Samantala, sa gitna ng dagat, lalong tumitindi ang sitwasyon sa Blue Ocean Cruise.Sa loob ng opisina ni Captain Jal, mahigpit niyang kinakausap ang kanyang mga opisyal.“Wala pa rin ba tayong makuhang port na tatanggap sa atin?” tanong niya, ramdam ang pagod sa kanyang boses.Umiling si Chief Officer Ramiro. “Wala, Captain. Kahit anong subok natin, lahat ng bansa ay mahigpit ang restrictions. Lalo na ngayong patuloy na tumataas ang kaso ng COVID.”Napabuntong-hininga si Jal at napaupo sa kanyang upuan. “Hindi tayo pwedeng maghintay na lang. Kailangang makahanap tayo ng paraan para maibsan ang sitwasyon dito sa barko.”Biglang bumukas ang pinto at mabilis na pumasok si Dr. Luis Salazar, ang head doctor ng barko. “Captain, tumataas na ang bilang ng pasaherong may sintomas. Kailangan na nating magdesisyon kung paano natin poprotektahan ang lahat.”Lalong bumigat ang pakiramdam ni Jal. “Ilan na ang kumpirmadong may sakit?”“Wala pang eksaktong bilang, pero sa huling check, nasa sampu na
Sa loob ng Blue Ocean Cruise Ship, isang nakakabinging katahimikan ang bumalot sa control room habang nakatitig si Captain Jal sa malaking screen ng Smart TV. Sunod-sunod ang balita—mas dumami na ang kaso ng COVID-19 sa iba’t ibang bahagi ng mundo, mas marami nang borders ang nagsara, at ang pinakamasakit sa lahat, wala pa ring bansang tumatanggap sa kanila.Hinugot niya ang malalim na buntong-hininga, pilit pinipigil ang panghihina ng kanyang loob. Pero paano? Parami na nang parami ang nagkakasakit. Ilang crew at pasahero na ang bumagsak sa sahig, nilalagnat, hinahabol ang hininga, at hindi na kayang tumayo.Napapikit siya saglit."Captain?"Napalingon siya. Naroon si Captain Prescilla, ang kanyang second-in-command, at kitang-kita sa kanyang mga mata ang pag-aalala.“Jal, kailangan mong magpahinga.” Lumapit ito at maingat na tinignan ang kanyang mukha. “Ikaw na lang ang natitirang malakas sa atin. Kung bumagsak ka rin, paano na tayo?”Napahawak si Jal sa sariling noo. Pakiramdam niy
"Bumalik ang pulso!" sigaw ng nurse.Halos mapaluhod si Dr. Luis sa sobrang relief. Si Jal naman ay napabuntong-hininga, tila nabunutan ng tinik.Napatitig siya sa pasyente at mahina niyang binulong, "Kapit lang."Makalipas ang ilang oras, ligtas nang nailipat ang limampung pasyente sa Pacific Medical Fleet.Kahit pagod na pagod, hindi maiwasang mapangiti ni Jal habang nakatingin sa papalayong barko ng humanitarian team.Sa tabi niya, pumikit si Prescilla at bumuntong-hininga. "Nagtagumpay tayo, Captain.""Oo," sagot ni Jal. "Pero marami pa tayong kailangang ipaglaban."Sa likod nila, tahimik na lumuluha si Dr. Luis, hawak ang kanyang rosaryo. Alam nilang malayo pa ang laban, pero ngayong araw na ito, isa na namang tagumpay ang naipanalo nila laban sa kamatayan.Matapos ang matinding paghihintay at laban para sa buhay ng mga pasyente, pansamantalang nakahinga ng maluwag ang mga tripulante ng Blue Ocean Cruise Ship. Ngunit hindi pa tapos ang pagsubok.Tahimik na nakatayo si Captain Jal
Napaluha si Cherry sa narinig. Ilang linggo na niyang kinikimkim ang takot at pangamba para kay Jal at sa buong crew ng Blue Ocean Cruise Ship. Ngayon, sa wakas, may pag-asa nang masagip sila."Tes, totoo ba ‘yan? Saan? Kailan?" sunod-sunod ang kanyang tanong, hindi maitago ang kaba at pananabik.Sa kabilang linya, ramdam ni Marites ang emosyon ni Cherry. "Hindi ko pa masabi ang eksaktong bansa, pero may ginagawang paraan ang mga opisyal. May mga pulitiko at humanitarian groups na kumikilos para tulungan kami. Wala pa ring kasiguraduhan, pero ito na ang pinakamalapit na pagkakataon para makababa kami ng barko!"Napahawak si Cherry sa kanyang tiyan, ramdam ang paggalaw ng kanyang mga anak sa loob ng sinapupunan. "Salamat sa Diyos, Tes! Sana maging maayos na ang lahat.""Pero, Cherry… may isang bagay akong sasabihin sa’yo.""Ano ‘yon?""Si Jal… bumagsak kanina. Sinugod siya sa infirmary.""Ano?!"Nanlamig ang buong katawan ni Cherry. Ang pangamba niyang matagal nang kinatatakutan, ngayo
Dahan-dahang lumapit si Capt. Prescilla, nanginginig ang kanyang kamay habang mahigpit na nakakuyom ang kanyang mga palad. Hindi niya na kayang kimkimin ang sakit sa kanyang dibdib."Jal…" tinawag niya ulit ang pangalan nito, nanginginig ang boses. "Hindi mo ba nakikita? Hindi mo ba nararamdaman? Ako ang nandito. Ako ang nagbabantay sa’yo. Ako ang nag-aalala sa’yo. Pero kahit kailan, hindi mo ako binigyan ng kahit kaunting puwang sa puso mo."Mahinang natawa si Jal. "Prescilla… Alam kong nandiyan ka.""Pero hindi ako sapat, ‘di ba?" Pinipigilan ni Prescilla ang pangingilid ng luha. "Kahit anong gawin ko, kahit ilang beses kong ipakita sa’yo kung gaano kita kamahal… siya pa rin ang mahal mo."Napakurap si Jal, pilit na iniiwas ang tingin. Hindi niya kayang tingnan ang sakit sa mga mata ni Prescilla."Pres…" mahinang bulong niya."Huwag mo akong tawagin nang ganiyan! Huwag mo akong bigyan ng pag-asang wala naman talaga!"Napapikit si Jal, pinipilit unawain ang sakit na dulot niya kay Pr
Habang ang buong mundo ay patuloy na nababahala sa lumalalang pandemya, ang Blue Ocean Cruise Ship ay nananatiling palutang-lutang sa dagat—isang barkong puno ng pangamba, sakit, at pag-asa.Sa loob ng kwarto ni Jal, naroon si Marites at ilang medical staff, nakamasid habang unti-unting bumabalik ang lakas ng kapitan."Captain… Salamat naman at gising ka na," mahina ngunit may halong pag-aalalang sabi ni Marites.Napakurap si Jal, pilit inaalala ang nangyari. Ang huling natatandaan niya ay ang matinding lagnat, ang bigla niyang pagbagsak… at ang panaginip niya kay Cherry."Anong nangyari?" mahina niyang tanong."Nagka-severe symptoms ka ng COVID, Captain. Akala namin… akala namin hindi mo na malalampasan," sagot ni Dr. Huang, isang volunteer doctor na tumutulong sa kanila remotely."Pero lumaban ka, Captain. Hindi mo kami iniwan," dagdag ni Marites, pilit pinipigilan ang luha.Napangiti si Jal, bagama’t mahina pa rin ang kanyang katawan. "Hindi ko pwedeng iwan ang crew ko… ang barko k
"Kap, hindi mo na kaya. Please, magpahinga ka naman kahit sandali lang!"Halos pasigaw na pakiusap ni Marites habang pinipigilan si Jal na bumangon mula sa kama. Nanginginig pa ang mga kamay niya habang pinipigilan ang kapitan na muling bumalik sa trabaho."Hindi ako puwedeng magpahinga, Marites. Kailangan ako ng mga tao rito!" madiing sagot ni Jal, pinilit tumayo kahit mahina pa ang katawan. Nanginginig ang kanyang tuhod at halos matumba siya, buti na lang at agad siyang nasalo ni Marites."Ano ka ba, Jal?! Halos bumagsak ka na sa sahig pero gusto mo pa rin magtrabaho?! Hindi mo ba naiintindihan na kung hindi mo inalagaan ang sarili mo, mas lalong magkakagulo ang mga tao rito?!"Napalunok si Jal. Alam niyang tama si Marites. Pero paano siya magpapahinga kung halos araw-araw ay may pasaherong binabawian ng buhay?"Hindi mo naiintindihan, Marites," bulong niya, bakas ang panghihina sa kanyang boses. "Kapag nakikita kong may namamatay… pakiramdam ko, kasalanan ko. Dapat ako ang nandiyan
Napangiti si Cherry, pero bakas sa kanyang mukha ang sakit. "Ma, hindi madaling kalimutan ang isang taong naging bahagi ng buhay mo. Kahit sabihin kong hindi na, kahit ilang beses kong pilitin ang sarili kong lumayo… sa huli, siya pa rin ang laman ng puso ko.""Anak…" Mahinang buntong-hininga ni Gemma. "Kung ganyan ang nararamdaman mo, bakit hindi mo siya balikan?"Umiling si Cherry. "Dahil minsan, Ma, hindi sapat ang pagmamahal. Kahit mahal ko siya, hindi ibig sabihin na dapat kaming magkatuluyan.""Bakit hindi?""Dahil sa amin ni Jal, palaging may pagitan. At hindi ako sigurado kung kaya ko pang lampasan ‘yon."Samantala, sa barko…Nakatulala si Jal sa dagat, pinagmamasdan ang malawak na karagatang parang walang katapusan.Ang barkong minsan niyang itinuring na tahanan, ngayon ay parang isang kulungan na hindi niya matakasan."Sir, kumusta na po kayo?" Napapitlag siya sa boses ni Marites."Marites…" Napabuntong-hininga si Jal. "Hindi ko alam.""Alam n’yo, Sir, minsan… mas mabuting b
“Kung darating man siya... hindi ikaw ang kailangang matakot. Kami ng Papa mo ang bahala. Hindi ka namin papabayaan. Lalo na’t para sa mga bata ang pinoprotektahan mo.”Napayuko si Cherry, pilit pinipigilan ang luha.“Hindi ko alam, Ma, kung tama ang ginawa kong pagtatago. Baka naging makasarili ako. Baka… baka mali ang iniisip kong protektahan sila mula sa ama nila.”“Anak,” malumanay ang tinig ni Gemma, “ang isang ina, laging iniisip ang kapakanan ng anak. Hindi ‘yan pagiging makasarili. Yan ang pagmamahal. Pero… darating ang araw na hindi na kayang itago ang katotohanan. Darating ang panahon na kakailanganin mong harapin ang lahat. Kahit masakit. Kahit hindi ka handa.”Tumulo ang luha ni Cherry. Agad niya itong pinahid, ayaw niyang makita ng ina ang bigat sa dibdib niya.“Hindi pa ako handa, Ma,” halos pabulong. “Hindi ko alam kung kaya ko pang masaktan ulit.”“Anak,” mahigpit ang hawak ni Gemma sa kamay niya, “kahit kailan, hindi ka nag-iisa. Andito kami. At kahit pa single mom ka
“Anak, huwag kang mag-aalala. Malaki ang Quezon. Hindi gano’n kadaling makapunta rito. Mahigpit ang mga checkpoint, may ECQ pa. Hindi siya basta-basta makakarating dito.”Humugot si Cherry ng malalim na buntong-hininga. Hindi maikakaila ang kaba sa kanyang dibdib.“Pero Ma… ‘di ba ang swerte minsan, malupit din?” mahinang sabi niya. “Paano kung biglang mapadpad siya rito? Paano kung… makita niya ang mga bata? Paano kung malaman niya ang totoo?”Mariin ang tinig ni Gemma, puno ng paninindigan.“Huwag kang matakot. Nandito kami ng Papa mo. Kami ang bahala. Hindi ka namin papabayaan.”Tumango si Cherry pero halata sa kanyang mata na hindi pa rin siya ganap na panatag. Nagpalinga-linga siya na parang may inaabangan. Sa kanyang dibdib, ang pintig ng puso'y tila hindi mapigil, tila may kinatatakutang darating.Pinilit ni Gemma na ibahin ang usapan.“Bumili ako ng paborito mong buko. At magtitínola ako mamaya, ha? Para lumakas-lakas ang katawan mo. Palagi ka nang nagpupuyat sa trabaho.”Napa
Maingay ang tunog ng mga pinggan habang naghuhugas si Cherry sa kusina. Sa tabi niya, nakaupo si Mikee sa baby chair, habang si Mikaela ay nakahiga sa crib, at si Mike ay tahimik na natutulog. Tumunog ang kanyang cellphone—si Marites ang tumatawag."Hello, Marites? Kumusta ka na diyan sa barko?""Cherry! Grabe, ang dami kong kwento. Alam mo ba, umuwi na sina Capt. Jal at Capt. Prescilla sa Pilipinas. Kasama nila ang baby nilang si Miguel.""Talaga? Bakit sila umuwi?""Natatakot sila na baka mahawa ang baby nila sa COVID. May mga kaso pa kasi dito sa barko. Nakadaong kami pansamantala sa Vietnam, pero hindi pa rin ligtas.""Oo nga, mahirap na. Buti na lang at nakauwi sila. Dito nga, todo ingat ako sa mga bata. Laging naghuhugas ng kamay at nag-aalcohol.""Kumusta naman ang trabaho mo bilang CSR na work-from-home?""Okay naman. Nakakapagod, pero kinakaya para sa mga anak ko.""At si David? Kumusta na?""Ah, si David... Wala na kaming komunikasyon. Pinapalabas ko lang na siya ang ama ng
Si Madam Luisa ay biglang humarap kay Heidy, ang mga mata ay puno ng galit at tapang. “Heidy, tama na. Wala nang ibang maaaring pumili ng landas ni Jal kundi siya. Kung may sinuman sa atin na hindi nararapat sa Pereno, ikaw yun. May ilang bagay na hindi mo kayang tanggapin.”“Wala akong sinasabi na hindi tama, Lola,” sagot ni Heidy.Si Jal, na tila nakaramdam ng pagkabigo, ay lumapit kay Prescilla at hinawakan ang kanyang kamay. “Pres, hindi mo kailangang magpaliwanag pa. Ako na ang bahala.”“Alam ko naman, Jal. Ang gusto ko lang ay maging bahagi ng pamilya ninyo. Hindi ko po kailanman hangad na masaktan kayo,” sabi ni Prescilla, ang boses ay puno ng lungkot.Madam Luisa ay niyakap si Prescilla. “Huwag kang mag-alala. Sa atin, hindi lang pangalan ang mahalaga. Ang pagmamahal natin sa isa’t isa, yun ang magdadala sa atin.”Si Jal ay tumingin kay Heidy, at tinanong ang kanyang ina. “Ma, sana... sana tanggapin mo na ang aming desisyon.”Mabilis na tumingin si Heidy kay Jal, at sa wakas,
Pagdating sa mansyon ng mga Pereno, tahimik si Prescilla. Pinatuloy siya, inalalayan, at tila ba pinaparamdam na siya’y bahagi na ng pamilya. Ngunit hindi pa rin niya makalimutang malamig na pagtanggap ni Heidy.Tahimik na naglakad si Prescilla habang pumasok sila sa loob ng mansyon. Alam niyang hindi madaling baguhin ang lahat, at hindi pa rin nawawala ang takot sa kanyang puso. Sa kabila ng mainit na pagtanggap ng mga kasambahay at ng mga naririnig niyang papuri kay Miguel, nararamdaman pa rin niyang hindi siya ganap na bahagi ng pamilya ni Jal.“Jal, sigurado ka bang... okay lang ‘to?” tanong ni Prescilla habang huminto sa gitna ng sala, isang kamay na nakahawak sa bag at ang isa ay nakayakap kay Miguel. “Parang ramdam kong... may lamat pa rin.”Si Jal ay tumingin sa kanya, mahigpit na hinawakan ang kamay ni Prescilla. “Pres, hindi madaling baguhin ang puso ng mga tao, lalo na kung sanay sila sa ibang pamumuhay. Pero wag mong isipin na hindi mo kaya. Isa-isa nating patutunayan sa k
Maliwanag ang sikat ng araw nang magising si Prescilla. Sa kanyang tabi, mahimbing na natutulog si Miguel, ang kanilang isang buwang gulang na anak. Habang pinagmamasdan niya ang maamo nitong mukha, unti-unting napuno ang kanyang puso ng damdaming hindi maipaliwanag—halo ng kaba, tuwa, at pag-asa.Ilang oras na lang, lilipad na sila pauwi ng Pilipinas. Sa wakas, matapos ang mahigit isang taon ng pagka-stranded sa Vietnam dahil sa pandemya, may pahintulot na silang makauwi. At higit sa lahat, matatapos na rin ang pagbitbit nila ng lihim. Lihim na sila’y isang buong pamilya na.“Pres, gising ka na pala.” Lumapit si Jal habang may hawak na tasa ng kape. “Tinimplahan na kita. Saka... naka-pack na ‘yung mga gamit. Inaantay na lang natin ang sundo pa-airport.”“Salamat, Jal.” Hinawakan ni Prescilla ang tasa at umupo sa gilid ng kama. “Hindi ko pa rin mawari ang nararamdaman ko. Parang... ang bilis ng lahat.”“Ako rin. Pero sa bawat pagdikit ng paa ko sa lupa, palapit nang palapit sa 'Pinas,
Tahimik ang gabi. Tanging ang tunog ng malamig na hangin mula sa aircon at banayad na huni ng kuliglig mula sa labas ng hotel room ang maririnig. Maliit lang ang kwartong iyon, ngunit tila naging isang santuwaryo para kay Prescilla at Jal—isang lugar kung saan sila muling binuo ng kapalaran.Nakaupo si Prescilla sa gilid ng kama, pinapadede si Miguel. Malamlam ang ilaw, saksi sa mga matang punong-puno ng pagod, saya, at pangarap para sa anak. Sa harapan niya, tahimik na umiinom ng kape si Jal, nakaupo sa isang lumang silya. Sa bawat higop niya sa mainit na inumin, may lungkot sa kanyang mga mata, ngunit higit doon ang pagnanais na ayusin ang lahat ng nasira noon.“Ang bilis ng panahon,” bulong ni Prescilla, halos hindi marinig kung hindi dahil sa katahimikan ng gabi. “Parang kahapon lang, nasa isolation facility pa ako.”Tumango si Jal. “Oo,” mahinang tugon niya. “Pero ngayon, andito ka na. Kasama na natin si Miguel.”Napatingin si Prescilla sa lalaki, may bahid ng pag-aalinlangan ngu
Isang buwan na ang lumipas mula nang huling magkausap si Prescilla at Jal sa video call. Isang buwan na ang nakalipas simula nang marinig niya ang masiglang tawa ng anak nilang si Miguel. At ngayon—sa wakas—hawak na niya ang resulta ng huling COVID test. Negative. Malaya na siya. Malaya na siyang muling mayakap ang pamilyang matagal na niyang pinangarap.Tahimik ang paligid ng discharge area. Ang amoy ng antiseptic at malalaking puting pader ay tila nagpapalakas ng kabog sa dibdib ni Prescilla. Hawak niya ang maliit na bag, parang kaya pa niyang magsingit ng ilang mga pangarap sa bawat sulok ng kanyang isipan. Ang mga simpleng blusa at faded jeans na suot niya ngayon ay nagbigay ng pakiramdam ng pagiging malaya. Ngunit kahit nakatago ang kanyang mukha sa mask, ang mga mata niyang punong-puno ng pangarap at takot ay nag-aalab pa rin sa pagkatalo at paghihirap.Sa loob ng kanyang maliit na backpack ay naroon ang mga lumang sketch—mga guhit ng buhay na tinangka niyang magtulungan muli sa
Sa Gitna ng Laban: VietnamTahimik ang paligid. Malinis ang maliit na hotel room kung saan pansamantalang tumuloy si Jal Pereno kasama ang kanilang anak. Maaga pa, pero tirik na ang araw sa labas. Sa kabila ng sikat ng araw, tila may malamig na hangin na pumapawi sa init—hindi sa katawan, kundi sa puso.Nakatayo si Jal sa harap ng bintana. Suot pa rin niya ang parehong t-shirt na gamit niya kahapon. Halos hindi niya namamalayan ang paglipas ng oras. Mula sa kanyang kinatatayuan, tanaw niya ang malalayong gusali, ang banayad na trapiko sa ibaba, at ang mga taong tila wala namang alalahanin sa buhay. Iba sa sitwasyon niya ngayon. Iba sa realidad na kinasadlakan nila.Hawak niya ang cellphone. Bukas ang video call app. Tinitigan niya ito ng matagal. Ilang beses na niyang sinubukang tawagan si Prescilla pero palaging hindi nasasagot.Napalingon siya sa crib na nasa tabi ng kama. Doon, mahimbing na natutulog ang kanilang sanggol. Mahigpit na yakap nito ang maliit na stuffed toy na binili n