"Anong nangyari saiyo, hija? Ano ang problema?" Nag-aalalang tanong nito. Hikbi lang ako ng hikbi. Pagkatapos ng mga nangyari, ngayon nalang din ako nakaapak sa simbahan. Habang pilit pinapakalma ang sistema, nahinto ang tingin ko sa Amang nakapako sa krus sa unahan. Akala ko tuluyan na akong kakalma, akala ko tatahan na ako sa pag-iyak ngunit hindi. Mas lalong napalakas ang pag-iyak ko habang ang mga mata ay nakatuon pa rin doon.Ayokong isipin iyon.Ayokong isiping totoo ang ganoon.Pero ito na ba ang karma ko?Ito na ba ang kabayarang kailangang maranasan ko dahil sa pagtalikod ko sa minsang pinangarap ko kasama ka, Ama?"P-patawad po..." patuloy sa pagkawala ang mga traydor na luha sa aking mga mata. Nasa unahan pa rin ang aking tingin habang iyak ng iyak. Panay ang pagpapatahan sa akin ni Father. "P-patawad... P-patawarin niyo po ako..." Sa wakas ay nabanggit ko rin kahit sobra ang pag-agos ng luha sa mga mata.Sometimes I really suck at all.I'm not a good Christian. I'm sinful
Sa paglipas ng mga araw, nandoon pa rin ang kakarampot na pag-asang babalik siya at dahil ko siya, kahit na umalis siya, tatanggapin ko pa rin siya. Kasi akala ko kaya ko yung lungkot, akala ko makakabalik lang ako kaagad sa dati dahil nakaya ko naman dati eh. Akala ko lang pala ang lahat ng iyon. "Maghapon ka nalang nakahilata diyan, Ramona!" Biglang bumukas ang pinto at bumungad si Sister Si na nakapamaywang. "Namimihasa ka na. Tumulong ka sa mga gawain! Pasalamat ka at kinupkop ka pa nila dito!" Dagdag pa nito.Masakit pa rin ito magsalita. Pero kahit na ganoon, parang normal nalang iyon sa akin. Pasok sa kabilang tenga tapos labas sa isa. Ganon lang. Nakakapagod na kasi. Sa sobrang pagod ko, wala na akong pakialam sa mga nangyayari sa paligid. Napagod na ako makiramdam. Napagod na talaga ako."Nakahanda na ang hapunan. Kumain ka doon! Hinihintay ka ng mga madre!" Bumalikwas ako ng higa at nagtalukbong ng kumot. Bago iyon, nakita ko pa ang pandidiri niya nang tignan ang kabuoan n
Hindi ko na alam ang gagawin ko.Pakiramdam ko, pinaparusahan na ako. Parang wala na talaga akong pagkakataong sumaya. Nasasanay nalang ako na palaging problema ang dumadating. Palagi nalang malungkot. Walang buhay ang mundo. "A-ano nang gagawin ko, Maria? Hindi pa ako handa! Hindi ko kakayanin!" I was starting to get panicked. Tears welled up in my eyes again. It's always like this. I always feel like this. I'm just crying all the time."Kaya mo bang kumitil ng buhay? Alam kong hindi, Ramona. Kaya kahit mahirap, kailangan mong ipagpatuloy 'yan. Alam kong alam mo ang pakiramdam na abandunahin, huwag mong itulad ang walang kamuwang-muwang na bata sa sitwasyon mo ngayon...""K-kakayanin ko ba? M-magiging mabuti pa akong ina? Natatakot ako, Maria!""Kakayanin mo, Ramona. Alam kong kakayanin mo..."Maria hugged me quickly. I cried even more when I felt her caressing my back. She is trying her best to calm me down but the opposite happened. My tears and emotions just got triggered. "S-si
"Seniorito Aquilino, uminom na po kayo ng gamot ninyo..." lumapit sa akin ang kasambahay, bitbit ang isang tray na naglalaman ng marami at iba't-ibang klase ng gamot. They told me that I had survived an accident.They told me I had been in the hospital for twenty-four months. I was comatosed within those months. Himala nalang daw na nagising ako. And here I am now, sitting on our balcony gazing at the green plants in the garden while thinking about what happened about me before the accident. The last thing I registered to remember was when we were caught doing a miracle in the library. That's all. But there seems to be something really missing. I try to remember. But it is so difficult. Sa tuwing pilit kong tinatandaan, umaatake ang sakit ng ulo ko. Ang sabi kasi nila sa akin nang dahil raw sa tinamo kong head and brain injury that is why it was so difficult for me to recall my past memories, past informations and events in my life. Kapag tinatanong ko naman sila, hindi nila ako si
I was driving on my way back home when my phone suddenly rang. Ngayon ko nalang ulit napansin ang telepono ko matapos ang ilang oras na pagiging abala sa aking kaibigan. Sunod-sunod pala ang tawag na rumehistro mula kay Mommy."Yes, Mom?" I turned my phone into loudspeaker para kahit na nagmamaneho ay makausap ko siya ng sabay. Kumunot ang noo ko nang hagulgol ni Lola ang naririnig ko sa kabilang linya. "What's happening, Mom?" I asked again. Hindi ako makapagfocus sa pagmamaneho. Nagsisimula na rin akong kabahan. Hindi maganda ang kutob ko rito. "I-Inatake sa puso ang Lolo Theodore mo! Dinala siya sa ospital pero binawian na rin ng buhay... Pauwi kami ng probinsya ngayon!"Bigla akong napapreno nang marinig iyon. Nanghina ako. Nanlumo. Parang may kung anong mabigat ang dumagan sa puso ko. Hindi ko alam kung kaya ko pang magdrive pauwi. Natulala ako sa harap habang hinihintay ang sunod na sasabihin ng nanay ko.Hagulgol pa rin ng hagulgol si Lola sa kabilang linya. "Kanina pa ako t
"Saan ba kami nagkulang sa pagpapalaki sa'yo, Ramona?!" napahilamos na sa kaniyang mukha si Sister Si. "Saan ba kami nagkamali, Ramona?! Bakit nagkaganito ka?!""H-hindi ko na rin po alam, Sister Si..." Humihikbi kong sabi. "S-sa akin po ang problema... Ako po ang may kasalanan ng lahat."Nanatili ako sa gilid. Napayuko bigla. Hindi ko kayang nakikita sa mga mata ng mga madre ang pangingilid ng luha. Lahat ng mga madre ay narito. Nakatingin sila sa ibang direksyon. Kita ang pagkakadismaya sa nangyari. Hindi na talaga matatago ang pagbubuntis ko. Lumalaki na ang tiyan ko, napapadalas na rin ang pagiging maselan ko sa pagkain at ang morning sickness ko. Ang lala. Hindi ko na magawang makontrol. Maduduwal nalang ako basta-basta sa kalagitnaan ng paghuhugas, nattrigger kapag may naaamoy akong hindi kaaya-aya. Kaya rin ako nabuko ng mga madre. "Nasaan na ngayon ang magaling na apo ni Father Theodore? Aba, Ramona! Hindi pwedeng ikaw lang ang umako ng responsibilidad na 'yan! Kailangang tu
"Kumusta na itong pogi kong apo?" Puno ng galak na sabi ni Father Theodore habang kinakarga ang kaniyang apo sa tuhod. Araw ng sabado. Araw ng kaniyang pagbisita. "Ang gwapo-gwapo! Mana sa tatay!" Masigla nitong sabi.Tumawa ang bata lalo. Umupo ako sa kaniyang harap. Para makita ang nakangiting mukha ng aking anak na tuwang-tuwa habang karga-karga ng kaniyang Lolo Theodore."Ano ang gusto ng apo ko na iyan? Ibibigay kaagad ng Lolo Theodore!" tumatawa-tawa pa rin ang bata na para bang kinikiliti. "Gusto ba ng apo ko ng bahay? Ng lupa?" humalakhak lalo ang aking anak.Boses palang ng pari ay tuwang-tuwa na siya. Sa kaniya lang ito tumatawa ng ganiyan. Kapag sa amin hindi naman, lalong-lalo na sa mga madre. Minsan, iniisip ko nga, siguro, sabik lang ang anak ko sa aruga at kalinga ng isang ama. "Aba! Gusto ng apo ko! Ano pa ang gusto ng poging si Akihiro?" tanong ulit ng pari.Sa murang edad, hinahanap na rin kaya nito ang presensya ng kaniyang ama? Ang masaklap nga lang, wala eh, wala
Motherhood is messy and staggeringly beautiful. It is overflowing with great joy, laughter, tenderness, and immeasurable responsibility. As mothers, we strive to make our families the heart of our day-to-day lives, and we redefine what it means to be tired, to be busy, to multitask with grace and patience. We love with our whole hearts and do everything in our power to give and give selflessly.Through it all, my daughters are the core of my universe. I want them to always see me as I am: a woman, a wife, a writer, a daughter, a friend, a hopeless romantic; a Mama. We are, as parents, massively skilled jugglers, and it is not always easy to strike a balance. "Mama, is Father Theodore at the church?" He asked out of blue. Hindi ko alam kung paano ibabalita sa anak kong wala na ang Lolo Theodore niya. Hanggang ngayon ay naglulungkot pa rin ako sa nangyari rito. Lalong-lalo na siguro ang anak kong mas malapit pa sa kaniya. Kagabi pa niya panay banggit ito. Paulit-ulit niyang sinasabi s
It's sometimes simpler to harden your heart and chose wrath. It's far easier to block those who have injured you or violated your affection and trust. Sometimes we believe there is no other option; that healing begins with distance and their absence; that in order to live your life, you must expel the toxins and agony they imparted; yet we do so by employing their techniques.We sometimes choose to be angry. We choose to react and get enraged; it is this wrath that we use as an explanation for our actions. We rationalize our retaliatory actions by recalling the actions of our rivals.I can never completely let go as long as I linger on my own misery and self-pity. Who am I to say you don't deserve my forgiveness when it's human to make mistakes? I've made errors in the past that I'd like people to forgive me for. I'm letting go of my ego by forgiving him. It indicates I've accepted the misery you've inflicted on me. It implies I no longer see you as the person who wrecked my life.
Bumalik ulit ang kaba sa aking dibdib. Pagkapasok namin sa loob ay hindi ko makita si Aquilino dahil pinapalibutan ito ng mga katulad ng nasa labas, ay mga businessman din. Dito ko talaga nakita at napaghalintulad na mga circle of friends niya ay mga negosyante na din na katulad niya.Sabay-sabay silang napatingin sa pagpasok naming dalawa ni Akihiro. Nakahawak ng mahigpit ang anak ko sa aking kamay. Parang pusang naninibago sa lugar at nangingilala pa ng paligid.Gumilid ang mga nakapalibot na lalaki sa amin para mabigyang daan at tuluyan nang masulyapan si Aquilino. Halos maiyak ako nang makita ko siyang nakaupo sa kama, humihinga, mayroon nang malay. Hindi na katulad noong mga nakaraang araw na hindi man lang gumalaw ang kamay nito!Blangko at hindi ko mabasa ang itsura niya. Bago pa man ako tuluyang makapagbigay ng reaksyon ay tumakbo nang mabilis ang anak ko papunta sa kama ng Papa Aquilino niya. Gulat na gulat pa rin sa mga nangyayari, ang mga nakapaligid ay napanganga nang matu
Siyempre, hindi ako mag-isang pumunta sa ospital. Dahil ilang araw ding hindi nagkita ang mag-ama ay nagpumilit talaga si Akihiro na sumama. Umiiyak na ito nang papaalis na ako ng mansion. Hindi ko sana pasasamahin dahil natatakot akong makakuha ito ng sakit dahil ospital ang pupuntahan namin. Mahina pa naman ang resistensya nito. Pero dahil nagpupumilit ito at hindi na matigil sa kakaiyak, isinama ko nalang para wala nang masyadong iisipin. Hindi kasi makontrol at kahit na mga katulong na sa mansion ay hindi siya mapatahan. Gustong-gusto niya daw makita ang Papa niya. "I really miss my Papa..." saad nito nang nasa sasakyan na kami patungo sa ospital na kung saan nandoon ang Papa niya. Fifteen minutes away lang ito sa village. "Ako rin, anak." saad ko dito. Ngayong ganito ang nangyari, napagtanto hindi talaga permanente ang ating buhay dito sa mundo. Hindi natin alam kung kailan ang huli, hindi natin alam kung ano ang mangyayari bukas, dapat, ipakita at iparamdam natin sa mga ta
Everything has gone swimmingly for the past several weeks that we have been in Manila with Aquilino's parents. Aquilino became preoccupied with his work, and Akihiro seldom cries when he had to leave the house for work. He also attends a neighborhood kindergarten school. Every Monday to Wednesday, I attend a review center nearby to Aquilino's workplace. Everything is going well. Now, I only have a month to review for my board examination."Love," Aquilino peek out the door as it opened slightly. I'm scanning my review book. Kanina pa ako ditong abala at tuwing kakain lang ako lalabas. Araw ng linggo, walang trabaho si Aquilino. Unti-unti na ring nakakabalik sa normal ang estado ng kumpaniya nila at kapag ganitong araw, palagi dapat silang may Papa and Akihiro time. Hinahayaan ko lang ang mag-ama sa kung ano ang gustong gawin ng mga ito. Kapag weekdays kasi ay maaga umaalis si Aquilino at kapag uuwi naman ay medyo late na. Marami kasing inaasikaso sa kumpaniya nila. Bumabawi naman
"Let us go to our room so we can start making Akihiro's sibling, Ramona."That's what Aquilino stated as soon as he stood up from his seat. We had just finished our meal. I quickly glared at him. His parents laughed at his naughtiness. Hindi na talaga matigil ang panghaharot nito sa akin! Mas nakakabuwelo pa ito at mas lalo pa talaga akong inaasar. Hindi pa kami nakakaisang araw dito ganito na itong si Aquilino. Baka kapag talagang natuluyan at hindi na ako nakapagtimpi at baka naman umuwi ako sa probinsyang buntis na naman!Ayoko ng ganoon! Hindi pa talaga kami tuluyang naaayos, may problema pang kinakaharap si Aquilino, hindi pa tuluyang bumabalik ang ala-ala niya... masyadong kumplikado pa ang lahat. "Just slow down, son. You've just returned from a trip!" his Daddy commented. Napahilot nalang ako sa aking sintido. Hindi pa rin tumatayo sa kinauupuan. Nahihiya na ako sa mga magulang nito. "I'm just kidding, Dad." he answered to his Father. He was looking at me and waiting for me
Leaving.Just hearing that term makes me want to cry. Just thinking that I will leave them tomorrow tears stream down my cheeks. They are neither happy nor sad tears. They are tears from every emotion I've ever felt or created in this place. They're tears of regret for not being able to remain. I'm wishing I didn't have to go. I wish I had more alternatives."Bakit hindi ka pa natutulog at pumapasok sa loob, Ramona?" nagulat ako nang biglang nagsalita mula sa aking likod si Sr. Si. Natawa siya nang makitang nagimbal ang katawan ko sa pagkakagulat nang dumating at nagsalita siya. "Kape pa more," natatawang sabi nito nang maupo ito sa tabi ko. Parehas kaming napatingin sa kawalan. "Bukas na ang alis niyo, no? Nakapaghanda na ba kayo ng mga dadalhin niyo?""Tapos na po..." sagot ko rito. Kahapon pa kami nag-impake nila Aquilino. Hindi naman marami ang dinala namin. Kailangan na kasi talaga naming makaalis. Hindi na raw maganda ang lagay ng kumpaniya nila. Lumalaki na raw ang nawawalang
Kinaumagahan, dahan-dahan akong bumangon sa kama. Mga bandang alaso tres na ako nakatulog nang itulak ko nang dahan-dahan si Aquilino para doon naman yumakap kay Akihiro. Hindi kasi ako mapakali na hindi ito abot-kamay, kung hindi naman ay may nakaagapay sa gilid na pwede niyang yakapin.Baka mahulog ito. Nangangamba ako na baka kapag nahulog ito ay makatama ang ulo niya sa sahig. Nagkatrauma na ako dail noong baby pa ito, muntik itong mahulog sa kama. Dala na rin ng post-partum, noong unang dalawang buwan kasi ni Akihiro ay hindi ko ito pinapansin at ayaw na ayaw ko itong nakikita. Mabuti nalang at mabilis na nakarespondedang mga madre. Kaunti nalang daw ay mahuhulog na ito. Kung hindi siguro naagapa, walang malaming na Akihiro ngayon. Kung hindi din iyon nangyari, baka hanggang ngayon, malayo ang loob ko sa anak ko.Iyon ang nagbukas ng isip ko para pahalagahan si Akihiro dahil ito lang ang pamilya mayroon ako.Magkayakap ang mag-ama nang iwan ko. Inayos ko pa ang kumot nilang dal
One of the most challenging difficulties we might face in life is realizing how little time we frequently have to spend in some of life's greatest moments. It's at times like this that you wish your train was delayed, or that his grin might last just a little longer, or that he would reconsider going after all.We cannot keep people for longer than we are meant to have them. Maybe they are ours for years or maybe we were only lucky enough to know them for just a few, quick moments. Whatever the case and whoever they are, just know that the length of a moment does not dictate its value in your life. You can meet someone once and remember them forever, or you can spend years with someone who will eventually become nothing more than a distant, foggy memory.Love will often come to you in the unlikeliest of times, and if you spend that time dreaming of what it could be, you will miss out on all that you already have.But if we never tried, we would have never experienced all of the beauti
"This is my school, Papa!" iminuwestra ni Akihiro ang kanilang paaralan sa kaniyang Papa. Pagkababa namin ng kotse ay agad na hinagilap ni Akihiro ang kamay ng kaniyang Papa at naunang maglakad. Tinginan kaagad ang mga tao nang bumaba kami sa sasakyan. Hindi ko iyon pinansin. "We play there with my friends every break time and PE time, Papa!" tinuro pa ni Akihiro sa Papa niya ang playground na madalas nga nilang paglaruan ng mga kaibigan niya. Tuwing susunduin ko ito at wala sa classroom nito ay madalas ko siyang matagpuan doon."Alam mo na kung saan hahanapin ang anak mo kapag susunduin mo ito," natatawa kong sabi kay Aquilino. "Iyon kung hindi ka pa babalik sa Maynila para sa trabaho mo." dagdag ko pa. Pila ang mga estudyante at mga magulang sa may gate. Nasa huli kami bago tuluyang makapasok sa may mismong gate ng paaralan. Dahil nasa unahan ang mag-ama at nasa likod nila ako, nilingon ako ni Aquilino nang nakanguso. Hindi nagustuhan ang huling sinabi ko. "Ayan ka na naman s