CHAPTER 3

"Mao ni siya si Dev katong bata nga kadula ni Ela sauna og siya tong anak sa akong amega." (Ito si Dave sya 'yong batang laging kalaro ni Ela noon at sya yong anak nong kaibigan ko si Amanda)

"Ayy oh, lagi! Nakadumdum nako, si Amanda ang pinaka buotan kay nimo nga amega." (Ah, oo tama! Naalala ko na, si Amanda 'yong mabait mong kaibigan)

Giit nong matandang lalaking. Siguro mga nasa 50 pataas...teka sya ba si Manong Esko?

"Liwat man diay kay siya sa 'yang Papa." (Nag mana sya sa Papa nya)

Saad naman nong isang babae na nasa 40 pataas yata.

"Kayo po....este ikaw si Manong Esko?" Tanong ko don sa matanda.

"Oy nakadumdum pa diay ning bataa sa akoa." (Naaalala pa pala ako nitong batang 'to)

Masayang wika nya at niyakap pa ako. Niyakap ko din naman sya pabalik pero bigla nya din akong binitawan.

"Hala pasensya kaayo dong nahugaw na noon ka, gikan man jud ko nang limyo og baboy..." (Pasensya ka na talaga ijo nadumihan ka tuloy, kakagaling ko lang kase sa mag linis ng baboy)

Pinagpag pa nya 'yong damit ko kaya napatawa nalang ako.

"Okay ra Manong Esko, normal raman jud ang mahugaw kay nang limpyo man ka." (Normal lang naman po ang madumihan kase nag linis ka) 

Sabi ko at saka ngumiti.

"Kay bait na bata. Wala jud ka nag bag-o Dev boutan gihapon ka hangtod karon." (Hindi ka parin nag babago Dev mabait ka parin hanggang ngayon)

Dev talaga tinatawag sakin ni Manong Esko.

"Ay hali sa dari Dev naa koy ipakita." (Halika muna Dev may ipapakita ako)

"Po?" Di ko masyadong naiintindihan 'yong sinabi ni Manong Esko dahil sa sobrang bilis nito magsalita.

"Sumama ka daw sakanya, may ipapakita sya sayo." Saad ni Mama Paty kaya napatango nalang ako at sumunod.

"Kini oh, adto rani nako nakita sa bukid kadtong naay punoan nga dako ba, nakadumdum pa ba ka ato?" (Ito oh noon ko pa 'to nakita sa bukid, 'yong puno na malaki, naaalala mo pa yon)

"Ahm..." napahawak ako sa panga ko habang nag iisip at tumango-tango ako ng maalala ko nga 'yon. Don kami madalas nag lalaro ni Ela eh.

"Inyua guro ning duha ni Mika oh." (Sainyo siguro ni Mika 'to)

May binigay syang isang maliit na box at unang kita palang ay lumang-luma na 'to may lock pa talaga 'to ah...hmm, sakin ba to o kay Ela? Di ko na maalala.

"Lantawa oh, naay ngalan ninyong duha sa kilid." (Tignan mo oh may pangalan ninyong dalawa sa gilid)

Tinuro nya 'yong sa gilid ng box kaya tinignan ko 'to may nakalagay na Dave tapos hugis puso then pangalan ni Ela.

Di ko talaga maalala... 

"Daghang salamat Manong Esko." (Maraming salamat Manong Esko)

Saad ko at ngumiti naman sya. Sinabi ko sakanya na babalik na ako sa bahay ni Mama Paty.

Nandito ako ngayon sa kwarto at nag tatakang tinitignan 'yong box. Ano kaya laman nyan? Bakit naka-lock? Kami ba nag lock ni Ela nyan?

Parang bigla namang pumasok sa isip ko yong nangyari. Naalala ko bigla na sinulat namin ni Ela ang pangalan namin doon sa gilid ng box.

'Pagka 27th birthday ko saka lang natin yan huhukayin ah...' bigla kong naalala yong sinabi nya pero bakit parang kulang? I mean, sigurado akong may sinabi pa sya non eh, may kasunod pa yong sinabi nya pero di ko lang talaga maalala.

Napapaisip naman ako. Sabi nya pagka 27th birthday nya pa daw...ako 27 na ako at sya naman I'm sure na 26 pa, mas una 'yong birthday ko kesa sa sakanya at sa pagkakalala ko eh, hindi naman ngayong month ang birthday nya...mag tatanong nalang ako kay Mama Paty para makasigurado.

Wala pa syang naaalala diba? So pano yan? Kapag birthday na nya huhukayin namin 'to....then paano namin magagawa 'yon kong ako mismo di nga nya maaalala. Ay di bale na nga lang, di naman siguro 'to importante diba? Bata pa kami non at baka nga bato o kung ano-ano lang laman nito. Mas mabuti pang ibalik ko nalang 'to kung san to nakalagay.

Nilagay ko muna 'yon sa ilalim ng kama at lumabas muna ng kwarto. Pagkalabas ko ng bahay ay nakita ko si Ela na may kasamang mga bata, nakikisali syang nakikipag habulan sa mga bata. Napasandal ako sa pintuan at di mapigilang mapatitig sakanya, para syang bata--

"Ikaw ha nganong ga tutukan nimo among amega?!" (Ikaw ha bakit mo tinititigan 'yong kaibigan namin)

Nagulat naman ako don sa nag salita, may tao pala dito sa gilid ko ba't di ko napansin 'yon. Isa sya don sa kaibigan yata ni Ela. Ahm, Jayjay yata pangalan nya naalala ko kaseng parang tinawag syang ganon nong kasama nya.

"Di ko maintindihan 'yong sinasabi mo." Saad ko nag iba naman ang expression ng mukha nya.

"Gusto kag away? Gapang hanggat kag away ha!" (Gusto mo ng away? Nang hahamon ka ba ng away ha)

Napakunot nalang ang noo ko kase hindi ko maintindihan 'yong sinasabi nya. I mean, tanging away lang naiintindihan ko...?

Nanlaki 'yong mata ko at napadaing ng bigla nyang kagatin ang kamay ko sabay tumakbo.

Bakit yata parang mga isip bata 'yong kaedad ko dito sa probinsya? Wala ba silang mga asawa o anak ganon?

"Damn!" Gulat kong sabi ng pag tingin ko sa harapan ay matalim syang nakatitig sakin.

"Unsa imong ingon?! Gi balikasan ko nimo ha?!" (Anong sabi mo? Minura mo ba ako ha)

Napakamot nalang ako sa ulo at tatalikuran na sana sya pero bigla nyang hinawakan 'yong balikat ko.

"Wala jud kay batasan! Nag estorya pa tang duha nganong talikdan man ko nimo!" (Wala ka talagang mudo! Nag uusap pa tayo tapos tatalikuran mo ako)

"Wala ko kasabot sa imong gi estorya ganiha busa mo talikod nalang unta ko." (Hindi ko maintindihan 'yong sinabi mo kanina kaya tatalikod sana ako.)

"Hindi...hindi ka...pala masyadong...hay peste nag eskwela man unta ko pero ga lisod gihapon kog tagalog! Bwesit dapat lagi naminaw ko, sige raman jud kag tabi-tabi Mika!" (Hay peste nakapag aral naman ako pero bakit nahihirapan parin akong mag tagalog! Bwesit dapat kase nakikinig ako, parati ka lang kaseng nakikipag chikahan Mika)

Mahinang saad nya sa sarili.

"S-So... Sow in words in other..." napahinto sya sa sasabihin nya at napahawak sa ulo para bang iniisip nya kung tama ba 'yong english nya.

Napatakip nalang ako ng bibig para pigilang hindi matawa sakanya.

"Other is words? Words is other? Sakto ba to?" (Tama ba yon)

"In so is others words-- ayy alam ko na! In others words!" Kita ko pa ang ngiti sa labi nya, 'yong ngiting success kamo.

"In other words walang S don sa other Ela." Pag tatama ko. 

Nag taka nalang ako kase bigla nya akong sinamaan ng tingin. "Ginatudluan ko nimo?! Unsay pagtoo nimo nako bugok!" (Tinuturuan mo b bobo)

Bugok? Sino? Ako o sya? Feeling ko ako 'yong tinutukoy nya.

"Fyi hindi ako bobo!" Diin kong saad.

"Fyi? Karon pa nako na nadunggan? Alien man guro ning tawhana." (Ngayon ko palang narinig yan? Alien siguro 'tong taong to)

Saad nito sa sarili. 

Napakunot ang noo ko. Mukha ba akong alien?

"Oyy Mika mangadto ta dadto ila Tiyo Berting sa punuan sa manggahan niya! Dagdan na kaayo og unod!" (Oyy Mika punta tayo don kila Tiyo berting sa puno ng mangga n'ya! Sobrang dami na ng bunga!)

Napatingin ako don sa babaeng sumigaw. Yan din yong babaeng kasama nong Jayjay yata basta kaibigan ata nitong si Ela.

"DIAY DAGHAN NA!???" (Talaga marami na)

"Ay dili kay wala pa syang unod busa gani nang hanggat ko nimo." (Ay hindi wala pa syang bunga kaya nga inaaya kita don)

"Mamilosopo maning giatay."

Iniwan nya ako ditong nakatayo at sumama don sa kaibigan nya. 

Tiyo Berting? I think, kilala ko sya ah? Asan na nga pala si Mama Paty? Ang boring dito sa loob akala ko ba magiging masaya ako dito?

Ewan ko ba kung anong naisip ko pero sinundan ko kung san nag punta yong dalawa na yun. Huminto sila don sa may maliit na kubo at nilibot ko ang paningin ko sa paligid ang daming puno ng mangga at punong-puno 'to ng bunga. Mukhang masarap yang mangga ah, natatakam tuloy ako.

"Ayo, Tiyo Berting?" 

"Unsa man mangayo mog mangga? Kuha lang mo dara." (Ano hihingi kayo ng mangga? Kumuha lang kayo dyan.)

"Heheh salamat kaayo Tiyo daghanon namo ha?" (Maraming salamat Tiyo dadamihin namin ha)

Tumango lang 'yong matandang lalaki at napakamot nalang ako sa ulo ng nabaling ang tingin nya sakin.

"Sh*t nakakahiya baka di na nya ako naaalala." Mahinang kausap ko sa sarili.

"Kinsa mana sya? Kauban ninyo? Imo nang uyab Mika?" (Sino yan? Kasama nyo? Jowa mo ba yan Mika)

Muntik ng malaglag ang panga ko sa tanong nya uyab? Para ba kaming mag jowa ha? Di naman diba?

"Hala dili Tiyo oy! Wala man gani ko kaila ana niya na." (Hindi Tiyo oy! Hindi ko nga sya kilala eh)

Pag d-deny nya, oo tama nga si Ela hindi nya ako--wait okay lang yong sinabi nyang di nya ako kasintahan pero kilala nya naman ako diba? Pinakilala ako ng Mama nya sakanya?!

Lumapit ako don sa matanda.

"Ako po si Dev, di nyo po ba ako naaalala?" 

May kinuha sya na kung ano sa loob, salamin pala 'yon sinuot nya yon at tinignan ng mabuti ang mukha ko.

"Dev? Katong bata na ginakaon iyang kalungat?" (Yong batang kinakain yong kulangot nya)

Sinulyapan ko yong dalawa kase humalakhak sila ng tawa. Madiin kong kinagat yong labi ko dahil sa hiya. Sa lahat-lahat na pwedeng maalala ni Tiyo Berting yon pa talagang kinakain ko yong kulangot ko. Normal lang naman diba yon kase nga bata pa ako, walang alam.

Pilit akong ngumiti at tumango.

"Ikaw jud diay to!" (Ikaw nga talaga yon!) Gigil nyang pinisil ang pisngi ko at mahina naman akong napadaing.

"Nganong naa man ka dari? Gusto ka mangayog mangga?" (Bakit ka nandito? Gusto mo bang manghingi ng mangga)

"Hmm, siguro..." kinamot ko yong batok ko.

"Sige lang panguha lang mo dara, matulog sa kog balik ha." (Oh, sige kumuha lang kayo dyan, matutulog lang muna ako ulit ha)

Sinira na ni Tiyo Berting yong pintuan at nilingon ko yong gilid ko. Nagtaka ako kase wala na yong dalawa pero pag tingin ko don sa puno ng mangga nakita ko si Ela at yong isa naman nasa baba, mukhang si Ela ang mangunguha at yong isa ang taga salo ng mangga.

"Oyy Ela kanang naa dapit sa ibabaw sa imong ulo ba kana kay dako!!" (Ela yang malapit sa ibabaw ng ulo mo, yan kase malaki)

Sigaw nong babae para marinig ni Ela ang sinabi nya.

"Kani???" 

"OO!!!"

May nakita akong mangga na naaabot ko lang kaya pinitas ko 'yon. Tumingala ako at nanlaki ang mata ko ng may makita.

"HOY YAWA KA NGA ANIMAL KA BASTOS!!!"