Mula sa pangalan ng mabagsik na diyos ng karagatan sa mitolohiyang Hindu na si Varuna ay tila nakuha din ng barkong piratang ito ang mga katangian ng nasabing diyos. "Nagawa mo na ang inutos sa iyo, Totong. Ako na ang magpapaliwanag kay Padre Agustin sa lahat. Maraming salamat," wika ni Padre Luciano sa batang sakristan na si Totong. Matapos marinig ito ay dali dali nang umalis ang yaong sakristan. Kalakip sa trabaho ni Andracio ang usisain at suriin din ang ginagawang trabaho ng mga manggagawa ng pabrika. Napatanong siya sa sarili kung ano ang talagang nangyari sa lalaki; kung ano ang ginawa nito kaya binaril o sino ang bumaril sa kanya.Mahinahong umupo si Julian sa silya ng piano. Binuksan rin niya ang mahabang takip sa mga piyesa nito.“Sino?” tanong ni Carmela nang marinig na may bisita siya sa oras na iyon. Hindi sumagot si Manuela at sa halip ay binuksan niya ang pinto ng cuarto at dumungaw mula roon. Dumungaw naman ako. Pinapapasok ako ni Manuela sa loob na hindi siya tumuloy s
"Hindi naman po sa ganoon, Padre, ngunit hindi lamang po ako makapaniwalang may nagpapakamatay rin po pala sa loob ng simbahan," sagot ko naman sa kanya upang hindi maisip ng padre na hindi ako naniniwala sa ulat. Ang isa naman ay pinagitnaan nilang dalawa. Nakatayo ito na may lubid na pinahigpitang itinali sa kanyang dalawang kamay. Inilapit pa lalo ni Andracio ang sarili sa kinaroroonan ng entablado. Dito ay nakita niya sa may ibabang gilid nito na nakaupo sa mga inalaang silya ang ilang kilala niyang mga tao. “Carmela, nandirito ako dahil gusto kong dumalaw at kamustahin ka. Hindi ako mapakali kanina buhat sa pag-alis mo. Maayos ka na ba?” sagot ko naman sa kanya. Isang magandang tanong mula kay Manuela. Bakit ako nagpapayo patungkol sa pag-ibig na ni hindi ko naman ito naranasan minsan sa aking buhay. Naging abala ko sa pag-aaral sa Roma kaya hindi ako nakapag-isip kung ano ang pag-ibig kahit nababasa ko man ito sa mga nobela.Ayon sa kasaysayan, ang malaking kampanang ito ay dinal
Sila ay walang iba kundi ang mga matataas na pinuno ng mga iba't ibang pangkat ng mga tulisanes na sakop ng inang kutang Tatag Bato na buhat pa sa kanilang mga pinagtataguang kuta sa lalawigan ng Ilocandia. Sa mga maulang panahong dumaan sa kanyang buong buhay, sa araw na iyon lang niya naramdaman ang pinakakaibang ulan sa lahat. Kakaiba dahil tingin niya sa mga madidilim na kaulapan sa kalangitan ay para ba siyang tinatakluban ng mga ito. Ito rin ang parehong ihip ng hanging sumalubong sa kanya nang napapunta siya sa Barrio Umag noong nakaraang tatlong araw, tanda pa niya, kung saan napapunta siya rito para tugunan ang isang pasyenteng nangangailangan ng kanyang servicio medical na siya namang hindi niya inaasahang tao na magiging pasyente niya pa. At tama nga ang aming naging sakali, pagrating namin ay naroon sa kulungang iyon si Carmela, nakaupo, nakakadena an. buong katawan at nanghihina. Agad naman niyang isinara ang pinto, pagkapasok niya, at dito'y nabuwag ang bumalot na purong
Pinayagan naman ako ng aking ama noon kaya dali dali akong lumabas kasama ang aking aliping dama upang samahan akong makapaglibang.Ang isa naman ay pinagitnaan nilang dalawa. Nakatayo ito na may lubid na pinahigpitang itinali sa kanyang dalawang kamay. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Tama nga ang sinabi ng lalaki. Sila rin ang nangunguna sa mga layuning supilin ang marahas na pamamahala ng mga dayuhang Kastila sa paghahangad ng buong kalayaan at pantay na katarunga't mga batas para sa mga kababayang Pilipino. Matatanto mong isang kakilakilabot at madugong karahasan ang nangyaring pagpatay sa nakitang babae. Ang maliit na tsapang suot ko ay kilalang mana ng pagkakakilanlan bilang isang Alcaraz. Pagpatak ng dapithapon, matapos maiayos ko ang aking sarili ay bumiyahe na ako sakay ng aking karwahe mula Santa Lucia papuntang Maynila kung nasaan ang lugar na
"Bakit ka nandito, Julian?" ang tanong na tumambad kay Julian roon.Bukod sa Puno ng kuta na wala pa roon sa silid-pampulong, namumukhaan at kilalang lahat ni Ato ang naroong mga pinuno ng mga tulisan. Sa harapan niya, mula sa hilagang kagubatang sakop rin ng bayang Sangrevida, nasa kapulungang iyon ang animnapu't pitong taong gulang na pinuno ng mga tulisanes roon na si Don Saturnino Hagonoy. Nang makadaong ay agad akong naglakad patungo sa kung saan ko binalak puntahan. Hiniling kong sana ay ligtas siyang nakaalis at kung saan man siya naroon ngayon. Naalala ko ang sinabi niya kagabi sa akin. Isang nakababahalang kaalaman. Ang halamanan. Ang hardin. Ang bayan ng kanyang kapanganakan na matagal nang gustong kalimutan ni Julian. Malaki ito at puno ng mga halaman. Kahit gabi ay nagsisilitawan pa rin ang mga matitingkad na kulay ng mga bulaklak ng namumukadkad sa mga halaman. Nandito ang kanyang ama na matagal na niyang pinagtataguan. Nandito ang kanyang ama na walang kapantay ang kasam
"Kasi alam ko na ang mga katulad mo ay hindi mahilig sa mga mamahaling bagay na katulad niyan, pwera nalang kung ibinigay sa iyo ito,"sagot ni Pablo sa akin. Hindi ako baguhan sa bayan ng Santa Lucia. Doon ako ipinanganak ng aking ina. Laking Maynila ang aking mga magulang. Buntis noon ang aking ina nang dumayo sila ng aking ama sa Santa Lucia at sa baying iyon dumating ang araw na ako'y ipinanganak. Naalala ko tuloy nang tangkain ni Manuela na hubarin ito at nagsingungaling ako na hindi ko ito tinatanggal dahil ipinangako ko ito sa aking ina. Bumati si Andracio sa mga matatandang babae.Isang malakas na katok ang aking narinig mula sa pintuan ng aking silid. Nag-aayos ako ng aking mga kalat sa loob nang marinig iyon. Walang atubili ko namang pinagbuksan kung sinuman ang kumakatok rito. At nang mabuksan ko ito, tumambad sa akin si Lucio, ang sakristan ng prayle. Bumuo ng isang pagtataka ang mga kawani nang makita iyon. Ang lahat ay may ibat ibang katanungan kung papaano napaslang ang
Sa ilang sandaling paghihintay ni Andracio sa mahabang mesang naroon sa yungib, nabatid niya ang pagdating ng isa pang kasapi ng kapatiran. Nangingitim din raw ang kanyang mga kuko at labi, at may nakuha pa umanong isang itim na butiki sa kanyang bunganga. Palakad lakad ako rito upang magpahangin. "Bampira?" tanong ko sa prayle bilang tugon upang makapagmaang-maang hindi ko alam ito na siyang noon ko pa alam. "Mahabaging Panginoon, Natalia?" pagkilala niya sa akin. Hinila niya ako sa loob ng kanyang klinika at palingonlingon muna sa labas bago isinara ang pinto. Nakakita ako ng isang magandang bukad at iyon ay aking pipitasin ko. Ang aking ama na alam kong papatayin ako kapag ako’y makita niya. Malaki ang kasalanang nagawa ko sa kanya. Ngunit nang pitasin ko ito, natinik ako mula sa tangkay nito. Bumati si Andracio sa mga matatandang babae. Dito sa may rehas na butas, madudungaw mula sa loob ang mga kaulapan sa kalangitan at sa yaong butas ring ito, pumapasok ang hangin sa loob ng se
Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. Hanggang sa biglang dumilim ang buong paligid.May mga Instik, Arabo, at Indiyanong nagtitinda sa paligid. Tumugon ang binatang doktor. "Pumunta muna siya saglit sa gitnang bayan para bumili ng mga kinakailangang gamot mo," aniya. Nang mapadaan ako ulit sa bahay ng Iwaye, maraming tao ang nandoon.Ang mga paninda nila ay mga tela, palamuti, korales, mga perlas at mga mahahaling porselana at mga lagayan. Sa malagim na kwentong ito raw kinuha ni Jose de Polistico ang naging pangalan ng kanyang economienda, ang Villa Sangrevida, upang maging tumanyag at laman ng usap-usapan sa mga karatig bayan. Biglang binalot ng kadiliman ang aming bahay. “Ganoon pa man, bago pa man tayo matagalan rito dahil sa kwentuhan, ay halika na,” pag-aanyayamg patawa niya sa akin. Dahil sa takot, tumawag ako sa aking ina.Kaya noon araw na siya’y lalaya
Isang araw na siyang hindi nakakain at sigurado akong nagugutom at nauuhaw na iyon sa madilim na kulungang doon. Kaya naisipan kong dalhan ang lalaki ng pagkain at tubig pagkatapos kong kumain. Pinilit ng tatlong tulisan na kunin ang aking dalang pera. Nanlaban ako kaya binubog nila ako upang makuha lamang ang kwaltang nais nilang kunin mula sa akin. Napagbatid din ni Pedro ang ilang nagsisidatingang mga tao roon; may ilang mga kababaihang nakasuot ng magaganda't magagarang traje de boda na naghahagikhikan pa sa isa't isa habang papasok sa loob ng mansyon at may nakikita rin siyang mga papasok na mga kalalakihan roon na nakasuot ng iba't ibang isitilo ng chachetta at pantalones na sa mga kilos at tindig ay kagalang-galang tingnan. "Alas siete na pala," anya ni Don Condrado sa sarili nang malaman na ang oras. Sa di malamang dahilan, tumigil ang mga tulisan, umalis na sinunod ang ninais ng napakagandang babaeng iyon. Wari ko, hindi yata nila matanggihan ang tila isang anghel na dilag ka
Suot ang maganda at gawa sa bulak na chachetta na itim na pinalooban niya ng puting polo at kurbatang itim, ay inayos ito ni Julian sa paglabas niya ng sinakyang karwahe. "Hindi na kailangan iyan, kaibigan," wika ng lalaking panauhin sa amin nang gumitla ito. Ang mga arko namang ito ay bumuo ng malalaking debatong kaha kung saan may mga butas na siyang ginagawang tanawan at lusutan ng mga bumabaril mula sa loob ng fuerte. Nabaliw ito dahil sa labis na pagnanasa nitong maging pinakatanyag na pintor sa bansa kaya halos ginugol na niya ang buong sarili sa pagpipinta ng kung anu-anong mga larawan. Tiningnan niya ang inventario doon kung tugma ba ang mga nakasulat ayon sa pagsusuring ginawa niya. "Natutuwa ako, Carmela, at masaya kang makilala sila," wika ni Natalia sa akin na may bakas ng tuwa sa kanyang mukha para sa akin. Alam niyang sa bayang ito magsisimula ang bukang liwayway ng aking bagong buhay. Ang alak ang nagbibigay gaan sa aking loob bukod sa isang pang likidong parehong nil
"Iyon lang ang masasabi mo?" ang napabulalas na tanong ni Venancio, ang ama ni Sergio, bulalas man ngunit nasa mahinang tinig. Sa pagkakataong iyon ay para bang nalalasap sa dulo ng kanyang dila ang lamang matatamis nito na siyang napapalunok naman sa natitirang laway sa bibig niya. May sakit po kasi ngayon ang nanay ko at wala akong maiuuwi ngayon kung wala po akong mababaleng pera ngayon. akbo lang siya nang takbo, at habang hinihingal na ay may palingon-lingon niyang tinitingnan ang kanyang bandang likuran na tila ba may tinatakbuhan siyang di makita-kitang bagay sa lilim ng kadilimang naroon. Kumalam na ulit ang kanyang tiyan. "Hindi! Umalis ka na!" At sinipa si Clara ulit ng matabang donya. Nang matumba ang dalaga, kinuha siya bigla ng senyora, kapit ang kanyang suot na puting baro. Matagal lumipas ang pagkalam nito. Pinagpawisan na rin ang noo niya dala nang matinding nararamdamang gutom. Mulang siya ay magising ay inayos muna ni Graciela ang sarili niya, tumayo siya sunod at in
Ang lahat ng ito ay karaniwang ginagawa sa pabrika ni Andracio bilang isang encargador. Paulit ulit kong tinawag ang aking mga magulang ngunit pawang katahimikan lamang ang sumagot rito. Sa bahagi ring ito makikita ang isang malaking bodega, na may pintuang malahugis arko na may mga magagandang ukit na binubuo ng mga bulalak at mga ibon. Huminto ito sa tapat ng mansyon, at pagkalabas niya nang karwahe ay napansin niya kaagad sa may labasan ng casa ang mga nakaunipormeng puro Kastilang kawal ng mahistrado na buong tindig roon na nakabantay at walang bahid ni anumang damdaming makikita sa mga pagmumukha. At nang lumingon ako upang makita kung sino iyong tumambad sa akin ay doon ko natantong ako ay tama sa pagwari ko. Halos walang tao ang nasa mercado sa araw na iyon. "Bago natin ibalik ang mangkukulam na ito sa impyerno," wika ng padre sa lahat. Hindi dahil maulan at malamig kundi dahil ang mga manininda at negosyante sa pamilihang iyon ay mga ilang tagahanga at natulungang tao ni Don A
Nagpasalamat din si Julian sa kanila at tinanggap ng buong loob ang ibinigay ng mga babae sa kanya. Wala naman siyang ibang naisip na maaaring gawin upang matapos ang pagdudurusa ng lalaki--dulot ng matinding nararamdamang sakit--kaya dala ng awa ay pinatay niya ito sa pamamagitan ng pagdiin lalo ng nakatusok na kahoy sa dibdib. Marahil hindi pa alam ng mga taga Mansion Gliriceda ang pagkawala ng kanilang señorito o hindi rin napagbatid maging nang mga tauhang nagtratrabaho sa pabrikang pagmamay-ari nito.Nang mahagip bigla sa isipan ni Andracio ang pangalan ni Julian, naalala na naman niya muli ang isang bagay. Pitong lalaki ang kaagad natanaw niya na pumasok roon na pawang may mga bitbit pang mga mataas na uri ng armas.Ang lahat ng ito ay inalisan at tinanggalan niya ng alikabok, mga nakabiting agiw at dumi na apat na araw nang nalikom doon. Marahan siyang umakyat sa hagdanan, di inalintana ang madilim at makitid na mga hakbang, hanggang sa narating na nga niya ang tutok nito. "Ubos
Hindi ko mapipilit na sumagot siya sa akin sapagkat hindi naman niya ako kilala."Hindi ko ginustong mangyari ito sa akin. Hindi maaaring nilinlang ako noon ng aking kaibigang si Felina. Binuo ako ng isang bampirang nangangalang Mercedes,"ani pa niya sa akin. Hindi ko magawa ang makatayo mula sa pagkadapa ko sa lupa dahil nangangatog sa takot ang aking buong katawan. Kaya kailangan kong gumawa ng paraan para makatakas dahil kung hindi, tiyak mamamatay ako sa kamay ng aking kaaway na walang kalaban-laban. Tinuruan niya akong mamuhay ng karaniwan sa kabila ng sumpang aking dinadanas at sa hanggang tuluyan ko nang napigil ang aking pagkauhaw sa dugo ng tao. Kailangan na naming marating kaagad ang kuwebang iyon bago lumitaw ang kabilugan ng buwan dahil kung hindi, kutob ko, ay may masamang mangyayari. Buhat nga makahiga, binubulong ko lamang sa aking isip na iwala ang mga masasamang wari pero ang mga bakas pa rin ng takot ang tumatatak sa aking isipan. "Si Aurora talaga, kahit nakapag-asa
Ang Serapica lang ang tanging masasakyan kung papatungo sa Dapitan kaya hindi maaaring hindi sumakay sa bapor na iyon ang mga nadakip na ilustrados. Wala akong winari simula nang lumisan ako kundi ang kalimutan ang lahat ng aking mga naranasan sa Santa Lucia. Sumunod naman ako sa kargador. Kakaiba ang aking naramdaman sa kanya na hindi ko alam kung bakit gusto kong alamin ang lalaking dumaan.Sumiklab naman ang galit sa pakiramdam ni Andracio nang marinig ang mga pahambog na ito mula sa taksil. Bumaba kami sa barko na dinaanan ang hagdanang yari sa makapal na tabla. Pagbanggit niya sa pangalan ng aking alila noon,naalala ko at pumasok muli sa aking wari ang kung papaano ko napatay si Mercedes. Sa marahang pagbaba ng yumao sa kanyang lupang himlayan, biglang naagaw ang pansin ni Julian nang may makita siyang isang babae na lumapit doon. Isang nahahating maskarang puti naman ang kanyang hawak hawak sa kaliwang kamay na siyang bigay rin sa kanya ni Delfina bago ito umalis, sapagkat ang ya
Alam ni Padre Mariano na tama ang mga naging pahayag sa kanya ni Criscancio. Tanto ko, ang mahalagang pagpupulong na ito ay marahil tungkol sa mga alagad ng dilim na nagkalat na sa bansa na siya naman talagang pangunahing paksa ng lahat ng pulong. Walang ibang laman ang nasa isipan ng encargador habang siya'y nakasakay sa calesa kundi ang mga salitang natanggap niya sa dalaga. Hinablot ko ang kanyang munting katawan na siyang napunan ko ang pagkahulog mula sa aking mga bisig. Agad namang lumabas ang mag-amang Guevarra pagkatutok ng mga baril sa kanila, at pagkalabas ay walang anu-ano'y bigla na lamang tinadyakan at ginulpi ng dalawang lalaki si Don Armando. Nadarama agad ni Julian Guevarra ang paglusong ng matinding sakit sa kanyang ulo, pagkagising niya, tanghaling-tapat. Kinuha ko ang platong may lamang ulam at kanin at gamit ang kutsara ay pinasubo ko ito sa kanya. Ang punong manggagaway an gang makapangyarihan sa lahat ng mga manggagaway. Mula sa pagkakaupo sa cama ay tinunghan si
Sa paglagak ng pangpitong basong may lamang vino, biglang natalos ni Andracio sa kanyang pandinig ang isang kilalang boses. Sila ang mga dayuhang kasabay kong naglayag, mga dayuhang una pa lamang tatapak sa isla na ipinangalan ng mga Kastila sa isang hari. Natatabunan naman ng malakas na kulog ang kanyang mga nagdudurusang sigaw sa pagtawag sa pangalan ng ama na sa bawat paggapang ay ang tanging nagagawa lamang niya. "Manuela, mag ingat ka. Baka nasasaktan mo na sa higpit ng pagkakayakap mo kay Carmela," ani ni tiyo sa babaneg yumakap sa akin. Mararamdaman naman pagkapasok sa doble puerte ang bayo ng malinis na hanging nanggagaling sa labas na umihip mula sa apat na malalaking bintanang naroon. "Alam mo namang may kakayahan akong hindi kayang gawin ng iba," sagot naman niya sa akin. Malapit lang naman ang pabrika sa kanyang bahay kaya nilakad lamang ni Andracio ang pagpunta rito. Pagkarinig sa yaong pangalan ay hindi na naghintay pa ang prayle at kanya nang sinamahan ang bata pabalik