Itinatag noong taong 1775, sa pangunguna ng Kastilang manlalakbay na si Heneral Rolando Esteban---kasama ang ilang mga misyonerong pari---ang Bacauan ay ang kauna-unahang bayang naitaguyod noon ng mga Kastila sa Isla del Fuego.
Pinangalanan nila itong Bacauan mula sa pangalan ng isang uri ng kahoy na nabubuhay sa tabing dagat---ang bakawan---dahil noong dumating rito ang mga dayuhan, ang mga kahoy na ito ang unang sumalubong sa kanila sa dalampasigan. Noo'y napakalaki ang nasasakupang lupain ng Bacauan, at napabilang dito ang mga lupain sa kanluran at hilagang silangan ng isla, hanggang sa noong taong 1810 ay hinati ito ni Heneral Esteban sa dalawang magkaibang lugar kung saan naitaguyod niya ang mga mahahalagang bayan ngayon sa buong isla; ang silangang bayan ng Camenao at ang sentrong bayan ng Canoan sa hilagang silangan. M
ang isang kasunduan na bumago sa magkasalungat na mundo ng mga mambabarang at ng mga mangagaway.At ang kasunduang ito ay ang Kasunduan sa Hating Tala.Ang malaking hangarin ng Kasunduan sa Hating Tala ay ang maipagpatuloy ang pagbubuklod at pagkakaayos ng dalawang uri ng mga gumagamit ng kapangyarihang gaway para maibalik ang nawalang kapayapaan sa Isla del Fuego. Unang lakip sa kasunduang ito ay pagkakatatag ng guhit-hangganan sa pagitan ng mga lupaing sakop ng dalawang katipunan kung saan ang bayan ng Camenao, sa kalinga ng Punong Dalungdongan, ay naging lupain para sa mga gumagamit ng itim na gaway o barang habang ang bayan naman ng Canoan ay naging lupain para sa mga gumagamit ng puting gaway o wani sa pangunguna naman ng Punong Manggagaway. Dahil sa napagkasunduang mga guhit-hangga
Minamasdan pa rin ni Crisanto ang pagtupok ng apoy sa mga labi ni Maracela. Nabaling naman ang pandinig niya nang may bumungad bigla na tinig sa kanyang kinatatayuan."Natapos na ang kabanata ni Maracela," ang mahinang lahad ng isang malalim na tinig na siyang tumambad kay Crisanto na humawi sa pagdamdam niya sa mga aalala ng kapatid. Nang lumingon si Crisanto para alamin kung kanino galing ang yaong tinig, dito'y nalaman niya na ang nagsalita ay si Lucito Pagaran, ang isa sa mga pinakamatatandang mambabarang na kasapi sa kanilang Payagdugo.Pinakinggan lamang siya ni Crisanto matapos itong tumingin uli sa umaapoy na silab."Sa pagtatapos ng kabanatang ito ay bubuklat na naman ang isang panibagong kabanata, at nawa sa kabanatang ito'y maitutuwid na natin ang nabaluktot na katotohanan ng ating pagiging mga mambabarang," lahad ni Lucito."At a
Binondo, Manila.Ito ay mas kilala sa pangalang Chinatown. Itinaguyod ito noong taong 1594 ni Gobernador-Heneral Luis Perez Dasmarinas ng Espanya para maging permanenteng tahanan ng mga imigranteng Kristiyanong Instik na noon ay tinawag nilang mga sangleys. Matatagpuan ito sa hilaga ng Pasig River, na katapat naman ang Intramuros. Sinadya itong itinaguyod sa tapat ng Intramuros na noo'y pinalagian ng mga Espanyol kung saan matatanaw sa kanilang mga kanyon upang makontrol at maiwasan ang anumang paghihimagsik ng mga Tsino sa kanila. Ito rin ang naging tahanan ng mga kilalang personaheng kagaya nina St. Lorenzo Ruiz, ang unang Pilipinong santo at Mother Ignacia del Espiritu Santo na nagtatag sa Congregation of the Religious Virgin Mary.Ngayon, ang Binondo ay buhay na buhay pa na nagpapatuloy sa pagiging sentro ng kalakalan at kulturang Tsino sa buong Pilipinas at ito rin ang tinaguriang pinakamatandang c
"O! Nandito ka na pala!", bulalas ni Agent Marjon nang makita ang kaibigan na kararating lang sa opisina ng NICA.Nakasuot si Agent Alex Calisto ng isang puting teeshirt na ipinaloob niya sa isang itim na leather jacket. Nakapang ibaba rin ito ng itim na semi-fit denim jeans at sa mga paa niya naman ay suot ang puting magkapares na sneakers shoes. Mala-Robin Padilla ang dating ni Agent Alex kaya badboy siyang tingnan ngunit di hamak na mas bata pa ang agent kaysa sa aktor na nasa hindi higit sa tatlumpu lang ang gulang niya. Maganda ang gupit ng kanyang buhok, napakalinis tingnan, at mabalbasin ang panga nito. Matangkad rin si Agent Alex na mas mataas pa kaysa kay Agent Marjon ng mga ilang pulgada. Kung hindi naging pulis si Agent Alex, basi sa hitsura niya, malamang ay naging artista na ang NICA agent dahil sa pagkamestiso nito na dinagdagan pa ng magagandang mga mata at katangusan ng ilong.
"Agents," pagkuha ng atensyon ng direktor sa mga nasa meeting room sa pagkakapasok nito. Kasama niyang pumasok, ang isang babaeng may dalang maliit na leathercase. Sa tindig at anyo ng babae, masasabing isa itong maestra.Siya ang pinadalang tauhan ng Phil. Historical Association."This is Ms. Ana Diane Lacierda. Isang historian na nakabasi sa National Museum. Siya ang pinadala ng Philippine Historical Association para tulungan tayo sa kasong ito," pagpapakilala ni Gen. Trinidad sa kasama nitong babae. Nakauniporme ito ng kulay asul na blouse at slux. Maganda, maputi, matangkad at may kapayatan ito. Sa unang tingin ay maaakalang isang beauty queen ang pinakilalang historian na ito."Good morning," nakangiting pagbati ni Ms. Ana sa lahat ng mga nakaupo matapos maipakilala. Sa pagbati ay may sabay sulyap-tingin siya sa nakaupong si Alex."Ms. Lacierda, ito si Private Andrew Montejo," pagpapakilala ni Gen. Trinidad kay Private Montejo. Tumayo naman ang sunda
"Ang mga detalye ng mga planong naatasang gawin ng Omega Five were contained in a sealed and highly confidential documents. Naglalaman ang mga documents na ito ng mga pangalan ng mga target locations at implementations para sa malawakang military takeover sa ilang mga airports, oil depots, shipping ports, communication networks, guns and ammunitions, loose firearms of the citizenry, transportation networks and the mass media against the terror threats ng mga anti-Marcos opponents. Nang mafinalize ang master plan na ito, they distributed copies sa ilang high-ranking officials ng militar at sa intelligence network. Dahil highly confidential ang mga ito, the distributed copies were named after zodiac signs corresponding to the first letter or initial ng mga apelyido ng mga taong nakatanggap sa mga dokumentong nito. Until one day, biglang nalabas ang dokumento sa publikong Pilipino dahil kay Gen. Marcos Soliman, ang hepe ng National Intelligence Coordinating Agency noon na tumutol sa ma
"Agent 217, recall your location," ang narinig na pakla ni Alex Calisto mula sa kanyang earphone. Nakakonekta ang single earphone sa isang two-way radio transmitter na nakakabit ng patago sa itim na denim jeans niya na dinadala lamang niya tuwing may gagawing isang mahalagang misyon.Si Alex Calisto ay isang police agent at espionage ng National Intelligence Coordinating Agency.Ang ahensyang ito ay ang natatanging sangay ng gobyerno ng Pilipinas na may close coordination sa lahat ng security agencies sa buong mundo tulad ng Central Intelligence Agency (CIA) ng Amerika , Mossad, Secret Intelligence Service , InterPol at sa ibang intelligence services ng ASEAN countries na may mga pangunahing layuning pigilan ang terorismo.Ang NICA ay itinatag noong 1949, sa administrasyon ni President Elpidio Quirino sa ilalim ng kanyang Executive Order 235 na nagpapalawak sa kapangyarihang may relasyon sa intelligence work na dinagdag sa Commission of the Government Survey and Reorgan
"Ilakip mo dito ang report sa laman ng dalang bag ng target kanina. Icheck niyo ng mabuti baka may makuha pa tayo," utos naman ni Alex matapos mai-scan ng mata ang mga dokumentong hawak niya."Sige. Ichechek ko ang report tungkol diyan. Ilalakip ko rin ito sa report mamaya sa meeting," patango tangong wika naman ng lalaki sa kanya. Ibinalik niya ang dokumento sa lalaki.At sa kalagitnaan ng kanilang usapan, biglang may tumawag sa pangalan ni Alex. "Alex?" pagtawag ng malalim na boses. Nakita ni Alex ang taong tumawag sa kanya at ito ay walang iba kundi ang Director-General mismo ng NICA na dumungaw mula sa pintuan ng kanyang opisina."Agent Alex, please come inside. We need to talk," anya naman ng Director-General at pumasok muli sa loob.
Isang araw na siyang hindi nakakain at sigurado akong nagugutom at nauuhaw na iyon sa madilim na kulungang doon. Kaya naisipan kong dalhan ang lalaki ng pagkain at tubig pagkatapos kong kumain. Pinilit ng tatlong tulisan na kunin ang aking dalang pera. Nanlaban ako kaya binubog nila ako upang makuha lamang ang kwaltang nais nilang kunin mula sa akin. Napagbatid din ni Pedro ang ilang nagsisidatingang mga tao roon; may ilang mga kababaihang nakasuot ng magaganda't magagarang traje de boda na naghahagikhikan pa sa isa't isa habang papasok sa loob ng mansyon at may nakikita rin siyang mga papasok na mga kalalakihan roon na nakasuot ng iba't ibang isitilo ng chachetta at pantalones na sa mga kilos at tindig ay kagalang-galang tingnan. "Alas siete na pala," anya ni Don Condrado sa sarili nang malaman na ang oras. Sa di malamang dahilan, tumigil ang mga tulisan, umalis na sinunod ang ninais ng napakagandang babaeng iyon. Wari ko, hindi yata nila matanggihan ang tila isang anghel na dilag ka
Suot ang maganda at gawa sa bulak na chachetta na itim na pinalooban niya ng puting polo at kurbatang itim, ay inayos ito ni Julian sa paglabas niya ng sinakyang karwahe. "Hindi na kailangan iyan, kaibigan," wika ng lalaking panauhin sa amin nang gumitla ito. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Nabaliw ito dahil sa labis na pagnanasa nitong maging pinakatanyag na pintor sa bansa kaya halos ginugol na niya ang buong sarili sa pagpipinta ng kung anu-anong mga larawan. Tiningnan niya ang inventario doon kung tugma ba ang mga nakasulat ayon sa pagsusuring ginawa niya. "Natutuwa ako, Carmela, at masaya kang makilala sila," wika ni Natalia sa akin na may bakas ng tuwa sa kanyang mukha para sa akin. Alam niyang sa bayang ito magsisimula ang bukang liwayway ng aking bagong buhay. Ang alak ang nagbibigay gaan sa aking loob bukod sa isang pang likidong parehong nil
"Iyon lang ang masasabi mo?" ang napabulalas na tanong ni Venancio, ang ama ni Sergio, bulalas man ngunit nasa mahinang tinig. Sa pagkakataong iyon ay para bang nalalasap sa dulo ng kanyang dila ang lamang matatamis nito na siyang napapalunok naman sa natitirang laway sa bibig niya. May sakit po kasi ngayon ang nanay ko at wala akong maiuuwi ngayon kung wala po akong mababaleng pera ngayon. akbo lang siya nang takbo, at habang hinihingal na ay may palingon-lingon niyang tinitingnan ang kanyang bandang likuran na tila ba may tinatakbuhan siyang di makita-kitang bagay sa lilim ng kadilimang naroon. Kumalam na ulit ang kanyang tiyan. "Hindi! Umalis ka na!" At sinipa si Clara ulit ng matabang donya. Nang matumba ang dalaga, kinuha siya bigla ng senyora, kapit ang kanyang suot na puting baro. Matagal lumipas ang pagkalam nito. Pinagpawisan na rin ang noo niya dala nang matinding nararamdamang gutom. Mulang siya ay magising ay inayos muna ni Graciela ang sarili niya, tumayo siya sunod at in
Ang lahat ng ito ay karaniwang ginagawa sa pabrika ni Andracio bilang isang encargador. Paulit ulit kong tinawag ang aking mga magulang ngunit pawang katahimikan lamang ang sumagot rito. Sa bahagi ring ito makikita ang isang malaking bodega, na may pintuang malahugis arko na may mga magagandang ukit na binubuo ng mga bulalak at mga ibon. Huminto ito sa tapat ng mansyon, at pagkalabas niya nang karwahe ay napansin niya kaagad sa may labasan ng casa ang mga nakaunipormeng puro Kastilang kawal ng mahistrado na buong tindig roon na nakabantay at walang bahid ni anumang damdaming makikita sa mga pagmumukha. At nang lumingon ako upang makita kung sino iyong tumambad sa akin ay doon ko natantong ako ay tama sa pagwari ko. Halos walang tao ang nasa mercado sa araw na iyon. "Bago natin ibalik ang mangkukulam na ito sa impyerno," wika ng padre sa lahat. Hindi dahil maulan at malamig kundi dahil ang mga manininda at negosyante sa pamilihang iyon ay mga ilang tagahanga at natulungang tao ni Don A
Nagpasalamat din si Julian sa kanila at tinanggap ng buong loob ang ibinigay ng mga babae sa kanya. Wala naman siyang ibang naisip na maaaring gawin upang matapos ang pagdudurusa ng lalaki--dulot ng matinding nararamdamang sakit--kaya dala ng awa ay pinatay niya ito sa pamamagitan ng pagdiin lalo ng nakatusok na kahoy sa dibdib. Marahil hindi pa alam ng mga taga Mansion Gliriceda ang pagkawala ng kanilang señorito o hindi rin napagbatid maging nang mga tauhang nagtratrabaho sa pabrikang pagmamay-ari nito.Nang mahagip bigla sa isipan ni Andracio ang pangalan ni Julian, naalala na naman niya muli ang isang bagay. Pitong lalaki ang kaagad natanaw niya na pumasok roon na pawang may mga bitbit pang mga mataas na uri ng armas.Ang lahat ng ito ay inalisan at tinanggalan niya ng alikabok, mga nakabiting agiw at dumi na apat na araw nang nalikom doon. Marahan siyang umakyat sa hagdanan, di inalintana ang madilim at makitid na mga hakbang, hanggang sa narating na nga niya ang tutok nito. "Ubos
Hindi ko mapipilit na sumagot siya sa akin sapagkat hindi naman niya ako kilala."Hindi ko ginustong mangyari ito sa akin. Hindi maaaring nilinlang ako noon ng aking kaibigang si Felina. Binuo ako ng isang bampirang nangangalang Mercedes,"ani pa niya sa akin. Hindi ko magawa ang makatayo mula sa pagkadapa ko sa lupa dahil nangangatog sa takot ang aking buong katawan. Kaya kailangan kong gumawa ng paraan para makatakas dahil kung hindi, tiyak mamamatay ako sa kamay ng aking kaaway na walang kalaban-laban. Tinuruan niya akong mamuhay ng karaniwan sa kabila ng sumpang aking dinadanas at sa hanggang tuluyan ko nang napigil ang aking pagkauhaw sa dugo ng tao. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari. Buhat nga makahiga, binubulong ko lamang sa aking isip na iwala ang mga masasamang wari pero ang mga bakas pa rin ng takot ang tumatatak sa aking isipan. "Si Aurora talaga, kahit nakapag-asa
Ang Serapica lang ang tanging masasakyan kung papatungo sa Dapitan kaya hindi maaaring hindi sumakay sa bapor na iyon ang mga nadakip na ilustrados. Wala akong winari simula nang lumisan ako kundi ang kalimutan ang lahat ng aking mga naranasan sa Santa Lucia. Sumunod naman ako sa kargador. Kakaiba ang aking naramdaman sa kanya na hindi ko alam kung bakit gusto kong alamin ang lalaking dumaan.Sumiklab naman ang galit sa pakiramdam ni Andracio nang marinig ang mga pahambog na ito mula sa taksil. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Pagbanggit niya sa pangalan ng aking alila noon,naalala ko at pumasok muli sa aking wari ang kung papaano ko napatay si Mercedes. Sa marahang pagbaba ng yumao sa kanyang lupang himlayan, biglang naagaw ang pansin ni Julian nang may makita siyang isang babae na lumapit doon. Isang nahahating maskarang puti naman ang kanyang hawak hawak sa kaliwang kamay na siyang bigay rin sa kanya ni Delfina bago ito umalis, sapagkat ang ya
Alam ni Padre Mariano na tama ang mga naging pahayag sa kanya ni Criscancio. Tanto ko, ang mahalagang pagpupulong na ito ay marahil tungkol sa mga alagad ng dilim na nagkalat na sa bansa na siya naman talagang pangunahing paksa ng lahat ng pulong. Walang ibang laman ang nasa isipan ng encargador habang siya'y nakasakay sa calesa kundi ang mga salitang natanggap niya sa dalaga. Hinablot ko ang kanyang munting katawan na siyang napunan ko ang pagkahulog mula sa aking mga bisig. Agad namang lumabas ang mag-amang Guevarra pagkatutok ng mga baril sa kanila, at pagkalabas ay walang anu-ano'y bigla na lamang tinadyakan at ginulpi ng dalawang lalaki si Don Armando. Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Kinuha ko ang platong may lamang ulam at kanin at gamit ang kutsara ay pinasubo ko ito sa kanya. Ang punong manggagaway an gang makapangyarihan sa lahat ng mga manggagaway. Mula sa pagkakaupo sa cama ay tinunghan si
Sa paglagak ng pangpitong basong may lamang vino, biglang natalos ni Andracio sa kanyang pandinig ang isang kilalang boses. Sila ang mga dayuhang kasabay kong naglayag, mga dayuhang una pa lamang tatapak sa isla na ipinangalan ng mga Kastila sa isang hari. Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. "Manuela, mag ingat ka. Baka nasasaktan mo na sa higpit ng pagkakayakap mo kay Carmela," ani ni tiyo sa babaneg yumakap sa akin. Mararamdaman naman pagkapasok sa doble puerte ang bayo ng malinis na hanging nanggagaling sa labas na umihip mula sa apat na malalaking bintanang naroon. "Alam mo namang may kakayahan akong hindi kayang gawin ng iba," sagot naman niya sa akin. Malapit lang naman ang pabrika sa kanyang bahay kaya nilakad lamang ni Andracio ang pagpunta rito. Pagkarinig sa yaong pangalan ay hindi na naghintay pa ang prayle at kanya nang sinamahan ang bata pabalik