“Mag-iingat ka roon ha. Huwag kang makakalimot sa amin. Kapag bored ka, tumawag ka sa akin. Kahit buong gabi pa tayo mag-usap, ayos lang sa akin.”
Sinubukan kong ngumiti kay Leona, ginawa ko ang makakaya ko para hindi magmukhang kawawa sa harapan nila. My heart’s pounding. My heart doesn’t want to leave this office but I already told Dad that I would go home after I bid my last goodbye to my co-workers.
“Kapag dumalaw kami roon, will you tour us?” malungkot na tanong ni Dean sa akin.
I widen my smile and nodded to him.
“Of course, ikaw pa ba? Eh malakas ka sa akin.”
He sighed heavily and get something from his pocket. Humakbang siya palapit sa akin at inabot ang kamay ko para isuot doon ang bracelet na hawak niya.
“I’ve been planning to give this to you since the first month of you working here. I have a huge crush to you back then but you didn’t notice it. But i
“Maraming salamat po, Attorney. Malaking tulong po itong pagpirma niyo sa papeles ng tatay ko.”Ngumiti naman ako sa lalaking nasa harapan ko.“Walang anuman. Basta sana sa susunod kung magpapapirma ulit kayo, sana kasama mo na ang tatay mo. Next time, hindi ko na tatanggapin iyang authorization letter mo.”Tumango naman nang paulit-ulit ang binatilyo at nagpasalamat bago lumabas ng opisina ko. Nang tuluyan itong makalabas ay saka ako bumuga ng hangin at sumandal sa aking upuan. Mag-iisang linggo palang ako bilang bagong abogado rito sa Public Attorney’s Office pero pagod na ako. Hindi ko inakalang mas marami pang trabaho rito kaysa sa pagiging isang private lawyer. Understandable naman dahil nga abogado kami ng mga residente na naririto, ang kaso, hindi ko maintindihan kung bakit sa aming tatlo na abogado na naririto, sa akin lahat dumidiretso ang mga tao para magpakunsulta at magpapirma ng mga dokumento.Isang
Pagkatapos naming mag-usap. Bumalik na rin kami sa room kung saan naroon kasalukuyang ginaganap ang kainan. Mabuti nalang pagpasok namin ay karamihan sa mga tao sa loob ay abala. Walang gaanong nakapansin sa amin maliban sa mga guwardiyang nakabantay sa labas at dalawa na nasa loob. Niyaya pa ni Sandro ang mga ito na kumain pero mariing tumanggi ang mga ito.“Akala namin nawala ka na, Attorney. Mukhang nag-date pa yata kayo ni Congressman sa labas.” saad ni Attorney Reyes nang makita kami ilang minuto pagkapasok namin ni Sanndro. Sandro smiled at him and talked to him about different topic para hindi na ito magtanong ng kung anu-ano pa.“Siya nga pala, Attorney. May hihilingin lang po sana ako sa inyong pabor.” biglang sambit ni Sandro habang kumakain kami. Nakita ang excited na reaction ng dalawang abogado nang marinig nila iyon mula kay Sandro.“Ano ‘yon, Congressman? Kahit ano, basta kaya namin.”
I scoffed when I heard what he said.“Ang taas din ng level ng confidence mo ano? Hindi ko ma-reach.” inis na sambit ko. Hindi ko maiwasang mainis sa kaniya dahil ang lakas niyang mang-asar. Hindi naman siya ganito noon, pero ngayon dinaig niya pang nag-workshop sa galing niyang mang-asar.Tumawa lang siya sa sinabi ko. Lumapit pa siya sa akin kaya naman napahakbang ako paatras.“Ganoon talaga kapag sigurado na.” mayabang sabi bago ako kinindatan.Nakagat ko ang aking ibabang labi at ikinuyom ang aking kamao. Nang makita niya iyon ay agad siyang umatras.“Ira, walang ganyanan. Asaran lang, walang sakitan.”Nang ambahan ko siya nang suntok ay saka siya tumakbo palayo sa akin. Imbes na matakot ay lalo pa itong tumawa nang malakas dahilan para lumabas ang dalawang kapatid ko.“Ayos lang kayong dalawa? Nag-aaway ba kayong dalawa?”Pinandilatan ko naman si Sandro kaya sum
Honestly, I never thought that Bangui Windmills could be this beautiful in proximity. Dati rati kasi ay nadadaanan lang namin ito at natatanaw sa malayo. Pero ngayon, sobrang lapit namin.“Ang ganda rito.” sambit ko kay Sandro.“I told you.” he said as he shifted his sight from me to the sea and the sun that is slowly setting.“Marami ka na sigurong dinala rito na ibang babae ‘no?” I asked, teasing him.Sumimangot naman siya.“How many times do I have to tell you that I didn’t bring anyone even my exes here? Lahat ng mga lugar na pinuntahan natin, all of them wished for me to bring them there, pero ikaw lang ang dinala ko.”Lumapit ako sa kaniya at pabirong tinusok ang kaniyang tagiliran gamit ang aking hintuturo.“That means I’m special?”Bumaling siya sa akin at tumango.“Sobra. Sobrang espesyal. Who would have thought tha
“Akala ko hindi na kayo pupunta.” nakangiting salubong sa amin ni Leona.Yumakap ako sa kaniya pagkalapit ko at agad ding kumalas nang makita ko si Dean na nakangiting papalapit sa amin.“Kumusta, Attorney Fortalejo?” nakangisi niyang tanong sa akin.“Ayos lang. Kayo ba, kumusta kayong dalawa? Kinailangan ko lang pala talagang umalis bago kayo magkalapit ha.”Tumawa si Leona.“Ikaw lang naman ang sagabal sa aming dalawa.” pabiro niyang sambit.“Mabuti nalang umuwi na ito ng Ilocos. Miss na miss ko ito eh.” singit naman ni Sandro.Pinagtaasan naman ako ni Leona ng kilay, halatang nang-aasar.“Bakit ba kasi rito sa Vigan? Mas maraming puwedeng puntahan sa Norte.”Itinuro ni Leona si Dean.“Eh paano, gusto kasi nitong si Dean dito sa Ilocos Sur, matagal niya na raw kasing pangarap na sumakay sa kalesa at mag-ikot dito sa Calle
“Ate, okay ka lang ba?” tanong sa akin ng kapatid ko nang makita niya akong tumakbo palapit ng sink para sumuka.For the past two weeks, kundi pagkahilo ang nararamdaman ko, nasusuka naman ako. I haven’t done anything kundi matulog. Kahit ang mga kapatid ko nag-aalala na sa nangyayari sa akin. They’ve been asking me kung anong pagkain ang kinain ko. It happens every morning. As much as I want to ask help for my parents, hindi ko magawa dahil nasa Iloilo silang dalawa para sa isang business trip. Sabi ni Ismael na siya nalang ang tatawag pero pinigilan ko siya dahil baka biglang mag-panic si Mommy at umuwi nang wala sa oras dito sa Ilocos. I tried calling Leona as well but she’s always unattended. Kung magkakausap man kami, sa text nalang. Hindi ko rin naman masabi sa kaniya kung anong nangyayari sa akin sa text lang.“Ate nasabi mo na ba iyan kay Kuya Sandro? Baka naman nung nag-Vigan kayo kung anu-anong kinain mo. Hind
“TJ Romualdez? Hindi ba Tito iyon ni Sandro? Bakit? Anong nangyari?” kabadong tanong ni Ismael. Napatayo ito sa upuan at mabilis na naglakad palapit kay Kuya Ivan.Sumenyas naman muna si Kuya Ivan na tumahimik muna kaming lahat dahil kausap niya pa si Mommy at halata rin sa kaniyang hitsura na nahihirapan siyang intindihin ito.“Ma, can you please tell us the reason why it happened?”He put it in loudspeaker mode so we can hear it.“We’ll explain once we’re back in Ilocos. Right now, it’s all messy. Take care of Ira. Please, if Sandro calls her or try to talk to her, don’t let them. Huwag niyo silang hayaan na magkalapit. It isn’t safe yet.”Kumunot ang noo ko. I don’t understand. Bakit pati kami ni Sandro, nadamay rito.“Mommy what’s wrong? Bakit pati kami?”Mom sighed heavily.“Please anak, listen to us first. I&rsquo
“You’re going to send me back to Manila?” hindi makapaniwalang tanong ko.Mabilis akong umiling sa kanila para makita nila ang aking labis na pagtutol sa kanilang plano.“No, please. Ayokong umalis. How about Sandro? Ayokong umalis nang hindi siya nakikita.”Hinawakan ni Kuya Ivan ang kamay ko at seryosong bumuntong-hininga.“I think Isaac’s suggestion is way better, Ira. Hindi ka puwedeng manatili rito. Gusto mo bang ikulong ni Dad dito sa bahay? Mas lalo kang mahihirapan na makita si Sandro kung bantay-sarado ka ni Dad. At alam mo ang mangyayari. Kahit nandito kami, wala na kaming magagawa once na nakapagdesisyon na si Dad.”Bumaling naman ako agad kay Ismael para humingi ng tulong pero napansin ko agad sa hitsura nito. Sang-ayon din siya sa plano ng aming dalawang nakatatandang kapatid.“And what will happen next? Kapag nasa Manila na ako, anong mangyayari? Pagagalitan ka
Ten years later… “Why are you always late, Papa? Alam mo namang graduation ko ngayon pero hindi ka pumunta.” reklamo ni Archer pagkarating ng kaniyang ama. Sandro looked at me. I gave him a small smile and went back again to the kitchen were all of the food are currently in preparation. Graduation event ni Archer ngayong araw. Maya-maya lamang ay darating na ang buong pamilya nina Sandro at ang pamilya ko para sa aming family dinner kaya ngayon ay naghahanda na kami. Ang problema, nangako si Sandro sa anak niya na pupunta siya sa school at sasamahan ako sa pagsasabit ng medal sa kaniyang anak na gumraduate bilang top student pero hindi niya nagawang makarating dahil marami siyang lakad na biglaan ngayong araw. It's been ten years after our wedding. I am now officially a Romualdez, ang maybahay ni Sandro Romualdez na nananatili pa ring Congressman ng unang distrito ng Ilocos Norte. And Archer, he’s not a small kid anymore. Hindi
Medyo madilim na nang magdesisyon kami ni Dad na umuwi na. Saktong naglalakad kami pabalik ng sasakyan nang tumawag ang kapatid kong si Ismael sa kaniya. Ang sabi nito ay umuwi na kami dahil pareho na kaming hinahanap ni Mommy. Habang nasa biyahe pauwi ay pareho kaming tahimik na nakikinig sa kanta na nagpe-play sa music player ng kaniyang sasakyan. Kapag nagkakatinginan kami ni Dad ay sabay kaming napapangiti.Habang nakamasid ako kay Dad, na-realize kong masuwerte pa rin ako sa kabila ng mga pinagdaanan ko. Masuwerte ako kasi kahit na ilang taon kaming hindi ganoon ka-okay, nagkaroon pa rin kami ng pagkakataon na magkaayos. Yung totoong magkaayos. Bumaling ako sa labas ng sasakyan at nakangiting pinagmasdan ang mga puno na aming nadaraanan.Ilang minuto lang ay nakarating na rin kami sa bahay. Kumunot agad ang aking noo nang makitang lahat ng ilaw sa aming bahay ay nakapatay. Inikot ko ang aking paningin sa paligid. Mas lalong kumunot ang aking noo nang
Nang sumunod na linggo ay naging abala na ang mga tao sa bahay. Ang mga kapatid ko ay may kaniya-kaniyang inaasikaso, ganoon din si Sandro kaya palaging wala ang mga ito sa bahay. Si Mommy naman ay laging nakasunod kay Kuya Isaac, kaya kadalasan ang naiiwan sa bahay ay kami ng anak ko, ang yaya niyang si Faye, ang iba pang helper sa bahay at si Dad. Tuwing MWF, palagi akong nasa opisina. Pag sumapit naman ang TTh ay sa bahay ako nagtatrabaho. Hindi kasi sanay si Archer na lagi akong wala sa bahay. Masyado siyang naging dependent sa amin ni Sandro sa mga nakalipas na araw. Sinulit din kasi ni Sandro ang pananatili niya sa bahay bago nagsimula sa pangangampanya.“Anak, may ginagawa ka ba?”Mabilis kong tinapos ang aking pag-inom ng tubig ay saka bumaling kay Dad na nakatayo sa pintuan ng dining room.“Wala naman po, katatapos ko lang. Bakit Dad, may iuutos po ba kayo sa akin?”Umiling naman siya.“Tinatanon
“Puwede bang huwag mo nalang ituloy ang kaso?”Marahas akong napalingon kay Sandro na kasalukuyang nakaupo sa aking kama. Pinagmasdan ko ang kaniyang posisyon. Ang kaniyang likod ay nakalapat sa headboard ng kama habang may maliit namang table na nakapatong sa kama. Nakapatong doon ang kaniyang laptop, dahil pansamantalang doon muna siya nagtatrabaho. Sa kaniyang kanan naman ay natutulog si Archer.“Huwag ituloy ang kaso?” pag-uulit ko sa kaniyang sinabi.Kunot-noong huminto sa aking ginagawa at walang ganang sinipa ang edge ng table. Gumalaw naman ang swivel chair na inuupuan ko palayo sa lamesa. Umayos ako sa pagkakaupo at pinag-ekis ko ang aking braso saka tuluyang humarap sa kaniya.“Gano’n nalang iyon?” taas-kilay kong tanong.He heaved a sigh. Alanganin siyang tumingin sa akin at saka marahang tumango.“Can you please let it go?”I scoffed at the idea of letting
“Mama, wake up!”Boses ni Archer at ang kaniyang marahang tapik sa aking braso ang nagpagising sa akin. Pagkamulat ko ng aking mga mata ay agad napansin kong gabi pa rin. Naroon pa rin sina Tita Louise at Tito Ferdinand, magkatabing natutulog sa isang kama. Sina Simon at Vincent naman ay magkatabing natutulog sa sofa nang nakaupo. Bumaling ako sa aking anak na ngayon ay nakangiti sa akin.“Let’s visit Papa.” excited na saad niya.Tipid akong ngumiti sa kaniya at hinaplos ang kaniyang pisngi. I heaved a sigh when I noticed him being hopeful that I will allow him at his request.“Papa is still asleep, Aki. Nagpapahinga pa siya.”Archer pouted his lips.“But the nurse entered and said Papa’s already awake.”Bigla namang nanlaki ang aking mga mata sa sinabi ng anak ko. Napatayo ako sa kama nang wala sa oras at nagmadaling sinuot ang aking sandals. Hawak ang kaniyang
Nagpalipat-lipat ang tingin ng mga magulang ni Sandro sa akin at kay Archer. Habang papalapit sila sa anak ko ay nagtatanong na tingin ang ibinibigay nila sa akin.“Ira, is this the little boy Sandro is talking about?”Bahagya akong yumuko dahil hindi ko kayang salubungin ang tingin na binibigay ng ama at ina ni Sandro. Marahan akong tumango at saka naglakad palapit sa anak ko na kasalukuyang nasa harapan ni Tita Louise.Instead of getting afraid, ngumiti si Archer sa kaniyang Lola.“Are you Sandwo’s Mommy?” Archer asked his grandmother.Tita Louise nodded. Hindi ko alam kung masaya siya o malungkot nang makita niya ang kaniyang apo dahil sa biglang namuo ang luha sa kaniyang mga mata. Napaluhod ang mag-asawa sa harapan ng kanilang apo.“Are you his Dad?” this time, he asked his Lolo.Tito Ferdinand nodded. Mabilis na lumapit si Tito Ferdinand sa kaniyang apo at niyakap ito.
“Good morning, Mama.”Napangiti ako nang marinig ang boses ng anak ko. Kasalukuyan itong nakaupo sa pagitan nina Mommy at Daddy at salitang sinusubuan ng aking mga magulang ng pagkaing inihanda ni Faye para rito. Kumpleto ang mga kapatid ko na nasa hapag. Nasa tabi naman ni Ismael si Faye na tahimik din na kumakain ng agahan.“Tinanghali ka yata nang bangon.” puna ni Kuya Ivan.Ngumiti naman ako sa kaniya at marahang naglakad sa bakanteng upuan sa tabi ni Mommy. Nang bumaling sa akin si Archer ay kumaway pa ako sa anak ko.“Siyempre, pagod. Ikaw ba naman ang nakasama sa iisang kuwarto si—aray!”Agad na siniko ni Kuya Isaac si Ismael kaya napatigil ito sa pagsasalita. Alam kong dapat hindi ako magpahalata na apektado ako sa sinabi ni Ismael kaya naman ngumiti lang ako sa kanila at inabot ang lalagyan ng kanin at sumandok doon. Inabot na rin sa akin ni Kuya Ivan ang ulam kaya naman nagpasalamat
Ang buong akala ko ay mababaw ang pool na pinagbagsakan namin. I tried to reach for the ground, ang kaso hindi maabot ng paa ko.“Malalim!” kabadong sambit ko.Naramdaman ko naman ang pagpaikot ng braso ni Sandro sa aking beywang para maalalayan niya ako. Don’t get me wrong, I know how to swim, ang kaso hindi ako makabalanse sa tubig dahil naka-dress ako.“Okay ka lang ba?”Mabilis naman akong tumango bilang sagot sa tanong niya. Nang hapitin niya ang beywang ko ay bigla akong napahawak sa kaniyang balikat. Sa pagkakataong iyon ay nagkatitigan kaming dalawa. I swallowed hard when I noticed he was looking at me. Nakagat ko ang aking ibabang labi at sinubukang umiwas sa kaniya ng tingin. Ang kaso ay hinawakan niya ang aking baba gamit ang kaniyang hintuturo.“Ira…” he said in a low voice.Ilang beses akong napakurap nang dumako sa kaniyang labi ang aking paningin. Bahagyang nakaawa
“Anak hindi ka ba sasama sa meeting meeting ng partido ng kuya mo?”Huminto ako sa pakikipag-usap kay Faye nang marinig ko ang sinabi ni Mommy. Bihis na bihis ito at mukhang may lakad din siya ngayong araw.Umiling naman ako.“I have to go to the office to start my work.” I said, smiling to her.Umayos siya sa pagkakatayo at mataman akong pinagmasdan.“Today is a very important event for your older brother, Ira. I appreciate and I’m sure Isaac will appreciate if you will come.”Napaisip naman ako. Mommy is right. This event is so important to my brother. I remember him telling us about it days ago. I can see the excitement in his eyes and hear the happiness in his voice. Kung hindi ako pupunta, sigurado akong magtatampo iyon sa akin. But I have a problem. If I come, posibleng makita ko si Sandro. But I’m not sure if he’s coming though.“Is Sandro coming?”