"SA susunod na malaman kong muli kang dumakip ng Kozanian ay puputulin ko ang iyong sungay," may diin kong banta sa kaniya. Alam kong isang insulto at kahihiyan sa kanilang lahi ang maputulan ng sungay at hindi ako mag-aatubiling gawin iyon sa susunod sa galitin niya ako.
Tumayo ako at naglakad pabalik sa aking mga kasama ngunit napahinto ako nang magsalita siya.
"Sa tingin mo ay susundin ko ang iyong gusto? Dadakpin ko kung sino ang gusto kong dakpin dahil mahihina sila at walang pinunong magtatangol sa kanila, sa mga katulad mo."
Agad na kumunot ang noo ko. Muli akong lumapit sa kaniya, nakatayo na siya ngayon ngunit hirap dahil sa iniinda niyang sakit mula sa pagkakabugbog ko.
"Ako, ako ang magtataggol sa bawat Kozaniang magdurusa sa kamay ng mga tulad mo." Tiim bagang kong wika at malakas na sinuntok ang kaniyang mukha dahilan upang mawalan siya ng malay at matumba sa lupa.
Huminga ako nang malalim upang maibsan ang umuusbong na galit sa akin dahil sa mga sinabi niya. Ayokong tanggapin ang mga katotohanang iyon.
Isa ang Kozania sa tatlong kahariang bumagsak dahil sa mga digmaan at agawan sa kapangyarihan ngunit hindi ibig sabihin nito ay wala na kaming karapatang mabuhay ng malaya sa kamay ng mga tulad niya, ng mga malulupit na Losairon. May karapatan din kami sa mundong ito at may kakayahang ipagtanggol ang aming sarili at ang mga kalahi namin.
"Kung hindi lang kita kakailanganin sa hinaharap ay matagal na kitang pinaslang," bulong ko habang masamang nakatingin sa nakahandusay niyang katawan.
Gamit ang aking bilis ay agad akong nakarating sa aking mga kasama, natalo na ang mga kalaban at isa-isa nang pinapakawalan ni Matias at Suri ang mga kababaihan mula sa mga kadenang nakakabit sa kanilang kamay.
"Ligtas na ang mga binibini, ligtas na ang mga binibini," wika ni Vivi habang dumadapo sa balikat ko.
"Lulusubin natin ang Subastahan," wala sa sarili kong wika. Agad na napatingin sa akin si Matias, tila hindi makapaniwala.
Imposible nga naman ang nais kong mangyari dahil mga makapangyarihang nilalang ang aming makakalaban at makakabangga kung gagawin namin iyon.
"Hindi natin kakayanin, Aliara. Maraming malalakas na nilalang ang nagbabantay doon, isama mo pa ang mga bisita nila."
"Kakayanin natin, Matias. Kung mayroon tayong tamang plano," giit ko. "At isa pa ay malalakas tayo, alam kong kakayanin natin."
Umiling-iling siya, sapo ang kaniyang noo ay nagpaikot-ikot siya sa harap ko na tila nag-iisip ng malalim.
Pinanood ko siya hanggang sa muli siyang bumaling sa akin, ang mga kasama namin ay nakamasid lang sa aming dalawa.
"Kung ganoon ay kailangan natin nang mahabang panahon para sa nais mong iyan," aniya, tumango ako.
Hindi ko na ulit hahayaang may mga Kozanian pang mabibihag upang ipagbili sa mga maharlikang walang magawa sa kanilang kayamanan. Matagal na kaming nagdurusa sa kanilang mga kamay, sa mga katulad nila, panahon na nang pagbabago. Hindi ko na matitiis pa ang lahat ng ito. At sisimulan ko ito sa pagpapabagsak ng Subastahan at Bahay Aliwan na ipinagmamalaki ni Dardo.
"Sa susunod na kabilugan ng buwan natin gagawin ang pagsalakay," determinado kong wika. Tinanaw ang nagliliwanag na buwan sa kalangitan.
Nagkatinginan ang mga kasamahan namin ngunit tumango rin bilang pagsang-ayon.
"Kabilugan ng buwan, kabilugan ng buwan," wika ni Vivi. Lumipad siya at umikot ng ilang beses sa ulo ko habang sinasabi iyon. Itinaas ko ang kamay ko upang doon siya dumapo.
Tama, Vivi, susugod tayo sa kabilugan ng buwan, unti-unti nating pupuksain ang kalupitan sa kahariang ito.
UMAGA na nang makabalik kami sa aming kuta, malapit ito sa sentro ng Kozania. Sinalubong kami ng marami pang kasamahan. Agad na lumapit sa akin si Hurisa, ang pinakamatanda sa amin, siya na rin halos ang nagpalaki sa akin.
Kung titingnan ay halos magkaedad lamang kami ngunit mas matanda siya sa akin ng maraming taon. Sa pagtungtong naming mga naninirahan dito sa Exo Losairos sa edad na labing walo ay bumabagal na ang aming pagtanda, kahit umabot pa ang ilang daan taon ay hindi agad kukulubot ang aming mga balat.
"Kumusta ang inyong paglalakbay, Aliara?" Hinawakan niya ang aking kamay upang alalayan ako sa pagbaba sa kabayo, ang isa sa dalawang kabayong dinala namin, ang kabayo ng mga verdantes.
"Nailigtas namin ang mga kababaihan ngunit hindi nila nais sumama dito," wika ko. Bumuntong hininga ako at iginala ang paningin sa mga kasama ko sa paglalakbay na masayang sinalubong ng kanilang pamilya, halata ang pagod ngunit bakas ang ngiti sa labi. "Hindi ko na sila pinilit dahil wala rin naman silang mapapala sa pagsama dito. Pare-pareho lamang tayong magugutom kung wala tayong sapat na salapi."
Muli akong bumuntong hininga at bumaling sa kaniya.
"Huwag mong masyadong isipin ang problemang iyan, Aliara. Tiyak akong magiging maayos sila sa landas na kanilang pinili." Tumingin siya sa mga kasama namin. "Marami naman dito ang naghahanap-buhay upang buhayin ang kanilang pamilya."
"Ngunit hindi sapat, Hurisa. Halos patay na ang buong lupain ng Kozania."
Kung masagana lang ang lupain dito ay hindi na nila kailangan pang maghanap-buhay sa labas ng Kozania, mabubuhay na kami sa pagtatanim at pagsasaka ngunit hindi. Sa aming katayuan ngayon ay kailangan pa naming kumita ng salapi upang bumili ng pagkain sa mga malapit na kaharian.
Wala ring may kapangyarihan sa amin upang muling mapasigla ang aming lupain.
"Balang araw ay muling babangon ang ating kaharian," aniya. Malumanay siyang ngumiti sa akin at hinawakan ako sa braso.
"At sisiguraduhin kong mangyayari iyan, Hurisa," determinado kong wika. Inilibot ko ang paningin sa maliit naming nayon at muling ibinaling ang tingin kay Hurisa.
Kinuha ko ang supot ng salapi na nakuha ko kay Dardo, puro iyon baryang pilak at tanso ngunit malaki rin ang halaga. "Ito ang pambili ng mga pagkaing ipapamahagi sa ating mga kasamahan." at inabot sa kaniya.
Nakangiti siyang tumango. Ilang araw ding kakainin ng mga mamamayan dito ang mabibili ng isang supot na iyon.
"Binibini," nakangiting lumapit sa akin ang mga bata na kanina pa naglalaro sa paligid. Inabot nila sa akin ang mga bulaklak na siyang natitirang tumutubo sa lupaing ito. Patay man ang lupa sa Kozania ngunit panakha-nakhang pa ring tumutubo ang mga bulaklak sa paligid. Marami ring kagubatan dito ngunit wala nang kakayahang magbunga ng mga prutas.
NAKANGITI kong kinuha sa kanila isa-isa ang mga bulaklak. "Salamat, mga bata, nag-abala pa kayo." Marahan kong hinimas ang mga ulo nila.Tumango ako kay Hurisa nang hawakan niya ang balikat ko upang magpaalam."Maliit na bagay lamang iyan kumpara sa pag-aalaga mo amin, Binibini. Kung hindi dahil sayo ay baka patuloy pa rin kaming naghihirap para lamang makakain," wika ng pinakamatanda sa kanila sa edad na walo. Bahagya akong nagtaka dahil hindi naman siya ganoong magsalita dati."Ang bata mo pa para sa mga isiping iyan, ang dapat ninyong gawin sa edad ninyo ay maglaro at huwag isipin ang mga komplikadong bagay," nakangiti kong wika sa kanila. Tumango naman sila na tila ba naintindihan ang aking sinabi."Mabuti na rin iyon upang maging mulat sila habang bata pa, Aliara," wika ni Adrina na biglang sumulpot sa tabi ko. Gusto ko siyang batukan dahil sa kaniyang sinabi ngunit sinamaan ko lang siya ng tingin. Ang batang ito talaga, dalawang araw pa lamang ang
SA halip na ituloy ang laban ay itinuon ko na lamang sa kaniya ang aking atensyon. "At bakit mo naman kami pinagmamasdan? Hindi ba sinabi ko sa iyo na makipaglaro ka na lamang sa mga batang katulad mo?" wika ko habang isinisilid ang espada sa kaha nito. Tiningnan niya ang mga batang naglalaro sa malayong banda at paismid na ibinalik sa akin ang paningin. "Hindi ba ay sinabi ko rin sa iyo na hindi na ako bata para maglaro?" sarkastiko niyang wika. Agad na kumunot ang noo ko, pinipigilang mainis sa paslit na kausap. "Sino ba ang mas may gulang sa atin? Dapat ay makinig ka sa mas may gulang sa iyo." "Gulang lamang ang lamang mo sa akin, Aliara," seryosong aniya, hindi handang magpatalo. Lalong nangunot ang noo ko. "Anong ibig mong sabihin?" "Nais ko ring mag-ensayo. Nais kong matutong makipaglaban katulad mo," seryoso niyang wika na nakapagpagulat sa akin. "Bakit mo naman nanaisin na matutong makipaglaban? Masyado ka pang bata par
INILIPAT ko ang paningin sa talon. "Oo." Naglakad na ako ngunit napahinto nang hawakan niya ang braso ko. "Ikaw talaga ang pakay ko sa lugar na ito, nakita ko ang alaga mong ibon at itinuro niya kung nasaan ka," aniya. Seryoso na ngayong nakatingin sa akin. Gusto kong pabulaanan ang sinabi niya dahil itinanggi iyon ni Vivi kanina ngunit nangunot lamang ang noo ko sa pagtataka. "Bakit mo naman ako hahanapin, Ginoo?" Napahinto ako nang mapagtanto ang kaniyang pakay. "Nais mo pa rin akong hulihin dahil sa pagnanakaw ko sa maharlikang iyon?" namamangha kong tanong. Lalong sumeryoso ang mukha niya, inalis ang pagkakahawak sa braso ko. "Hindi kita hinahanap dahil sa kasalanan mo sa ginoong iyon kundi dahil sa kasalanan mo sa akin, Binibini," mariing aniya. Naningkit ang mata ko. "Wala akong maalalang may kasalanan ako sa iyo, Ginoo." Agad siyang napangisi
"ANONG sinasabi mo? Mahal na ginoo? Mas mahal mo na siya ngayon kaysa sa akin, Vivi?" masama ang loob kong tanong. Kaya pala tila ayaw na niyang umalis sa braso ng ginoong iyon. "Mas mahal kita. Mas mahal kita." Lumingon-lingon siya sa paligid, tila hindi alam ang gagawin, kung aalis ba siya sa balikat ko o kung mananatili. "Pero bakit mahal kong ginoo ang tawag mo sa kaniya?" muli kong tanong, lalong sumimangot noong hindi siya sumagot. "Bahala ka, kung mas mahal mo siya kaysa sa akin ay sa kaniya ka na lamang sumama. Sa hangal mong ginoo!" Hinawi ko siya sa aking balikat dahilan upang mabilis siyang lumipad paalis, umirap ako ng tuluyan siyang mawala sa paningin ko. Hindi man lang umangal sa aking sinabi. "Kapag sumama ka nga sa kaniya ay pagbubuhulin ko kayong dalawa," inis kong wika. Isinarado na ang supot at naglakad patungo sa aking tahanan. "Ang tagal mong nawala. Akala ko ay maliligo ka lamang ngunit saan ka nagtungo?" wika ni Adrina n
"ADRINA," pag-agaw ko sa kaniyang pansin, agad naman siyang tumalima. "Magpahinga muna kayo, Hamil," wika ko, tumango siya at pumunta sa ibang nagsasanay. Inabot ko kay Adrina ang hawak. "Salamat, Binibini," aniya. Pinagmasdan ko lang siyang ubusin ang tubig na ibinigay ko. "Bukas na lamang tayo pumunta sa pamilihan, alam kong pagod ka na mula sa iyong pagsasanay." "Sige, mabuti na rin iyon dahil hapon na, maya-maya lamang ay lulubog na ang araw," tumatangong aniya. Tumango lang din ako at kinuha ang kawayang tasa sa kaniya. "Huwag mong masyadong pilitin ang iyong sarili sa pagsasanay, mahabang panahon pa ang kailangan mo bago tuluyang matuto," wika ko na agad nagpakunot ng noo niya. "Ngunit labing walong araw na lamang mula ngayon bago ang pagsalakay," aniya. Ako naman ngayon ang kumunot ang noo. "Hindi ko sinabing sasama ka sa pagsalakay na iyon, Adrina. Mapapahamak ka lamang," seryoso kong wika. Hindi agad siya nakas
MAYA-MAYA pa ay nagkatinginan sila at agad na nagtawanan, tila alam na ang sagot sa kanilang mga tanong, lumapit na rin ang dalawa sa aking harap. "Ano kaya iyon na lubos na nakapagpula ng pisngi ng binibini?" wika ng isa. Kinakausap ang mga kasama ngunit alam kong para sa akin ang tanong, nanunudyo. "Oo nga, siguro ay maganda ang naganap sa pagitan nila?" gatong pa ng isa. "Hindi kaya ay naglapat na ang kanilang mga labi?" "O higit pa." Agad na kumunot ang noo ko, hindi nagustuhan ang huling narinig. "Hindi! Halik lamang, mga sirena," wika ko ngunit agad na tinakpan ang sariling bibig dahil sa aking kadaldalan. Muli silang nagkatinginan at nagtawanan. Sumimangot ako, nakakainis ang mga sirenang ito. Kung pagbawalan ko rin kaya sila sa talon na ito. "Sabi ko na nga ba, hindi mamumula ng husto ang iyong pisngi kung hindi mo pa natitikman ang kaniyang labi," humahagikhik na wika ng may kulay rosas na palamuti. "Ngayon ay
"BAKIT ang tahimik mo? Hindi ka naman ganyan noong una tayong nagkita. Kanina pa kita kinausap ngunit hindi ka sumasagot," aniyang muli. Luminga-linga siya sa paligid dahil nagsisimula nang maglabasan ang mga alitaptap. Nagtago ako sa puno upang hindi ako mahagip ng kaniyang paningin sa hindi ko malamang dahilan. "Kung nandito siya ay nakikita na sana niya ang ganda ng mga alitaptap na ito. Gustong-gusto kong makita ang maganda niyang ngiti, ang kumikislap niyang mga mata at ang mamula-mula niyang pisngi," may bakas ng katuwaan ang kaniyang tinig. Natulala ako dahil sa narinig, napahawak ako sa aking dibdib dahil tila nagustuhan iyon ng puso ko. Bakit ba ganito ang aking nararamdaman? Tama bang maramdaman ko ito? "Gustong-gusto ko talaga siya, Ibon. Siya lamang ang tanging binibini na hinangaan ko ng ganito, hindi na siya mawala pa sa aking isipan." Kinagat ko ang ibabang labi ko at dahan-dahang sumilip sa kaniya. Nakatingin lamang siya sa kaw
TUMINGIN muna sa akin si Adrina bago muling nagsalita. "Bakit nais mong malaman? Sino ka ba, Ginoo?" aniya. Gusto ko siyang pagalitan dahil sa kaniyang asal ngunit pinigilan ko ang aking sarili. Kung siguro ay ibang kawal ang kausap niya ay kanina pa siya dinala at pinarusahan. "Hangal. Hindi mo dapat kinakausap ng ganyan ang--" "Favier," pigil ni Sevasti sa pagsasalita ng kaniyang kasamang ginoo. Nang magtama ang paningin nila ay agad silang nagkaintindihan, yumuko ng bahagya si Favier bilang paumanhin sa kaniyang pagsagot. "Adrina," agaw ko sa atensyon niya. "Igalang mo siya, isa siyang kawal ng Farianio," wika ko. Hindi nagbago ang bugnot niyang ekspresyon ngunit marahan siyang tumango sa akin, napipilitan. "Isa kang kawal, Ginoo?" wika ng binibini na siyang nakaagaw ng atensyon ko. Sinuyod niya ng tingin ang kabuuan ni Sevasti na siya ko ring ginawa ng hindi ko namamalayan. Hindi iyon marangya katulad ng mga nauna niyang suot ngunit hindi