AKAS 1

“Magbalot-balot ka na ngayon din!” Bungad ni Manang Coring—Landlady ng apartment na tinitirahan ni Xianelle.

“Ho?”

“Anong ho? Dalawang araw ng lumipas hindi ka pa nagbabayad ng upa! Ano ka sinuswerte?!”

Kung gaano naman kahirap kumita ng pera, ganu'n naman kabilis ang magsingil ni Manang Coring sa upa.

“Manang Coring, hindi po ba pwedeng maki-usap na muna? Promise, kapag nagkapera ako. Babayaran ko kayo ng buo!”

“Kailan ka naman magkakapera, ah? Aber? Kahit maghapon kang maglako ng kung anu-ano sa kalye hindi mo ako mababayaran!”

“Manang Coring, ngayon lang po ako na huli ng bayad sa inyo. Sige na naman na ho, kahit bigyan niyo ako ng isang linggo, pangako magbabayad na ako.”

Tumaas ang kilay at namewang si Manang Coring. “Hindi! Kung hindi ka makakabayad hangang mamayang alas-singko, aba'y magbalot-balot ka na dahil marami ang gustong kumuha ng apartment mo na kayang magbayad sa oras!”

“Alam niyo naman ho ang sitwasyon ko, Manang Coring, intindihin niyo naman ako. Wala akong malilipatan, sige na naman ho.”

“Wala akong magagawa sa sitwasyon mo! Ang sa akin, intindihin mo na tatlong apo ang pinag-aaral ko sa kolehiyo at isang high school. Alam mo naman na ito lang ang hanap-buhay ko, ililibre pa kita?”

“Alam ko naman ‘yon, eh, pero sana naman intindihin niya ako.”

“Aba’y bakit kasi hindi ka pumasok sa club, maganda at paniguradong kikita ng bentemil sa isang gabi!”

Nag-init ni Xianelle sa narinig. Mas gugustuhin niya pang magdildil ng kaysa ang ibenta ang katawan.

“Hindi ho ako tulad ng apo ni'yo!”

Sa inis ni Xianelle tinalikuran niya si Manang Coring at isinara ang pinto. Sumandal siya sa nakasarang pinto at sunod-sunod na bumuntong hininga.

Kahit isang daan ay walang laman ang kaniyang bulsa. Hindi niya nga alam kung saan kumuha ng hapunan. At dahil sa nangyari sa kanila ni Manang Coring, malamang ay hindi ito papayag na sikatan pa siya ng araw sa apartment na 'to.

Kung bakit ba naman kasi napakamalas niya sa buhay! Kung kailangan, kailangang-kailangan ng pera saka naman siya walang kinita—nagka-utang pa!

°°°

“Saan na tayo pupunta ngayon, Xian-Xian?”

Nagbaba si Miscy ng tingin sa anak. Hawak-hawak niya ang kamay nito habang naglalakad sa madilim na kalye.

“Hindi ko rin alam Alas, eh.”

Huminto sila sa isang bench na gawa sa kahoy. Ibinaba niya ang mga bag na dala bago umuklo para magkapantay ang anak.

“So, are we going to sleep outside tonight?”

Awang-awa si Xianelle sa kaniyang anak. Hindi dapat magdudusa ang anak niya ng ganito, hindi dapat nito nararanasan ang matinding hirap kung may pinili ng magulang niya ang magpaka-magulang kaysa sa reputasyon ng pamilya.

“Hindi. Pupuntahan natin ang Ante Pilang mo baka pwede tayong makituloy sa kanila, kahit ngayong gabi lang.”

Mahigit isang oras na naglakad silang mag-ina papunta sa bahay ni Pilang, medyo may desensya ang bahay nito sa apartment nilang mag-ina. Kasamahan niya sa pagtitinda na naging kaibigan niya na rin.

“Napapagod ka na ba, baby? Pwede tayong magpahinga muna.”

Huminto siya sa paglalakad. Kinuha niya ang towel sa loob ng tote bag na nakasukbit sa balikat. Tagaktak na ang pawis ni Alas.

“Hindi ako napapagod Xian-Xian, malapit na tayo.” Ngumiti ng matamis si Alas.

Nadudurog ang puso niya. Kitang-kita niya sa mukha ni Alas na pagod na pagod na ito. Habol na rin ang paghinga.

“Ikaw talaga, hinihingal ka na nga, eh. Bakit kasi hindi ka nagsasabi? Baby, alam mo naman ang kalagayan mo ‘di ba?”

“Halika, bubuhatin na lang kita para hindi ka na mapagod ng husto.”

Inilagay ni Xianelle sa likod ni Alas ang towel dahil basang-basa nang pawis, bawal pa naman sa bata ang matuyuan.

“Ayaw ko, Xian-Xian. Kung pagod ako, mas pagod ka. Ayaw kitang nahihirapan kaya maglalakad na lang ako.”

Hinawakan ni Alas ang kamay ng kaniyang Mommy at hinila upang tahakin ang daan.

Ilang minuto pa, nakatayo na sila sa kalsada hindi kalayuan sa bahay ni Pilang pero agad rin silang nagkatinginan ng anak nang marinig ang ingay sa loob ng bahay at mga bagay na para bang nababasag.

Nagdadalawang-isip man ay kumatok pa rin si Xianelle. Bumukas ang pinto at bumungad sa akin si Pilang na gulo-gulo ang buhok, halatang umiiyak.

“Xianelle, anong ginagawa mo dito?” Nagtatakang tanong nito.

Pinasadahan ni Pilang ng tingin ang mga dala nilang bag at si Alas na nakahawak sa kamay niya.

“Pinalayas kami sa apartment, pwede bang makituloy sa inyo kahit ngayong gabi lang?” Paki-usap ko.

Nakakaawang tingin ang itinapon sa kanila ni Pilang pero agad na napalitan ng takot ang mukha nito at umiling.

“Pasensiya ka na, Xianelle, pero hindi pwede. Lasing ang asawa ko at hindi maganda ang nangyayari kaya nakiki-usap ako umalis na kayo! Sa iba—

“Pilang?! Sino ‘yang ka usap mo?! Ang lintik na kabit mo?!” Hinablot nito ang buhok ni Pilang.

Nagulat silang mag-ina. Gusto niya mang tulungan si Pilang ay hindi maari dahil labas siya sa away mag-asawa.

“Sige na, umalis na kayo!” Pagtataboy ni Pilang bago isinara ang pinto.

Nagkatinginan silang mag-ina bago sila bagsak balikat na umalis sa harap ng bahay ni Pilang.

Nakakaawa si Pilang...

Nagpatuloy sila sa paglalakad at sa pagkakataong ito, gulong-gulo na ang kaniyang isipan at wala na siyang matatakbuhan pa.

Huminto sila sa bench kung saan sila nagpahinga kanina. Binuhat niya si Alas at inupo sa bench. Inilagay niya sa gilid ang mga bag na dala at tumabi sa anak na tahimik.

“Xian-Xian, may candy ka ba?” Umiling siya at naghalungkat sa tote bag at natagpuan ang isang bottle water.

Nadurog ang puso niya at nasasaktan siyang hindi niya matugunan ang pangangailangan ng kaniyang anak.

Hirap na hirap siyang kumita ng pera kaya may pagkakataon na tulad nitong hindi niya mapakain ang anak tatlong beses sa isang araw

“Walang candy pero may tubig si Xian-Xian.” Nanggigilid ang luha niya. “Pasensiya ka na, baby, ah? Sorry kasi ang irresponsible ni Xian-Xian. Hindi ka dapat nagugutom, bawal sa iyo ‘yon eh.”

Pinunasan niya ang isang butil ng luha na nalaglag sa pisngi. Nakangiting kinuha ni Alas ang bottle water at uminom siya ng maraming tubig.

Ayaw niyang nakikitang umiiyak at nasasaktan ang Mommy at mas lalong ayaw niya na itong mag-alala pa sa kaniya.

“Ayan, Xian-Xian. Busog na busog ako, wag ka ng mag-alala, hindi na ako nagugutom.”

Nakangiting hinaplos ni Alas ang kaniyang tiyan na napuno ng tubig. Napangiti si Xianelle ngunitisang butil ng luha na umagos sa pisngi.

This is the reason why she didn't regret all over this year for making this decision. Despite of to much pain and suffering she's still blessed because she have Alas in my life.

Humiga si Alas sa bench at ginawang unan ang hita niya. Pagod na pagod ito at alam niyang hindi mapapawi ng tubig ang gutom na nararamdaman nito, kaya itutulog na lang para hindi mag-alala si Xianelle.

Pinagmasdan niya ang gwapong mukha ng anak habang walang tigil sa paglalandas ng luha sa kaniyang pisngi.

Kahit kailan hindi niya nakita ang sarili na magpapalipas ng gabi sa kalye. Hindi niya akalain na darating ang araw na ito. Hindi siya na aawa sa sarili niya kundi sa anak niya.

He doesn't deserve this kind of suffering, he's too young for this.

Isang maliwanag ang gumuhit sa langit kasabay ang isang malakas na kulog. Walang mga bituin sa langit, hindi matatapos ang gabing ito na hindi bumabagsak ang ul—

“Xian-Xian ang lamig!”

Nagising si Alas ng biglang bumuhos ang malakas na ulan. Hinanap ni Xianelle ang payong sa loob ng bag pero huli na dahil basang-basa na sila ng anak dahil sa malakas na ulan.

Wala na siyang magawa kundi yakapin na lang ang anak habang ipinalibot sa katawan nito ang lumang tuwalya na meron siya.

Tumayo si Xianelle buhat-buhat ang anak at binitbit ang mga gamit nila, naghanap siya ng pwedeng masilungan na hindi mababasa sa ulan.

Hindi kalayuan sa kalsada may natatanaw siyang liwanag mula sa isang maliit na kubo sa gitna ng kagubatan.

Hindi alintana ang bigat na dala-dala. Ang tanging nasa isip niya masisilungan para sa anak. Inilapag niya ang mga bag na nakasukbit sa balikat bago ibinaba ang anak sa parte na hindi na uulanan.

Isang maliit na kubo para sa mga alagang hayop ng hindi niya kilala kung sino ang may-ari nito. Makikisilong lamang sila.

Kinuha niya ang bag at hinanap ng damit ang anak. Mabuti na lang at na iipit sa gitna ang mga damit niya kaya hindi pa ito nababasa. Pinalitan niya ng malinis na damit at sinuotan ng jacket na hindi giginawin si Alas.

“Xian-Xian, baka magkasakit ka.” Nginitian niya ang anak. “Ayos lang si Xian-Xian, ikaw ang dapat na hindi magkasakit.”

Pinahid niya ang mukha na basang-basa ng ulan dahil tanging ang sangga lang ng kahoy ang nagsisilbing pandong niya habang nasa harap si Alas na nakatayo sa harapan na nasisilungan ng kubo.

“Xian-Xian.”

“Baby ko?”

“Sorry...”

Umiling siya at sunod-sunod na tumulo ang luha ko. Matalino at maintindihin ang anak niya kaya sa sitwasyon nila. Alam niyang sinisisi nito ang sarili kung bakit sila nasa ganitong sitwasyon.

“Hindi, baby, hindi mo kasalanan...”

Kung may kasalanan man sa mga nangyayari sa kanila, wala siyang dapat na sisihin kundi ang walang hiyang lalaki na hindi kayang panindigan ang responsibilidad bilang ama at mas pinili ang buhay na hindi maiwan-iwan.

“Kasalanan ko! Kung hindi sana ako dumating sa buhay mo hindi mo mararansang maghirap. Sana hindi na lang ako na buhay para masaya ka...”

“Anak, bakit mo na sasabi ‘yan? Sa lahat ng meron ako sa buhay ikaw ang pinakamagandang blessing na dumating sa akin. Ikaw ang kaligayahan ko alam mo ba ‘yon? Makinig ka, Alas, hindi pera ang mahalaga kundi ang pamilya. Bata ka pa para maintindihan ang mga sinasabi ko...”

“Kung pamilya ang importante bakit itinakwil ka nila Lola?”

Natigilan siya sa tanong nito. Walang lumalabas na boses sa bibig niya at walang tamang salita na nabubuo sa isipan.

Kasabay ng malakas na ulan ang walang tigil na pagluha ng mata ni Xianelle. Hindi na mahalaga sa kaniya ang nakaraan, ang sa kaniya katahimikan at magandang buhay para sa anak.

Kahit ‘yon man lang maibigay niya kay Alas. Iyon dapat ang ginawa ng isang Ina ang protektahan, mabihisan at mabigyan ng tahanan ang kaniyang anak, unang iintindi at sasaklolo bagay na kailangang-kailangan mula sa kaniyang Mommy, noon.

Masaya siya na mayroong Alas sa buhay niya. Mas nakilala niya pa ang sarili at nalaman kung ano ang kayang gawin ng isang nagmamahal na Ina sa kaniyang anak. Higit sa lahat nalaman niya ang pinagkaiba ng isang nanay sa ina...