Magsisimula ang istorya sa pagbabalik ni Julian Guevarra, isang Pilipinong ilustrados mula Madrid. Mamumulat siya sa karahasan, diskriminasyon at pang-aapi ng mga Espanyol sa kapwa niyang mga Pilipino. Sisiklab ang kanyang pagnanais na kalabanin ang pamahalaan mulang mapagbintangan ang kanyang tiyuhin at bitayin ito. Malalambat siya sa isang lihim na pangkat na may nilulutong rebelyon. Malalaman niya na ang kanyang mga magulang ay pinaslang sa utos ng pamahalaan. Malalaman niya na hindi ang mga politikong Espanyol ang tunay na kalaban, kundi ang isang makapangyarihang nilalang na nababalot ng misteryo, salamangka at kababalaghan.Dahil rito ay mapapaslang siya, ngunit mabubuhay uli siya bilang isang bampira mulang kainin niya ang kapiraso ng puso ng kanyang maestro na si Calisto na siyang kauna-unahang bampira sa kasaysayan. Sa kanyang pagbalik ay maghihiganti siya at gagawin niya ang lahat lahat upang alamin at puksain ang sinuman itong nilalang na nagpapagalaw sa pangyayari sa Iloca
Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Sa tindi ng sakit ay napahawak siya't hinilot sa dalawang kamay ang mga gilid ng noo para mawala man lang kahit kunti ang kanyang iniinda. Alam naman niya kung ano ang nagdulot nito sa kanya kung kaya ganun na lamang katindi ang pagsakit ng kanyang ulo. Ito ay dahil sa mga nakakalunong na alak na kanyang ininom kagabi habang siya ay nagluluksa.Buong araw nagkulong sa cuarto kahapon si Julian. Hindi siya lumabas at pumunta sa Plaza Polistico kung saan ibinitay sa harap ng maraming tao ang kanyang tiyuhing si Don Condrado. Mas pinili niya ang maglugmok sa cuarto upang makapag-isa kaysa sa makita ang naging magimbal na kamatayan ng kanyang nag-iisang tiyuhin. Hindi niya tanggap ang nangyari kay Don Condrado. Kailanman ay di niya ito matatanggap sa tanang buhay niya dahil para sa kanya, hindi makatarungan ang pagbitay kay Don Condrado. Kaya nga kagabi, nang dumating sa M
Marahil ay lubos nabighani ang Amang Bathala sa kagandahang hatid ng buwang sumisibol sa makarimlang kalangitan kaya naging mahinahon ang buong Look ng Nawaan. Ang mga malalakas at rumaragasang mga alon na karaniwang makikita sa yaong look ay tila nakakapanibago ang kalumanayan, kahit pa man sa ritmo ng mga along ito'y bumabayo sa paligid ang malakas na hanging amihang hatid ay nakakahindik na lamig na animo'y malalambot na mga kamay kung humahaplos sa sinumang balat na makakaramdam. Batid tunay at nangilabot si Anok sa 'di pangkaraniwang bungad na ito ng look. Kung kaya, habang sumasagwan siya sa sinasakyang bangka ay hindi mapigilang umusbong sa isipan niya ang magtaka kung bakit ganoon kabanayad ang asal ng napuntahang anyong-tubig na siyang taliwas sa mga naririnig niyang mga nakakagimbal na mga kuwento mula sa mga taong nakapaglayag na sa bahaging iyon. "Mukhang pinagpala tayo ni Amang Bathala ngayon mga kasama," imik ng isa mga kasama ni Anok habang nakaupo sa may giliran ng ba
Para bang nalimutan na ni Andracio kung anong oras na't napansin na lamang niya sa bintana ng opisina na gumagabi na pala. Buong araw siyang naging abala sa pag-asikaso sa mga nakabinbing gawain sa La Guevarra at dahil na rin ito sa may tinutumbok silang kinauukulang bilang ng mga panibagong cigarillos na kinakailangang gamain para ipadala kaagad sa mga karatig bayan ng Sangrevida na nahinto ng ilang mga araw buhat mangyari ang 'di inaasahang pagkawala ni Don Condrado Guevarra. At dahil wala ang mga may-ari ay hinalilihan muna ni Andracio ang pamamalakad sa buong pagawaan kaya naman ay buong araw siyang naroon at nalibang sa dami ng mga gagawin gaya nang paglantaw sa kalakaran sa pagawaan, pagtatak ng mga selyo't pagpirma sa ilang mga mahahalagang papeles--- mga bagay na karaniwang ginagawa upang masiguradong walang palya ang mga ipapadala nilang cigarillos na siyang tanyag sa ibat ibang mga pamilihan.Sa pag alis ng encargador, ang katahimikan ng buong paligid ang kaagad bumalot kay
Wala na yatang mas sasariwa pa sa hanging bumabagwis sa loob ng makapal na kagubatan ng San Nicolas. Malinis at malamig ito na nagdudulot ng paggaan sa pakiramdaman tuwing madadama sa hubong balat ang binabayo nitong lamig kasabay ang nakakapaglumong buwan. Katahimikan ang siyang naghahari sa buong paligid, na talagang nakakabingi pakinggan. Nakakabuhay naman sa kalooban ang tingnan ang mga namumuhay ditong iba't-ibang uri ng mga mabeberdeng halaman at matataas na punongkahoy na tila ba nagpapaalala sa kasiyahang mayroon ang bawat buhay sa mundo. Sa liblib na bahagi ng kagubatan na ito ay para bang napapunta ka sa isang kakaiba ngunit napakagandang lugar, ang isang lugar na talagang malayong malayo kung maihahambing sa magulong pook gaya nang sa gitnang bayan.Ang animnapu't dalawang taong gulang na padre ay tubong Barrio Umag at may amang tornatras o dugong Kastilang pinaghalo sa Instik, at may inang tubong Pilipino na tagabaryo Umag. Dahil anak ng isang maykayang tornatras, nakapag-
Dumungaw naman ang isang kargador ng barko. Binuhat niya ang aking dalang sisidlan na kaybigat dahil sa mga damit na aking dinala. Sumunod naman ako sa kargador. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Palakad-lakad akong naglibot sa buong halamanan.Pagkaraang makababa, bingyan ko siya ng kwalta bilang abuloy sa kanyang pagbubuhat sa aking sisidlan. Nagpasalamat naman siya agad ng buong tuwa, at bumalik sa loob ng barko.“ Sabihin mo iyan sa pinsan mo, hija. Makilala mo siya pagrating natin sa bayan. Halos magkasing edad lang kayo na kinatitiyak kong magkakaintindihan kayong dalawa,” wika ng aking tiyuhin sa akin na may sabay isang tawa.Natuwa naman ako sa sinabi ni Tiyo Graciano. Natuwa akong minasdan ang kargador na nabibigatan sa aking dalang malaking sisidlan na siyang kanyang binubuhat.Patuloy pa rin siyang nagkuwento tungkol sa iba pa niyang mga anak. Nagkuwento rin siya tungkol sa kabataan nila ng aking ina. Ito ang naging aliw namin sa paglal
Tumindi pa ang liwanag sa loob ng yungib dahil sa labing-isa nang lamparang umiilaw na nakapatong sa mesang kinauupuan ni Andracio. Tila kinain na ng madilaw na mga nasindihang liwanag ang buong kadilimang napuntahan at nakita kanina ng encargador sa kanyang pagrating.Lingid sa bagwis na dala ng hangin, ramdam na ng batang Julian ang buong panlalamig ng katawan, isang masaklap at kakaibang lamig ang kanyang naramdaman na di lamang nanunuot sa kanyang kalamnan. Unti-unting binabalot na rin ng kadiliman ang kanyang paningin, tatwang unti-unting hinihigop na rin ng karimlan ang kaluluwa niya. Si Kamatayan ang huling wari ng batang Julian ng makita ang lalaki. Marahil ay kukunin na nito ang kanyang buhay. Marahil ay ito na ang sundo niya na magwawakas sa kanyang buhay. Isang halimaw, walang ibang naisip maipagtulad si Julian sa nakitang ginoo kundi isang mabangis na halimaw.Nakagapos sa kadena ang mga kamay ni Don Condrado nang makita ito ni Andracio. Nakapaa lang sa lupa. ahit naghahar
Dumaloy ang dugo mula sa aking dalawang daliri. Kakulay ito ng rosas. Dahan-dahan itong dumadaloy mula sa aking daliri mula sa sugat na dulot ng tinik. Di kalauna’y bumalik ang dumaloy na dugo ko pabalik sa sugat sa aking dalawang daliri. Pagkabalik ng dugo sa sugat ay humilom bigla ang sugat na para bang hindi man ako natinikan. Bumaba ako mula sa aking cuarto, lumabas ng bahay at nagtungo sa hardin upang alamin ang kasagutan sa aking mga katanungan. Hinanap ko roon ang halamang itinuro ng aking ina. Ang halamang namumulaklak ng kanyang itinatanging bulaklak, ang rosas. Nakita ko ito sa gawing gilid ng isang sulok sa hardin. Hinahalughog ko ang halaman nagbabasakaling may makita roon na siyang itinuro ng aking ina sa akin.“Tayo na Carmela. Baka gabihin tayong makauwi,” pag-aanyayang umalis ni Manuela sa akin. Sabay kami umalis sa hardin patungo sa silong ng bahay kung saan naghihintay ang karwaheng aming sasakyan. At pagkasakay namin roon ay agad umusad ang sinasakyan naming karwahe
Isang araw na siyang hindi nakakain at sigurado akong nagugutom at nauuhaw na iyon sa madilim na kulungang doon. Kaya naisipan kong dalhan ang lalaki ng pagkain at tubig pagkatapos kong kumain. Pinilit ng tatlong tulisan na kunin ang aking dalang pera. Nanlaban ako kaya binubog nila ako upang makuha lamang ang kwaltang nais nilang kunin mula sa akin. Napagbatid din ni Pedro ang ilang nagsisidatingang mga tao roon; may ilang mga kababaihang nakasuot ng magaganda't magagarang traje de boda na naghahagikhikan pa sa isa't isa habang papasok sa loob ng mansyon at may nakikita rin siyang mga papasok na mga kalalakihan roon na nakasuot ng iba't ibang isitilo ng chachetta at pantalones na sa mga kilos at tindig ay kagalang-galang tingnan. "Alas siete na pala," anya ni Don Condrado sa sarili nang malaman na ang oras. Sa di malamang dahilan, tumigil ang mga tulisan, umalis na sinunod ang ninais ng napakagandang babaeng iyon. Wari ko, hindi yata nila matanggihan ang tila isang anghel na dilag ka
Suot ang maganda at gawa sa bulak na chachetta na itim na pinalooban niya ng puting polo at kurbatang itim, ay inayos ito ni Julian sa paglabas niya ng sinakyang karwahe. "Hindi na kailangan iyan, kaibigan," wika ng lalaking panauhin sa amin nang gumitla ito. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Nabaliw ito dahil sa labis na pagnanasa nitong maging pinakatanyag na pintor sa bansa kaya halos ginugol na niya ang buong sarili sa pagpipinta ng kung anu-anong mga larawan. Tiningnan niya ang inventario doon kung tugma ba ang mga nakasulat ayon sa pagsusuring ginawa niya. "Natutuwa ako, Carmela, at masaya kang makilala sila," wika ni Natalia sa akin na may bakas ng tuwa sa kanyang mukha para sa akin. Alam niyang sa bayang ito magsisimula ang bukang liwayway ng aking bagong buhay. Ang alak ang nagbibigay gaan sa aking loob bukod sa isang pang likidong parehong nil
"Iyon lang ang masasabi mo?" ang napabulalas na tanong ni Venancio, ang ama ni Sergio, bulalas man ngunit nasa mahinang tinig. Sa pagkakataong iyon ay para bang nalalasap sa dulo ng kanyang dila ang lamang matatamis nito na siyang napapalunok naman sa natitirang laway sa bibig niya. May sakit po kasi ngayon ang nanay ko at wala akong maiuuwi ngayon kung wala po akong mababaleng pera ngayon. akbo lang siya nang takbo, at habang hinihingal na ay may palingon-lingon niyang tinitingnan ang kanyang bandang likuran na tila ba may tinatakbuhan siyang di makita-kitang bagay sa lilim ng kadilimang naroon. Kumalam na ulit ang kanyang tiyan. "Hindi! Umalis ka na!" At sinipa si Clara ulit ng matabang donya. Nang matumba ang dalaga, kinuha siya bigla ng senyora, kapit ang kanyang suot na puting baro. Matagal lumipas ang pagkalam nito. Pinagpawisan na rin ang noo niya dala nang matinding nararamdamang gutom. Mulang siya ay magising ay inayos muna ni Graciela ang sarili niya, tumayo siya sunod at in
Ang lahat ng ito ay karaniwang ginagawa sa pabrika ni Andracio bilang isang encargador. Paulit ulit kong tinawag ang aking mga magulang ngunit pawang katahimikan lamang ang sumagot rito. Sa bahagi ring ito makikita ang isang malaking bodega, na may pintuang malahugis arko na may mga magagandang ukit na binubuo ng mga bulalak at mga ibon. Huminto ito sa tapat ng mansyon, at pagkalabas niya nang karwahe ay napansin niya kaagad sa may labasan ng casa ang mga nakaunipormeng puro Kastilang kawal ng mahistrado na buong tindig roon na nakabantay at walang bahid ni anumang damdaming makikita sa mga pagmumukha. At nang lumingon ako upang makita kung sino iyong tumambad sa akin ay doon ko natantong ako ay tama sa pagwari ko. Halos walang tao ang nasa mercado sa araw na iyon. "Bago natin ibalik ang mangkukulam na ito sa impyerno," wika ng padre sa lahat. Hindi dahil maulan at malamig kundi dahil ang mga manininda at negosyante sa pamilihang iyon ay mga ilang tagahanga at natulungang tao ni Don A
Nagpasalamat din si Julian sa kanila at tinanggap ng buong loob ang ibinigay ng mga babae sa kanya. Wala naman siyang ibang naisip na maaaring gawin upang matapos ang pagdudurusa ng lalaki--dulot ng matinding nararamdamang sakit--kaya dala ng awa ay pinatay niya ito sa pamamagitan ng pagdiin lalo ng nakatusok na kahoy sa dibdib. Marahil hindi pa alam ng mga taga Mansion Gliriceda ang pagkawala ng kanilang señorito o hindi rin napagbatid maging nang mga tauhang nagtratrabaho sa pabrikang pagmamay-ari nito.Nang mahagip bigla sa isipan ni Andracio ang pangalan ni Julian, naalala na naman niya muli ang isang bagay. Pitong lalaki ang kaagad natanaw niya na pumasok roon na pawang may mga bitbit pang mga mataas na uri ng armas.Ang lahat ng ito ay inalisan at tinanggalan niya ng alikabok, mga nakabiting agiw at dumi na apat na araw nang nalikom doon. Marahan siyang umakyat sa hagdanan, di inalintana ang madilim at makitid na mga hakbang, hanggang sa narating na nga niya ang tutok nito. "Ubos
Hindi ko mapipilit na sumagot siya sa akin sapagkat hindi naman niya ako kilala."Hindi ko ginustong mangyari ito sa akin. Hindi maaaring nilinlang ako noon ng aking kaibigang si Felina. Binuo ako ng isang bampirang nangangalang Mercedes,"ani pa niya sa akin. Hindi ko magawa ang makatayo mula sa pagkadapa ko sa lupa dahil nangangatog sa takot ang aking buong katawan. Kaya kailangan kong gumawa ng paraan para makatakas dahil kung hindi, tiyak mamamatay ako sa kamay ng aking kaaway na walang kalaban-laban. Tinuruan niya akong mamuhay ng karaniwan sa kabila ng sumpang aking dinadanas at sa hanggang tuluyan ko nang napigil ang aking pagkauhaw sa dugo ng tao. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari. Buhat nga makahiga, binubulong ko lamang sa aking isip na iwala ang mga masasamang wari pero ang mga bakas pa rin ng takot ang tumatatak sa aking isipan. "Si Aurora talaga, kahit nakapag-asa
Ang Serapica lang ang tanging masasakyan kung papatungo sa Dapitan kaya hindi maaaring hindi sumakay sa bapor na iyon ang mga nadakip na ilustrados. Wala akong winari simula nang lumisan ako kundi ang kalimutan ang lahat ng aking mga naranasan sa Santa Lucia. Sumunod naman ako sa kargador. Kakaiba ang aking naramdaman sa kanya na hindi ko alam kung bakit gusto kong alamin ang lalaking dumaan.Sumiklab naman ang galit sa pakiramdam ni Andracio nang marinig ang mga pahambog na ito mula sa taksil. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Pagbanggit niya sa pangalan ng aking alila noon,naalala ko at pumasok muli sa aking wari ang kung papaano ko napatay si Mercedes. Sa marahang pagbaba ng yumao sa kanyang lupang himlayan, biglang naagaw ang pansin ni Julian nang may makita siyang isang babae na lumapit doon. Isang nahahating maskarang puti naman ang kanyang hawak hawak sa kaliwang kamay na siyang bigay rin sa kanya ni Delfina bago ito umalis, sapagkat ang ya
Alam ni Padre Mariano na tama ang mga naging pahayag sa kanya ni Criscancio. Tanto ko, ang mahalagang pagpupulong na ito ay marahil tungkol sa mga alagad ng dilim na nagkalat na sa bansa na siya naman talagang pangunahing paksa ng lahat ng pulong. Walang ibang laman ang nasa isipan ng encargador habang siya'y nakasakay sa calesa kundi ang mga salitang natanggap niya sa dalaga. Hinablot ko ang kanyang munting katawan na siyang napunan ko ang pagkahulog mula sa aking mga bisig. Agad namang lumabas ang mag-amang Guevarra pagkatutok ng mga baril sa kanila, at pagkalabas ay walang anu-ano'y bigla na lamang tinadyakan at ginulpi ng dalawang lalaki si Don Armando. Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Kinuha ko ang platong may lamang ulam at kanin at gamit ang kutsara ay pinasubo ko ito sa kanya. Ang punong manggagaway an gang makapangyarihan sa lahat ng mga manggagaway. Mula sa pagkakaupo sa cama ay tinunghan si
Sa paglagak ng pangpitong basong may lamang vino, biglang natalos ni Andracio sa kanyang pandinig ang isang kilalang boses. Sila ang mga dayuhang kasabay kong naglayag, mga dayuhang una pa lamang tatapak sa isla na ipinangalan ng mga Kastila sa isang hari. Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. "Manuela, mag ingat ka. Baka nasasaktan mo na sa higpit ng pagkakayakap mo kay Carmela," ani ni tiyo sa babaneg yumakap sa akin. Mararamdaman naman pagkapasok sa doble puerte ang bayo ng malinis na hanging nanggagaling sa labas na umihip mula sa apat na malalaking bintanang naroon. "Alam mo namang may kakayahan akong hindi kayang gawin ng iba," sagot naman niya sa akin. Malapit lang naman ang pabrika sa kanyang bahay kaya nilakad lamang ni Andracio ang pagpunta rito. Pagkarinig sa yaong pangalan ay hindi na naghintay pa ang prayle at kanya nang sinamahan ang bata pabalik