Kabanata 4

Kabanata 4

Pinuno ko ng hangin ang aking baga at hinabol ko ang aking paghinga dahil kinakapusan na ako ng hangin. Pagkahapo at paghabol hininga ang ginagawa ko habang nakayuko ako. Ang aking kamay ay nakahawak sa tuhod ko. May naramdaman akong humagod sa likod ko kaya tumayo agad ako ng tuwid.

"Hindi mo na ba kaya? Gusto mo na bang buhatin na kita?" May pag-aalala sa tono ng boses na tanong ni Roisin.

"Kaya ko pa!" Desidido na sagot ko.

Kayang kaya ko ito. Hindi ko ugaling sumuko. Ang lahat ng hirap ay alam kong may magandang kinakalabasan.

"Do you need water?" nag-aalala na tanong niya.

Umiling ako sa kaniya at pagkatapos ay tingnan ko siya. Bakas sa mukha niya ang pag-aalala sa akin kaya panandalian akong natigilan sa paghinga. Bakit niya ipinapakita sa akin ang pag-aalala niya?

"May tubig ako," tanging sabi ko.

May nakatago akong tubig sa loob ng bag ko. Hindi ako hihingi sa kaniya. Inalis ko ang pagkakasabit ng isang strap ng bag sa aking balikat at pagkatapos ay binuksan ko ang zipper nito. Kinuha ko ang hindi pa nabubuksan na mineral water. Ininom ko ito at hindi ko na pinansin pa si Roisin.

Saglit kaming pinagpahinga ng tour guide dahil napansin niya na hirap na sa paglalakad ang mga kasama niya.

"Sabihin mo lang kung napapagod ka na. Nandito lang ako upang pas-anin ka kung nahihirapan ka na," may lambing na pagbibigay alam ni Roisin.

Tulad ng lagi kong ginagawa ay irap ang naging tugon ko sa kaniya. Pag hindi lambing ay pag-aalala ang ipinapakita niya.

"Kaya ko," tipid na sabi ko sa kaniya.

Nagsimula na akong lumakad at iniwan ko siya doon na nakatayo. Nagsilakad na din ang iba naming kasamahan.

Tahimik akong naglakad habang tinatanaw ang buong paligid. The view on the way was highly encouraging. Napapatigil ako tuwing nakakakita ng interesante na bagay.

Itinaas ko ang camera ko at kinuhanan ko ng picture ang hagdan-hagdang palayan. Maraming ganito sa northern Luzon, pero mas maganda at natural dito.

We are in the middle of the terraced hillside. It is planted with all sorts of vegetables and rice crops. The view was spectacular. It makes me breathless.

Simple man sa ibang tao ang ganitong kagandang view pero, sa katulad ko ay sobrang ganda nito. Mas gusto ko ang natural scenery ng kapaligiran kaysa sa mga man made katulad ng mga naglalakihang building at pasyalan sa metro.

Akala ko ay sa Bomod-ok falls lang ang magiging interesante sa paningin ko ngunit may magaganda pa pala na mga tanawin sa aming madadaanan. Pupunta kami sa Bomod-ok falls. Isa ito sa kilalang waterfalls sa Sagada.

Bomod-ok Falls is also called the Big Falls because, it is definitely bigger than Bokong Falls. Isa din itong sikat na talon sa Sagada na pinupuntahan din ng maraming turista.

Ang Bomod-ok falls ay nakatago sa isang malayong valley.  It takes an hour to two to get there by foot from the main road. Sa nabasa kong isang blog ay sobrang lamig daw ng tubig dito. May dala akong damit ngunit hindi ko pa sigurado kung maliligo ako.

Nagyakag na ang tour guide namin at pinatuloy na ulit kami sa paglalakad kaya napatigil na ako sa pag-picture sa paligid.

The start of the trek was easy. The concrete path that leads to the falls is easy to walk on. Sa paglalakad namin ay hindi ako naiinip dahil namamangha ako sa magandang view ng mga terraces, hills, at valley. We also see a quick glimpse into their lifestyle in the community.

Sa daan ay napatunayan ko na sobrang laking hirap ang pinagdadaanan ng mga taong naninirahan sa pupuntahan naming baryo. Mas namangha ako nang makita ang mga local na naninirahan dito. May buhat silang rice sacks sa kanilang likod. Kahit na sobrang matarik ang daan ay kaya pa din nila itong buhatin. Sa daan ay may nakita din kaming mga bata na nagtatanim ng mga kamote at luya. May ilan ding bata na naglalaro sa paligid ng terraces. They are smiling at us. May nakita din kaming mga binatilyo na nagtatanim at kumakanta habang dumadaan kami sa kanilang tabi.

Nang mapagod ulit ay tumigil muna kami sa nadaanan naming small village. There are restrooms there and stores selling food and drinks. Hindi ako bumili pero si Roisin ay bumili ng mga pagkain. Nagbigay siya sa akin ng tinapay. Ayoko sanang tanggapin ngunit nang may nakita akong bata na nakatingin sa akin ay walang pagdadalawang isip na kinuha ko kay Roisin ang tinapay at ibinigay ko ito sa bata. Nagpasalamat siya kaya mas natuwa ako.

Nagpatuloy ulit kami sa paglalakad at inaalalayan na ako ni Roisin dahil nakita na niya kong nahihirapan. Hindi ko na siya sinuway dahil kailangan ko na talaga ng tulong.

After the long walk, we had our first glimpse of the mighty waterfall. It's such a wonderful waterfall. Sobrang taas kaya sobrang lakas ng pressure ng pagtama ng tubig nito sa pinaka-basin. Kontentong ngiti na may pagkamangha ang unang sumilay sa aking mukha sa kagandahan ng paligid. Malawak ang paliguan kaya kung natatakot kang pumunta sa pinaka-pinagbabagsakan ng tubig ay pwede kang magtungo sa malayo. May ilang waterfalls na maliit sa ibang parte. I did not plan on swimming at the water but it was so inviting.

Lumapit ako sa paliguan. Naramdaman ko na sumunod sa akin si Roisin pero pinabayaan ko siya at hindi sinuway. Nag-squat ako upang abutin ang tubig. Inilagay ko ang kamay ko sa tubig kaya naramdaman ko ang temperatura nito. The water was extremely cold, I knew that soaking in it would be the most refreshing part of the trip.

Hindi na ako nagdalawang isip na umupo sa batong malaki. Napansin ko din na ginaya ako ni Roisin. Tumabi siya sa akin. Nanatili akong nakatingala sa mataas na talon habang nakangiti. Magiging sapat na sa akin na pagmasdan na lang ang kagandahan nito.

"Hindi ka ba maliligo?" tanong niya sa akin.

"Kung magsu-swimming ka ay sasama ako," dagdag niya pa.

"So, nakasalalay sa akin ang desisyon mo?" mahina kong tanong habang hindi inaalis ang tingin sa talon.

I'm so exhausted but seeing this wonderful creation of God makes me relax. Nawawala na ang pagod na nararamdaman ko.

"Yes. I will give you the privilege to decide for myself," may hinahon ang kaniyang boses habang sinasabi iyon.

"Sige. Maglalangoy ako tapos ikaw magpapakalunod ka, ha?" biro kong sabi sa kaniya.

Nakakalokong ngiti ang ipinaskil ko sa aking mukha bago ko siya tingnan. Pansin ko ang pagkunot ng noo niya ngunit bahagya din siyang nakanguso.

"No. Hindi na ako lalangoy." Pagbabago ng isip niya. Nakita ko na itinaas niya ang kamay niya at kinamot niya ang kaniyang batok.

"Akala ko ba ay bibigyan mo ako ng karapatan na magdesisyon para sa gagawin mo?" tanong ko habang natatawa.

"Pero hindi ang pagpapakamatay," alintana niya kaya mas lalong lumakas ang tawa ko.

Hindi ko alam pero ngayon ay natatawa ako sa kaniya. Himala iyong maituturing. Siguro ay may mahika ang talon na ito?

"Joke lang naman iyon," sabi ko at pagkatapos ay tumingin ulit ako sa talon.

Nakapagbiro pa ako sa kaniya. Is this my first time to make fun of him?

Natahimik kami ng ilang minuto. Ang aking isip ay unti-unting napuno ng mga plano at problema sa buhay habang pinagmamasdan ang nakaka-relax na tanawin.

"Minsan pag nahihirapan na ako gusto ko na lang maglaho sa mundo," biglang sabi ko. Dapat ay sa isip ko lang iyon sasabihin ngunit naisatinig ko iyon.

Napansin ko sa peripherals vision ko na napalingon siya sa akin. "Why? Oh, Edraly, Don't you ever think of doing suicide."

Napatawa ako ngunit sobrang hina lang. Iling at pagnguso ang ginawa ko bago ako magsalita.

"Ang advance mo namang mag-isip. Hindi iyon ang tinutukoy ko," sabi ko.

"And what is it? What are you thinking? Kindly elaborate it," aniya habang pinagmamasdan ako.

"Maglaho na parang bula. Yung feeling na katulad ng sa magic. Pag nahihirapan ka na sa mga problema mo at ikukumpas mo lang ang kamay mo then, Taraannnn! Naglaho ka na at pumunta sa kabilang mundo para magbakasyon at takasan ang problema mo," paliwanag ko sa kaniya habang sinasabi iyon ay ikinukumpas ko ang aking kamay.

"Ah, I got it. Gusto mo ba iyon?" tanong niya sa akin kaya agad akong tumango.

"Oo, pero impossible," sagot ko sa kaniya at pagkatapos ay lumabas sa aking bibig ang malalim na pagbuntong hininga.

"Walang may magic," sambit niya kaya natawa ako.

Hindi ko naman sinabing merong magic ang tao. What if lang iyon.

"Wala nga kaya hindi mangyayari ang gusto ko," sabi ko sa kaniya. Umiling ako nang marahan habang yumuyuko.

Isinawsaw ko ang aking kamay sa tubig at banayad kong inikot ang kamay ko. Nilaro ko ang malamig na tubig ka nagkaroon ito ng maliit na waves.

"Nahihirapan ka na ba sa buhay mo?" Tanong niya sa akin.

Panandalian akong tumingin sa kaniya at nagkibit balikat. Bumuntong hininga muna ako bago ko ibinalik sa tubig ang atensyon ko.

"Hindi naman masyado. Marami naman talagang problema sa buhay kaya kahit ayaw mo na ay kailangang mong maging matatag," paliwanag ko sa kaniya. Itinigil ko ang paglalaro sa tubig.

"Ano bang mga problema mo?" May kuryosidad na tanong niya sa akin.

Nanigas ako sa aking kinatatayuan dahil sa kaniyang itinanong. Kalaunan ay napagpasyahan kong sabihin sa kaniya ang mga tumatakbo sa isip ko.

"Tungkol sa pamilya ko. Alam ko naman na bilang anak ay responsibilidad ko na buhayin sila pero parang naiisip ko na hindi na tama," sambit ko at pagkatapos ay sumilay sa aking mukha ang malungkot na ngiti.

"Why? Bakit mo nasabi na hindi na tama?" magkasunod niyang tanong sa akin.

"Sa akin na kasi umaasa ang lahat. Si Mama kasi ay lasinggera. Hindi ko alam pero simula bata pa ako ay ganoon na siya. Anak niya ako sa pagkadalaga. Nag-asawa siya noong sampong taong gulang na ako. Ang naging step dad ko ay may anak na tatlong babae. May maayos naman na trabaho ang step dad ko dati kaya nakatungtong ako ng College. Ang kaso nga lang ay napatigil din dahil natanggal si Dad sa kompanya na pinagtatrabahuhan niya. Nagnakaw kasi nang malaking halaga. Nakulong siya kaya wala kaming nagawa ni Mama kundi ang magtrabaho. Nineteen years old ako nang magsimula akong mamulat sa katotohanan na hindi lahat ng bagay ay madaling makuha. Hindi mabilis kumita ng pera." Kwento ko sa kaniya. Napatigil ako ng panandalian dahil naramdaman ko ang pagbigat ng dibdib ko.

"Ilang buwan lang nagtrabaho si Mama dahil nagkaroon siya ng sakit dahil sa kakainom ng alak. Ako ang naging bread winner ng pamilya. Umaasa sa akin ang tatlong anak ni Dad at ako ang napaaral sa kanila."

"Marami akong trabaho na pinagtiisan. Halos sa BPO company ako laging nag-aapply. Lahat ng pinagtrabahuhan ko ay sa pamilya ko ibinibigay. Nakapagtapos na ng pag-aaral ang mga anak ni Dad dahil sa tulong ko. Ang kaso nga lang ay isa lang ang nagtrabaho ngayon. Ako pa rin ang bumubuhay sa kanilang lahat. Nagbibigay naman ang isa nilang kapatid pero paminsan-minsan lang. Nakalaya si Dad noong isang taon at wala naman siyang ginawa kundi ang maging tambay. Lulong din siya sa sugal." Naramdaman ko ang pag-init ng sulok ng mata ko. Tumingala ako upang pigilan ang luha na gustong pumatak.

Nakakatawa lang dahil hindi ko masabi sa kaibigan ko ang tungkol sa hinaing ko sa buhay ngunit sa isang estranghero ay madali ko itong nasabi.

"Nakakapagod na dahil ako na lang lagi. Gusto kong magreklamo pero hindi ko magawa dahil takot akong masabihan na walang utang na loob. Sila kasi ang bumuhay sa akin at nagbigay ng mga bagay bagay na kailangan ko noong maliit pa lang ako," pagpapatuloy ko sa mga gusto ko pang sabihin.

Narinig ko ang malakas niyang pagbuntong hininga kaya naman nakuha niya ang atensyon ko. Nang magtama ang tingin namin ay nakita ko ang malamlam niyang mga mata.

"Edraly, obligasyon naman talaga ng magulang ang gawin iyon kaya hindi ka nila pwedeng sabihan na wala kang utang na loob. It's a parents obligation and responsibilities to take care of you," makahulugan niyang sabi kaya mabagal akong tumango.

"Alam ko. Nagpapasalamat pa nga ako kay Mama kasi binuhay niya pa ako," makahulugan kong sabi.

Matapos kong sabihin iyon ay hindi na ako nagsalita pa. Pinagmamasdan ko na lang ang magandang tanawin na nasa aming harapan. Hindi niya na rin ako inimikan kaya naging tahimik ang paligid namin. Tanging ingay na lang sa talon at sa ibang tao ang aming naririnig.

Kahit papaano ay gumaan ang loob ko dahil nasabi ko sa kaniya ang dinadala kong sama ng loob.