Ang salitang “ninyo” ay parang balakid na pilit niyang sinisingit sa bawat pangungusap, para paalalahanan ang sarili kung saan siya nakatayo sa buhay ni Drake. Siya’y isang surrogate, walang iba.Pagkarating nila sa bahay, inuna ni Drake na bumaba at buksan ang pinto para kay Dianne. Bagamat pagod sa maghapong trabaho at emosyon, pinilit niyang maging magaan ang kilos. Sa kabila ng pagkakulong sa lungkot at trabaho, may bahagi sa kanya na ayaw ipakita kay Dianne ang kanyang kahinaan.“Goodnight, Dianne,” sabi ni Drake bago ito tumuloy sa sariling kwarto.“Goodnight,” sagot ni Dianne, ngunit nang maisara na niya ang pinto ng kanyang silid, doon na pumatak ang mga luhang kanina pa niya pinipigilan.Sa loob ng kwarto, tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan, na para bang kinakausap ang sanggol na kanyang dinadala. “Anak,” bulong niya, “patawad kung naiisip kong sana’y akin na lang ang ama mo. Pero surrogate mother lang ako, hindi ko dapat hinahayaang makuha ako ng damdaming ito.”Haban
Habang tahimik na nakaupo si Dianne sa loob ng klinika, ang mga mata niya ay nakatuon sa mga pangarap at alaala na naglalaro sa kanyang isipan. Ang bawat pader ng clinic ay tila nagiging mas malapit sa kanya, puno ng mga mukha at kwento ng mga tao na dumarating at umaalis, ngunit siya—siya ay naroroon pa rin, mag-isa. Kahit na ang kanyang katawan ay naroroon, parang ang kanyang isipan ay naghahanap ng mga sagot sa mga tanong na hindi kayang sagutin ng ibang tao."Ms. Dianne?" tawag ng nurse, na gumising kay Dianne mula sa malalim na pagninilay. Ang kanyang mga mata ay mabilis na naghanap ng koneksyon, ngunit wala. Walang Drake, na siyang nagiging kanyang lakas sa mga huling linggo. Walang Tiffany, na siya ring dahilan kung bakit naroroon siya ngayon, nagdadala ng isang buhay na minsang naging bahagi ng dalawang pusong nagmamahalan.Tumayo si Dianne, ang katawan ay naglalakad ng mekanikal, ang mga hakbang ay mabigat at puno ng pangarap. Ang bawat hakbang na papunta sa gabinete ng dokto
Habang lumapit si Dianne, tiningnan ni Drake ang mga mata nito. Tinutok ni Dianne ang kanyang mga mata kay Drake, ngunit hindi niya matukoy kung ano ang nararamdaman nito. Malumanay, ngunit mariin ang tinig ni Drake nang magsalita ito, "Kumusta ang check-up? Kumusta ang baby?"Walang emosyon sa boses ni Drake, ngunit ang mga mata nito ay nagsisilibing salamin ng kalungkutan at pagkabahala."Okay lang," sagot ni Dianne, ang tinig niya ay mabigat, puno ng hindi nasabing sakit. "Normal lang ang lahat. Magandang senyales."Ngunit sa mga salitang iyon, pakiramdam ni Dianne ay hindi pa rin siya nakakapagbigay ng sapat na sagot. Naramdaman niya ang bigat ng kanyang mga salita, hindi dahil sa hindi totoo ang sinabi niya, kundi dahil sa katotohanan ng sitwasyon nila. Ang bawat salita, bawat sagot, bawat kilos—lahat ay nagiging isang patibong ng hindi pagkakaintindihan at nakatagong sakit.Umupo si Dianne sa kabilang sofa, pinipilit niyang maging kalmado. Ngunit ang sakit na hindi pa rin naaali
"Huwag mong isipin na hindi kita kayang tanggapin, Dianne," sabi ni Drake, ang boses nito ay puno ng pag-unawa. "Hindi kita pinipilit maging siya. Alam mo ang hirap na pinagdadaanan ko. Alam ko ang mga takot mo. Pero nandiyan ka pa, at yun ang mahalaga. Hindi mo kailangang maging perpekto."Hindi makapaniwala si Dianne sa narinig. Hindi siya sanay sa mga salitang iyon mula kay Drake. Alam niyang hindi perpekto ang kanilang sitwasyon, at maraming bagay ang hindi nila kayang kontrolin. Ngunit sa mga simpleng salitang iyon, naramdaman niyang hindi siya nag-iisa sa kanyang laban. Sa lahat ng paghihirap at sakit, may isang tao na nandiyan para tanggapin siya—bawat pagkatalo, bawat takot, bawat pagluha.Hindi nagtagal, nagdesisyon silang magpahinga. Pareho silang tahimik, ngunit ang katahimikan ay hindi na puno ng kalungkutan at takot. May kaunting liwanag na nagsimula muling pumasok sa kanilang puso—isang paalala na kahit na mahirap, may mga pagkakataon pa ring magpatuloy, magbagong-buhay,
Ang mga salita ni Drake ay paulit-ulit na umuugong sa kanyang isipan:"Ang pinakamahalaga ay ang magawa mong tama ang papel mo bilang surrogate. Kung magagawa mo iyon, wala nang ibang hihilingin pa."Paulit-ulit na bumabalik ang bawat salita, na parang isang malamig na alon na tinatangay ang bawat hibla ng emosyon sa kanyang puso. Kahit gaano niya pilit alisin ang bigat ng mga salitang iyon, hindi niya magawa. Sa bawat ulit nito sa kanyang isip, mas tumitindi ang kirot—parang isang paalala na siya ay bahagi lamang ng plano, isang tao na may layunin ngunit walang halaga higit pa roon.Habang siya ay nakaupo sa sofa ng kanyang kwarto, tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan. Ramdam niya ang mahinang galaw ng bata sa loob nito, at kahit papaano, nagbigay iyon ng kaunting ginhawa. Subalit, kasabay ng aliw na iyon, naroon din ang sakit ng pagkakulong sa isang relasyon na tila hindi nagbibigay ng puwang para sa damdamin niya bilang isang tao."Ang tanga-tanga ko," bulong ni Dianne sa sari
Ngunit kasabay ng saya, hindi maiwasang sumagi sa isip ni Dianne ang mga gastos sa nalalapit na operasyon. Alam niyang mahal ito, at kahit gaano kalaki ang naipon nila, tila hindi pa rin sapat. Pigilin man niya, nagsimulang bumalik ang pangamba sa kanyang isipan.“Eric,” simula niya, “alam mo naman, di ba? Kahit ano, gagawin ko para matulungan ka. Huwag kang mag-alala sa pera. May paraan tayo.”Tahimik ang kabilang linya bago muling nagsalita si Eric. “Ate, alam kong malaki na ang mga sakripisyo mo. Pero huwag mo masyadong gawing pasanin ang lahat. Nandito rin kami para tumulong. Ayaw ni Mama na masyado kang ma-stress.”Ngumiti si Dianne kahit hindi siya nakikita ng kapatid. “Eric, pamilya tayo. Lahat ng ito, para sa atin. Huwag mong isipin na mag-isa kang lumalaban. Malapit na, Eric. Magiging maayos ang lahat.”Matapos ang ilang minuto ng pag-uusap, nagpaalam si Eric at iniwan si Dianne sa kanyang mga iniisip. Tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan habang iniisip ang responsibilid
Ang tunog ng makinang gumugulong sa kalsada ay tumugma sa tibok ng puso ni Dianne Abrenica—mabilis, hindi mapakali, at puno ng kaba. Nakatanaw siya sa bintana ng lumang bus na naghatid sa kanya mula sa kanilang probinsya sa Bukidnon papunta sa marangyang lungsod ng Davao. Sa kanyang kaliwang kamay, mahigpit niyang hawak ang isang sobre na naglalaman ng kontrata—ang piraso ng papel na magbabago ng kanyang buhay. Naisara niya ang kanyang mga mata upang pigilan ang sariling magdalawang-isip."Para kay Eric," paulit-ulit niyang bulong sa sarili. Si Eric, ang bunsong kapatid niya, ay nag-aagaw-buhay dahil sa lumalalang sakit sa bato. Ang kidney transplant na kinakailangan nito ay higit pa sa kaya nilang makuha kahit na magtanim sila sa bukid araw at gabi.Naputol ang kanyang pag-iisip nang biglang sumigaw ang konduktor, “Terminal na! Davao City!” Bumaba si Dianne mula sa bus, dala ang isang maliit na bag at ang kaisa-isang piraso ng pag-asa na natitira sa kanyang pamilya. Pagdating niya sa
Kinabukasan, habang nag-iisip siya tungkol sa mga desisyon at pagkakataon sa kanyang buhay, biglang tumunog ang kanyang telepono. Tumawag si Tiffany, ang kanyang boses ay puno ng sigla. “Hello, Dianne! Good morning! Ngayon pala ang appointment natin sa doctor. Papasundo ka namin sa driver at hihintayin ka namin ni Drake sa hospital.”Dahil sa balitang iyon, naramdaman ni Dianne ang pag-akyat ng kaba sa kanyang puso. “Good morning, Tiffany! Salamat sa pagtawag. Oo, excited na ako, pero medyo kinakabahan din,” sagot niya, ang kanyang boses ay nanginginig ng kaunti.“Magkita-kita tayo sa hospital. Susunduin ka ng driver ko at huwag kalimutan ang iyong mga dokumento. Simulan muna natin ang pagpacheck-up” excited na tugon ni Tiffany. Matapos ang ilang minuto ng pag-uusap, nagpaalam si Dianne at huminga ng malalim. Ang puso niya ay puno ng pag-asa at takot, ngunit handa na siyang harapin ang darating.Para kay Eric at sa kidney transplant nito.Nang makasakay siya sa sasakyan, naramdaman ni
Ngunit kasabay ng saya, hindi maiwasang sumagi sa isip ni Dianne ang mga gastos sa nalalapit na operasyon. Alam niyang mahal ito, at kahit gaano kalaki ang naipon nila, tila hindi pa rin sapat. Pigilin man niya, nagsimulang bumalik ang pangamba sa kanyang isipan.“Eric,” simula niya, “alam mo naman, di ba? Kahit ano, gagawin ko para matulungan ka. Huwag kang mag-alala sa pera. May paraan tayo.”Tahimik ang kabilang linya bago muling nagsalita si Eric. “Ate, alam kong malaki na ang mga sakripisyo mo. Pero huwag mo masyadong gawing pasanin ang lahat. Nandito rin kami para tumulong. Ayaw ni Mama na masyado kang ma-stress.”Ngumiti si Dianne kahit hindi siya nakikita ng kapatid. “Eric, pamilya tayo. Lahat ng ito, para sa atin. Huwag mong isipin na mag-isa kang lumalaban. Malapit na, Eric. Magiging maayos ang lahat.”Matapos ang ilang minuto ng pag-uusap, nagpaalam si Eric at iniwan si Dianne sa kanyang mga iniisip. Tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan habang iniisip ang responsibilid
Ang mga salita ni Drake ay paulit-ulit na umuugong sa kanyang isipan:"Ang pinakamahalaga ay ang magawa mong tama ang papel mo bilang surrogate. Kung magagawa mo iyon, wala nang ibang hihilingin pa."Paulit-ulit na bumabalik ang bawat salita, na parang isang malamig na alon na tinatangay ang bawat hibla ng emosyon sa kanyang puso. Kahit gaano niya pilit alisin ang bigat ng mga salitang iyon, hindi niya magawa. Sa bawat ulit nito sa kanyang isip, mas tumitindi ang kirot—parang isang paalala na siya ay bahagi lamang ng plano, isang tao na may layunin ngunit walang halaga higit pa roon.Habang siya ay nakaupo sa sofa ng kanyang kwarto, tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan. Ramdam niya ang mahinang galaw ng bata sa loob nito, at kahit papaano, nagbigay iyon ng kaunting ginhawa. Subalit, kasabay ng aliw na iyon, naroon din ang sakit ng pagkakulong sa isang relasyon na tila hindi nagbibigay ng puwang para sa damdamin niya bilang isang tao."Ang tanga-tanga ko," bulong ni Dianne sa sari
"Huwag mong isipin na hindi kita kayang tanggapin, Dianne," sabi ni Drake, ang boses nito ay puno ng pag-unawa. "Hindi kita pinipilit maging siya. Alam mo ang hirap na pinagdadaanan ko. Alam ko ang mga takot mo. Pero nandiyan ka pa, at yun ang mahalaga. Hindi mo kailangang maging perpekto."Hindi makapaniwala si Dianne sa narinig. Hindi siya sanay sa mga salitang iyon mula kay Drake. Alam niyang hindi perpekto ang kanilang sitwasyon, at maraming bagay ang hindi nila kayang kontrolin. Ngunit sa mga simpleng salitang iyon, naramdaman niyang hindi siya nag-iisa sa kanyang laban. Sa lahat ng paghihirap at sakit, may isang tao na nandiyan para tanggapin siya—bawat pagkatalo, bawat takot, bawat pagluha.Hindi nagtagal, nagdesisyon silang magpahinga. Pareho silang tahimik, ngunit ang katahimikan ay hindi na puno ng kalungkutan at takot. May kaunting liwanag na nagsimula muling pumasok sa kanilang puso—isang paalala na kahit na mahirap, may mga pagkakataon pa ring magpatuloy, magbagong-buhay,
Habang lumapit si Dianne, tiningnan ni Drake ang mga mata nito. Tinutok ni Dianne ang kanyang mga mata kay Drake, ngunit hindi niya matukoy kung ano ang nararamdaman nito. Malumanay, ngunit mariin ang tinig ni Drake nang magsalita ito, "Kumusta ang check-up? Kumusta ang baby?"Walang emosyon sa boses ni Drake, ngunit ang mga mata nito ay nagsisilibing salamin ng kalungkutan at pagkabahala."Okay lang," sagot ni Dianne, ang tinig niya ay mabigat, puno ng hindi nasabing sakit. "Normal lang ang lahat. Magandang senyales."Ngunit sa mga salitang iyon, pakiramdam ni Dianne ay hindi pa rin siya nakakapagbigay ng sapat na sagot. Naramdaman niya ang bigat ng kanyang mga salita, hindi dahil sa hindi totoo ang sinabi niya, kundi dahil sa katotohanan ng sitwasyon nila. Ang bawat salita, bawat sagot, bawat kilos—lahat ay nagiging isang patibong ng hindi pagkakaintindihan at nakatagong sakit.Umupo si Dianne sa kabilang sofa, pinipilit niyang maging kalmado. Ngunit ang sakit na hindi pa rin naaali
Habang tahimik na nakaupo si Dianne sa loob ng klinika, ang mga mata niya ay nakatuon sa mga pangarap at alaala na naglalaro sa kanyang isipan. Ang bawat pader ng clinic ay tila nagiging mas malapit sa kanya, puno ng mga mukha at kwento ng mga tao na dumarating at umaalis, ngunit siya—siya ay naroroon pa rin, mag-isa. Kahit na ang kanyang katawan ay naroroon, parang ang kanyang isipan ay naghahanap ng mga sagot sa mga tanong na hindi kayang sagutin ng ibang tao."Ms. Dianne?" tawag ng nurse, na gumising kay Dianne mula sa malalim na pagninilay. Ang kanyang mga mata ay mabilis na naghanap ng koneksyon, ngunit wala. Walang Drake, na siyang nagiging kanyang lakas sa mga huling linggo. Walang Tiffany, na siya ring dahilan kung bakit naroroon siya ngayon, nagdadala ng isang buhay na minsang naging bahagi ng dalawang pusong nagmamahalan.Tumayo si Dianne, ang katawan ay naglalakad ng mekanikal, ang mga hakbang ay mabigat at puno ng pangarap. Ang bawat hakbang na papunta sa gabinete ng dokto
Ang salitang “ninyo” ay parang balakid na pilit niyang sinisingit sa bawat pangungusap, para paalalahanan ang sarili kung saan siya nakatayo sa buhay ni Drake. Siya’y isang surrogate, walang iba.Pagkarating nila sa bahay, inuna ni Drake na bumaba at buksan ang pinto para kay Dianne. Bagamat pagod sa maghapong trabaho at emosyon, pinilit niyang maging magaan ang kilos. Sa kabila ng pagkakulong sa lungkot at trabaho, may bahagi sa kanya na ayaw ipakita kay Dianne ang kanyang kahinaan.“Goodnight, Dianne,” sabi ni Drake bago ito tumuloy sa sariling kwarto.“Goodnight,” sagot ni Dianne, ngunit nang maisara na niya ang pinto ng kanyang silid, doon na pumatak ang mga luhang kanina pa niya pinipigilan.Sa loob ng kwarto, tahimik niyang hinaplos ang kanyang tiyan, na para bang kinakausap ang sanggol na kanyang dinadala. “Anak,” bulong niya, “patawad kung naiisip kong sana’y akin na lang ang ama mo. Pero surrogate mother lang ako, hindi ko dapat hinahayaang makuha ako ng damdaming ito.”Haban
"Dianne," mahina niyang sabi, bahagyang nabigla sa pagdating nito."Hindi mo kailangang saktan ang sarili mo nang ganito, Drake. Wala kang mapapala sa pagpilit mong magtrabaho hanggang makalimot. Hindi mo kailangang dalhin mag-isa ang lahat ng ito," sabi ni Dianne, may paninindigan sa boses.Tumayo si Drake, iniwas ang tingin sa kanya. "Ano pa bang magagawa ko, Dianne? Hindi ko kayang bumalik sa dati. Hindi ko kayang mawala siya."Lumapit si Dianne at mahigpit siyang niyakap. "Drake, wala nang makakabura sa sakit na nararamdaman mo. Pero hindi mo kailangang magdusa nang mag-isa. Nandito ako. Kami ng anak niyo ni Tiffany, nandito kami."Unti-unting bumigay ang matagal nang kinikimkim ni Drake. Bumagsak ang kanyang mga luha, habang si Dianne naman ay tahimik na inalo siya. Ang gabing iyon sa opisina ay nagsilbing isang maliit ngunit mahalagang hakbang para kay Drake—isang paalala na kahit sa gitna ng pinakamadilim na sandali, may liwanag pa rin na naghihintay sa kanya.Sa yakap ni Diann
Nang sumunod na araw, hinarap ni Drake ang salamin, tinignan ang sarili, at napagtanto ang kawalan niya ng direksyon nitong nakaraang buwan. Ang mga salamin sa kanyang mga mata ay sumasalamin sa lalaking minsan ay puno ng determinasyon, ngunit ngayon ay natabunan ng sakit at kawalan. Huminga siya ng malalim, at sa unang pagkakataon, nagdesisyon siyang bumangon, literal at figuratively, mula sa pagkakadapa ng kanyang damdamin.Nagpunta siya sa barbershop, isang simpleng bagay na matagal na niyang binalewala. Habang ginugupit ang kanyang buhok, naramdaman niya ang tila bagong simula sa bawat bagsak ng gunting. Ang kanyang clean-shaven look, na dati ay parte ng kanyang araw-araw na imahe bilang isang negosyante, ay muling bumalik. Ngayon, tila hindi lang ito pisikal na pagbabago kundi isang paalala sa kanya na ang buhay ay kailangang magpatuloy, kahit pa mabigat ang dala.Pagkatapos ng maikling trip na iyon, nagdesisyon siyang bumalik sa kanyang opisina. Alam niyang marami siyang naiwang
Si Dianne ay hindi para magbigay ng solusyon—hindi para gawing madali ang lahat. Wala siyang lakas na baguhin ang nakaraan ni Drake. Ang hindi niya kayang gawin ay ang ipilit na burahin ang sakit. Ngunit ang kaya niyang gawin ay maging naroroon, maging kasama. Ang pagiging naroroon sa gitna ng dilim, sa gitna ng takot, ay ang pinakamahalagang hakbang. Hindi pa nila natapos ang laban, ngunit sa bawat araw na nagdaan, si Dianne ay patuloy na nagsisilbing gabay para kay Drake, na hindi siya mag-iisa.At sa simpleng hakbang na iyon—ang pagkain ng hapunan—nagbigay ito ng simbolo ng isang bagong pag-asa, isang hakbang na magdadala ng liwanag sa isang mundo ng dilim. Hindi ito ang simula ng kaligayahan, ngunit ito ay simula ng isang pagbabago. Hindi madali ang magpatuloy, ngunit ang mga unang hakbang patungo sa isang bagong simula ay palaging nagsisimula sa pagtanggap sa ating sarili at sa ating mga pagkatalo.Habang si Dianne ay nagmamasid, isang tahimik na pangako ang sumik sa kanyang puso