Chapter 4

Hindi ko nagawang magsalita nang pagsabihan ako ni Aling Nina. Halos ayaw kong lubayan ng tingin si Ghon na hindi umalis pagkatapos akong ibuko kay Aling Nina. Mahigpit kong hinawakan ang isang piraso ng sitaw na nakalagay sa gilid ko. Panandalian umalis si Aling Nina upang kumuha ng tanghalia namin. Sa inis ko kay Ghon ay hinampas ko sa kanya ang sitaw na iyon. Mukhang nagulat din siya.

“Umalis ka dito,” may diin na wika ko. Huwag niya akong inisin gayong mainit pa ang ulo ko sa kanya. 

“That's hurt, miss.” Nakangiwi na siya ngayon sa akin. 

Hindi ko alam kung bakit nandito pa siya samantalang noong isang araw ay halos ayaw niyang magtagal doon sa hospital, atat na atat na umuwi na sa sinasabi nitong asawa nito. Mariin kong pinikit ang mga mata at tumayo sa kinauupuan. Akma akong aalis nang hawakan ni Ghon ang aking kamay na naging sanhi upang mapakislop ako. Dumaloy sa buong katawan ko ang boltaheng nanggaling dito. Lalo tuloy akong nainis. 

“Saan ka pupunta? Ang sabi ni Aling Nina ay huwang kang aalis dito.” 

Kinunutan ko siya ng noo. “Pupunta ako ng banyo, bakit sasama ka? Pwede ba Ghon—” Pinutol niya ang sasabihin ko kaya naitikom ko ang bibig ko. Sinamaan siya ng tingin.

“Tame. Tame ang pangalan ko. I don't want to heard that name.” 

Sa sobrang inis na naramdaman ko ay winaksi ko ang kamay niya at naglakad patungo sa kung saan. Hawak ang may kalakihang tiyan nang lumapit ako sa isang babae na sa tingin ko ay kasing edad ko lang. Ngumiti ako sa kanya at ganoon din naman ang ginawa niya. 

“Hi, pwede bang magtanong kung nasaan ang banyo dito?” 

Nakangiting bumaba ang paningin niya sa akin tiyan bago tumango. “Sasamahan na lang kita.”

“Hindi ba nakakaistorbo sa'yo?” Napansin kong nagtitinda din siya ng mga gulay. Nang umiling siya at sinabing hindi ay nagpasama na ako. Habang naglalakad ay bahagya ko siyang nilingon.

“Kilala mo ba si Lore?” Para malaman ang tungkol kay Ghon pa ay sisimulan ko munang magtanong-tanong sa iba. Nagbabakasaling may alam din sila. Hindi naman pwedeng itanong ko kay Lore, paano kung ayaw din niyang sabihin? Sa ginawa niyang pagkuha sa asawa ko ay pwedeng isa na sa dahilan ‘yon para magsinungaling din siya. 

“Oo naman. Kaibigan ko siya. Bakit?” Ngumiti siya at inalalayan ako dahil masyadong madulas ang sahig sa parteng papasok ng banyo. 

Napatingin agad ako sa kanya. “Your friend? So you know who's her husband? That Tame?” 

Kunot ang noong napatingin siya sa akin. Mukhang nagtataka siya sa klase ng aking tanong. “Oo naman, miss. Karamihan dito sa 

Palawan ay kilala sila.” 

Dahil doon ay bigla ko siyang hinarap. Nakita ko pa ang bahagya niyang pagkagulat dahil sa biglaang pagkilos ko. I feel my heart skip a bit. Naramdaman ko ang pagbilis ng puso kasabay nang kaba at pangambang. 

“Gaano mo kakilala ito? Paano siyang napadpad dito? I m-mean...” What self? Mariin kong ipinikit ang mga mata nang mautal nang bahagya. “Talaga bang asawa siya ni Lore?” 

Lalong kumunot ang noo niya. Na para bang naguguluhan sa tanong ko. Kahit ako ay naguguluhan din. 

“Sa totoo ay magkasama kami ni Lore nang makita si Tame sa tabing dagat. Isang linggo din ang lumipas bago ito nagising. Ngunit nang puntahan ko sila sa bahay ni Lore ay nagulat na lang akong sinabi ng kaibigan ko na asawa niya ito. Walang maalala ang lalaki, kaya sinabi niya iyon. Iilan lang kaming nakakaalam nito. Hindi din naman sekreto iyon dahil kapag may nagtatanong ay sinasabi din namin ito. Kahit si Tame ay sigurado akong alam din ang bagay na ito ngunit hindi naman umangal at nagsalita. Mukhang gusto din naman niya ang ideyang mag-asawa sila kaya iyon na ang pinalabas namin.” Kibit ang balikat na binuksan niya ang pinto saka ako muling inalalayan papasok. 

Hindi naman ako nakapagsalita pa. Tulala ako buong oras hanggang sa bumalik kami sa puwesto ni Aling Nina. Masyado madaldal ang babae kaya hindi na nito namamalayan na naikwento na nito sa akin ang mga alam nito kay Ghon. Nang pagbalik ko ay nakita ko pa rin doon si Ghon, nakatalikod sa akin at may kausap. 

Sumikip ang aking dibdib nang isiping kaya ganoon na lamang ang kanyang kilos ay dahil wala itong maalala. Hindi nito naalalang may naiwan itong asawa sa Manila. Na may naghihintay pa rin sa pagbabalik niya. Tumigil ako nang ilang dipa ang layo, may mga mamimiling dumaraan sa aking harapan ngunit ang paningin at buong atensiyon ko ay nasa kay Ghon lamang. Ramdam ko ang pamamasa ng mga mata ko habang nakatingin sa kanya. Hanggang sa tumulo iyon ng sunod-sunod.

Pinaghintay niya ako nang dalawang buwan. Hinayaang umasa na baka sakaling bumalik pa siya. Pero hindi ko naman inaasahan na sa kabila nang lahat ng sakit at hirap na pinaramdam niya sa akin ay kakalimutan niya ako. Ni hindi niya alam kung may nag-eexist bang ako sa buhay niya. Na mayroong Rainnance Verdadero na magmamahal sa kanya. Pinaghintay niya ako. Gayunpaman, ay kinaya ko iyon. Nagtiwala pa rin ako sa kanya.  

Hindi ako naghinala sa pagmamahal niya dahil sa tagal ng pagsasama namin ay ramdam ko iyon sa kanya. Hindi niya hinahayaang maguluhan o maghinala ako sa nararamdaman niya sa akin. Dahil araw-araw niyang pinaramdam sa akin na ako lang ang laman ng puso niya. Pero nang dahil sa paglimot niya ay napapatanong na ako kung talaga bang totoo ang nararamdaman niya para sa akin. Dahil kung totoong mahal niya ako, kahit anong mangyari hindi niya hahayaan mangyari ito. Hindi niya hahayaang makalimutan ako. 

“Rain hija?” Nakita ako ni Aling Nina kaya napatingin sa akin si Ghon, nang dahil doon ay nakita ko ang kanyang kausap niya. Si Lore.

Napayuko ako at pinunasan ang luha. Pagak na tumawa at nilingon si Aling Nina. Naglakad ako palapit sa kanya nang hindi na muling tiningnan ang dalawa. Bumuntonghininga ako nang maramdaman ang titig ni Ghon. Ramdam ko iyon kahit nakatuon ang atensiyon ko kay Aling Nina. 

“Aalis na kami, Aling Nina. Ihahatid ko lang ang asawa ko.” Kumuyom ang kamay ko nang tumalikod na sila at sabay na umalis. 

“He lost his memories Aling Nina, kaya ganoon ang trato siya sa akin. Hindi niya ako kilala dahil wala siyang maalala,” mahina at naluluhang wika ko sa kanya na alam kong natigilan at bahagya akong nilapitan upang yakapin. 

“Ano na ang plano mo?” 

“Ipapaalala ko sa kanya. Kapag nagawa ko iyon, ibabalik ko siya sa Manila. Pero hindi ko alam kung kaya ko ba, sa nakikita ko kasi ngayon ay mukhang mahal niya si Lore.” 

Pagkatapos naming mag-usap ni Aling Nina ay hindi na ko muling nagsalita patungkol kay Ghon. Iniisip ko kasi kung paano kung ipapaalala sa kanya ang lahat. Hanggang sa umuwi kami ay ganoon lang ang laman ng isip ko. Dala-dala ko iyon hanggang sa pagtulog at paggising ko sa umaga. Katulad nang nangyari kahapon ay maaga akong nagising. Nagluto at naglinis na muna ng bakuran. 

“Good morning, miss!” Dahil nakatalikod ako sa gate na gawa sa kahoy hindi ko napansin na may tao roon. Ngunit para akong naistatwa nang muling mahimigan ang baritong boses ni Ghon. 

Humugot ako nang malalim na buntong hininga. “Morning. Bakit nandito ka?” Nakatalikod pa rin ako sa kanya. 

Natatakot akong humarap sa kanya dahil baka hindi ko mapigilan ang sarili kong mayakap siya. Sa sobrang pagkamiss ko sa kanya baka mawala sa isip kong hindi pa niya ako maalala.

“Hinatid ko si Lore sa daungan ng barko, isang linggo siya sa Manila eh.” 

Napalabi ako. “Hindi no'n nasagot ang tanong ko, Ghon. Hindi ko rin naman tinanong sa'yo kung nasaan ang babae mo. Kaya pwede ba huwag mong masambit-sambit ang pangalan niya sa harap ko at baka makalimutan kong nawala ang memorya mo.” Lumipat ako sa kabila upang binyagan ang mga tanim ni Aling Nina. Mamaya ko siya kakausapin pagkatapos ko sa mga ito.

“Babae ko? She's my wife—”

Tumalim ang tingin ko sa kanya nang maramdaman ang kirot sa puso ko. Hindi ako sanay na may iba siyang tinutukoy doon. Ilang minuto nang maramdaman ko ang pamamasa ag mga mata ko nang makita ang inis sa kanya. Nakita ko pang natigilan siya habang nakatitig sa mga mata ko.

“Gustong-gusto mo talagang nasasaktan ako, Ghon? Masaya ka bang nakikita akong ganito sa harap mo kaya paulit-ulit na sinasaktan mo ako? Dalawang buwan ang tiniis ko, sinuway ko ang mga taong walang ibang inisip kundi ang kapakanan ko at ng anak natin. Dahil naniniwala akong buhay ka at makakasama ka rin namin ulit. Kami na halos mabaliw kakahanap sa'yo, tapos malalaman ko na nagpapakasaya ka lang dito at ni hindi alam na nag-eexist ba kami sa buhay mo! Halos halughugin na namin ang Pilipinas para hanapin ka! Para mo kaming pinaglaruang lahat, Ghon! Kung alam ko lang na mangyayari itong lahat sana ay hindi na akong pumayag na mag-ibang bansa ka!” I shouted while crying so hard. 

Kahit puno ng luha ang mga mata ay nakita ko ang pagdaan ng emosiyon sa kanyang mata. Ngunit agad iyong nawala nang kumurap siya. 

“I don't know.” 

Pagak akong napatawa. “Hindi mo alam kasi wala kang pakialam sa nararamdaman namin at sa naiwan mo. Alam mong nawala ang memorya mo pero hindi ka sumubok na alalahanin iyon. Pero kaya kong ipaalala sa'yo lahat, Ghon.” 

Hinintay kong sagutin niya ang huling sinabi ko ngunit wala akong narinig mula sa kanya. Tahimik lang siyang nakatitig, parang pinoproseso ang lahat ng sinabi ko.