"Baa baa black sheep, have you any wool? Yes sir, yes sir, three bags full." Tuwang-tuwa ang mga bata na sumasabay sa nursery rhyme na halos apat na beses kung ituro ni Ruth sa kanila sa loob ng isang linggo.
"Ma'am Ruth, nagugutom na po ako, tama na po 'yan." Hila ni Hannah sa skirt na suot niya. Napangiti siya sa bulol na tono ng bata, namumula ang pisngi at nakatulis na mga labi.
"Hannah, kakatapos lang ng break time," sabi niya. "Balik na sa upuan." Binuhat niya ito pabalik sa puwesto niya.
"O isa pa ulit," sambit niya sa mga bata kaya nagumpisa na naman ulit silang kumanta, kahit umay na umay na siya ay hindi siya nakakaramdam ng pagod. Ang liliit nila, ang kukulit at napakabibo. Hindi lubos maisip ni Ruth na pipiliin niya ang ganitong propesyon.
Pagdating niya sa faculty matapos ma-dismissed ang klase ay napabagsak siya sa swivel chair, napasandal sa pagod."Ang mga bwisit na grade four na iyan, nagsisipag-akyatan na naman sa bakod para magsitakas!" galit na galit na sabi ni Mrs. Rodriguez. Fifty-eight years old na rin si Mrs. Rodriguez, nakasalamin at puti na ang kulot nitong buhok.
"Kalma lang po kayo, ganiyan talaga ang mga bata," payo ni Ruth dito na bahagyang natatawa.
"Hay naku Ruth hija, araw-araw ba namang hawakan ang ganiyan katitigas na ulong mga bata tiyak na mamumuti pa ang buhok mo kaysa sa'kin," iiling-iling na sagot nito saka humarap sa lamesa niya at nag-check ng mga test papers.
Napangiti na lamang ang dalaga saka humarap na rin sa table niya. The same Garfield after seven years, nakabusangot pa rin ang staff toy na ito sa lamesa niya.
"Ruth, magandang balita!" Napalingon siya sa malakas na boses na bumungad mula sa pinto ng faculty.
"Congrats Tina hija, narinig ko na rin ang balita!" Napalingon si Mrs. Rodriguez sa kanya.
"Thank you ma'am!" sagot niya na malawak na malawak ang ngiti, habang hindi magkandaugaga na makarating kay Ruth. Naupo siya sa table niya katabi ng dalaga.
"Finally!" hiyaw nito na napapasalikop ang dalawa nitong palad. Napangiti si Ruth, mukang good news nga dahil sa kilos nito. "Nalipat na ako sa isang sikat na university sa Maynila, doon na ako magtuturo!"
Nanlaki ang mga mata ni Ruth. "Talaga?!" Tumango ito kaya pareho silang tuwang-tuwa na napayakap sa isa't isa. "Makakaalis na rin ako sa lugar na ito," bulong niya na tila nakahinga ng maluwag.
Pinagmasdan siya ni Ruth, naalala niya ang sarili mula rito. Kung gaano niya kagustong umalis at lumayo sa lugar na ito noon, napangiti na lamang ang dalaga. Sandaling napawi ang tuwa ni Tina ng mapaisip. "Kaya lang, magkakalayo na tayo. Ikaw naman kasi ilang beses ka na inalok na magtrabaho sa Maynila hindi mo naman tinatanggap," aniya.
Inilapag niya ang libro sa table niya, maski iyon ay nakalimutan niyang nasa kandungan niya pa dahil sa tuwang naramdaman kanina. Kumuha si Tina ng mug at nagtimpla ng instant coffee. Hindi siya sinagot ni Ruth, muli niyang binalingan ang stuff toy sa table niya. Dapat siguro ay labhan niya na rin ito, isang linggo niya na itong yakap-yakap sa higaan at dala-dala dito sa school ng walang laba-laba.
"Dahil pa rin ba sa kanya?"
Napatigil si Ruth. "Ilang taon na rin, Ruth." Napayuko siya dahil sa pagpapaalala ni Tina. Tama siya, ilang taon na nga rin.
"Kung hindi pa rin siya nagpapakita edi ikaw na ang magpakita sa kanya." Tina sips her coffee. Napaaray pa ito ng mahinang mapaso dahil sa init ng kape.
"Tina," tawag ni Ruth dito. Napabaling si Tina sa kanya, hinihintay ang susunod niyang sasabihin. Ilang segundo pa ang lumipas bago nakuhang muling magsalita ni Ruth.
"May klase ka pa, hindi ba?" pagpapaalala niya rito kaya naman nataranta si Tina. "Why the hell I even take a coffee break?" bulong nito habang isa-isang pinupulot ang mga gamit sa susunod niyang klase.
Mas kabisado pa ni Ruth ang schedule ni Tina dahil sobrang makakalimutin ito. "I'll see you later sa bahay," paalam nito saka nagmamadaling lumabas ng faculty.
Napapailing na lang si Ruth ng bumalik pa si Tina ng mamalayang magkaibang pares ng sapatos pala ang naisuot nito. Nagpaalam na rin kalaunan si Mrs. Rodriguez. Naiwan siyang muli na magisa. Isang malalim na buntong hininga ang pinakawalan niya. Ilang taon na nga at na saan na ba ito?
Alas-otso ng gabi, animo'y binibilang niya ang mga sasakyan na dumaraan sa tulay. Napayakap siya sa sarili nang humampas ang malamig na hangin.
Isinara na ng mga pulis ang isang bahagi ng tulay at ang isang linya na lamang ang nadaraanan ng mga tao, maraming nakikiusyoso para kuhanan ng litrato ang nangyaring aksidente."Kawawa naman yung lalaki sa kotse."
"Mabubuhay pa kaya 'yong babae?"
"Grabe, nawalan daw ng preno yung truck."
Naisakay na si Ruth sa ambulansya, napakaraming sugat at galos ang natamo nito. Samantalang sa loob ng ilang oras ay tagumpay ring nailabas ang lalaking sakay ng tumilapong sasakyan. Hinihingian ng pahayag ang driver at pahinante ng truck na nakabangga, nakaposas ang mga kamay nila at paulit-ulit na humihingi ng tawad.
Pinagmasdan ni Ruth ang tahimik na kalangitan, nilamon na ng dilim ang buong paligid. Nakabukas na ang mga ilaw ng tulay, maging ang mga ilaw ng mga kabahayan na tanaw mula sa kinatatayuan niya.'Kung hindi pa rin siya nagpapakita edi ikaw na ang magpakita sa kanya'
Hindi pa rin nalilimutan ni Ruth ang itsura niya at ang mga pangako niya. Alam niyang darating din siya sa lugar na ito ulit upang tuparin ang pangako nitong babalikan siya.
"Hi babe," bati ni Erica sa kasintahan at akmang hahalik dito. Inilayo ng binata ang mukha niya, busy siya sa pagtitipa sa laptop. Ngumiti na lamang si Erica na tila hindi ito nangyari, wala naman ng bago sa ugali ng binata. Naupo siya sa couch."Why are you here? I'm busy," he said with his cold tone. Simula nang gumising ito sa coma, hindi na tulad ng dati kung pakitunguhan siya ng binata, at sa loob ng seven years ay nasanay na rin siya."Mag dinner tayo mamaya," sabi nito."I told you I'm busy.""How about tomorrow?" Hindi siya sumuko mapapayag lang ang binata. Subalit tulad ng inaasahan ay hindi siya nagtagumpay. "I have a meeting with Mr. Will tomorrow.""Then the day after tomorrow," kibit balikat niya. Napasintido ang binata at saglit na tinapunan ng tingin ang kasintahan. "I'm busy Erica, I'm always busy. I have my priorities, so please give me some peace, umalis ka na." Matapos ay muling itinuon ang pansin sa tinitipa.Kahit pa til
"L-Liam."Napahinto ang binata sa hindi malamang dahilan. Napalingon siya at agad na nagtama ang mga mata nila. Habang nanlaki ang mga mata ni Ruth, gusto man niyang tawagin ang binata ay hindi niya mahanap ang boses niya.Noong una ay nagdududa si Liam kung siya rin ba ang tinitignan ng babae mula sa loob. Hanggang sa mabilis na nakalayo ang tren. Napahakbang siya palapit at balak sana niya itong habulin subalit napahinto siya. Pinagmasdan ang sarili. Bakit naman niya ito hahabulin at sino naman ang babaeng iyon?Hindi niya namamalayan ang pagkakagulo ng mga babae dahil sa kanya. Ang iba ay kinukuhanan pa siya ng litrato at ang iba ay kilala siya dahil nafe-feature siya sa mga magazines bilang isang young successful entrepreneur."Hey Liam." Napabalik sa wisyo ang binata ng marinig ang pagpitik ng mga daliri ng kaibigang si Warren malapit sa mukha niya. Napabaling siya sa kaibigan na ngayon ay nakatayo sa harap ng desk niya."Ano nga
Napadilat si Ruth nang marinig ang malulutong na mura ni Ester sa ibaba, kakamot-kamot siya sa ulo dahil naabala ang mahimbing na pagtulog niya. Binalingan niya si Tina mula sa tabi niya, wala na ito. Mukang siya na naman ang pinag-iinitan ni Ester sa ibaba. Napasilip siya sa orasan, alas-singko pa lang ng umaga.Napabalikwas siya ng bangon nang maalala ang nangyari kagabi. "Nandito pa rin kaya siya?" tanong niya sa sarili saka sinipat ang paligid ng kuwarto, tahimik naman at walang nagalaw na gamit."Ang multo, laging nagtatago sa ..." Iniisip niya nasa cabinet madalas nakikita ang mga multo sa horror film, pero wala naman silang cabinet. Namilog ang mata niya nang may maalala sa napanood niyang nakakatakot na movie. Dahan-dahan na gumapang si Ruth at sinilip ang ilalim ng kama. Napangiti siya, mga lumang gamit lamang nila ang naroon, walang multo."Baka panaginip lang 'yong nangyari kagabi." Nakahinga siya ng maluwag, salamat nam
Nagmadaling bumaba sa sumunod na estasyon si Ruth. "Nakita na kita, nakita na kita." Paulit-ulit niyang binabanggit ang mga katagang iyon habang pababa ng estasyon.Hindi alintana ng dalaga ang panghihina ng mga tuhod niya, ang lakas ng tibok ng puso niya ay tulad nang panahong una silang magkita. Bumalik siya sa estayon kung saan niya nakita ang binata, umaasang masisilayan niya itong muli sa isa pang pagkakataon.Lumalim ang gabi, naubos ang palitan ng mga tao sa tren. Walang pagod siyang nagpaikot-ikot doon upang hindi makalampas sa panigin niya ang bawat taong ibababa at isasakay ng mga bagon.Ngunit walang Liam ang nagpakita, naabutan na siya nang pagsasara ng subway station, pinayuhan na siyang umuwi ng ilan sa mga guards na naroon na kanina pa siya pinagmamasdan.Mapait siyang napangiti habang pinagmamasdan ang tanawin mula sa loob ng taxi, hindi na rin niya namalayan ang ilang miss calls ni Tina sa kanya. Paulit-ulit na sinisisi niya ang sar
"Tina," mahinang tawag ni Ruth kay Tina mula sa bintana, nasa likod-bahay kase ito at nagbibilad ng mga panggatong na kahoy."Halika dito bilisan mo." Sumenyas siya na umakyat muna sandali si Tina, umalis siya pagkakadungaw sa bintana, sinikap niyang pagkasyahin ang sarili sa awang ng kama at inalis ang maliit na flywood na tumatakip sa maliit na butas.Maya maya ay rinig na niya ang mga yabag ni Tina papasok ng kuwarto, naupo ito kaharap ni Ruth."Tignan mo 'to." Inilabas niya ang babasaging alkansia sa harap ni Tina, mabigat-bigat narin pala iyon, halos nawala na sa isip ni Ruth na meron pala siyang naipong pera dahil sa anim na buwan siyang walang malay.Kumuha ang dalaga ng matigas na bagay saka ginamit iyon para basagin ang piggy bank, napangiti siya sa dami ng laman noon, kalimitan ay barya subalit marami ring di-papel na halaga."Hindi ko alam na may naiipon ka palang pera," usal ni Tina haban
Nakarating rin sa wakas si Ruth sa palengke at inuna nang bilhin ang mga nakasulat sa listahan, marami-rami rin iyon kaya ilang supot ng plastic ang hawak niya, lalong nakadagdag nang bigat ang mga bote ng suka at toyo sa isang plastic bag.May mangilan-ngilan na nakakakilala sa kanya, subalit imbis na pagbati ay pangungutya ang natanggap niya sa mga ito, ang ilan ay narinig niya subalit ang ilan ay nababasa sa mga mata pa lamang nila. Marahil ang iba sa kanila ay ang mga taong naloko niya.Hindi nya alam kung nasaan si Austin, pasulpot-sulpot lamang ito at nawawala rin kaagad. Napadaan sya noon sa tindahan ng mga damit, saglit na huminto upang ibaba ang mabibigat na dalahin.Isa yung kulay blue na dress ang suot ng isang realistic mannequin. Napakaganda ng pagkakadisenyo noon, sa unang tingin ay alam niyang hindi basta-basta lang ang ginamit na tela rito.Ilang minuto nya yung pinagmasdan, ine-imagine ang sarili habang suot iyon. Napangiti siya, para siy
Nagising si Ruth ng marinig ang matinis na tili ni Tina, kinusot niya ang mga mata at bumangon."Ang ingay mo," reklamo niya rito, tumalon si Tina papunta sa kama kaya nayanig iyon."Guess what?" sabi nito sabay ipinakita ang kamay niya, napatili siyang muli ng makita ang reaksyon ni Ruth sa singsing na nasa daliri niya."Nag-propose na sa'kin si Jake kahapon," masayang kuwento niya, hindi mapigilan ni Ruth ang mapangiti. Parang kailan lang noong makilala niya ang iyaking si Tina sa bahay-ampunan, ngayon ay ikakasal na ito, napakabilis ng panahon.Inayos na ni Ruth ang pagkain sa lamesa, habang hinihintay matapos mag-shower si Tina, naghanda narin sya ng kape para sa kanilang dalawa."Anong oras kita ihahatid sa terminal mamaya?" rinig niyang tanong ni Tina mula sa kuwarto. Hindi sya sumagot, maya-maya ay lumabas narin si Tina galing sa kuwarto na nakasuot ng bath robe at balot ng towel ang buhok, mamula-mula ang balat ni Tina dahil bagong shower i
Nagising si Ruth sa dakong alas-singko ng umaga, Pagbaba niyang hagdan ay nakita niyang pinagsisilid na ni Ester ang mga uniform nila ni Tina sa malaking supot kasama ng mga basura."Ikaw, ilabas mo na ang mga 'to ng mahakot na ng truck mamaya," utos niya ng makita si Ruth sa ibaba ng hagdanan.Agad na nilapitan iyon ni Ruth at isa-isang inalis sa supot. "Anong ginagawa mo?!" galit na tanong ng matanda subalit hindi sya pinakinggan ni Ruth, patuloy na hinahanap nito ang ilang uniform nila ni Tina na naroon."Siraulong bata, ano bang ginagawa mo?!" Naramdaman niya nalang na hinigit na ni Ester ang buhok niya, malakas na napasigaw sa sakit si Ruth."Bakit?! ang akala niyo ba pag-aaralin ko pa kayo sa laki ng nagastos ko sayo sa ospital!" Napapikit si Ruth at pinipigil na hindi tumulo ang luha niya sa sakit, inipon niya ang buong lakas para itulak si Ester. Sa wakas ay nabitiwan nito ang buhok nya.
Pagdating nila sa convenience store ay sumalubong kaagad ang kapalitan ni Ruth."Mauuna na ko Ruth, tapusin mo nalang ang pagsasalansan ng mga cigarettes, kaunti na lang naman," paalam nito sa kanya. Tumango naman ang dalaga bilang tugon, pumasok na siya sa counter saka inumpisahang tapusin ang mga naiwang gawain sa kanya.Nagdilim ang paligid, kalauna'y bumuhos ang ulan. Dahil doon ay nagpuputik ang sahig sa tuwing may papasok na customers. Matrabaho ang pag-mop ng sahig subalit wala naman siyang magagawa.Matapos niyang masuklian ang isang customer ay agad na nakuha ng atensyon niya ang mga pumasok ng store. Ni hindi nila nakuhang magpunas ng sapatos bagamat may basahan sa tapat ng pinto.Sina Levie at Harriet, ihinagis ang mga bag na dala sa upuan. Ang mga payong na dala nila ay hindi rin nila nakuhang ilagay ng maayos sa lagayan, basang-basa iy
Walang kahit na sino sa mga guro ang umawat sa mga estudyante kung hindi ang mga malalapit lamang sa punong-guro. Ilang beses na sermon at pakiusapan ang nangyari bago napabalik sa classroom ang mga ito.Tinapos parin ni Mrs. Perez ang oras ng klase hanggang sa mag-uwian, inayos ni Ruth ang mga gamit niya sa lamesa, ito na nga ba talaga ang huling araw niya na papasok ng eskwelahan?Bago tuluyang lumabas sina Levie at Harriet ay iniwan siya ng nakakaasar na ngiti ng mga ito, sinasabi ng mga ngiting iyon na sila ang nanalo. Pinasya niyang hindi na sila pansinin pa, isinukbit niya ang bag sa likuran saka pinagmasdan ang mga libro na hawak.Tahimik siyang pinagmamasdan ni Reese, maging nina Jake at Tina. Ramdam niya naman iyon subalit hindi na lamang niya pinansin.Ang lahat ng nasa classroom ay sinundan siya ng tingin hanggang
Napabuntong-hininga si Ruth habang pinagmamasdan sina Tina at Jake na mag-abot ng papel sa mga napapadaang estudyante sa quadrangle. Hawak niya lamang ang mga papel at hindi niya alam kung dapat pa bang ipamigay ang mga iyon.Lumapit sa kanya si Tina, "paubos na iyong akin, lahat nang abutan ko tinatanggap iyong papel," masayang balita nito sa kanya. Ngumiti na lamang siya bilang tugon."May problema ba?" tanong ni Tina sa kanya.Nag-iisip siya kung dapat niya bang sabihin ang nasa isip niya ngayon, ayaw niya namang putulin ang pag-asa na natitira sa kapatid."Huwag na nating subukan," sabi niya rito saka umiling. "Magsasayang lang kayo ng pagod, tama ka, kahit na anong gawin natin hindi nila tayo pakikinggan."Alam din naman ni Tina na may punto ang ang sinabi niy
Tinatahak ni Ruth ang daan pauwi noon, malakas ang ulan subalit hindi niya iyon alintana. Ang mga tao ay kanya-kanyang silong sa mga saradong tindahan at naghihintay ng pagtila ng ulan. Ang ilan sa mga batang nakasilip sa bintana ng mga bahay nila ay sinusundan siya ng tingin, naiinggit sa kanya na isiping naliligo siya sa ulan.Nagpapasalamat si Ruth sapagkat walang nakakakita ng mga luha niya ngayon, naghahalong galit at awa sa sarili ang narararamdam niya. Palaging ipinamumuka sa kanya na wala siyang lugar para mangarap sapagkat mahirap lang siya.Napakabigat noon sa dibdib, napakasakit sa puso at literal sapagkat napahawak siya sa dibdib nang manikip iyon. Bago pa man siya magpatuloy sa paglalakad ay huminto ang isang pulang sasakyan malapit sa kanya, napahinto siya at napabaling doon.Bumaba ang salamin ng sasakyan, sumilip mula sa loob noon si Mrs. Perez.
Sa loob ng opisina ng principal, naroon sina Ruth at Tina at ang ilan sa mga head teachers."Seventy eight," bilang ni Ruth, napapikit siya ng tumama ang stick sa palad niya sa ika pitumpu't walong beses. Kanina pa hindi matigil sa pag-iyak si Tina habang pinagmamasdan ang namumula at nagsusugat na palad ni Ruth."Ano bang mahirap sa paghingi ng tawad?" tanong ng guro saka inihataw sa palad niya ang patpat.Napakagat siya sa labi sabay bumilang, "seventy nine."Matapos siyang kausapin sa couceling, kung counseling nga bang maituturing kung walang ibang ipinayo ang guidance counselor kundi ang hikayatin si Ruth na humingi na lamang ng tawad kay Deserie. Tumanggi siya, hindi siya hihingi ng tawad para sa nagawa niya.Kaya naman ngayon ay ito ang sinapit niya, kapalit ng pagmamatigas. Hindi
"I will turn you into a good person."Nagkakagulo ang lahat, subalit naroon siya, walang lakas na pinagmamasdan ang mga ito. Namanhid na ang mga sugat at mga kalmot niya sa katawa. Mapait siyang natawa, dahil doon ay mas lalong lumayo ang mga estudyanteng nakakakita sa kanya habang sinasabihan siyang nababaliw.Walang kahit isa sa kanila ang nagtanong at umusisa kung ayos lang ba siya, ang lahat ng simpatya ay sa taong naargabyado lamang ng oras na iyon at hindi ng kung sino ang totoong biktima.Hindi siya nagsisisi, kaya niyang gawin ang mas higit pa roon para kay Tina.Alam niyang malulungkot si Austin na makita siyang ganito, subalit nais din niyang makita ni Austin na ito ang dahilan kung bakit iniisip niyang hindi dapat mahalin ang mga katulad nila. Iniwan si Deserie ng mga kaibigan niya dahil sa takot na madamay, iniwan
Habang pauwi galing sa palengke ng umaga ding iyon ay walang tigil si Tina sa kakakuwento habang ipinapakita ang larawan nila ni Jake kay Ruth."Ano sa tingin mo, magkakatuluyan ba kami?" tanong ni Tina.Natatawa itong tinapunan ng tingin ni Ruth, bitbit niya ang mga supot ng mga pinamili nila para sa tindahan ni Ester. Masakit na nga ang balikat niya dahil sa bigat ng mga iyon, pinagpapalit-palit niya nalang kung minsan ang hawak ng dalawa niyang kamay."Gusto mo talaga siya?" pabalik niyang tanong.Napangiti si Tina saka tumango bilang tugon, "anong tingin mo sa kanya?" Tina."Mayaman si Jake, maraming pera ang pamilya niya. Kaya sige payag ako," sagot niya rito.Napanguso naman si Tina dahil sa sinabi niya, "paano kung mahirap lang
"Happy birthday," bati nina Jake at Tina kay Ruth, kasabay nilang lumabas ang maraming estudyante matapos ang klase, palubog na ang araw ng oras na iyon."Alam mo sabi bukas na yung perya sa kabilang bayan, punta tayo mamaya libre ko. Iyon nalang gift ko sayo," aya ni Jake.Napangiti si Tina, tila na excited ito sa narinig at bumaling sa kanya."May gagawin ba tayo mamaya?" tanong nito sa kanya. Nag-aalangan naman siyang tinignan ni Ruth, mukhang natutuwa talaga ito na makasama si Jake at makapag-enjoy man lang."Silence means yes, pupuntahan ko kayo sa bahay niyo mamaya," ani ni Jake na napapilantik pa ng daliri, matapos ay tumakbo na palapit ng sasakyan.Sinundan siya ng tingin ng dalawa, gusto sanang bawiin iyon ni Ruth. Nag-fefeeling close nanaman kasi si Jake.
Napabuntong hinunga si Ruth, pinagmasdan niya ang kabuuan ng mukha ng binata."Nasisiraan na ata talaga ako ng ulo," wika niya. Magsasalita sana ito subalit naunahan na siya ng dalaga."Bakit ba... hindi parin kita makalimutan?" tanong ni Ruth sa sarili habang pinagmamasdan ang imahe ng binata.Kumunot ang noo si Austin, para bang nagtatanong lamang siya sa sarili niya. Mabilis na umalis sa lugar na iyon si Ruth, hindi na niya naisabay si Tina sa pag-uwi.Madalas siyang maloko ng isipa, hindi na niya minsan alam kung ano pa ang totoo sa hindi. Pumasok siya ng bahay at hindi inabalang makiusyoso sa pakikipagsagutan ni Ester sa kapitbahay nila. Umakyat siya ng kuwarto at pagbukas pa lamang niya ng pinto ay bumungad sa kanya roon si Austin."Ang sabi ko miss na kita," anito.