mga salitang iyon ay ang kanyang tanging instrumento upang ipakilala sa kanya ang katotohanan.“Mag-aral ka pa rin, huwag mo iyong kakalimutan at pipiliing itigil. Magtapos ka. I-pursue mo ang mga pangarap mo. Kung kinakailangan mong tumigil muna para makapag-ipon ng mga gagastusin, gawin mo. Huwag ka lang babalik sa bahay. Naiintindihan mo, Viana? Hindi iyon ang magandang option sa ngayon.”Hilam na sa luha ang mga mata ni Daviana. Ilang beses siyang umiling. Masama na naman ang loob niya pero batid niyang may punto naman ang kanyang ina. Tama ito, nais nitong suportahan ang gusto niya.“Sorry Viana, kasalanan ko ang lahat kung kaya nagkaroon ka ng amang kagaya niya. Okay naman siy
PUMASOK NA SI Daviana sa loob samantalang tumigil naman sa paghakbang papalayo si Warren. Muling bumalik at sumandal lang sa pader malapit sa pinto ng ward upang hintayin doon si Daviana. Naisip niya na kapag iniwanan niya ito doon ay baka takasan lang siya nitong bigla. Hindi niya pa naman alam kung saan ito namamalagi ng sandaling iyon. Nakaramdam siya ng lungkot. Naninibago. Sobrang laki ng ipinagbago ng kaibigan mula ng lumayas ito. Parang hindi na ito ang kaibigan na kanyang minahal dati.“Kasalanan mo rin naman ‘yun, Warren…” paninisi niya sa kanyang sarili habang huminga na ng malalim.Maingat na isinara ni Daviana ang pintuan ng ward. Napabaling ng tingin doon si Nida nang marinig na may pumasok sa loob mula sa kabilang direksyon ng kama kung saan siya nakaharap. Ganun na lang ang gulat niya nang makitang ang anak iyon na si Daviana. Nagtama ang mga mata nilang tila nagkagulatan.“M-Mom…”Naglakbay ang mga mata ni Daviana sa kabuohan ng ina mula sa dextrose na nakatusok sa kam
NAPATIGIL NA SI Nida sa pagsasalita nang makita ang reaction ni Warren. Maya-maya pa ay pinili na lang lumabas ng lalaki na lingid sa kaalaman ng Ginang ay hinanap ang doctor na naka-duty sa emergency room upang magtanong at makibalita lang sa lagay ni Nida. Hindi mapigilan ang pagkagulat na lumarawan sa mukha ni Warren ng sabihin ng doctor na binugbog ang Ginang base sa natamong sugat.“It was probably caused by domestic violence. There are many such injuries na dinadala sa hospital na ito.”Biglang sumagi sa isip ni Warren ang ginawang paglayas ni Daviana, iyon marahil ang dahilan kung bakit nabugbog ng ama ng dalaga ang kanyang ina. Pinag-isipang mabuti ni Warren kung ipaapalam niya ba iyon sa kaibigan. Paniguradong kapag ginawa niya iyon, tiyak na lulutang si Daviana at pupunta. Hindi nito magagawang tiisin ang sariling ina. Ganunpaman, bigla siyang tinubuan ng konsensiya. Baka malaman ng kanyang ama na pumunta siya doon, at baka magkagulo lang silang muli at maipahamak niya si Da
SINAMAAN PA SIYA ng tingin ni Danilo na kulang na lang ay ibalibag ang katawan sa sahig.“Your son was killed by you, you said I was useless, and you, as a woman, don't you feel that you are a failure too for not protecting him? Hindi ka marunong maging isang ina, Nida!”The dead baby was the deepest wound buried by everyone in the Policarpio family. Most of the time, they avoided talking about it. But Danilo tore open this wound. The person who hurt the most was Nida. How could a father feel real? Siya ang dinudugong nakaratay sa ibabaw ng kama sa hospital. Siya ang nakakaramdam ng mga galaw nito sa loob ng sinapupunan niya. Siya ang lahat. Naiyak na si Nida nang dahil doon. Matagal na kinimkim niya ang sama ng loob at ngayong muli itong nabuksan, para siyang bumalik sa nakaraan na pilit na niyang kinakalimutan dahil bilang ina ay masakit din iyon.“Wala ka na talagang konsensya. Sa akin mo na lang lahat sinisisi kahit na alam mo sa sarili mong isa ka sa may kasalanan kung bakit si