Ilang minuto nang nakakaalis si Clara sakay ng batlag nito ay naroroon pa rin siya sa dungawan at pilit na tinatanaw ang buntot ng sasakyan nito. Pilit niyang paglabanan ang samut-saring emosyon na nagsasalimbayan sa kanyang dibdib. Kaya naman ay pinuno niya ito ng sariwang hangin. Nakita niyang naglalakad na pabalik si Pael kaya't sinikap niyang pagaanin ang mukha at pinaporma ang isang ngiti sa mga labi. "Kumusta sa taniman anak? Hinog na ba ang mga bunga ng palay?" Naisip niyang itanong rito. Pumaroon kasi ang binata maaga pa lamang kanina para bisitahin ang mga pananim nitong palay. Nabanggit rin ng anak na aayusin nito ang patubig para magkaroon ng sapat na suplay ang mga tanim. Tumango si Pael na umaliwalas ang mukha. "Opo Inay, sitenta porsyento ng bunga ay hinog na. Baka sa susunod na buwan ay maaari nang gapasin ang mga ito. Sakto dahil hindi na ito aabutin nang darating na tag-ulan.” "Mabuti naman kung ganoon anak." masaya niyang wika sa binata. "Siya nga pala aasikasuh
"A-anong ginagawa mo rito? Ang ibig kong sabihin ay—-“Natutuwa akong makita ka Pael.” putol ni Rada sa binata sa napakalambing na tono. Kumaway rin ito kay Carlito bilang pagbati na ikinaluwang ng pagkakangiti naman ng binata.Nahihiyang ngumiti si Rafael. “ Hindi ko inaasahan na makikita kita dito sa plaza.” “Nagkayayaan kami nila—-Hindi na natapos ni Rada ang sinasabi dahil agad na nakasunod ang mga kaibigan nitong sila Cathy at Bing. “Kumusta Ibarra?" bungad agad ng dalawa sa kanyang nobyo. “ Mabuti naman Cathy at Bing. Ikinasisiiya kong makita kayong muli.” “Kami’y nagagalak rin. Naku! May kutong lupa ka palang kasama." tukoy ni Cathy kay Carlito. Inismiran agad nito ang binata na napakamot naman sa ulo nito.“Nagkayayaan kaming manood at maglibot sa perya. Ikaw, buti at naisipan mong pumarito?." si Rada kay Rafael. “Ah nagyaya si Carlito." anito sabay sullyap sa kasama. “Pinayagan ka ng Senyor na lumabas?" habol nitong tanong.. Alam ng binata na hindi basta-basta pinapay
Habang pinagmamasdan si Pael na kausap si Aling marta ay hindi mawala ang ngiti sa mga labi ni Rada. Nang sulyapan siya ng dalawa ay kinawayan niya ang mga ito. Hays,kahit simple lang ang kasuotan ng nobyo nya ay hindi maitago ang kagandahan nitong lalaki. Katunayan ang mga ilang kababaihan sa kabilang lamesa ay naghahagikhikan habang nakamata sa kasintahan. Suot ng lalaki ay asul na kamiseta kaiba sa palagi nitong suot na puting t-shirt. Medyo may kaluwangan ang suot nitong pantalong maong. Naalala niya tuloy si Aga Mulach rito. Ganoon na ganoon kasi ang pormahan ng aktor. Purong maluluwang ang isinusuot. Napansin niyang naka-sandalyas ang lalaki. Maipagkakapuri niyang kahit babad ang mga paa nito sa bukid ay sadyang malinis ito sa katawan kaya naman ay kay-linis ng mga kuko nitong pantay-pantay ang pagkakagupit.Nang pabalik na si Pael sa kanilang lamesa bitbit ang dalawang plato ng pansit ay agad siyang tumayo upang salubungin ito. Ipit-ipit kasi nito sa kili-kili ang dalawang bo
Nang mga sumunod na araw ay naging abala na si Pael sa bukid. Inaasikaso niya ang pagpapatuyo sa palayan para sa nalalapit na paggagapas ng mga palay. Dalawang linggo mula ngayon ay maaari nang anihin ang mga hinog nang butil. Kaya naman ay ginagawa niya ang lahat ng paghahanda at dahil wala naman siyang makabagong makinarya ay manu-mano ang trabahong ginagawa niya. Mahirap pero hindi na niya inaalala ang bagay na iyon dahil sanay naman syang magtrabaho sa bukid. Isa pa talagang nag-iipon rin sya para naman makabili ng mga makabagong kagamitan. Para sa mga susunod na pagtatanim ay mapapadali na lamang ang kanyang trabaho. Nang sa gayon ay magkaroon sya ng mas mahabang oras para naman sa iba pang gawain at--- bigla niyang naisip si Rada. Lumarawan sa kanyang balintataw ang maganda at maamo nitong mukha. Kaya naman ay tila may isip na nagplaster ang matamis na ngiti sa kanyang mga labi. Nais niyang magkaroon ng sapat na panahon sa dalaga.Tirik na ang araw nang magpasya syang huminto m
Puno man ng kasiyaha ay hindi maiwasan ni Lourdes ang mangamba para sa magkasintahan. Payak syang napangiti habang tinatanaw sila Pael at Rada na naglalakad na palabas ng kanilang bakuran. Kumaway pa muna ang dalaga sa kanya bago nagpatuloy na sa paglalakad. Ihahatid na ng anak si Rada sa hacienda. Pinayuhan niyang mag-ingat ang dalawa. Binilinan nya rin si Pael na bumalik agad. Mahirap nang magpang-abot pa ito at si Ramon.Kahit na ba sinabi ni Rada na wala ngayon sa San Isidro ang ama nito ay hindi pa rin niya maiwasan ang mag-alala. Pagkatapos nang pag-amin ni Pael sa pagkakaunaawaan nila ng dalaga ay kinausap niya nang masinsinan si Rada. Binalaan niya ito sa maaaring maging konsekwensya nang pagkakaroon nito ng relasyon sa kanyang anak.Subalit nangako si Rada na hindi ipapahamak si Pael. Mayroon mang pag aalinlangan sa bahagi niya ay pinili niyang magtiwala sa mga salita nito. Lalo na’t namamasdan niya si Pael na puno ng kasiyahanBatid na kaya ni Clara na ang kanilang mga anak
"You go up to your room, now!" Madiing pagkakabigkas ni Ramon pagkarating nila sa mansion. Bagama’t naroon ang galit sa kanya ay hindi niya pinagtaasan ng boses ang anak. "Dad---" ani Rada na nais pa sanang magprotesta sa ama. "You ain't hear me? I said go up to your room right now." ma-awtoridad na utos niyang muli habang pormal ang mukha at tono. Sinisikap niyang huwag pangibabawan ng galit sa harap ng dalaga.Gustong namang maiyak ni Rada. Nagkaroon ng lambong ang mukha niya. Wala siyang magawa kundi ang sumunod sa ipinag-uutos ng ama. Batas ang bawat salita nito at wala siyang sapat na lakas para komontra. Kanina ay wala rin siyang nagawa nang sapilitan nitong pinasakay ng kotse. Wala itong sinabing kung anupaman laban kay Pael ngunit sigurado siyang may gagawin itong hindi hindi niya maiibigan.How she wished her mother was here.What takes her so long? She needs her now. Mabigat ang loob niya habang pumapanhik sa hagdan. "Gusto kong makausap si Manang Yoly, pasunurin sya sa st
Nang sumunod na linggo ay dumating si Clara mula sa bakasyon nito sa Europa. Agad nitong nalaman ang sitwasyon ng anak sa mansion kaya't agad nitong hinanap ang asawa para makausap. Nang malaman na nasa library si Ramon ay sumadya agad roon ang Senyora para harapin ito. Mariin nitong bilin ni Clara kay Manang Yoly na ipasama kay Mang Kanor si Rada sa araw na susunduin na ito sa airport. May nakahanda kasi itong sorpresa para sa anak. Subalit mag-isa lamang si Mang kanor na dinatnan nito na naghihintay. Nagtaka ang Senyora dahil wala ang anak at sa pagpipilit nito ay napilitan si Mang Kanor na magsalita nang pahapyaw. “It's too much, Ramon." ang pabalya na bukas ni Clara ng pinto. Hindi rin nito naiwasan ang pag-alsa ng boses.Prenteng-prente naman sa pagkakaupo nito ang Senyor sa swivel chair habang nagbabasa ng diyaryo. Nag-angat ito ng mukha pagkarinig sa boses ng asawa. Na bahagya lang rin nitong tinapunan ng tingin. Ibinalik rin nito agad ang pansin sa binabasa. “Naririto ka na
"Baka kailangan kong kausapin ang Senyor, Inay. Nag-aalala po talaga ako para kay Rada." puno ng pag-aalala na wika ni Pael sa ina. "Hindi!" ang pabiglang sagot ni Lourdes na napatayo pa mula sa kinauupuan. Subalit nang mapuna ang eksaherado na naging reaksyon ay sinikap na makabawi. Pilit nitong pinakaswal ang tinig at kumilos ng normal. Lalo na at nabasa nito sa mukha ni Pael ang pagtataka. "Ang ibig kong sabihin anak ay hindi pa naman tayo nakakasiguro na may hindi magandang nangyari kay Rada. Alalahanin mong anak pa rin siya ng Senyor. Hindi kailanman mananakit ng anak ang isang ama " pahayag niya na ang namapayaang asawa ang nasa isip nang banggitin iyon.Pagka't totoong ni minsan ay hindi nagbuhat ng kamay si Augusto kay Pael. Bagkus ay inangkin nito at binigyan ng pangalan ang kanyang anak. Ni minsan ay hindi nagkulang sa kanila ang namayapang asawa. Naging napakabait nito sa kanilang mag-ina. Tinanggap sila nito ng buong puso at minahal ng lubos. Sayang nga lamang at kinuha
Noon nama'y ramdam na ramdam ni Pael ang panginginig ng babaing sinaklolohan. Marahan niya itong ibinababa sa lupa at maingat na isinandal sa punong muntik nang pagsalpukan ng sasakyan nito. Inayos niya ang ulo ng babae sa pagkakasandal at hinawi ang ilang hibla ng buhok na tumatabing sa makinis nitong mukha. Subalit nauwi ang binata sa labis na pagkagulat nang tuluyang mapagmasdan ang babaeng nadisgrasya. Hindi agad nakakilos si Pael, animo binuhusan ito ng pagkalamig-lamig na tubig sa katawan at napako na lamang ang tingin sa babaing nasa harapan.Kahit na nanatiling nakapikit ang mga mata ni Rada ay alam ng binata na may malay ito base sa pasalit-salit na pag galaw ng mga talukap nito. Kapansin-pansin rin ang pagtaas-baba ng dibdib ng babae na tila naghahabol ng hininga. Sa tingin niya ay ninerbiyos ito sa muntik na pagkakapahamak kayat nakararamdam ng sobrang pagyugyog ng katawan. Pinalis ni Pael ang pag aalala pagka't sigurado syang maayos ang lagay nito. Umangat ang kanyang kama
Isang taon pa ang lumipas. Masaya at may pananabik na binabagtas ni Rada ang daan habang minamaneho ang isang top-down Jeep Renegade. Hindi alintana ng dalaga ang mabako at maalikabok na kalsada kung saan ay nahagip pa niya ng tanaw ang isang lalaking hindi na maipinta ang mukha sa pagkainis dahil halos kumain na ito ng alikabok sa bilis nang pagpapatakbo niya. “Welcome home, Rada!” wika ng dalaga sa sarili nang sa wakas ay matanaw ang malaking arko papasok sa bayan ng San Isidro. Gumuhit ang ngiti sa kanyang mga labi nasasabik na siyang makita ang mga magulang. Limang taon halos din siyang namalagi sa San Francisco sa kagustuhan ng ama na doon sya makapagtapos ng pag-aaral. Maliban sa masyadong mataas ang standard ng daddy niya pagdating sa kalidad ng edukasyon ay may isang mabigat na dahilan ito kung bakit sya ipinadala sa pangangalaga ng tiyahin niya sa California. At ang bagay na iyon ay ayaw na niyang balikan pa. Pagka"t nagdudulot lamang ito ng ibayong sakit at poot sa damdamin
Dahil maaga pa ay humantong sila Rada at Clark sa Alamo Square Park. Napagkasunduan nilang dalawa na mamayang gabi na lang gumimik. Clark takes a deep breath. Iginala ng binata ang tingin sa palibot ng parke. Pamoso ang nasabing lugar dahil sa painted houses na siyang pangunahing dahilan nang pagbisita ng maraming turista roon. Kadalasan kasi ay napapanood ito sa mga movies o sitcoms. “Great view of the city overlooking the bay.” He thought of the city. “It's so lovely, isn’t it?”Rada said amusingly. “Yeah. Worth visiting place because of its breathtaking beauty,” he replied while still overlooking the surroundings. Clark rested his gaze on her after his exploration. Kasalukuyang inilalatag ni Rada ang dalang blanket sa damuhan. Ibinaba na muna ng binata ang hawak na basket na pinaglagyan ni Aunt Lucia ng baon nilang pagkain bago tinulungan nito ang kaibigan sa paglalatag. “Para lang tayong nasa burol niyo hindi ba?" ani Rada na naupo ng pa Indian sit. Hindi naman maiwasan ni
Mahinang katok sa pinto ang nagpa-angat sa ulo ni Rada mula sa binabasa niyang magazine. Sumungaw mula sa pintuan ng kanyang silid ang nakangiting si Aunt Lucia. Tila ay excited ang tiyahin base sa panliliit ng mga mata nito. "Honey, someone is looking for you in the living room,” she said. Rada quirked her eyebrows. Wala naman siyang inaasahang bisita ngayong araw. Katunayan ay tumanggi na siyang sumama sa mga kaibiganng Franciscans na magpunta ng Monarch club mamayang gabi dahil mas gusto niyang manatili na lamang sa bahay at magbasa ng mga paborito niyang babasahin for a change. Unang araw ng spring break. Mahaba-haba ring bakasyon sa iskwela. Gusto niyang gugulin ang mga araw na walang pasok sa mga makabuluhang bagay. Pass na muna sya sa mga social activities like dancing at clubs, big parties, and live music concerts. Nightlife in other words. Babawasan na rin muna niya ang pag-iinom. Pansin niya ay nagiging alcoholic na sya. “Who is looking for me, Auntie Lucy? I don’t e
Mahal ko, Kumusta ang iyong araw? Sa oras na mabasa mo ang liham na ito ay hangad kong nawa ay lagi kang nasa mabuting kalagayan. Matagal-tagal na rin mula nang huli tayong magka-usap. Nais kong ipaalam saiyo na labis ang aking nararamdamang pangungulila saiyong presensya. Pinanabikan kong marinig ang matutunog mong halakhak. Higit sa lahat ay nais kong masilayan ang ngiti saiyong mga labi at mapangusap na mga mata. Kung ako ang iyong tatanungin ay maayos naman ang aking lagay ganoon rin si Inay, bagama't napupuno ako ng kalungkutan. Mahal ko, isang taon na rin ang lumipas mula nang lisanin mo ang San Isidro. Subalit ni isang sagot sa aking mga ipinadalang liham ay wala akong natanggap na kasagutan. Hindi ko tuloy maiwasan ang mag-alala saiyong kalagayan riyan sa ibang bansa. Katulad nang nasabi ko sayo noon ay naririto lamang ako sa San Isisdro at maghihintay saiyong pagbabalik. Pinagsusumikapan kong abutin ang ating mga pangarap upang maging karapat-dapat ako sa pagmamahal mo. Gus
Isang tapik sa balikat ang nagpaigtad kay Pael. Nakaupo sya noon sa papag na upuan na ginawa niya sa palibot ng kanilang punong mangga. Kung saan ay nalililiman ito ng mayayabong na dahon sa bawat sanga. “Ang lalim ng iniisip mo anak ah kapara ba niyan ay balong malalim?" Nilingon ni Pael ang ina na kadarating lang mula sa pagsisimba nito. Agad siyang napangiti sa biro ni Lourdes. Tumayo siya at inabot ang palad ng ina para magmano.“Mano po, Inay." magalang niyang wika sa babae.“Kaawaan ka ng Poong Maykapal." tugon ni Lourdes na medyo hinihingal pa.Kaya naman ay agad itong inalalayan ni Pael para makaupo.“Sigurado akong naglakad na naman po kayo pauwi ni Lola Mareng mula sa Bongto." marahan niyang sambit rito.Mahigpit na bilin niya sa ina na huwag nang naglalakad pauwi kapag naluluwas ito ng bayan. May kalayuan rin kasi ang Bongto mula sa kanilang baryo. May hika ang ina kaya't ayaw niyang napapagod ito.“Ayos lang ho ba kayo?" nag-aalala niyang wika.“Mabuti naman ako anak, h
Pagkagaling sa Laoyon ay tumuloy na sila Rada at Clark sa San Sebastian kasama si Kate. Nakilala ng dalaga ang pinakamatalik na kaibigan ng kababata na si Vincent Villaroman. Naging mainit naman ang naging pagtanggap sa kanila ng lola Consuelo nito na siyang may kaarawan. Inestima silang mabuti at ipinakilala sa mga naroong bisita. At dahill iisang circle lang naman ang ginagalawan ng kani-kanilang mga magulang ay hind naging mahirap para sa mga bisita ang killalanin silang magkakaibigan. Hindi rin sila masyadong nagtagal sa San Sebastian at tumulak na rin pauwi ng San Isidro pagdating ng hapon. Alinsunod sa bilin ni Senyor Roman kaya't maaga silang bumiyahe pabalik.Ngunit bago si Rada maihataid ng magkapatid sa hacienda ay sinadya nila sina Cathy at Bing. Gayun na lamang ang naging katuwaan ng dalawang kaibigan niya nang magkita-kita silang tatlo. Subalit nalungkot rin ang mga ito nang magpaalam siya na pansamantala munang aalis ng San Isidro para manirahan sa ibang bansa at
Naluha ang dalaga. Tila yelo na natunaw sa magkahalong saya at lungkot ang damdamin niya. Tuloy ay namalisbis sa luha ang kanyang mga mata. Mabilis naman iyong pinahid ni Pael gamit ang mga daliri nito. "Ikaw talaga, mahal, huwag ka nang umiyak. Baka akalain ni Zantillan ay pinapaiyak kita. Allergic pa naman sa akin ang kababata mong iyon" pabulong na biro ni Pael. Impit na natawa si Rada kahit panay ang tulo ng kanyang mga luha. Tinulungan niya si Pael na tuyuin iyon sa pamamagitan ng panyo na dinukot niya mula sa kanyang bulsa." Hindi ko alam na kenkoy ka rin palang kausap." kunwa'y ismid niya sa nobyo.Tumawa ng mahina si Pael.“Pinapasaya ko lang ang paligid. Dahil nalulungkot rin ako. Ayaw ko lang na maghiwalay tayo na parehong may dinaramdam. Nauunawaan niyo po ba iyon mahal na prinsesa?" tukso naman nito sa kasintahan.Ubod tamis na ngumiti si Rada at makailang beses na tumango sa nobyo. Alam niyang pinapagaan lamang ni Pael ang nagbibigat nilang pakiramdam dahil sa nalalap
"Kumusta po kayo Aling Lourdes?" may ngiti sa labi na bati ni Clark sa nanay ni Pael pagkapasok sa bahay. “Mabuti naman Clark." magiliw na tugon ni Lourdes sa binata. Kahit na pangalawang beses pa lamang niyang nakakaharap si Clark ay magaan ang loob niya rito. Kilalang may mabubuting kalooban ang mga magulang nito na sila Don Franco at Donya Isabel. Kaya't hindi na siya nagtaka na sa kabila nang hindi nito pagkakaunawan ng anak na si Pael ay maayos at may paggalang itong nakikisalamuha at nakikipag-usap sa kanilang mag-ina. Pinalapit ni Clark ang kapatid na si Kate at ipinakilala sa kanya. Katulad ng binata ay mukha rin itong mabait at magalang. “Nakababata ko pong kapatid si Kate." anito. “Nagagalak akong makilala ka Kate." bati ni Lourdes sa dalagita. “Ako rin po Aling Lourdes." Tugon ni Kate kasabay ng pagmano sa kanya. “Matagal na hong nababanggit sa akin ni kuya ang mala-paraiso niyong bakuran hindi ko akalain na mas higit pa pala roon ang isinasa-larawan ko sa aking isi