Chapter two

Nagising ako na parang pinupukpok ang ulo ko kaya napapikit ako ng mariin at muling dumilat para makita kung nasaan ako medyo masakit rin ang likod ko dahil sa papag na hinihigaan ko.

Wala akong maalala kahit pinipilit ko pa pero nagbibigay lang ito ng sakit sa ulo ko.

Bumangon ako ng dahan-dahan kaya lang ay parang may makirot sa akin kaya kinapa ko ang tagiliran ko nasalat ko na may benda ako dito at may sugat pala ako.

Pati na rin ang ulo ko mayroon ring benda nakasuot ako ng puting t-shirt na bahagya lang lumuwag sa akin at isang maong na pantalon.

Linibot ko ang paningin ko sa maliit na kwarto wala namang masyadong nakalagay maliban sa maliit na cabinet at sa tabi ng papag ay isang vanity table na may salamin at ilang pambabaeng kagamitan ibig sabihin kwarto ito ng isang babae.

Ang pinto ng kwarto ay manipis lamang na kurtina tumayo ako at paika-ika pa akong humakbang papalabas nakita ko na mayroong tao na kapwa pa tulog sa maliit na sala, isang may katandaan na babae at isang dalagita ang mahimbing pa rin na natutulog marahil ito ang mga nakatira sa bahay na ito.

Napatingin ako sa batang babae na nakalihis ang bestida at kitang-kita ko ang kinis ng hita nito nakikita ko na rin ang puti nitong pangloob napatingin ako sa ibang direksyon dahil iba ang naramdaman ng katawan ko sa nakikita ko.

Kaya lumakad ako sa may pintuan madali naman itong buksan kaya dahan-dahan akong lumabas. Paglabas ko ay sariwang hangin agad ang tumambad sa akin at karagatan nasa tabing dagat ang bahay na tinutuluyan ko.

May kadiliman pa kaya marahil ay alas-singko pa lang ng umaga.

Nasaan kaya ako bakit ako nandito pinipilit kong alalahanin kung sino ako pero sumasakit lang lalo ang ulo ko, linibot ko ang mga mata ko sa paligid mukhang nasa isang isla ako at napakagandang lugar nito lumakad ako ng hindi alam kung saan ako patungo.

Parang gusto ko lang ilakad ang mga paa ko na marahil ay hindi ko nailakad ng ilang araw.

Paika-ika pa akong naglalakad at nakahawak sa may sugat ko na tagiliran, may isang maliit na bangka akong dinaanan sa likod nitong karagatan ay bundok.

May kalamigan pa ang hangin at medyo nakaramdam ako ng lamig pero inilakad ko lang ang paa ko na walang direksyon.

Nakarating ako sa bandang dulo ng isla may batuhan at dito ako naupo at sinubukan ko ulit na makaalala pero tulad kanina ay sumakit lang ang ulo ko na parang binibiyak, sino kaya ako at ano ang ba ang ginagawa ko dito bakit may mga sugat ako? Mga katanungan na walang sagot at maghihintay na lang ako hanggang sa mayroon na akong maalala.

Habang nakatingin ako sa karagatan na medyo natagalan na rin ako dito sa pagkakaupo iniisip ko na baka hinahanap na ako ng tao sa bahay.

Parang may sumagi sa isip ko at tinawag ako sa isang pangalan, Raphael ito ang narinig ko sa isip ko kaya mapait akong napangiti.

Masakit sa ulo pero nagawa kong pumikit at pinilit ang sarili ko na makaalala.

May biglang tumawag sa akin kaya napatingin ako dito.

"Manong!" Isang malamyos na boses ang tumawag sa akin at nakita ko ang batang babae kanina na halatang pagod nakahawak pa siya sa tuhod niya. Tumayo ako at lumapit sa kanya.

"Akala po namin ni nanay ay umalis ka na nandito lang po pala kayo." Napangiti ako ng bahagya napakaganda ng boses niya na nanunuot sa tenga ko.

"Pasensya ka na kung pinag-alala ko kayo inilakad ko lang ang mga paa ko." Turan ko sa kanya napangiti lang siya at nakatingin lang sa akin.

"Okay lang po halika na po  umuwi na po muna tayo para makakain ka na ng agahan." Lumapit siya sa akin at hinawakan ako sa kamay at nagsimula na kaming maglakad kaya napasunod na lang ako.

Kakaibang init ang naramdaman ko sa pagdampi ng mga balat namin pero parang ako lang ang nakaramdam nito.

May katangkaran na dalagita ang hawak ang kamay ko habang nakasunod ako sa kanya na mahigpit ang hawak.

Dinuduyan ng mabining hangin ang mahaba n'yang buhok na kakaiba ang kulay mamula-mula ito at lalo lang tumitingkad ang kulay dahil sa sikat ng araw sa pagmamasid ko sa kanya ay hindi ko na namalayan na tumigil na kami kaya binitiwan na niya ang kamay ko.

"Nandito na po tayo tara na po pumasok na po kayo." Napatango ako sa kanya at sumunod sa loob ng bahay.

"Nay nandito na po kami." Tawag niya sa ina niya.

"Naku buti naman naku hijo buti na lang at nagising ka na wala ka na bang nararamdaman?" Napatingin lang ako sa babaeng nagsalita at saka ako tumango iginiya nila ako sa kusina na may pabilog na lamesa at apat na upuan na kahoy kakaiba ang bahay na ito dahil kahoy at kawayan ang yari ng buong bahay.

Isang typical na tirahan sa tabing dagat.

Pinaupo nila ako at may umuusok at mabangong amoy ng sabaw ang siyang nagpatakam sa akin.

"Kain ka na muna para makapagusap tayo hijo." Napatango ako tumunog pa ang tiyan ko na siyang mahinang nagpahagikhik sa dalagita kaya napangiti ako sa kanya.

"Gutom na po talaga kayo kaya kumain po kayo ng marami para makabawi kayo ng lakas." Magalang niyang turan kaya muli akong napatango at nagsimula na akong kumain ganoon rin sila napakasarap ng sabaw sinigang na karne at may berdeng gulay na sahog.

Ang ibang pagkain naman ay piniritong itlog at piniritong isda na ang tawag daw ay daing na tuyo mayroon rin piniritong kamatis na may patis para sa sawsawan.

Isang masarap na agahan ang una kong kinain matapos kong magising sa palagay ko'y mahabang pagkakatulog ko.

"Hijo ano nga pala nangyari sa'yo at bakit ka napadpad dito sa aming isla?" Napatingin ako kay Aling Nely na nagpakilala sa akin at si Heart naman ang pangalan ng anak niya.

Silang dalawa lang pala ang magkasama dito at payapang naninirahan dito sa isla.

May bahayan naman sa kabilang bahagi ng isla pero may kalayuan dito sa kwento na rin ni Aling Nely.

"Pasensya na ho kayo hindi ko masasagot ang tanong niyo, wala po akong maalaala ang tanging naalala koang ay ang pangalan ko lang bukod doon ay wala na pinipilit ko naman po kaya lang ay kumikirot lang ang ulo ko." Sagot ko dito nagkatinginan silang mag-ina at saka sabay rin akong tiningnan.

"Naku! hijo nakakalungkot naman ang sinapit mo sana makaalala ka na sigurado akong hinahanap ka na ng pamilya mo." Napatango ako kay Aling Nely sana nga maalala ko na kung sino ako.

"Ang pangalan ko ho ay Raphael." Sabi ko ulit na nalapagpangiti sa dalagita at sa ina niya.

"Pero hijo hindi ko muna ipapaalam sa mga kapitbahay namin at karatig isla dahil may bali-balita na mayroon daw isang grupo ng mga armadong mga lalaki ang naghahanap ng isang lalaki, noong una ay hindi ko pinansin iyon pero naalala kita baka ikaw ang hinahanap nila baka nasa panganib ang buhay mo lalo na at may dalawang tama ka ng baril ng matagpuan ka namin." Nagulat ako sa mga sinabi ni Aling Nely tumingin ako kay Heart na mayroong lungkot na mababakas sa kanyang magandang mukha.

"Diba dapat sinabi niyo na sa kanila baka kayo pa ang mapahamak kasi tinulungan niyo ako." Turan ko hindi ko alam pero nakaramdam ako ng takot para sa mag-ina.

"Hindi hijo hindi ako natatakot mapoprotektahan kita, at saka kakambal na ng buhay natin ang panganib." Parang may-ibig sabihin ang sinasabi ni Aling Nely.

Kaya napaisip ako nasa panganib rin kaya ang buhay ng mag-inang ito kaya hindi na sila takot sa maaaring mangyari at ang pagkupkop nila sa akin ang siyang lalong magdadala ng kapahamakan sa tahimik nilang buhay.

"Makikibalita ulit ako sa mga kapitbahay mamaya para malaman natin kung ano ang nangyayari." Pagpapatuloy ni Aling Nely kaya napatango lang ako.

"Ano nga ho pala ang pangalan ng lugar na ito?" Mayamaya kong tanong.

"Isla Malinao ang pangalan ng lugar na ito may mga karatig isla dito at ang pinakamalaking isla ay ang Isla Pueto Luna pagmamay-ari iyon ng mga Leviste ang pinakamayamang pamilya sa buong Bicol. Nasa Catanduanes tayo." Paliwanag ni Aling Nely kaya napatango lang ako napaisip ako sa apelyido na binanggit niya kaya napalunok ako at parang may gusto akong maalala kaya napahawak ako sa ulo ko.

"Okay ka lang po kuya?" Tanong ni Heart kaya napatingin ako dito agad akong umiling kaya napatango lang siya at nagpatuloy sa pagkain.

"Pamilyar ho sa akin ang apelyidong Leviste." Turan ko kay Aling Nely kaya napatingin siya sa akin.

"Sila ang mayamang pamilya na nagmamay-ari sa islang ito at hinayaan nila ang mga kapitbahay namin na manirahan ng libre sa lugar na ito." Kwento ni Aling Nely kaya napatango lang ako.

Dahil tapos na kaming mag-agahan ay lumabas muna ako ng bahay at nagtungo sa likod bahay, namamangha ako na nakatingin sa mga gulay na nakatanim dito sa likod bahay.

May poso sa kabilang bahagi ng bahay at nakita ko ang mag-ina na magkatulong na nag-iigib kaya lumapit ako sa kanila.

"Tulungan ko na ho kayo." Sabi ko sa kanila pero umiling lang si Aling Nely.

"Naku baka mabinat ka lang at saka hindi pa magaling ang sugat mo." Tanggi nito kaya napahawak ako sa sugat ko at napatango na lang.

"Kaya na po namin ito magpahinga ka na lang po muna." Sabi sa akin ni Heart na nakangiti tapos ay sumunod na siya sa nanay niya.

Sinundan ko na lang ito ng tingin medyo malaking bulas siya sa edad niya na labing anim na taong gulang, napansin ko rin na hindi niya kamukha ang ina niya at kitang-kita na may lahi siya. Baka isang banyaga ang ama niya.

Nagpatuloy na lang ako sa paglalakad-lakad at mangha ko pa rin na inililibot ang paningin ko sa paligid.

Nakarating ako sa tabing dagat at napatingala sa puno ng niyog, may mga bunga ito at napalunok ako.

Pamilyar sa akin ang puno ng bigla na lang may sumagi na alaala sa isip ko.

"Raphael baka malaglag ka sa puno!" Sigaw ng isang babae na nag-aalala ang mukha.

Biglang itong sumigaw kasabay ng pagkahulog ng binata sa puno ng niyog.

Napamulat ako bigla at napahawak sa ulo ko naaalala ko yong panahon na nalaglag ako sa puno ng niyog. Halos mawalan ng kulay ang mukha ng aking ina dahil sa pagkakabagsak ko pero tumawa lang ako ng tumawa dahil kakaibang experience ang naranasan ko. Napangiti ako at napahinga ng malalim naalala ko ang bahaging iyon at mukhang unti-unti ng bumabalik ang alaala ko.

Naalala ko ang aking ina ang mukha niya si Neriza Del luna Leviste at ang lugar na ito ay ang isa lang sa pagmamay-ari ng pamilya namin.

Napatingin ako sa kabilang bahagi ng isla na isang tuldok lang sa paningin ko mukhang napadpad ako sa lugar na ito, pero hindi ko pa rin maalala kung bakit ako nandito isa lang ang nasa isip ko ngayon may gustong pumatay sa akin at itong tama ng baril sa hita at tagiliran ko ang ibedensya.

Napakuyom ako ng kamao ko at napatingin sa bahagi ng bahay ng lumabas doon si Heart at luminga-linga at ng mapagawi ang tingin niya sa akin ay kumaway siya.

Napailing lang ako at hinintay siyang makalapit sa akin.

"Akala ko po saan ka na nakarating." Kaswal niyang turan at tumawa ng mahinhin.

"Naglakad-lakad lang ako maganda dito." Sabi ko sa kanya at naupo sa gilid ng puno ng niyog kaya naupo rin siya at napatingin sa karagatan.

"Minsan nakakasawa rin po kasi buong buhay ko nandito na ako." Kwento niya kaya napailing lang ako.

"Hindi ka pa ba nakakarating sa kabayanan?" Tanong ko sa kanya kaya bahagya siyang umiling.

"Minsan naman po akong nakapunta roon pero hindi na naulit pa." Sabi niya kaya napatango ako.

"Nag-aaral ka ba?" Tanong ko kaya napatingin siya sa akin at tumango.

"Grade six na po ako may guro na pumupunta dito tuwing araw ng biyernes at sabado at nagtuturo siya sa amin." Napatango ako at hindi ako makapaniwala na may kahirapan pala sa lugar na ito ultimo edukasyon ay mahirap makarating.

"Diba labing anim ka na bakit grade six ka pa rin?" Tanong ko kaya bahagya siyang napatawa.

"Ilang taon na po akong grade six kaya alam na alam ko na mga pinagaralan namin." Medyo nakasimangot niyang turan pero ng mapatingin siya sa akin ay agad siyang ngumiti.

"Bakit hindi ka magpatuloy ng pag-aaral sa kabilang isla?" Tanong ko sa kanya pero umiling lang siya.

"Bawal po sabi ni nanay marunong naman po akong magsulat at magbasa kaya sapat na po iyon." Naaninag ko ang konting lungkot sa mga mata niya kaya napailing na lang ako.

Mukhang pinipigilan ni Aling Nely na makaranas ng ibang buhay si Heart, napaisip ako kung bakit ganun na lang siya pagbawalan ng kanyang ina.

Gusto ko tuloy alamin kung sino ba talaga ang mga taong ito at bakit ganun sila katakot na lumabas ng isla na ito.