LABING-PITO: Kape“YAYA JOSSA, HALI KA NA PO!”“Oo, nariyan na ako, Tina.”Matapos kong i-lock ang kwarto ni Tina ay hinila ko ang kulay itim na maleta na siyang puno ng damit at gamit nina Tina at TJ at sumunod pababa kay Tina.Isang linggo ang lumipas ng gabing iyong pinagtimpla ko si sir ng kagabi. Noong nakaraan pa sana nila plano magbakasiyon ngunit may inaasikaso pa ang mga magulang ni sir kaya naman ngayon araw palang kami aalis upang tumungo sa kung saang dagat man na tinutukoy ni Tina. Lahat kami kasama at walang maiiwan sa bahay. Paglabas ko ng bahay ay naroon na sila at nag-aayos ng mga gamit sa sasakyan. Binigay ko agad kay sir ang maleta nina Tina para maayos na sa likod ng sasakyan.“Wala na bang naiwan?” tanong ni sir nang ipasok sa sasakyan niya ang gamit ng dalawa.“Wala na po, sir,” sagot ni Manang.Tumabi naman bigla sa akin si Tina na ikinataka ko. Tinanong ko siya kung bakit ngunit umiling lamang siya bilang tugon.“Okay na ba ang lahat?” tanong muli ni sir.“Yes
LABING-WALO: SugatNANG MAGISING sina Tina at Tj ay tuwang-tuwa sila nang malaman na narito na kami sa kung saan sila madalas magbakasyon. Hindi nga natigil si Tina sa pagkukulit kay sir dahil gusto niya nang lumusong agad sa dagat. Mayroon kasing tanaw na dagat mula rito sa bahay. Hindi naman kalayuan. “We’ll swim tomorrow, okay?” ani sir sa makulit na si Tina. “For now, let’s us all rest.”Sumimangot naman si Tina pero agad ding tumango.Naubos ang oras na puro lamang pagtanaw ang ginawa ni Tina sa dagat. May minsanan pang kinulit niya ako na tumingin lang daw doon ngunit narinig iyon ni sir kaya agad kaming pinigilan. Pinapaalalahan ko naman siya na makakatapak siya roon bukas ngunit lagi niyang sagot ay gusto niya na raw ngayon. Wala naman kaming magawa dahil nakabantay sa amin si sir habang nagawa sa harap ng laptop nito. Kaya hanggang sa pagsapit ng dilim ay walang ginawa si Tina kundi mag-aya para tumungo sa dagat ngunit nauudlot din dahil sa naririnig iyon ni sir.Nang makatu
LABING-SIYAM: Aksidenteng Halik"Hindi naman ba sumasakit ang sugat sa paa mo?"Umiling ako sa sinabi ni Manang Loyda.Narito kami ngayon sa kusina at kasalukuyan na gumagawa ng tanghalian. Nasa dagat naman sila sir at ang mga bata. Naroon din sina Mel at Cecil para kung may iuutos sila ay mauutusan. Kami ni Manang Loyda ang naiwan sa bahay. Kahit na ayaw ni Manang Loyda na pakilusin ako dahil sa kalagayan ko ay nagmatigas pa rin ako.Hindi na naman masakit ang paa ko. Medyo na kirot nalang ngunit nakakayanan ko naman. Tsaka nakaupo lang naman ako at naghihiwa ng mga gulay kaya hindi rin sumasakit."Hindi po," sagot ko.Hawak niya ang sandok na pinanghahalo sa niluluto niya nang ituro niya ako gamit 'yon."Huwag kang mahihiyang magsabi kung masakit ha?" sabi niya.Tumango naman ako."Opo.""O, sya, sya, tapos mo na bang hiwain ang patatas?"Kinuha ko ang mangkok na may laman ng mga patatas na binalatan ko."Heto po." Tatayo na sana ako nang pigilan niya ako."Oh. Oh. Huwag ka nang tum
20"Sumasakit ba ang paa mo?"Umiling ako sa tanong ni Manang Loyda. Nakaupo ako habang abala sa paghihiwa habang siya naman ay pinapakuluan ang baboy."O, e, bakit yukong-yuko ka naman diyan? Baka matusok ka ng kutsilyo niyan?"Umiling lang ulit ako.Paano ba naman kasi nasa tapat ko lang si sir. Bakit kasi hindi siya sumama kina Ma'am Ana na mamasyal? Kanina pa ako naiilang sa kaniya dahil sa nangyari. Hindi ko kayang iangat ang tingin sa kaniya. Nahihiya ako!"Ay, sir, dito po ba kakain sila Madam?" tanong bigla ni Manang.Umalis kasi sila Ma'am Ana kasama ang mga bata pati si Mel at Cecille ay kasama. Kaya kaming tatlo lang nina sir at Manang ang naiwan sa bahay na lalong nagpailang sa akin. Matapos nang nangyari talagang maiilang ako! Hindi pa rin maalis sa isipan ko ang nangyari. Dama pa rin ng labi ko ang mga labi niya. Bakit ganito? Ganito ba talaga dapat? "No, Manang. Gabi na raw sila uuwi."Natigilan ako nang marinig na nagsalita si sir. Kumabog ang dibdib ko. Anong probl
21Naalimpungatan ako ng may kubg anong tumama sa mukha ko. Idinilat ko ang mga mata at nakita ang paa ni Tina na siyang nasa mukha ko ngayon. Marahan ko iyong inalis at dahan-dahan na inilapag sa kama. Umupo ako at tumingin sa orasan sa maliit na mesa sa tabi ng kama."Mag a alas dose na pala," bulong ko aa sarili.Tinignan ko si Tina. Mahimbing ang tulog niya. Dahan-dahan akong umalis sa kama at saka lumabas ng kwarto. Natigilan lamang ako nang makita ang nakabukas na pinto ng kwarto ni Sir ngunit madilim ang loob dahil patay ang ilaw.Lumabas ba si sir? Saan naman siya pumunta?Dumungaw ako sa ibaba ngunit katulad ng kwarto ni sir ay madilim ito. Nasaan kaya siya? Sinarado ko ng tuluyan ang pinto ng kwarto ni sir saka naglakad sa patungo sa kwarto ni sir. Dahil madilim, hindi ko makita kung nasa loob ba siya o wala.Kumatok ako kahit na nakabukas ang pinto."Sir?" tawag ko ngunit walang sumagot. "Ayos lang po kayo, sir?"Wala pa rin akong natanggap na sagot."Sir? Sir, papasok po a
22"Mukhang close na kayo ni sir sa isa't isa, ah?"Gabi na at kaming dalawa ni Mel nalang ang narito sa kusina. Naghuhugas ng mga pinagkainan si Mel at ako naman ang nagpupunas. Tumigil ako sa pagpunas ng mga plato at nilingon siya."Ha?"Tumingin siya sa akin suot ang kakaibang klaseng ngiti. Makahulugan din ang mga tingin niya. "Maang-maangan siya, oh!" asar niya, natatawa. "Kako mas naging malapit na kayo ni sir nitong mga nagdaang araw. Parati ko kayong naabutan na masayang nag-uusap."Iniwas ko ang tingin sa kaniya."H-hindi naman." Labas sa ilong ko iyon. Alam ko kung anong tinutukoy niya. Nahihiya lamang ako pag-usapan. "Sus! Huwag ako, Jossa, ah?" aniya. "Kita ko kung paano ka magpapansin kay sir.""H-Hindi, ah!" napalakas na sabi ko. "H-hindi kaya..." mahinang sabi ko nang tawanan niya lamang ako."Sige, kung 'yan ang gusto mo. Kunwari wala akong alam, wala akong nakita," hindi pa rin naalis ang pang-aasar sa tono niya. "Bakit ayaw mo nalang kasing aminin?"Umiling ako at t
23"Busog pa po talaga ako, sir."Hindi ko alam kung ilang beses ko na nabigkas ang mga salitang iyon. Kanina pa kami lakad nang lakad para maghanap ng makakainan. Kanina pa rin ako umaangal at nag-aaya pauwi. Hindi na rin ako nililingon o tinitignan man lang ni sir. Siguro ay nakukulitan na dahil nga kanina pa ako nag-aaya pauwi. Mukhang nakulitan na sa akin. "Sir, totoo pong busog pa ako—"Hindi pa man ako tapos nang huminto siya at nagsalita. "Let's eat here."Napatingin ako sa tinitignan niya. Unang tingin palang ay mukhang mamahalin na agad. Hindi ko mabasa ang pangalan dahil mukhang ibang lengguwahe ang gamit. Nilingon niya ako. "Let's go." Lalakad na sana siya papasok nang pigilan ko siya. Hinawakan ko siya sa braso. Napabitawa naman agad ako nang makaramdam ng kuryenteng dumaloy mula sa braso niya patungo sa palad ko. Ano iyon? Muli niya akong tinignan. "Why?" Inangat ko ang tingin sa kaniya at tinago ang kamay sa likuran. "B-busog pa talaga ako. U-uwi nalang po tayo bak
24"Ate, miss na miss na po kita. Uwi ka na po, ah?"Gumuhit sa akin ang lungkot nang marinig ang pagmamakaawa sa boses ni Anton. Nandito ako kina Tiya Lorna. Kanina pa ako rito, sabado naman kaya walang pasok ang mga bata at nagpalaam din ako na buong ako rito ngayon kina Tiya."Miss na rin kita," sambit ko. "Hindi pa pwede, Anton, e. Alam mo naman iyon, hindi ba?""H-hindi mo na ba ko mahal, ate? Bakit... Bakit natitiis mo kong m-malayo sa iyo?"Kusang tumulo ang mga luha ko na kanina ko pa pinipigilan. Hindi ko man siya nakikita ngunit alam umiiyak siya ngayon na katulad ko. Kung alam niya lang kung gaano ko na kagusto umuwi para makasama siya. Ngunit para sa kaniya rin ito. Para sa kinabukasan niya."Anton—""Hindi mo na ko m-mahal, ate...?" hikbing tanong niya. "T-totoo ba iyong sabi ni tiyo? Na iiwanan mo na rin ako katulad... katulad nina Inay at Itay, ate? Hindi naman, hindi ba, a-ate? M-mali si tiyo, 'di ba?"Napatakip ako ng bibig para hindi niya marinig ang hikbi ko. Nakara
SPECIAL CHAPTER #3 PART TWO TYSON’S POINT OF VIEW: “FVCK!” Binato ko ang cellphone sa pader nitong opisina ko. Malakas na tumunog iyon bago bumagsak sa sahig. Malamang nasira sa sobrang lakas nang pagkakabato ko. I don’t fvcking care! Anong silbi ng cellphone kung ni isang greetings from the people I treasure the most ay wala akong natanggap! “D*MN THIS!” I looked at the wall clock and saw it’s almost 12 midnight. But I received nothing! It’s eleven fvcking fifty-eight! Two minutes before my birthday but no one message to greet me?! The fvck?!“D*MN!” malakas kong sinuntok ang table sa harap ko. Sinadya kong hindi agad umuwi para hintayin ang mga bati nila sa akin. Kahit kaninang umaga pag-alis ko ng bahay, ni hindi nila ako sinabihan o binati. Wala. Maaga kong pinauwi ang mga employees ko ngayon to celebrate my birthday but I think walang selebrasyon na magaganap. I waited and stayed here for so damn many hours to received nothing! Inis na tumayo ako at dinampot ang gamit.
SPECIAL CHAPTER #3 PART ONE"Jossa."Hindi ko alam ngunit hindi pa rin ako mapalagay at hindi pa rin ako komportable sa tuwing nakikita ko si Ma'am Ana, ang ina ni Tyson.Pilit kong inayos ang pagkakaupo at tinignan siya. Kita kong nakatingin siya sa akin gamit ang masayang mukha. Simula noong kinasal kami ni Tyson ay wala na siyanh ibang naging tutol pa kundi ay tanggapin kami.Masaya ako sa wakas na tinanggap niya na ako para sa anak niya. Ngunit hindi ko talaga maalis sa aking sarili at isipan na sa tuwing nakikita siya ay naalala ko ang gabing dinukot niya ang kapatid ko at pinapili niya ako."M-Ma'am..." tawag ko sa kaniya."Hindi ba't sabi ko ay mama na rin ang itawag mo sa akin," nakangiting saad niya. Naalala ko noong pagkatapos ng kasal namin ay nagkausap na kami tungkol doon. Hinayaan niya na akong tawagin siyang mama. "You look... uncomfortable. Am I making you uncomfortable?"Dahan-dahan akong tumango."S-Sorry po... ma..." mahinang sabi ko. "H-hindi ko lang po talaga maa
SPECIAL CHAPTER #2"Ang taray mo na talaga, Jo. Hindi na ikaw ang Jo na kilala namin."Natawa ako sa sinabi ni Tisoy. Napatakip pa siya sa bibig habang nanlalaking mga matang pinagmamasdan ako."Mala-prinsesa ang datingan, 'di ba?" Dagdag ni Klay. "Hindi na'tin ma-reach ang kaniyang life."Napailing na ako sa mga reaction nila. Nandito kami ngayon sa isa sa kainin dito sa hotel. May ginagawa rin kasi si Tyson na kailangan ipasa ngayong araw kaya nagpaalam ako na makikipagkita sa dalawang ito. Mabuti nalang at pinayagan sila nila ma'am na magpahinga ng isang oras para makausap ako."Pasensiya na pala kayo't hindi ko kayo naimbintahan sa kasal," paghihingi ko ng tawad. "Sobra-sobra na kasi ang pumunta.""Wala na magtatampo na kami niyan." Sabi ni Tisoy.Nakatanggap siya ng hampas kay Klay."Ano ka ba, ayos lang," ani Klay. "Naintindihan naman namin at least umabot sa amin ang food niyo."Nandoon kasi sila Tiya Joan kaya pinadalhan ko nalang sila ng pagkain dahil nga hindi rin sila nakab
SPECIAL CHAPTER #1READ AT YOUR OWN RISK! "This is our time, darling."Hindi ko pa nagagawang sumagot ay bigla niya nalang akong siniil ng halik. Dama ko ang pangigigil sa bawat hagod ng labi niya sa mga labi ko. Alam kong kanina niya pa gusto gawin ito. Alam kong kanina pa siya nagtitiis. Kaya naman, sino ako para pigilan pa siya ngayon?Nandito kami sa resort na pinagtatrabahuhan ko sa probinsiya. Sinalubing nga kami ng mga katrabaho ko at ng mga dati kong amo kanina sa bungad nitong hotel bago kami pumunta rito sa kwarto. Iba sa pakiramdam ang makita ang mga nakangiti nilang mukha kanina. Tuwang-tuwa sila habang pinapanood kami. Lalong-lalo na nag dalawa kong kaibigan na si Tisoy at Klay. Hindi ko pa sila nakakausap pero kakausapin ko sila bago kami umuwi ng maynila.Tatlong araw lang kami rito dahil kailangan na talagang bumalik ni Tyson sa trabaho. Ang dami niya na kasing tambak na gawain.Napasandal ako sa pader nang lumalim ang halik niya. Dama ko ang pagpasok ng dila niya sa
FINALE"Congratulations to Mr. and Mrs. Cuenca!"Naramdaman ko ang pagpulot ng kamay ni Tyson sa bewang ko at marahan na nilapit sa kaniya. Inangat ko ang tingin sa kaniya at malawak na ngumiti. Asawa ko na nga talaga siya. Sa wakas...Ngumiti rin siya at saka ako hinalikan sa gilid ng ulo. "I'm so happy, Mrs. Cuenca," bulong niya. "Finally, you're mine."Napahawak ako sa dibdib niya atsaka sinandal ang ulo sa kaniya. "Sobrang saya ko rin, darling... I love you.""I love you, too."Dahan-dahan na lumapit ang mukha niya sa akin at bumaba sa mga labi ko. Napapikit ako at naramdaman ang paggalaw ng labi niya. Dama ko ang pangigigil sa labi niya at ang paghigpit ng hawak niya sa beywang ko. Napahawak nalang ako sa kaniya nang mawalan ng lakas dahil sa halik niya. "Mamaya na 'yan, sir! Kumain muna tayo bago 'yan!" dinig kong sigaw ni Manang.Nagtawanan ang lahat ng tao rito sa simbahan sa sinabi niya.Nagdilat ako ng mga mata at nakita ang ngiti sa mga labi niya. "Well, I can wait for t
79"Let's talk."Ilang beses niya akong sinubukan kausapin sa dalawang araw na nagdaan. Puro iwas at tago ang ginawa ko. Nagtataka na nga ang mga katrabaho ko sa ginawa ko pero wala akong pake. Basta mataguan ko siya at hindi kami magkita. "Just give me a minute to talk to you." Hindi ko siya pinansin at mabilis na tinalikuran. Kanina niya pa ako sinusubukan na kausapin pero pinapabayaan ko lang siya. Ngayong araw ay ilang beses niya na naman akong kinulit. Hindi ba siya napapagod? Sabing ayoko nga, e. Ano bang gusto nitong pag-usapan? Matapos niya akong sabihin ng mga gano'ng bagay ay lalapit siya bigla? Bakit? Para saan? At bakit niya ako gusto makausap? Hindi naman siguro dahil kay Teinia, 'di ba?"Hey!" Naramdaman kong sumunod siya sa akin. "I said, let's talk." "Busy ako, sir." Sabi ko habang mabilis na humahakbang palayo sa kaniya. "Sa iba nalang po kayo magtanong.""Give me five minutes, hey." Hinawakan niya ako sa braso at pinaharap sa kaniya. "Just five minutes."Hindi ko
78THIRD PERSON POINT OF VIEWTumakbo palapit si Teinia kay Jossa. Yumakap siya sa ina at doon nawala ang pokus ni Jossa kay Tyson. Umupo siya at hinawakan ang mukha ng anak."O-Okay ka lang ba?" Nag-aalalang tanong niya. "Sorry kung napabayaan kita. Anong nangyari sa iyo? Ayos ka lang?"Ngumiti naman si Teinia atsaka tumango. "Opo, ma! Okay lang po ako. Tinulungan po ako ni kuya, e!" Tinuro niya si Tyson na ngayon ay nakatulala pa rin habang nakatingin sa dalawa. "Mabait po siya, 'no, ma?"Napatitig ulit si Jossa kay Tyson. Nakita niya kung paano tumitig ito sa kanila. Naalala na naman niya ang huling pag-uusap nila. Sinubukan niyang kausapin ito ngunit sadyang ayaw ni Tyson. Pero ngayon na nandito siya ay 'tila nawala lahat ng nais niyang sabihin. Lalo pa't nandito rin si Teinia."Ma?""H-Ha?" Napatingin siya kay Teinia. "A-Ah, oo... ang bait niya nga. Nagpasalamat ka na ba? Magpasalamat ka."Humarap si Teinia at ngumiti kay Tyson. "Kuya, salamat po ulit." Yumuko pa siya. "Nandito n
77THIRD'S POINT OF VIEW:"Happy fiesta, mga ka-barangay!"Hindi pa man tuluyang sumisikat ang araw ay maingay na ang bayan nila Jossa. Bawat tao mapasa-loob man ng bahay, labas, kalsada at mga bubong ay iisa ang isinisigaw. Lahat ay may magagandang ngiti sa kanilang mga labi na siyang nagpapakita kung gaano sila kasaya. Lahat ay tuwang-tuwa habang binabati ang isa't isa ng happy fiesta.Sa bahay ng tiyahin ni Jossa ay gano'n din. Masaya silang nagbatian at nagyakapan. "Hali na't maghain na tayo." Nakangiting sabi ni Joan, ang tiyahin ni Jossa. "Pagsaluhan na na'tin ang hinanda ko habang mainit pa."Silang pamilya lang ang naroon. Bukod sa may handa rin ang mga kapitbahay nila kaya hindi nila inimbita, malalayo rin ang iba nilang kamag-anak katulad nalang ni Lorna na nasa maynila pa nakatira.Umupo sila at pinagsaluhan ang pagkain sa hapag. Masaya at tuwang-tuwa ang mga bata habang sila ay nagkukuwento habang nagsasalo-salo.Ito ang masaya sa tuwing sasapit ang piyesta. Halos lahat a
76Magulo ang isip ko. Hindi ako agad nakakilos sa kinatatayuan ko pag-alis ni Tyson. Akala niya ba'y nagsisinungaling ako? Anong sinasabi niyang kamukha ko ang darling niya? E, ako naman talaga 'to?Saka...Ano raw?Patay na ako? Patay na ako sabi ng mama niya? Paanong patay na ako, e, ito nga ako?"A-At... naniwala siya ro'n?" mahinang bulong ko sa sarili. "K-kasinungalingan... hindi ko akalain na magagawa ni Ma'am Ana ang lahat nang ito... napakagaling niya...""Sino?"Napitlag ako at agad na humarap sa likuran. Nakita ko si Tisoy na nakatingin sa akin."I-Ikaw pala...""Sinong kausap mo?" takang tanong niya. "May kinakausap ka bang hindi ko nakikita, Jo? Hoy! Iba na 'yan, ah?"Hindi ako nakasagot."Biro lang," tumawa siya at bahagya pa akong hinampas sa braso. "Ayos ka lang ba? Nakatulala ka rito at may kung ano-anong sinasabi. Okay ka lang?"Mahinang tumango ako."Sigurado ka?" Nag-aalala ang tono niya. "Alam mo, hindi man tayo gano'n kalapit sa isa't isa, pwede mo parin sabihin