Kabanata 4: Threat

MARAHAS na bumuga ng hangin si Tahira nang pinanindigan niyang hindi isulat ang pangalan ng ama ng batang nasa kanyang sinapupunan. 'Di lingid sa kaalaman niya ang kakaibang tingin na ipinukol sa kanya ng isang opisyal na naroon na katatapos lamang siyang i-interbyu.

"Are you sure with your decision to leave the army?" tanong muli niyon ng makita ang pag-aalinlangan sa mukha niyang lumabas mula sa opisina nito.

She sacrificed more than enough already to get there. God knows that. Pero ang pananatili pa niya roon ay maglalagay lamang sa alanganin sa buhay niya. Kaya pinili niyang maagang magretiro, ang katwiran niya ay nais niyang pagtuunan ng atensyon ang kanyang maselan na pagbubuntis.

Hindi naman talaga niya iyon kailangang gawin na umalis siya. May ilan pa ngang magandang ipinayo sa kanyang gawin, subalit pagkatapos niyon ay kailangan niya rin mamili kung ilalagay muna niya ang anak sa pasilidad na lugar dahil na rin sa panganib ng kanyang trabaho.

Labis siyang nahabag para sa kanyang anak. Hindi niya maaatim na lumaking wala itong kasama sa tabi nito. Lalo na't alam niya ang pakiramdam na walang kinalakihang magulang. Ang matagal niyang pinaghirapan, ngayon ay iiwanan na niya. Iniisip pa niya kung makakabalik pa siya, 'di pa siya sigurado.

Tinulungan siya ng ilang staff na mag-empake ng mga gamit. Noong una ay tumanggi siya subalit nakita niyang nakatayo sa likod ng mga iyon si Keith. Isa sa ilang taon na niyang kasama sa trabaho. Bukod sa halos magkasabayan silang pumasok sa marine ay makailang beses din nitong iniligtas ang buhay niya.

Payak na napangiti na lamang siya nang lapitan ito at tapikin sa balikat. "Thank you for everything, Keith. You're really a good friend of mine here in army."

"I'll say this for the last time. After you give birth you can have physical fitness test, thus you can still go back in the field again. You don't have to completely retire," mariing anito.

Umiling siya. "I can't do that. I can't let my child put into adoption."

"Adoption? Don't you have any family members who can take good care of your child while you're in the field?"

Gumagawa lamang siya ng kwento upang tigilan na siyang kumbinsihin nitong hindi na umalis. Pero buo na ang pasya niya. Ayaw niyang lumaki ang anak na walang kinagisnan na pamilya, at ang payo sa kanyang adoption, 'di niya magawang masikmura iyon lalo't tuluyan na niyang pinutol ano man ang mayroon siyang ugnayan sa labas kaya't mag-isa na lamang talaga siya ngayon.

"My decision is final. I'm really sorry if I'll be leaving before you."

"You're still young Sandoval."

"Yes, I know that."

"Pero hahayaan mo lang ng dahil sa batang 'yan na nasa sinapupunan mo ay tatalikuran mo ang lahat ng pinaghirapan mo. This is your home, Ira."

Minsan ay natatawa na lamang siya sa tuwing naririnig na magtagalog ang Fil-Am na kasamahan sa trabaho. Kaya nga sila naging malapit sa isa't isa.

"Siguro pagtatawanan mo lang ako kapag sinabi ko sa 'yo ang totoong dahilan kaya pumasok ako ng marine. But I'll leave that story for the next time we see each other."

Dala ang isang malaking maleta at backpack. She finally waved her hand to say good bye.

Bakas ang pagsuko sa mukha ng dating katrabho nang kunin nito mula sa kanya ang mga bitbit. "I can't really change your mind anymore. Might as well let me give you a lift."

"Thank you Keith," aniya nang sundan ito makaraang mauna itong maglakad sa kanya palabas ng camp.

"Hindi ko na ba talaga mababago ang isip mo?" pangungulit pa rin nito.

"Hindi na nga," matigas na aniya.

Nakita niyang kiming ngumiti na ito.

"Okay, pero kapag nagkaroon ka ng problema. ‘Wag kang mag-aalinlangan na tawagan ako."

"I'll remember that."

"May lugar ka na bang matutuluyan? You've mentioned that you don't have any place to stay even before you join the Marine and that you only sleep in streets."

Hindi siya na-offend nang banggitin niyon ang tungkol sa dating buhay niya. Sa tuwing nasa field kasi sila dati ay palagi itong naghahanap ng mga kwento na nais marinig, para bang pampalipas nila ng oras at pampatanggal ng tensyon sa trabaho.

"Iniisip ko munang umupa ng apartment," aniya.

"My grandmother owned an apartment building. There's still a vacant room. Baka gusto mo munang doon na mag-stay."

"Yes, that'll be good."

Ilang oras din ang biyahe. Hinatid nga talaga siya ni Keith hanggang sa tinutukoy nitong gusali na pagmamay-ari ng lola nito. Hindi rin naman nagtagal ang dating kasamahan dahil umalis din ito matapos na makatanggap ng tawag.

"Pilipina ka raw hija," rinig niyang wika ng matanda na dinala siya sa silid kung saan siya maaaring manatili.

"Oho," magalang naman na sagot niya.

"Kaya pala kayo madaling nagkasundo ng apo ko. Narinig kong maaga kang nagretiro sa Marine. May nangyari ba hija?"

Hindi agad siya nakasagot.

"I'm sorry, alam kong bago pa lang tayong magkakilalang dalawa. I just notice that you're still young to retire."

Ngumiti siya na hindi man lamang umabot sa kanyang mga mata. The woman is too old already for her to be rude. Saka mukhang mabait naman ito lalo na noong iginaya siya nito papasok sa panandaliang tutuluyan niya.

"Salamat po. Sa totoo lang po kaya lang din ho ako pumasok ng marine ay dahil dati akong pinalayas ng umampon at nagdala sa 'kin dito sa Amerika. Wala ho akong masyadong alam sa lugar at wala ring matuluyan, narinig ko na tumatanggap na ho ng aplikante para mag-train kaya sinubukan kong mag-apply."

Bumanaag ang labis na lungkot sa mukha ng matanda mula sa narinig. "Hija..."

"Matagal-tagal din ho akong nagtrabaho. Heto nga ho, dumating ang blessing sa buhay ko at buntis ako ngayon. Alam ko ho ang pakiramdam na lumaking walang kasamang magulang na kumakalinga sa 'kin, kaya ayoko po na mangyari rin 'yon sa anak ko."

Mapang-unawa na ngumiti ito sa kanya saka marahang tinapik-tapik ang likod niya. "You're really kind hija. Hayaan mo, ano man ang pinagdadaanan mo ngayon ay hindi ka pababayaan ng Poong Maykapal. Lakasan mo lamang ang loob mo."

"Thank you po.”

Makaraang mapagtanto niya ang biglaang pagbabago ng pang-araw-araw na routine niya. Hindi niya inasahan ang malaking pagbabago sa katawan niya. Kung dati-rati ay alatres pa lamang ng madaling araw ay gising na siya. Alasnuwebe, sapilitan pa siya kung bumangon. Sobrang nanibago ang body clock niya na alam na alam niyang hindi maganda sa katulad niyang unang beses na nagdadalangtao.

Naglalakad-lakad lamang siya sa buong palapag ng gusali dahil 'di na niya magawang makalabas dahil hindi pa siya ganoong sanay sa lugar. Wala rin siyang balak na ilagay sa alanganin ang sariling buhay gayong alam niyang maraming nakakikilala ng mukha niya.

Tinanggal niya ang hood ng suot saka sumilip sa baba. Naroong maingay ang mga nagdaraang sasakyan. Hindi naman ganoon kataasan ang gusali at nasa ikalawang palapag lamang siya kung sakaling magka-emergency ay agad daw siyang makalilikas.

Ibinalik din niya ang hood sa kanyang ulo nang mapansing may mapatingin sa direksyon niya. Hindi lingid sa kaalaman niyang may mga taong pinaghahanap siya ngayon. Pero wala siyang balak na magpahuli o maski ipaalam na naroon siya. Depende na lamang kung isusuka siya ni Keith subalit duda siyang gagawin 'yon ng kaibigan.

Ilang malaking illegal na organisasyon at kriminal ang nagawa niyang pabagsakin at hulihin. Hindi na niya magawang bilangin. Wala kasi siyang mapagtuunan ng oras at pansin noon kaya naman sa trabaho niya inilaan na ang halos siyam na taon niya sa trabaho. Maraming buhay na rin ang kanyang nailigtas ngunit sa kabila niyon lahat, pakiramdam niya nawalang saysay 'yon.

'Di naman sa dahil gusto niya talaga ang linya ng kanyang trabaho, ang una nga niyang rason kaya siya pumasok ng marine ay sa kadahilanang wala siyang matuluyan at walang ibang alam na paraan para mabuhay. Hanggang sa humantong siya sa puntong ilang daang beses na nalagay ang buhay niya sa panganib.

Sa huli ay wala naman sa mga 'yon ang nagbigay sa kanya ng iba pang kagustuhan na magpatuloy. She felt empty. Siguro ay wala rin kasi sa kanyang nagparealize ng kanyang sariling pangarap. Basta may bubong na masisilungan at pagkain siyang nakakain sa araw-araw kontento na siya para magpatuloy. Kung mamatay siya sa gitna ng bawat kanilang misyon, ituturing siyang bayani ng pinakamalaking estado.

Siya, okay na sa kanya 'yon.

Pero sa mga nakalipas na araw. Naging hati ang puso't isip niya. She doesn't want to put her life at risk. Naroon na sobrang nag-iingat na siya.

"Nariyan ka lang pala hija. Kanina pa ako kumakatok sa unit mo at walang sumasagot. Naparami kasi ang nailuto kong pananghalian, naisipan kitang dalhan."

Nilingon niya ang pinanggalingan ng boses na iyon. Nakita niyang may bitbit na malaking kaserola niyon ang lola ni Keith na si Josie. Tuloy-tuloy na naglakad siya patungo sa butihing matanda.

"Ako na ho," prisinta niya nang kunin mula rito ang hawak.

Sunod-sunod ang pag-iling nito. "Hindi pwede buntis ka hija. Makakasama sa katawan mong magbuhat ng mabigat. Hayaan mo na ako na lamang ang magdala nito hanggang sa apartment mo."

Hindi niya mapigilan na mapangiti na lamang. Alam niya kasing gusto lamang nito ng makakausap kapag ganoong oras. Walang palya kasi ito na magdala ng pagkain sa kanya. Agahan man, tanghalian at hapunan palagi itong may ibinibigay sa kanya.

"Nagluto pala ako ng beef soup. Maganda 'to sa mga nagbubuntis," wika nito habang naglalakad patungo sa kanyang kusina. Nauna na ring kumuha ito ng mangkok at kutsara.

'Di na tuloy niya nagawang tumanggi lalo na noong hinatak na nito ang upuan upang makaupo na siya roon.

"Sabi ng apo ko masarap daw akong magluto ng nilaga. Kaya siguradong magugustuhan mo ang iniluto ko," dagdag pa nito.

Nasamyo niya tuloy ang malinamnam na amoy ng pagkain. Kumulo ang tiyan niya at nagsimula siyang maglaway. Inilagay na sa kamay niya ni Josie ang kutsara. Tutok ang mga mata nito sa antisipasyon na sumubo siya ng inihain nito.

Uminit tuloy ang magkabilang pisngi niya. Naging spoiled siya masyado sa pananatili niya sa lola ni Keith. Pakiramdam niyang at home na at home siya.

"Masarap ho," aniya matapos na makaisang subo. Sa totoo lang medyo matabang 'yon sa kanyang panlasa.

Pumalatak ito. Nagheadbang pa nga dahil sa labis na excitement. "I know you will like it!"

Wala tuloy na mag-iisip na higit walungpu na ang edad nito.

She felt warm and loved all of the sudden.

"Magluluto ako niyan kapag gusto mo uli hija. Maraming ipinadala sa 'kin ang apo ko na karne at sakto ring kaani ko lang ng sariwang gulay," anito.

Dati siyang tumulong sa garden nito kaya alam na alam niya ang bagay na 'yon.

"Bayaran ko na lang ho kayo," aniya.

"Naku 'wag na hija. Sapat na sa ‘kin na araw-araw mo akong tinutulungan sa garden ko. Saka masaya na akong narito ka at nakikinig sa mga kwento ng katulad kong matanda na. Nasa malayo kasing lugar ang parehong pamilya ng mga anak ko, ang iba ay doon na permanenteng nanirahan. Inaya naman nila akong sumama sa kanila pero may sentimental value itong apartment building na dating pagmamay-ari ng asawa ko. Ayoko naman na ibenta dahil ito na lang ang naiwan sa ‘kin ng yumao kong asawa. Nandito rin memorable experience naming noong nagsasama pa kami, kaya nga sabi ko sa mga anak ko hayaan na ako mamahala nito hanggang sa huli kong hininga," saad nito.

Marahil dahil na rin sa edad nito ay halos kabisado na niya ang buong kwento ng buhay ng ginang makailang ulit na kasi niyon naikwento ang bagay na ‘yon sa kanya. Halatang wala talaga itong mapagkwentuhan, ayos lamang din sa kanya. Gustong-gusto nga niya na nalilibang siya habang kasama ito, parang ina na rin niya ito kung ituring, at anak din kung ituring siya nito.

“’Wag mo ng isipin pa hija kung papalitan mo ang mga ibinibigay ko. Wala na rin naming gagamit pa ng mga ‘yan, malalaki na rin naman ang mga apo ko at mukhang wala ring balak ng magpakasal si Keith. Nanghihinayang akong masayang lang ang mga naitabi kong mga maayos pang baby clothes.”

Hindi pa rin siya mapalagay. Gayong hindi niya kahit kailan na naramdaman magutom dalawang buwan na ang nakararaan nang manatili siya sa lugar na 'yon. Umumbok na rin ang tiyan niya. Hindi pa 'yon masyadong halata sa suot niyang jacket. Wala ngang mag-iisip na may nakatira roong babae na buntis kung hindi ang matanda na kasama niya ngayon.

Nawalan na rin siya ng pagkakataong makapagsalita nang makarinig ng katok mula sa pintuan ng tinutuluyan niyang apartment.

“Sandali lang po. Titingnan ko lang po kung sino ‘yon,” paalam niya nang tumayo. Baka may package lang siyang dumating.

Nagulat siyang bigla na lamang hinawakan ng ginang ang kanyang kamay na mistulang pinipigilan siya noon.

Agad siyang naalerto sa ginawang ‘yon ng kasama. Tumalim ang kanyang mga mata, naroong bumilis ang tibok ng puso niya. She hitched to her side to immediately take her gun. Tinitiyak niyang naroon lamang ‘yon kung sakaling may biglang sumulpot sa apartment niya at magtangka sa buhay niya.

Tinapik-tapik nito ang kanyang kamay na hawak pa rin nito upang pakalmahin siya. “Ako na hija. Baka dating tenant iyon ng apartment na ‘to, tumawag kasi sila sa ‘kin kaninang umaga tinatanong kung bakante pa rin ba raw ito. ‘Wag kang mag-alala,” nakangiting wika nito.

‘Di niya mapigilang makaramdam pa rin ng pangamba. Lalo na noong naglakad patungo sa kanyang pintuan ang ginang. Sumunod din naman siya at tumayo sa likod ng pinto na binuksan nito.

“I told you already this room is no longer available. I can­-” Biglang natigilan ang ginang. Sumilip siya sa maliit na siwang ng pinto kung saan niya nakita ang dalawang malaking lalaki na unipormado, agad na nagsalubong ang kilay niya kasabay ng malutong na mura na kanyang pinakawalan sa kanyang isipan. “Who are you?”

“We don’t know what you’re talking about, old lady. We’re looking for a woman named Tahira Sandoval. One of our men said that she was here. If you can tell us where we can find her, we will reward you a huge sum of money.”

Nanatili siyang kalmado, iniiwasang makagawa siya ng maling kilos. Nang matuon ang paningin niya sa kamay ng ginang na nakahawak pa rin sa kanya. The woman is trying to calm her who’s already tense at that time.

“I don’t think I have heard that name before. You might have mistaken my place. I owned this building and I’ve been managing this place for three consecutive decades already. I know almost everyone who is living here and haven’t heard

Sandaling namayani ang katahimikan. Ngunit hindi magandang pangitain ‘yon sa kanya nang makita niyang manginig na noon ang kamay ng ginang. Mabilis niyang ibinalik ang paningin sa labas. Nang tumambad sa kanyang may nakatutok na noon ang baril sa huli. Napalagok siya nang maliksi niyang hinatak na ang matanda at igaya sa ligtas na pwesto. Isinara niya ang pinto na nagsimula na noon na paulanan ng bala.

“’Nay Josie…” aniya nang lapitan ang ginang.

“I’m okay, I’m okay...” Pinanood niyang maglakad ito palayo mula sa kanya. Nangamba naman siya para sa kaligtasan nito dahil sa banta na matamaan ito ng bala. “Dito, Ira. Halika,” anito.

Nagtataka man ay sumunod na lamang din siya rito. Nang matuklasan niyang ligtas na daan nga iyon para makalabas sila ng gusali.

“I-”

“You’re no longer safe here hija. Here, take this. Address ‘yan ng kakilala ko sa Pilipinas na pwede mong puntahan. Mas ligtas ka roon kaysa narito ka.”

Naguguluhan tuloy siya sa nangyayari. “Ano pong sinasabi ninyo?”

“May nagngangalang Mrs. Anderson ang naghahanap sa ‘yo hija. Tumawag siya sa akin noong nakaraan dahil matagal ka na raw niyang hinahanap. Habang magkausap kaming dalawa, ‘di ko maiwasang marinig ang usapan niya at ng kanyang asawa tungkol sa pera. Kinutuban akong hindi iyon maganda para sa ‘yo dahil nabanggit mo rin sa ‘kin na kaya ka narito ay inampon ka lamang noon para makuha ng mga taong kumopkop sa ‘yo ang government assistance. In-offer-an niya rin ako ng pera subalit naunang tumaggi at nagkaila akong nakatira ka ngayon sa apartment building ko.”

Mukhang may ideya na siya sa ginawa ni Anderson.

Nangatal ang kanyang labi sa matinding sama ng loob. Hindi na rin niya maitago ang disgusto sa kanyang narinig. Naiyukom niya ang parehong mga kamay. That witch!

Siguradong isinuplong siya ng taong ‘yon… subalit kanino?

***