Isang mabigat na katahimikan ang bumalot sa paligid ng silid matapos ang mga salitang binitiwan ni Mirasol. Hindi siya makatingin kay Doña Loida; alam niyang puno ng galit at poot ang mga mata nito, ngunit may halo rin ng awa at sakit na tila hindi kayang ipaliwanag.Sa kabila ng lahat, si Mirasol ang unang bumasag sa katahimikan. “La, bakit hindi niyo na lang matanggap na ako na ang kasama ni Kean ngayon? Ako na ang mahal niya. Hindi niyo ba nakikita kung gaano siya kasaya sa piling ko?” Kahit pilit niyang pinapalakas ang kanyang boses, hindi maitatago ang panginginig nito.Isang malalim na buntong-hininga ang pinakawalan ni Doña Loida bago siya sumagot. “Mirasol, hindi mo naiintindihan,” mariing sabi nito, pilit pinapakalma ang kanyang sarili. “Ang kasiyahan ni Kean, ang kaligayahan niya, hindi nakukuha sa ganitong paraan. Alam kong ikaw ang kasama niya ngayon, pero tanungin mo ang sarili mo: siya ba talaga ang tunay na masaya?”Hindi nakapagsalita si Mirasol. Napayuko siya, ngunit
Habang nakaupo si Doña Loida sa kanyang silid, tila bumabalik sa kanya ang lahat ng masasayang alaala kasama sina Maria at ang apo niyang si Harry. Sa bawat sulok ng bahay, animo’y naririnig niya ang tawanan ni Harry, ang malambing na boses ni Maria habang tinatawag siya, at ang mga paglalambing ng kanyang apo.Napalunok si Doña Loida, pinipilit na pigilan ang mga luhang gustong pumatak. *Ano nga bang nagawa kong mali? Bakit ganito ang nangyari sa aking pamilya?* Tahimik niyang tanong sa kanyang sarili.Nabigla siya nang makarinig ng mahihinang katok sa pintuan. Napalingon siya at bahagyang nag-ayos ng sarili, pilit itinatago ang bakas ng kalungkutan sa kanyang mukha.“ Ma'am Loida…” tinig ni Mang Carlos ang umalingawngaw sa tahimik na silid. “Nais ko lamang sanang kamustahin kayo.”Isang mapait na ngiti ang sumilay sa mga labi ni Doña Loida. “Salamat, Carlos. Alam kong ikaw ang laging nandiyan, kahit ano’ng mangyari. Pero alam mo ba… araw-araw kong ipinagdarasal na sana, kahit sa isa
Habang si Rosemarie ay nakaupo sa isang madilim na sulok ng kanyang kwarto, hindi mapigilan ang mga luha na patuloy na umaagos sa kanyang mga mata. Walang makapagsasabi kung nasaan si Jemerose—o kung paano siya makikita muli. Habang iniisip niya ang bawat sandali na magkasama sila, ang sakit ng pagkawala ng kanyang anak ay nagsimulang magpasakit sa kanyang puso.Pumunta siya sa pabrika ng kanyang panganay na si Eric, umaasa na makakakita siya ng kaunting ginhawa mula sa anak na natutunan niyang magtiwala. Habang naglalakad siya papasok sa malawak na pabrika, ang matamis na alaala ng mga taon ng pag-aalaga kay Eric ay bumalik sa kanya. Alam niyang si Eric ay abala sa negosyo, pero mas pinili niyang dumaan sa pabrika kaysa manatili sa bahay na puno ng kalungkutan.Dahil sa mga tanong tungkol kay Jemerose, naging mahirap kay Rosemarie na makapagpatawad sa sarili. Lahat ng iniisip niya ay kung paano siya makakatulong sa paghahanap kay Maria, at paano muling magiging buo ang kanyang pamilya
Ang bilis ng takbo ng panahon—isang taon na pala ang lumipas mula ng magbago ang buhay ni Maria. Pasko na naman, ngunit ang saya ng kapaskuhan ay nagdala ng magkahalong saya at lungkot sa kanyang puso. Ito ang unang Pasko na magkasama sila ng kanyang anak na si Harry, ngunit wala ang ama nitong si Kean. Nakatanaw si Maria mula sa maliit nilang bahay, ang mga mata ay naglalakbay sa malayo, tila nagbabalik-tanaw sa mga alaalang iniwan ng nakaraan.Si Harry, na ngayo'y limang taong gulang na, ay abala sa kanyang mga laruan. Wala itong kamalay-malay sa mga pinagdadaanan ng kanyang ina. Ngunit may isang bagay na hindi nakaligtas sa kanyang mga mata—ang kalungkutan na bumabalot kay Maria, ang pagkabigo ng hindi niya magampanan ang mga pangarap para kay Harry na magkasama silang buo bilang pamilya. “Mommy, yeheyy! Ang saya saya, punta tayo ng beach !” sigaw ni Harry, habang nakita ang Christmas getaway package na inihanda ni Eric para sa kanyang kumpanya. Ang mga mata ni Maria ay naluha na
Habang ang araw ay bumababa sa dulo ng dagat at ang liwanag ng mga ilaw sa paligid ng beach resort ay nagsimula nang magningning, isang tahimik na tagpo ang nagsimula sa isang sulok ng kaganapan. Si Rosemarie, na matagal nang nagmamasid kay Maria at Harry mula sa malayo, ay hindi maiwasang makaramdam ng kakaibang koneksyon sa mag-ina. Ang hindi maipaliwanag na nararamdaman ay tila nag-ugat mula sa kanyang puso, parang may isang lihim na nag-uugnay sa kanilang dalawa, isang piraso ng nakaraan na nakatago at matagal nang nakalimutan.Habang pinapakain ni Maria si Harry ng isang piraso ng cake, ang mga mata ni Rosemarie ay hindi maiwasang maglakbay mula sa mag-ina patungo sa mga detalye ng kanilang simpleng saya. Ang tingin ni Maria kay Harry, puno ng pagmamahal at pag-aalaga, ay nagbigay ng isang pakiramdam na nakapagpasikò sa kanyang kaluluwa. Tila isang pamilyar na senaryo—ngunit saan? Bakit kaya may nararamdaman siyang koneksyon sa kanila, lalo na kay Maria?Napansin ni Rosemarie na
Habang naglalakad si Rosemarie sa tabing-dagat, ang mga alon ng dagat ay tila sumasalamin sa kanyang mga nararamdaman—magulo, masalimuot, ngunit may kakaibang katahimikan. Ang bawat hakbang niya sa malamig na buhangin ay parang pagbalik sa mga alaala ng nakaraan, at habang tinatanaw niya ang malawak na dagat, hindi niya maiwasang magtanong sa sarili, “Tama ba itong nararamdaman ko? Baka naman ako lang ang nag-iilusyon.”Nasa kalagitnaan ng kanyang pag-iisip nang maramdaman niyang may mga yabag na papalapit sa kanya. Paglingon niya, nakita niya si Eric, ang kanyang anak, na nag-aalalang nakamasid sa kanya.“Ma,” tawag ni Eric, “kanina pa kita hinahanap. Napansin kong parang may bumabagabag sa’yo. Ano po bang nangyayari?”Ngumiti si Rosemarie, ngunit alam niyang hindi niya maitatago ang bigat ng kanyang damdamin. “Eric,” mahina niyang sabi, “Alam mo, may mga bagay talaga sa buhay na minsan, kahit anong pilit nating kalimutan, bumabalik at bumabalik.”“May kinalaman ba ito kay Maria at s
Sa malamlam na liwanag ng buwan, limang magkakasama ang tahimik na nakaupo sa veranda ng isang resort sa tabi ng dagat. Ang hangin ay malamig, tila nakikisama sa damdamin ng bawat isa. Si Rosemarie, ang ina ng dalawang lalaki, si Eric at John, ay halatang may nais na ipagtapat sa kanila—lalo na kay Maria, na nakaupo sa tabi ng kanyang anak na si Harry, hawak ang kamay ng bata habang tila naghihintay sa anumang rebelasyon na dala ng gabing iyon.Malalim ang buntong-hininga ni Rosemarie, at halatang naglalaban ang kanyang damdamin habang iniipon ang lakas ng loob na ibahagi ang mabigat na kwento na matagal na niyang itinatago. Hindi madali ang lahat ng ito, ngunit sa wakas ay handa na siyang ipagtapat ang katotohanan.“Maria…” simulang wika ni Rosemarie, malambing ngunit puno ng emosyon ang tinig. “May nais akong sabihin sa iyo na mahalaga... isang katotohanan na matagal kong kinimkim sa aking puso.”Nagtaka si Maria at nakaramdam ng kaba, ngunit nakita niya ang seryosong ekspresyon sa
Ang gabing iyon ay hindi lamang pagtatapos ng mga taon ng pagkakawalay kundi simula rin ng isang panibagong kabanata para sa kanila. Si Maria, habang nakayakap kay Rosemarie, ay ramdam ang init at tibok ng puso ng kanyang ina. Sa wakas, natagpuan niya ang matagal na niyang hinahanap—isang tahanan sa mga bisig ng kanyang tunay na pamilya. Ngayon, hindi na siya nag-iisa.Si Eric at John naman ay lumapit, at silang lahat ay magkayakap, kasama si Harry, na masayang ngumiti habang pinagmamasdan ang kanyang ina at ang bagong lola, at mga tito. Sa gabing iyon, silang lahat ay nakatagpo ng bagong pag-asa at bagong simula.Nangako sila sa isa’t isa na ano man ang pagsubok na dumating, mananatili silang buo bilang isang pamilya. Ang mga sugat ng nakaraan ay kanilang hinayaan sa alon ng dagat, at ang pagmamahal at pagtanggap sa isa’t isa ang naging bagong pundasyon ng kanilang muling nabubuong samahan. Sa ilalim ng malamlam na liwanag ng buwan, ang hangin ay dahan-dahang humaplos sa kanilang m