Tahimik na tahimik ang loob ng kwartong iyon. Wala ni isa ang nangahas na magsalita dahil alam nilang hindi maipinta ang mukha ni Mateo. Ramdam din ang init ng galit niya kahit wala pa siyang sabihin. Ibinagsak niya ang telepono niya mesa ng may kalakasan at ang matalim niyang tingin ay parang kutsilyo na humihiwa sa katahimikan. Sinuklay din niya ang buhok niya gamit ang daliri. Nang magsalita siya, ang boses niya ay malamig at walang patawad. “Hanapin niyo ang demonyong iyon.” “Yes, boss!” Maagap na sagot ni Tomas at nagmamadaling saluhin ang telepono. “Gumagalaw na po si Leo. May balita na tayo anumang sandali.” Tumango si Mateo at lumapit sa balkonahe. Kinuha niya ang isa pang sigarilyo mula sa bulsa at sinindihan ito gamit ang matatag na mga kamay, ngunit ang kanyang ekspresyon ay nagpapakita ng gulo sa kanyang kalooban. Tahimik na pinapanood ni Irene ang lahat mula sa sulok, unti-unting nabuo sa isip niya ang sitwasyon: nawawala si Natalie. Paano nangyari iyon? Dahil ba
Tanging ang mga pinakamalapit kay Mateo lang ang nakakaalam na ang kasalukuyan niyang anyo—kalmado sa labas ngunit puno ng galit sa loob—ay senyales na narating na niya ang sukdulan ng kanyang galit. At kung kanino man nakatuon ang galit na iyon---ay inabot ng kamalasan. “S-sir…hindi ko po alam…!” pautal na sagot ng lalaki, halatang nalilito. Umiiling ito nang mabilis. “Sinabi ko na sa inyo ng paulit-ulit, wala akong alam—ah!” Bago pa niya matapos ang sinasabi, binitiwan siya ni Mateo. Bumagsak ang lalaki sa sahig ng malakas, ang dibdib nito ay tumama ng malakas sa lupa. “Ugh, ugh…” Pilit na inaayos ng lalaki ang kanyang hininga habang sinusubukang bumangon. Ngunit bago pa siya makagalaw, ipinatong na ni Mateo ang paa niya sa likod nito, pinipigilan siyang tumayo. “Ibalik mo siya,” mariing sabi ni Mateo, mababa at puno ng banta ang boses. “Buhay, walang galos, kahit isang hibla ng buhok niya ay hindi dapat nagalaw.” Nanlaki sa takot ang mukha ng lalaki. Alam niyang nakaharap
“Huwag mong sisihin ang sarili mo. Hindi mo naman ginusto ito,” malumanay na sabi ni Irene, may bahagyang kunot ang kanyang noo. Matapos ang saglit na pag-aalangan, nagtanong na siya, “Ang nangyari ba ngayon… ay dahil sa akin?” Nanlaki ang mga mata ni Mateo, at ang manipis niyang labi ay nanatiling mahigpit na nakatikom sa umpisa bago ito nagsalita. “Wala itong kinalaman sa’yo. Kasalanan ko ito.” Hindi siya ang tipo ng tao na iniiwasan ang responsibilidad. Ang kanyang mga aksyon ang nagdulot ng pagbubuntis ni Irene, at ang mga pagkakamali niya ang nanakit kay Natalie. Siya ang naiipit sa pagitan ng isang tungkulin at ng makasarili niyang kagustuhan kay Natalie. Ang sariling demonyo niya ang nagtulak sa kanya sa ganitong kaguluhan. Tumunog ang kanyang telepono, binasag nito katahimikan sa pagitan nilang dalawa. Tawag iyon mula kay Leo. Tiningnan muna ni Mateo si Irene ngunit hindi pa niya sinasagot ang tawag. “Sagutin mo,” sabi ni Irene na may mahinang ngiti. “Alam kong mas maha
“Hahanapin na namin siya agad, sir.” Sabi ni Ivan habang abalang paghahanda sa pagalis. “Hintayin niyo ako. Sasama ako,” madiing sabi ni Mateo. “Sigurado ka?” Tanong ni Leo sa kaibigan. “Mukha ba akong nagbibiro?” “Paunahin mo na sila. Tapusin mo muna ang IV drip mo. Wala ring patutunguhan ang paghahanap kung pati ikaw ay hindi maganda ang lagay, Mateo.” Pangungumbinsi pa ni Leo. Pumayag rin si Mateo sa bandang huli dahil may punto nga naman ang kaibigan. Mahigit isang oras ang inabot ng paghahanap nina Ivan, ngunit wala pa rin silang balita. Naiinis na si Mateo, kaya’t nagpasya siyang siya mismo ang kikilos. Matapos tapusin ang IV drip, nagpalit siya ng damit at nagtungo sa likurang bahagi ng unibersidad kasama si Tomas. Habang naglalakad, tinawagan ni Tomas si Ivan upang alamin kung aling mga inn ang nasuri na upang maiwasan ang pag-uulit. “Naiintindihan ko,” sagot ni Tomas bago ibinaba ang tawag. “Sir, tanong ko lang—” Naputol ang sinasabi niya ng mapansin niyang hindi
Masikip ang dormitoryong iyon, may mga kama na nakahanay sa pader at isang maliit na mesa sa gitna, halos wala ng natitirang espasyo para tumanggap ng bisita sa silid na iyon. Nakakapaso rin init ang roon, walang air conditioning na pwedeng magpalamig sa loob. Isang lumang ceiling fan lang ang umiikot ng mabagal, na parang may kasabay pang pag-iyak sa bawat pag-ikot, ngunit halos walang nabawas sa init ng hangin. Pinagpapawisan na siya kahit ilang saglit pa lang siya doon. Sa ibabaw ng mesa, may nakapatong na takure at ilang baso. Kumuha si Mateo ng tubig at tumingin sa paligid para maghanap ng honey ngunit wala siyang makita. Tumalikod siya at tinanong, “Nat, nasaan ang honey?” Nang marinig ang boses niya, naestatwa si Natalie, nakahiga siya ng patagilid at paharap sa dingding ngunit hindi siya pwedeng magkamali. Hindi makapaniwala ang kanyang ekspresyon ng dahan-dahan siyang bumaling paharap sa pinanggalingan ng pamilyar na tinig na iyon. Siya nga. Naroon nga siya. Nagtagpo a
“Ha?” Halatang na gulat si Marie. Agad niyang ikinaway ang kanyang mga kamay bilang pagtanggi. “Hindi na kailangan talaga. Bukod sa kaklase ko siya, kaibigan ko si Nat. Responsibilidad ko na alagaan siya—” “Tama na,” malamig na putol ni Mateo, halatang nawawalan na ng pasensya. “Kung hindi mo ibibigay ang detalye mo, hahanapin ko na lang mismo. Huwag mong sayangin ang oras ko. Ikaw ang nag-aalaga sa kanya at ayaw kong magkaroon kami ng utang na loob sayo. Tama lang ito.” “Ah… s-sige po,” pag-ayon ni Marie na halatang nag-aalangan. “Ibibigay ko na lang po. Salamat, Mr. Garcia.” “Mag-ingat ka,” maikling sagot ni Mateo bago ito lumabas. Sa labas ng dormitoryo, sandaling tumigil siya at tumingin pabalik sa lumang gusali. Malalim siyang nag-isip bago lumingon kay Ivan. “May ipapagawa ako sayo. Gawin mo kaagad.” “Naiintindihan ko, sir.” Mabilis na sagot ni Ivan. ** Sa dormitoryo. Makalipas ang ilang oras, abala si Marie sa pag-akyat-baba sa hagdan, habol ang hininga dahil sa
Naunang natapos ang pag-install ng air conditioner sa Room 502, at unti-unting lumipat ang ingay ng mga manggagawa sa mga katabing silid habang ipinagpapatuloy nila ang trabaho. Pagkatapos palayasin ang mga usisero, isinara ni Marie ang pinto at binuksan ang kurtina ng kama ni Natalie. Nakangiting masigla, tinanong niya ang kaibigan. “Gusto mo ng honey water? Nagpadala si Mr. Garcia ng imported, additive-free honey. Gagawa ako ng isa para sa’yo.” “Sige, salamat,” mahina ngunit maayos na sagot ni Natalie. Inihanda na ni Marie ang honey water at iniabot ito kay Natalie. Habang iniinom ito, napabuntong-hininga si Marie at napatingin sa kwarto at medyo nanginig pa ito. “Ang lamig na rito ngayon. Ang sarap!” Walang sinabi si Natalie at nanatiling nakatuon sa kanyang iniinom. “Nat,” simula ulit ni Marie, ang tono nito ay naging seryoso. “Talagang mabait si Mr. Garcia sayo. Ang swerte mo. Tingnan mo na lang lahat ng ginawa niya.” Matapos ang sandaling pag-aalinlangan nagpasya na s
“S-sir Ivan? Ano kasi…” nanginginig ang boses ni Marie habang nagsasalita. “Pakisabi kay Mr. Garcia na sobrang sama ng pakiramdam ni Natalie. Kailangan siyang dalhin sa ospital, pero hindi ko siya kayang buhatin!” [Papunta na kami,] agad na sagot ni Ivan, halatang nag-aalala din ito. [Salamat sa pag-abiso.] “Pakibilisan po!” Pagkatapos ibaba ang tawag, nagbukas si Marie ng isang kendi at maingat na nilagay ito sa bibig ni Natalie. “Heto, lagay mo lang ito sa bibig mo. Makakatulong ‘yan kahit papaano. Darating agad sina Mr. Garcia, Nat!” Hindi makakilos si Natalie, kaya tumango lang siya ng mahina. Nanatili si Marie sa tabi niya, habang pinupunasan ang pawis sa kanyang noo gamit ang isang tuwalya, bakas ang matinding pag-aalala sa mukha nito. ** Samantala… Kaagad na iniulat ni Ivan ang tawag kay Mateo na kasalukuyang tumatanggap ulit ng IV dahil sa naantalang gamutan bunsod ng kanyang punong iskedyul. Nasa ospital sila ulit. “Sir,” maingat na simula ni Ivan “ako na ang p
May kakaibang katangian si Antonio Garcia. Magaling itong magbasa ng mga tao---minsan pati pagbasa ng mga puso ay kaya rin nito. Mula ng tumapak si Natalie sa pintuan, nakita na niya ang lahat.Subukan man na itago ni Natalie at nagawa niyang panatilihin ang kalmadong panlabas na anyo, ang mabigat na bumabagabag sa puso ay mahirap na maitago. Maaring matagumpay niyang malinlang alng ibang tao pero hindi si Antonio.Hindi kailanman.“Apo, sabihin mo sa akin kung ano ang nangyari.”Mabini at puno ng kabaitan ang tinig ng matanda. May dalang karunungan para sa isang taong napakarami ng nakita sa buhay. “Ano man ang mangyari sa inyo ni Mateo, ito ang pakakatandaan mo---ako pa rin ang Lolo Antonio mo. Okay?”Ang pagmamalasakit na iyon ay sapat na para bumigay si Natalie.Nagsimulang manikip ang kanyang lalamunan at lumabo ang kanyang paningin dahil sa mga luhang pilit niyang pinipigilan. Mariin niyang nakagat ang ibabang labi pero lumabas pa rin ang kanyang tinig na punong-puno ng hilaw na
“Makinig ka sa akin, Natalie, dahil ako ang masusunod dahil---”“Irene!” Pigil ni Rigor sa anak dahil tila alam na niya kung ano ang sasabihin nito. Matigas ang kanyang tinig ngunit may bahid ng pag-aatubili at hindi niya maitago iyon. “Tama na.”Ngunit hindi nagpatinag si Irene. Humarap ito kay Rigor ng may huwad na pag-aalala at kawalan ng pag-asa sa mukha. “Dad, hindi mo ako pwedeng sisihin. Sa puntong ito, wala ng ibang paraan. Kitang-kita mo naman---kahit anong kabutihan pa ang ipakita mo sa kanila, wala pa rin silang konsensya at wala silang puso.”Mabagal na umiling si Irene, habang bumubuntong-hininga na tila ipinapakitang lubos siyang nadismaya sa kawalan ng utang ng loob ni Natalie sa ama nila. Ngunit ang kakaibang kislap sa kanyang mga mata ay nagsasabi ng totoong nararamdaman niya---nag-eenjoy si Irene sa ginagawa niya.Saglit na nag-atubili si Rigor, kitang-kita ang pag-aalangan niya. Ngunit sa huli, mas nanaig ang kagustuhan niyang mabuhay.Dahan-dahang ipinikit ni Rigor
“Ang kapal ng mukha mo para sabihin ‘yan sa akin, Natalie!” Halos sumabog sa galit si Irene. Ang mukha nito ay namumula at namumutla ng sabay, halatang pinipigilan ang matinding poot. “Naturingan kang doktor pero ganyan ang mga lumalabas sa bibig mo! Karumaldumal ‘yang mga sinasabi mo!”Humalukipkip si Natalie at isang tusong ngiti ang sumilay sa mga labi niya habang pinagmamasdan ng maigi si Irene. “Karumaldumal? Baka hindi mo alam ang ibig sabihin ng salitang ‘yan, mahal kong kapatid.”Tumikhim si Natalie, puno ng panunuya ang kanyang tinig. “Oh, anong problema? Bobo ka pa talaga kahit noon pa? Hindi mo pa rin ba maintindihan ang konsepto ng ‘cause and effect’? Kawawa ka naman---isang walang pag-asang mangmang. Kaya ka siguro nag-artista kasi wala kang tsansa sa akademya. Matanong ko lang, mabuti at nababasa mo ang script mo, ano?”“Sumosobra ka na!” Nanginginig sa matinding galit si Irene, halos kapusin ito sa hininga at ang mga kamao ay mahigpit na nakakuyom.“Ay, naiinis ka na ni
Agad na umayos ng pagkakaupo si Janet. Ang tono ng pananalita ay naging matalim at may hindi matitibag na paninindigan. “Ano pa ang hinihintay natin? Kausapin na natin si Natalie. Hayaan natin siyang siya ang magdonate ng atay. Nang makabawi naman siya sayo bilang ama niya!”Ngunit hindi sang-ayon si Rigor sa ideyang iyon. Nag-aalinlangan sita at napakapit ng mahigpit sa kumot ng ospital. Ang mga pagod niyang mata ang nagpakita ng pagdadalawang-isip niya.“Pero hindi ko pa nasabi kay Natalie ang tungkol dito…”“Dad,” kalkulado ang tinig ni Irene. Nag-isip muna siya bago siya muling magsalita. “Kung nahihirapan kang sabihin kay Natalie ang tungkol sa bagay na ito, hayaan mong ako na ang kumausap sa kanya.”Muling nangibabaw ang pag-aalinlangan ni Rigor. “Alam niyo, siguro mas mas mabuti kung maghintay muna tayo.”Umiling si Irene, hindi niya nagustuhan ang mungkahi ng ama. “Dad, ang sabi ng doktor mo, wala na tayong panahon para maghintay. Sinabi din niya na kung mas maagang magagawa a
Ikinagulat ni Janet ang tanong na iyon. Bumuka ang kanyang labi, ngunit sa loob ng ilang sandali, wala ni isang salita ang lumabas. Pagkatapos, pilit itong ngunit ngunit halatang hindi ito komportable.“Bakit mo naman natanong ‘yan?” Napalunok ito. “Alam mo…ang pagdodonate ng atay ay hindi basta-basta. Kailangan ng masusing pag-aaral dyan kung hindi ako nagkakamali…” May takot sa boses ni Janet at hind iyon nakaligtas sa pandinig ni Rigor.Ang totoo, inaasahan na niya ang ganitong reaksyon mula sa asawa.Nang banggitin pa lang sa kanya ang posibilidad ng pagdodonate, nagsimula na itong mautal at pagpawisan. Hindi maitago ni Janet ang kanyang kaba.Humigpit ang pagkakakapit ni Rigor sa kumot. Ito mismo ang dahilan kung bakit hindi niya sinabi sa dalawa ang kanyang sakit mula ng malaman niya.Naramdaman ni Irene ang tensyon sa pagitan ng mga magulang kaya mabilis siyang sumingit sa usapan. “Dad, anak mo ako. Malamang, tugma ang atak ko sa atay mo, hindi ba?”Nabuhayan ng pag-asa si Rigo
Pagkalapag niya ng kanyang maleta, ang unang ginawa ni Natalie ay ang maligo. Hinayaan niyang bumalot sa kanya ang mainit na tubig at nilinis nito ang pagod ng isang mahabang biyahe. Ngunit kahit gaano pa kainit ang tubig, hindi naman nito nagawang payapain ang gulo sa kanyang isipan.Pagkatapos niyang maligo at magpatuyo ng buhok, hinayaan niyang igiya siya ng katawan sa kamay. Doon, ilang oras din siyang nakatingin lang sa kisame habang binabagabag ng iisang tanong.“Bakit ka nagbago, Rigor? Hindi pwedeng wala kang dahilan. Alam kong mayroon.” Iyon ang huling naisip niya bago siya nilamon ng antok at tuluyang nakatulog ng mahimbing.**Sa tahanan ng mga Natividad.Nang dumating si Rigor sa bahay, pagod na pagod ito mula sa mahabang biyahe. Idagdag pa ang bigat ng stress sa kanyang katawan nitong mga nagdaang araw.Halos hindi pa siya nakakatapak sa loob ng pintuan ay sinalubong na siya ni Janet. Nakapamewang at ang mga mata ay naglalagablab sa tindi at dami ng hinala.“Aba, mabuti n
Hindi naman hinimatay si Natalie dahil sa tindi ng halikan nil ani Mateo gaya ng inaakala ni Tomas. Matapos siyang madala sa ospital at sinuri ng doktor, doon pa lang nila nalaman ang diagnosis niya.“Nakaranas siya ng matinding emotional stress. Dahil sa kanyang pagbubuntis, ang labis na pag-iyak ay naging sanhi ng dehydration at matinding pagod. Sa ngayon, bukod sa IV, ang kailangan niya ay mahabang pahinga, tamang hydration at emosyonal na katatagan sa mga susunod na araw.”Tumango si Mateo, hindi mabasa ang emosyon na mayroon siya. “Thank you, doc.”Sa loob ng tahimik na silid ng ospital, nakahiga si Natalie at gaya ng sabi ng doktor, may IV line siya para sa karagdagang nutrisyonal na suporta. Namumutla pa rin ito at nanunuyo ang labi, ngunit kalmado na ang paghinga.Naupo si Mateo sa tabi ng kama at hindi inalis ang tingin kay Natalie. Bahagyang gumalaw ang mga daliri nito at maingat na nilapat ang kanilang mga daliri.“Nag-aalala ka para sa akin, Natalie. Dahil kung hindi, wala
Pagkalito at gulat. Yan ang mga bagay na naramdaman ni Mateo habang nakaluhod si Natalie a sa semento at tuloy-tuloy ang pagbagsak ng masaganang luha mula sa mga mata at tinatawag ng paulit-ulit ang pangalan niyaHindi makapaniwala si Mateo.Isa lang ang sigurado niya sa mga sandaling iyon---ang taong natatabunan ng putting kumot sa stretcher ay hindi siya.Dahil buhay na buhay siya.At kasalukuyang nagatataka.“Bakit niya iniiyakan ang bangkay na ito, pero pangalan ko ang tinatawag niya? Maliban na lang kung…” Ilang segundo ang lumipas bago naunawaan ni Mateo kung ano ang nangyayari. “Ang akala niya ay patay na ako…na ako ang taong iniiyakan niya…”Palakas ng palakas ang tibok ng puso ni Mateo hindi pantay at hindi mapigil. Habang pinagtatagpi-tagpi ang mga maaaring nangyari.Maaring nakita ni Natalie ang balita sa TV at nagmadali itong pumunta doon at hinanap siya. At ng makita niya ang stretcher kasabay ng pangalang maaring tugma ng kanya---inakala nitong wala na siya.Kaya ganoon
Halos hindi makahinga si Natalie. Parang pinipiga ang puso niya at hindi niya maintindihan. Ilang oras lang ang nakaraan ng huli silang magkita ni Mateo---maayos pa ito.Paano ito nangyari?Muling nanumbalik sa alaala ni Natalie ang huling beses na nakita niya ito---nang alukin siya nito na ihatid siya sa hotel na tinutuluyan niya pero tinanggihan niya ito.Kung alam lang niya na iyon na ang huling pagkakataon na magkakasama sila, sana ay pumayag na siya. Sana ay hinayaan niya itong ihatid siya, sana hindi siya dumistansya dito, sana hinayaan niyang magkausap silang dalawa ng mas matagal. Sana hinayaan niyang manatili ito sa tabi niya kahit sandali pa.Pero kabaligtaran ang lahat ng ginawa niya at ngayon ay huli na ang lahat.“Hindi…hindi…” nanginginig ang boses niya habang mahigpit pa ring nakakapit sa bakal ng stretcher.Malalaking patak ng mainit na luha ang nagsipagbagsakan sa mainit na semento at humalo sa alikabok at abo. Hindi makontrol ni Natalie ang panginginig niya. “Hindi i