ANIM: MGA BISITA
"Jossa."
Dahan-dahan akong humarap sa kaniya nang muli niya akong tawagin. Lumakas ang kalabog ng dibdib ko nang makita na nasa pinto na siya at malaki na ang bukas ng pinto. Paanong naroon na agad siya? Ni hindi ko narinig ang mga yabag niya?
"S-Sir..." Mahina na sabi ko. "M-May kailangan po kayo?"
Pinagsaklob ko ang mga palad sa likuran. Naramdaman ko ang pagnginig ng mga tuhod dahil sa titig niya. Mas nakakatakot ang hitsura niya ngayon.
Tanaw ko ang mamasa-masa niyang mga mata at namumulang ilong. Mas lalo akong nanghina nang makita ang lungkot sa itim niyang mga mata. Bukod ro'n, hindi rin maayos ang buhok niya: magulo ang mga ito. Hindi rin nakaayos ang polo na suot niya: ang tatlong butones ay nakabukas at magusot.
"Kanina ka pa rito?" malamig na tanong niya.
<PITO: YAKAP"Wala pa rin ang mga alaga ko?"Nagtipon-tipon kami rito sa mahabang mesa. Nagluto kasi si Manang Loyda ng adobong pusit.Ala siete na ng gabi ngunit hindi pa rin umuuwi sila Tina at Tj. Ang sabi ni Ma'am Ana ay bago magdilim uuwi na sila pero bakit wala pa rin sila?"Ang sabi ni Madam, baka roon na raw niya sa bahay nila patulugin ang dalawa." Sagot ni Cecille sa tanong ni Manang.Napatingin ako sa kaniya. Busy na naman siya sa cellphone nito.Nasa kaliwang bahagi ako at si Mel. Nasa kanan na bahagi si Cecille katabi niya si Mang Kanor, Mang Kaloy at Joshua. Matutulog sa bahay nila? Saan ba ang bahay nila? Alam na kaya ni Sir Cuenca ito?"Kailan sinabi?" Tanong ni Manang Loyda. Nilagay niya sa gitnang mesa ang niluto."Mukhang masarap 'yan, ah!" Komento ni Mang Kanor."Ako nagluto, siyempre masarap talaga!" Nagmamalaki na sabi ni Manang. "Kailan sinabi, Cecille?""Ka-text
WALO: PINAPANOODNagising ako nang maramdaman na may mabigat na bagay na dumadaan sa bandang tiyan ko. No'ng una ay binalewala ko lamang iyon dahil akala ko si Manang Loyda lamang ang nakadaan sa akin. Ngunit hindi kalauna'y sumagi sa aking isipan ang nangyari kagabi. Napabalikwas ako nang tayo nang maalala ang nangyari kagabi. "Hmm..." ungol ng katabi ko nang biglang tumilapon ang kamay niya pabalik sa kaniya. Nanigas ako sa kinauupuan nang marinig na hindi iyon boses ni Manang Loyda. Dahan-dahan kong binalingan ang katabi at nanlaki ang mga mata ko sa nakita! 'S-Sir!' Sigaw ko sa isipan. Nakapikit pa ang mga mata nito. Gano'n pa rin ang suot niya ngunit mas nawindang ako dahil ngayon ay lahat ng butones niya ay nakabukas na. Malaya kong nakikita ang magandang niyang katawan. 'Tila ba sadyang nakahain ito sa akin. Halos maglaway ako sa ganda ng katawan niya. Ukit na ukit ang anim niyang mga pandesal
SIYAM: KAIN SA LABASIlang linggo na ang nakalilipas nang manatili at nagsimula akong magtrabaho rito sa manila, sa mansion ni Sir Cuenca, bilang isang katulong. Hindi ko inakala na gano'n ako kabilis makakahanap ng trabaho na hindi katulad ng mga naririnig ko noon sa probinsiya namin. Madalas ko kasing marinig na mahirap daw ang buhay dito sa manila. Mahirap daw makahanap ng trabaho at amo na mabait lalo pa kung mahina ang kukote mo na katulad ko. Sa kabutihang palad, pinalad ako na mabubuti ang mga tao na naging kasama ko sa pagtatrabaho. Mabilis na napalagay ang loob ko sa kanila pati sa mga anak ng amo ko. Laking pasasalamat ko kay Manang Loyda dahil nakilala niya ako no'ng araw na 'yon. At kay Sir Cuenca dahil tinanggap niya ako na maging katulong dito sa bahay nila."Aba'y kailan mo ba balak bumisita rito, Jossa?" tanong ni Tiya Lorna sa kabilang linya.Alas dies na ng gabi nang tumawag siya. Mabuti na lamang ay napatulog ko na si Tin
SAMPU: ANG LAKISa sobrang bilis nang pagtakbo ng oras at araw, hindi ko namalayan na isang buwan na pala ako simula nang magtrabaho ako rito kina Sir Cuenca.Medyo nakakaintindi na rin ako ng mga karaniwan at simpleng salitang Ingles sa tulong ni Tina. Kakahiya man na siya ang nagiging gabay ko ngunit nakakatuwa rin dahil nagtyatyaga siyang sabihan at itama ako. Natuto rin ako kina Manang Loyda at Mel dahil medyo marunong sila. Kaya kahit papaano ay naiintindihan ko na ang mga sinasabi ng mag-aama. "Oh, heto na ang sweldo na'tin ngayong buwan."Narito kami sa lamesa. Alas dies na ng umaga. May trabaho si Sir at may pasok naman ang mga bata kaya kami-kami lang ang narito sa bahay.May nilapag si Manang na brown na envelope sa mesa at kumuha roon ng maraming pera.Nagningning ang mga mata ko habang binibilang niya ang pera. Mukhang napakarami no'n dahil sobrang kapal. Pulos kulay asul pa. "Alam niyo na naman paano hatian 'di ba?" Tanong ni Manang at tinignan kami isa-isa.Tumango nam
LABING ISA: NAIILANGHALOS ayoko na lumabas ng silid ni Tina nang magising ako kinabukasan. Bukod sa mukha akong patay dahil sa makakapal na eyebag ko dahil hindi ako nakatulog kagabi nang maayos dahil hindi ako pinatulog nang nakita ko kagabi. Ayoko ko rin lumabas dahil nga sa kahihiyan na ginawa ko na naman kagabi. Hanggang ngayon ay hindi pa rin maalis sa aking isipan ang tinatago niyang sandata. Jusko ko po! Mas malaki at mas malapad pa ata iyon sa pulso ko. Hindi ako inosente para hindi malaman kung ano iyon at anong ginagawa niya sa mga oras na iyon. Sana lang ay hindi ko siya nabitin. Napailing ako sa iniisip. Ano ba iyang pinag-iisip mo, Jossa?! Ang aga-aga!“Yaya Jossa, ano pa pong ginagawa mo riyan? Hali ka na po. Bumaba na po tayo.”Tumayo ako sa kama niya. Inaayos ko kasi ang kama ni Tina nang sumagi na naman sa isipan ko ang nakita kagabi. Kailan ba mabubura iyon sa aking isipan? “O-Oo, hali ka na.”Hinawakan ko siya sa kamay at lumabas kami ng kaniyang siid. Lumunok ak
LABING DALAWA: PUMAYAG"Dad, my teacher told me po to remind you about our foundation week starting tomorrow po. And she also said that you already agreed po. Is that true, dad?" Kasalukuyan na nag-aagahan ang mag-aama nang sabihin iyon ni Tina kay Sir. Tumango naman si sir bilang tugon sa anak. "Yes, I'm going but I can't attend on Wednesday becuase I have meeting on that day so we'll attend on Thursday and Friday, okay?" sabi ni Sir habang nakatingin kay Tina. Nakangiting tumango si Tina. Bakas sa mukha at mga labi niya ang tuwa. "Yes po, Dad!" Magiliw na sambit ni Tina bago ako tumingin sa akin. Kitang-kita ko ang pagningning ng mga mata niya dahil sa tuwa. "Sasama ka po sa amin, Yaya Jossa?" Nagulat ako sa tanong niya. Hindi ko iyon inaasahan. Bakit naman ako niya naisip na sasama ako? Mabilis na umiling naman ako agad."H-Ha? Hindi. Hindi pupwede, Tina, e. May gagawin pa si Yaya Jossa rito sa may bahay. Tsaka naroon naman si Sir. Siya muna ang titingin sa inyo." Nakangitin
LABING-TATLO: ANO ITONG NARARAMDAMAN KO? Muntik na kong tanghaliin nang gising sa mismong araw ng foundation nila Tina dahil sa puyat ko kakahanap ng magandang susuotin. Hindi agad ako nakatulog dahil nais kong maging kaaya-aya naman ang susuotin ko at ang sarili ko kahit papaano sa okasiyon na iyon.Mabilis akong kumilos para ayusin ang sarili at humabol sa ibaba kung saan naroon na ang mga bata at si sir na naghihintay. Nang natapos ay tumayo ako sa harap ng salamin at pinagmasdan ko ang sarili. Simple lamang ang suot. Typical na kasuotan lamang. Tanging puting pang-itaas at itim na pang ibaba ang suot ko. Nais ko sanang magsuot ng bestida katulad nang sinabi ni Mel kagabi ngunit parang hindi naman ata iyon naaayon sa dadaluhan ko at sa kung ano ako. Mas okay na iyong simpleng kasuotan na lamang. Ngumiti ako nang makita ang sarili. Mukhang ayos na naman ito. Inayos ko ang buhok bago ako napagdesisyon na bumaba. Nasa itaas palang ako ng hagdan nang marinig ko ang boses ni Tina mula
LABING-APAT: Imahinasyon"HUY! Tulala ka na naman diyan? Ayos ka lang ba?"Bumalik ako sa huwisyo nang marinig ang boses ni Mel. Tumayo siya sa gilid ko at pinanood ako. Pinatay ko naman ang tubig na kanina pa pala umaagos at hindi sa halaman napupunta."S-Sorry..." mahinang saad ko."Ayos ka lang ba?" Pinagmasdan niya ako ng mabuti. "Napapansin kong wala ka sa sarili mo nitong mga nagdaang araw? May problema ba?"Agad akong umiling."W-Wala naman..." mabilis na sagot ko."Talaga ba?"Tumango ulit ako.Huminga naman siya ng malalim habang nakatingin sa akin."Kung may problema ka o may gumugulo sa isipan mo huwag kang mahihiyang magsabi sa akin ha? Makatutulong iyon para maibsan 'yang iniisip mo, okay?"Tahimik na tumango ako.Wala naman talaga akong sakit o anuman. Sadyang hindi lang ako tinatantanan ng aking isip. Ginugulo kasi ako ng isipan ko tungkol kay sir. Ewan ko ba kung bakit hindi ko siya maalis sa isip ko.Matapos no'ng nangyari sa paaralan nila Tina ay may kung ano nang ga
SPECIAL CHAPTER #3 PART TWO TYSON’S POINT OF VIEW: “FVCK!” Binato ko ang cellphone sa pader nitong opisina ko. Malakas na tumunog iyon bago bumagsak sa sahig. Malamang nasira sa sobrang lakas nang pagkakabato ko. I don’t fvcking care! Anong silbi ng cellphone kung ni isang greetings from the people I treasure the most ay wala akong natanggap! “D*MN THIS!” I looked at the wall clock and saw it’s almost 12 midnight. But I received nothing! It’s eleven fvcking fifty-eight! Two minutes before my birthday but no one message to greet me?! The fvck?!“D*MN!” malakas kong sinuntok ang table sa harap ko. Sinadya kong hindi agad umuwi para hintayin ang mga bati nila sa akin. Kahit kaninang umaga pag-alis ko ng bahay, ni hindi nila ako sinabihan o binati. Wala. Maaga kong pinauwi ang mga employees ko ngayon to celebrate my birthday but I think walang selebrasyon na magaganap. I waited and stayed here for so damn many hours to received nothing! Inis na tumayo ako at dinampot ang gamit.
SPECIAL CHAPTER #3 PART ONE"Jossa."Hindi ko alam ngunit hindi pa rin ako mapalagay at hindi pa rin ako komportable sa tuwing nakikita ko si Ma'am Ana, ang ina ni Tyson.Pilit kong inayos ang pagkakaupo at tinignan siya. Kita kong nakatingin siya sa akin gamit ang masayang mukha. Simula noong kinasal kami ni Tyson ay wala na siyanh ibang naging tutol pa kundi ay tanggapin kami.Masaya ako sa wakas na tinanggap niya na ako para sa anak niya. Ngunit hindi ko talaga maalis sa aking sarili at isipan na sa tuwing nakikita siya ay naalala ko ang gabing dinukot niya ang kapatid ko at pinapili niya ako."M-Ma'am..." tawag ko sa kaniya."Hindi ba't sabi ko ay mama na rin ang itawag mo sa akin," nakangiting saad niya. Naalala ko noong pagkatapos ng kasal namin ay nagkausap na kami tungkol doon. Hinayaan niya na akong tawagin siyang mama. "You look... uncomfortable. Am I making you uncomfortable?"Dahan-dahan akong tumango."S-Sorry po... ma..." mahinang sabi ko. "H-hindi ko lang po talaga maa
SPECIAL CHAPTER #2"Ang taray mo na talaga, Jo. Hindi na ikaw ang Jo na kilala namin."Natawa ako sa sinabi ni Tisoy. Napatakip pa siya sa bibig habang nanlalaking mga matang pinagmamasdan ako."Mala-prinsesa ang datingan, 'di ba?" Dagdag ni Klay. "Hindi na'tin ma-reach ang kaniyang life."Napailing na ako sa mga reaction nila. Nandito kami ngayon sa isa sa kainin dito sa hotel. May ginagawa rin kasi si Tyson na kailangan ipasa ngayong araw kaya nagpaalam ako na makikipagkita sa dalawang ito. Mabuti nalang at pinayagan sila nila ma'am na magpahinga ng isang oras para makausap ako."Pasensiya na pala kayo't hindi ko kayo naimbintahan sa kasal," paghihingi ko ng tawad. "Sobra-sobra na kasi ang pumunta.""Wala na magtatampo na kami niyan." Sabi ni Tisoy.Nakatanggap siya ng hampas kay Klay."Ano ka ba, ayos lang," ani Klay. "Naintindihan naman namin at least umabot sa amin ang food niyo."Nandoon kasi sila Tiya Joan kaya pinadalhan ko nalang sila ng pagkain dahil nga hindi rin sila nakab
SPECIAL CHAPTER #1READ AT YOUR OWN RISK! "This is our time, darling."Hindi ko pa nagagawang sumagot ay bigla niya nalang akong siniil ng halik. Dama ko ang pangigigil sa bawat hagod ng labi niya sa mga labi ko. Alam kong kanina niya pa gusto gawin ito. Alam kong kanina pa siya nagtitiis. Kaya naman, sino ako para pigilan pa siya ngayon?Nandito kami sa resort na pinagtatrabahuhan ko sa probinsiya. Sinalubing nga kami ng mga katrabaho ko at ng mga dati kong amo kanina sa bungad nitong hotel bago kami pumunta rito sa kwarto. Iba sa pakiramdam ang makita ang mga nakangiti nilang mukha kanina. Tuwang-tuwa sila habang pinapanood kami. Lalong-lalo na nag dalawa kong kaibigan na si Tisoy at Klay. Hindi ko pa sila nakakausap pero kakausapin ko sila bago kami umuwi ng maynila.Tatlong araw lang kami rito dahil kailangan na talagang bumalik ni Tyson sa trabaho. Ang dami niya na kasing tambak na gawain.Napasandal ako sa pader nang lumalim ang halik niya. Dama ko ang pagpasok ng dila niya sa
FINALE"Congratulations to Mr. and Mrs. Cuenca!"Naramdaman ko ang pagpulot ng kamay ni Tyson sa bewang ko at marahan na nilapit sa kaniya. Inangat ko ang tingin sa kaniya at malawak na ngumiti. Asawa ko na nga talaga siya. Sa wakas...Ngumiti rin siya at saka ako hinalikan sa gilid ng ulo. "I'm so happy, Mrs. Cuenca," bulong niya. "Finally, you're mine."Napahawak ako sa dibdib niya atsaka sinandal ang ulo sa kaniya. "Sobrang saya ko rin, darling... I love you.""I love you, too."Dahan-dahan na lumapit ang mukha niya sa akin at bumaba sa mga labi ko. Napapikit ako at naramdaman ang paggalaw ng labi niya. Dama ko ang pangigigil sa labi niya at ang paghigpit ng hawak niya sa beywang ko. Napahawak nalang ako sa kaniya nang mawalan ng lakas dahil sa halik niya. "Mamaya na 'yan, sir! Kumain muna tayo bago 'yan!" dinig kong sigaw ni Manang.Nagtawanan ang lahat ng tao rito sa simbahan sa sinabi niya.Nagdilat ako ng mga mata at nakita ang ngiti sa mga labi niya. "Well, I can wait for t
79"Let's talk."Ilang beses niya akong sinubukan kausapin sa dalawang araw na nagdaan. Puro iwas at tago ang ginawa ko. Nagtataka na nga ang mga katrabaho ko sa ginawa ko pero wala akong pake. Basta mataguan ko siya at hindi kami magkita. "Just give me a minute to talk to you." Hindi ko siya pinansin at mabilis na tinalikuran. Kanina niya pa ako sinusubukan na kausapin pero pinapabayaan ko lang siya. Ngayong araw ay ilang beses niya na naman akong kinulit. Hindi ba siya napapagod? Sabing ayoko nga, e. Ano bang gusto nitong pag-usapan? Matapos niya akong sabihin ng mga gano'ng bagay ay lalapit siya bigla? Bakit? Para saan? At bakit niya ako gusto makausap? Hindi naman siguro dahil kay Teinia, 'di ba?"Hey!" Naramdaman kong sumunod siya sa akin. "I said, let's talk." "Busy ako, sir." Sabi ko habang mabilis na humahakbang palayo sa kaniya. "Sa iba nalang po kayo magtanong.""Give me five minutes, hey." Hinawakan niya ako sa braso at pinaharap sa kaniya. "Just five minutes."Hindi ko
78THIRD PERSON POINT OF VIEWTumakbo palapit si Teinia kay Jossa. Yumakap siya sa ina at doon nawala ang pokus ni Jossa kay Tyson. Umupo siya at hinawakan ang mukha ng anak."O-Okay ka lang ba?" Nag-aalalang tanong niya. "Sorry kung napabayaan kita. Anong nangyari sa iyo? Ayos ka lang?"Ngumiti naman si Teinia atsaka tumango. "Opo, ma! Okay lang po ako. Tinulungan po ako ni kuya, e!" Tinuro niya si Tyson na ngayon ay nakatulala pa rin habang nakatingin sa dalawa. "Mabait po siya, 'no, ma?"Napatitig ulit si Jossa kay Tyson. Nakita niya kung paano tumitig ito sa kanila. Naalala na naman niya ang huling pag-uusap nila. Sinubukan niyang kausapin ito ngunit sadyang ayaw ni Tyson. Pero ngayon na nandito siya ay 'tila nawala lahat ng nais niyang sabihin. Lalo pa't nandito rin si Teinia."Ma?""H-Ha?" Napatingin siya kay Teinia. "A-Ah, oo... ang bait niya nga. Nagpasalamat ka na ba? Magpasalamat ka."Humarap si Teinia at ngumiti kay Tyson. "Kuya, salamat po ulit." Yumuko pa siya. "Nandito n
77THIRD'S POINT OF VIEW:"Happy fiesta, mga ka-barangay!"Hindi pa man tuluyang sumisikat ang araw ay maingay na ang bayan nila Jossa. Bawat tao mapasa-loob man ng bahay, labas, kalsada at mga bubong ay iisa ang isinisigaw. Lahat ay may magagandang ngiti sa kanilang mga labi na siyang nagpapakita kung gaano sila kasaya. Lahat ay tuwang-tuwa habang binabati ang isa't isa ng happy fiesta.Sa bahay ng tiyahin ni Jossa ay gano'n din. Masaya silang nagbatian at nagyakapan. "Hali na't maghain na tayo." Nakangiting sabi ni Joan, ang tiyahin ni Jossa. "Pagsaluhan na na'tin ang hinanda ko habang mainit pa."Silang pamilya lang ang naroon. Bukod sa may handa rin ang mga kapitbahay nila kaya hindi nila inimbita, malalayo rin ang iba nilang kamag-anak katulad nalang ni Lorna na nasa maynila pa nakatira.Umupo sila at pinagsaluhan ang pagkain sa hapag. Masaya at tuwang-tuwa ang mga bata habang sila ay nagkukuwento habang nagsasalo-salo.Ito ang masaya sa tuwing sasapit ang piyesta. Halos lahat a
76Magulo ang isip ko. Hindi ako agad nakakilos sa kinatatayuan ko pag-alis ni Tyson. Akala niya ba'y nagsisinungaling ako? Anong sinasabi niyang kamukha ko ang darling niya? E, ako naman talaga 'to?Saka...Ano raw?Patay na ako? Patay na ako sabi ng mama niya? Paanong patay na ako, e, ito nga ako?"A-At... naniwala siya ro'n?" mahinang bulong ko sa sarili. "K-kasinungalingan... hindi ko akalain na magagawa ni Ma'am Ana ang lahat nang ito... napakagaling niya...""Sino?"Napitlag ako at agad na humarap sa likuran. Nakita ko si Tisoy na nakatingin sa akin."I-Ikaw pala...""Sinong kausap mo?" takang tanong niya. "May kinakausap ka bang hindi ko nakikita, Jo? Hoy! Iba na 'yan, ah?"Hindi ako nakasagot."Biro lang," tumawa siya at bahagya pa akong hinampas sa braso. "Ayos ka lang ba? Nakatulala ka rito at may kung ano-anong sinasabi. Okay ka lang?"Mahinang tumango ako."Sigurado ka?" Nag-aalala ang tono niya. "Alam mo, hindi man tayo gano'n kalapit sa isa't isa, pwede mo parin sabihin