Los Angeles, California 2100H
“Dr. Rosario!”
Kalalabas ko lang ng OR nang may tumawag sa akin dahilan para makuha ang aking atensyon. Inalis ko ang suot kong surgical cap nilingon ko ito ngunit napakunot-noo ako nang makita ko ang isang lalaking nakasuot ng itim na suit.
“Yes? What can I do for you, mister…?” nag-aalangang tanong ko dahil hindi ko alam kung sino at kung anong pangalan ng lalaking kausap ko. In-extend niya ang kan’yang kamay kung kaya nakipag-kamay ako sa kan’ya.
“Atty. Giovanni Lopez,” maikling pakilala niya.
“May I know why an attorney like you looking for me?” nalilitong tanong ko matapos kong bawiin ang kamay ko sa kan’ya.
“I am the divorce lawyer hired by your husband, Dr. Salvador to serve this divorce paper to you, Dr. Rosario.” At binuksan nito ang attaché case na dala niya at kinuha ang isang white envelope at inabot iyon sa akin.
“Wait! I can’t cope up with what you are saying? Divorce paper? For real?” Hindi ako makapaniwala sa aking naririnig. Wala kaming napag-usapan ni Kim tungkol dito. Bakit may divorce paper na nagaganap? Makikipaghiwalay siya sa akin? Bakit? Prank ba ‘to? Niloloko ba ako ng attorney na ‘to? Part ba ‘to ng April Fool’s Day?
“Maybe you are getting the wrong person, Atty. Lopez. You must be kidding me, aren’t you?” I said with a half-baked laugh.
“I know you are shock by this sudden news but sorry, I don’t have time to joke around with you,” seryosong saad ni Atty. Lopez.
“Are you serious? This is not a prank? Is there no camera around to cover me and make fun of me, isn't it?” I asked him with disbelief and looking around the hall if there’s no really camera.
“Like what I have said, I have no time to joke around,” firm niyang sabi.
Huminga ako nang malalim ng mangilang ulit at pilit na kinukumpas ang aking sarili ngunit hindi magawang analisahin ng aking utak ang mga sinasabi ni Atty. Lopez ngayon. Bakit? Bakit nagawa ito sa akin ni Kim? Biglang nanariwa sa aking isipan ang mga nangyari last year kung saan masaya kami pareho. Ang promotion ko bilang head ng Neurology Department. Ang masaya naming kasal.
“Yes, I do.”
“I love you, Helen.”
Lahat ng matatamis na sandali namin ay nanariwa sa aking isipan. Okay naman kami, hindi ba? Bakit kailangan umabot sa puntong ganito? Imposibleng ang nangyayaring ito.
“Imposible ito…” mahina kong usal.
“I have nothing discuss with you any longer, Dr. Rosario. I shall take my leave,” wika ni Atty. Lopez at humakbang na siya paalis.
“No, this can’t be happening!” mariing tangi ko at tumakbo papunta sa elevator ngunit puno na ito kung kaya wala akong nagawa kun’di gamitin ang hagdan papunta sa Cardiology Department na nasa 8th floor.
“Fuck! This is just great!” I cursed under my breathe. Ilang oras akong nasa loob ng O.R para mag-opera ng isang V.I.P tapos ganito pa ang mangyayari? How great life what I have full of surprises but I can’t stop right now I need to know the truth. I need to hear his reason. I can’t just knuckle myself under him that easy!
“Why Kim? Why are you doing this?” Gulong-gulo na ang isipan ko. Hindi ko magawang makapag-isip ng maayos. Okay naman kami pero ba’t gano’n? Bakit bigla na lang niyang naisipan na makipag-divorce sa akin? Why?
Nasa 8th floor na ako at habol ang aking paghinga. Huminga ako nang malalim para ikalma ang aking sarili ngunit habang pinipilit kong pakalmahin ang aking sarili ay mas lalong lumalakas ang pagkabog ng puso ko. Hindi ko alam kung dahil ba ito sa pagtakbong pag-akyat ko ng hagdan o dahil sa kaba.
“Shit! I don’t have anytime for this shit breathing!” I hissed and start to walk across the corridor as my sight see the nurse station. As I walk forward my heart keeps on beating wildly.
“Shit! Makisama ka naman!” sabi ko sa nagwawala kong puso. Pinagpatuloy ko ang paglalakad ko hanggang sa nakita ko siya na nakatayo roon, masayang nakikipag-usap. Humakbang pa akong muli para makita ko kung sino ang dahilan ng kan’yang mga ngiti na hindi ko nakikita sa tuwing kami ang nagkakausap. Kumirot ang aking dibdib sa katotohanang hindi na para sa akin ang mga ngiting iyon. Sa iba na iyon nakalaan. Napakuyom ako at napahinga ng malalim.
“Baka nagkakamali lang ako.” Pilit kong pangungumbinsi sa aking sarili. Natatakot ako na malaman ang totoo. Natatakot na baka tuluyan na nga akong iwan ni Kim.
“Hindi ako magagawang lokohin ni Kim.” At ngumiti ako ng pilit hanggang sa tuluyan ng nabura ang mga ngiti kong pilit kong sinusuot. Gulat at hindi ako labis na makapaniwala nang makita ko kung sino ang kausap ng asawa ko ngunit mas kagimbal-gimbal pa ang sumunod na mga eksenang aking nakita. Hinapit ng asawa ko ang balakang ni Dr. Mendez at hinalikan ito sa labi.
Napasinghap ako at labis na nanlumo. “No…” Is this the reason why he filed for divorce?
Matapos ang kanilang halikan ay nagtawanan pa ang mga ito.
“I didn’t expect that the great Dr. Salvador has this naughty side,” ani Dr. Mendez sabay hagikhik.
“I only do this kind of stuff to the woman I like,” wika ng aking asawa sabay kindat sa doktora.
“Should I thank you, Dr. Salvador, for choosing me out of those unlucky women here?” pilyang tanong ni Dr. Mendez.
“You should and I should, too.” Aniya sabay halik mula sa doktora.
Parang sinasaksak ang puso ko nang makita ko ang paghaharutan nilang dalawa. How can he do this to me? Ang kapal ng pagmumukha nila na gumawa ng kalandiang ito sa mismong ospital kung saan ako nagtatrabaho at kilala bilang asawa niya! Nasaan ang delikadesa nila? Tinagurian silang mga doktor at propesyonal pero talo pa nila ang mga prostitute sa kababuyang ginagawa nila! Sa sobrang sakit at kirot na aking nararamdaman ay tahimik akong umalis. Hindi ko sila sinugod hindi dahil sa takot kun'di ayaw kong bumaba sa level nila. Hindi ko maatim na pagmasdan sila nang ilan pang sandali. Nakasusuka sila. Naglakad ako papalayo sa kanila hanggang sa hindi ko namalayan na bumuhos ang mga luha sa aking pisngi. Ang sakit! Napakasakit!
Habang patuloy akong naglalakad, pinagtitinginan at pinagbubulungan na ako ng mga taong nalalampasan ko pero wala akong pakialam sa kung ano ang gusto nilang isipin at sabihin. Hindi ako ang may kasalanan kun'di ang taksil kong asawa at ang malandi niyang kabet. Ang tanging gusto ko lang ay mapag-isa at makalayo sa kanila. Kung saan wala ang asawa kong taksil at walang Dr. Mendez sa aking paligid. Pabalik na ako ng quarter’s nang makasalubong ko si Chyna.
“Helen, I’ve been looking for you! Where have you been? Did you---
Napatigil siya sa pagsasalita at mabilis na lumapit sa akin na may mukha ng labis na nag-aalala.
“Hey, what happened? Why are you crying?” nag-aalalang tanong niya.
Hindi ako umimik at dumiretso sa quarter’s na siya ring pagsunod niya sa akin. Hindi ko siya pinansin at kinuha ang backpack ko at isa-isang inilagay roon ang mga bagay at damit na maaari kong dalhin.
“Hey girl! What are you doing? Why are you packing up your things? Where are you going?” nagtatakang tanong niya ngunit nanantili akong walang imik at patuloy sa pag-iimpake ng aking mga gamit. Patuloy siyang nagtanong at nangulit pero hindi ko pinansin ang lahat ng iyon.
Hinatak niya ako paharap sa kan’ya. “Helen, ano ba? Ano bang nangyayari sa ‘yo?” galit na tanong niya sa akin na bakas ang pagkalito sa mga kinikilos ko ngunit nagulat ito nang makita ang mga luha sa aking mukha. Ang galit nitong ekspresyon ay napalitan ng lungkot.
Wala akong maisagot kun’di luha. Sobrang nasasaktan ako.
“Tell me, what happened?” mahinahon niyang tanong.
“Sorry, Chyna, but I can’t tell you it right now,” lumuluhang sabi ko at kinuha ang backpack ko at hoodie na nasa coat rack at mabilis na tumakbo.
“Helen, wait!” sigaw niya ngunit hindi ko na siya nilingon at nagpatuloy sa pagtakbo hanggang makalabasa ako ng ospital. Mabilis akong pumara ng cab at sumakay roon.
“Los Angeles Airport.” Sabi ko at sinuot ko ang aking hoodie para itago ang aking mukha. I don’t want others to see my face, how I look pathetic and miserable.
Damn you, Kim! How could you do this to me? I thought you love me, you did swear to me but, what did you do? How dare you to cheat on me? Divorce? How can you use that just to live with your bitch? Mas bumuhos ang mga luha sa aking mukha nang makita mismo ng mga mata kong ito ang mapait na katotohanan. Napakasakit. Ang hirap huminga.
“Ma’am, we’re here,” wika ng cab driver.
Pinunasan ko ang luha sa aking mga mata at mabilis na kumuha ng bayad at inabot ito sa cab driver. Mabilis akong naglakad papunta sa ticketing office para bumili ng plane ticket.
“Where’s your destination?” tanong ng ticket clerk.
“Philippines.”
Gusto kong lumayo rito. Gusto kong lumayo sa kan’ya. Gusto kong tumakas sa masamang panaginip na ito. Gusto kong magpakalayo sa napakasakit na katotohanan na ito. Matapos kong makabili ng ticket ay pinapunta ako sa immigration para sa security check. Matapos noon ay dumiretso na ako papunta sa Gate 2 ngunit napatigil ako nang makita ko si Kim na habol ang paghinga at tila may hinahanap.
“Anong ginagawa niya rito?” tanong ko sa aking sarili.
Nandito ba siya para suyuin ako? Imposible! Matapos nang ginawa niyang kataksilan malabong gawin niya ‘yon. Nandito ba siya para bawiin ang divorce paper?
“Stop it, Helen! He didn’t came here just to take back what he’d did. Better wake up! You already saw it with your two eyes!” singhal ng kalahating parte ng utak ko.
Nataranta ako nang magtagpo ang aming paningin.
“Helen!” sigaw niya dahilan para mabilis akong pumasok ng gate ngunit hinarang ako ng airline staff.
“You’re passport and ticket, ma’am.” Ani ng staff.
“Helen, wait!” siyaw niya.
Shit! Faster!
Malapit na siya sa akin nang eksaktong ibalik sa akin ng staff ang aking passport kung kaya mabilis akong naglakad papasok ng eroplano. Rinig ko pa ang pagsigaw niya ngunit hindi ko na siya nilingon pa.
Tama na. Gusto kong lumayo muna sa ‘yo.
***
Matapos ang humigit kumulang na labing-limang oras na biyahe ay nakarating na kami sa NAIA. Sa wakas, nakauwi na rin ako sa sarili kong bansa. Ramdam ko na ang init buhat na mainit na klima sa Pilipinas dahil sa simula na rin ng summer. Pakalabas ko ng arrival area ay naroon ang napakaraming pamilya na masayang sinalubong ang kanilang mga mahal sa buhay na galing ibang bansa. Nakaka-miss ang ganoong kainit na pagsalubong, matapos na magkahiwalay kayo ng napakatagal na panahon. Sa kasamaang-palad walang pamilya ang sasalubong sa akin bukod kay Lola Linda. Tanging si Lola Linda lang ang pamilyang meron ako, hindi niya na ako magagawang masalubong tulad ng dati dahil sa inaatake na ito ng dementia. Napabuntong-hinga na lang ako at mabilis na nilipasan ang mga naroon.
“Kumusta na kaya si Lola Linda? Naalagaan kaya siyang mabuti ni Manang Esang?”
Nakaka-miss na ‘yong dating Lola Linda na kinalakihan ko. Ang umapon sa akin sa kabila ng hindi niya ako kadugo ay minahal, inalagaan, at pinag-aral sa abot ng kan’yang makakaya. Utang na loob ko kay Lola Linda ang lahat lalo na kung ano ako ngayon. Habang naglalakad ay napansin kong pinagtitinginan ako ng mga taong nadaraanan ko. Napakunot-noo ako bigla, “Do I look weird? Bakit ba nila ako pinagtitinginan?”
Nagpatuloy ako sa paglalakad at doon ko nakita sa repleksyon ko sa salamin ang aking sarili. Suot pa rin ang scrub suit na galing OR.
“Damn! Kaya pala nilalamig ako kanina kasi ganito suot ko!” napasapo kong bulong sa aking sarili. “Epekto ng mahabang tulog sa buong biyahe.”
Ito na siguro ang pinakaunang beses na nakatulog ako ng napakahaba simula ng maging doktor ako. Napabuntong-hininga ako nang muling manariwa ang mga nangyari sa akin kahapon.
“Ano ba, Helen? Kalimutan mo nga ‘yon! Andito ka para makalimot at makalayo sa kan’ya! Kaya tigilan mo na ang pag-aalala sa mga napakawalang k’wentang bagay!” ani ng aking utak dahilan para sampalin ko ang aking sarili. Isang malakas na lagapak ang umalingawngaw doon dahilan para malingon ang mga taong malapit sa akin. Sa sobrang kahihiyan na ginawa ko ay hinatak ko ang aking hood para itago ang aking mukha.
Shit! Ano bang ginagawa mo, Helen? Nakakahiya ka! Mabilis akong bumili ng ticket at pakatapos ay naglakad palabas ng NAIA at sumakay sa P2P bus na nakaparada na roon. Umupo ako sa bandang likuran.
“Makakauwi na ulit ako lola. Magkakasama na ulit tayo tulad ng dati,” anas ko habang tahimik na pinagmamasdan ang mga taong dumadaan sa bintana. Unti-unti akong nakaramdam ng antok dahil sa aircon ng bus. Humikab ako ng mangilang-ulit hanggang sa tuluyan ng bumigay ang aking mga mata at nagawa ko ng makatulog.
I love you, Helen.
---
Isang malakas na pagkauntog ng aking ulo sa isang matigas na bagay ang dahilan para magising ako.
“Damn it! Ano bang nangyari?” tanong ko ng maimulat ko ang aking mga mata.
Nakita ko ang kulay luntiang kapaligiran. Bigla akong napakunot-noo at kinusot ang aking mga mata para i-adjust ang mga ito mula sa pagkakatulog. Nang makusot ko na ang aking mga mata ay iginala ko itong muli at wala akong nakita kun’di luntiang puno.
“Wait, where I am?” nalilito kong tanong. Muli ay iginala ko ang aking mga mata sa labis na hindi makapaniwala sa nangyayari. Nagulat pa ako ng wala na ako sa loob ng bus.
“Fuck, what happened?” bulalas kong tanong nang makita ko ang hindi pamilyardong lugar.
Napatayo at napaikot. “Shit!” malutong kong mura.
Bakit walang mga gusali? Nasaan ang mga konstrakturadong mga bahay? Bakit kubo ang nakikita ko? Muli, iginala ko ang aking mga mata ngunit wala talaga akong makitang kalsada kun’di puro lupang daanan. Napatingin ako sa aking sarili at laking gulat ko na iba na ang aking suot. Baro't saya na ito at hindi na scrub suit.
“What exactly happened when I was sleeping? Is this another kind of joke?” naguguluhan kong saad. Hindi pa ba sapat ang ginawa sa akin kahapon at kailangan pa sundan ng panibagong isang malakinh kalokohan?
“Binibini! Binibini!”
Napalingon ako nang marinig ko ang boses ng dalaga na tila may hinahanap.
“Binibini!” sigaw nito at dali-daling tumakbo papalapit sa akin dahilan para mapakunoot-noo ako. Nakasuot rin ito ng baro’t saya ngunit halata ang pagkakaiba sa aming kasuotan. Mas kita sa aking suot ngayon na halatang magandang uri ng tela ang ginamit sa aking kasuotan kaysa sa kan’ya na tagpi-tagpi lalo na ang sayang suot niya.
“Binibining Helena, kanina ka pa hinahanap ni Don Raul! Narito ka lang pala.” Aniya sa pagitan ng kan’yang paghinga.
“Huh? Who are you? Did you just call me, Binibining Helena?” kunot-noong tanong ko sa kan'ya.
Naguluhan ang dalaga at napakamot sa kan’yang ulo. “Binibini, hindi ko po kayo lubos na naiintindihan. Isa na naman po ba iyan sa mga natutunan niyo sa librong inyong binabasa?” tanong niya.
Napanganga ako matapos marinig ang mga sinabi ng dalaga sa akin. Binibining Helena? Ako? Ako? Yes, malapit siya sa pangalan ko but can anyone tell me, what exactly is happening? Is this another prank? If it is, I had enough. One after another is not funny anymore. If not, is my life must to be a laughing drama.
“Binibini, may gumugulo po ba sa inyong isipan?” tanong ng dalaga sa aking harapan.“Yes, there’s a lot to think of! Why every thing in here seems to be old? Nasa variety show o isang game show ba ako para maging ganito ang set up? Or this is a prank? Bakit ganito ang lahat?” tanong ko in deep exasperation on what the hell is happening. I keep on wandering but every thing is really much like in the historic era. A very simple way of living. The native hut that I usually saw on books when I was in elementary is here in the middle of wide grass field. Is this a dream? There’s no way it would still exist especially nowadays that every town already embrace by civilization, how come place like this exist?Ibinalik ko ang tingin ko sa dalaga na ngayon ay nakayuko. “Paumanhin, binibini ngunit hindi ko lubos na maunawaan ang inyong sinasabi. Wala akong sapat na kaalaman tulad ng sainyo para kayo’y aking maintindihan,” nakayukong paghingi niya ng dispensa.The heck! Her way
“Ako po si Lita.” Aniya. “Lagi niyo na lang po nakalilimutan ang aking pangalan, binibini,” nahihiyang dagdag niya.Napatawa ako ng hilaw. “Gano’n ba? Pagpasens’yahan mo na ako, Lita,” wika ko kahit hindi naman talaga ako makalilimutin. As a doctor, I can’t forget important things especially the information regarding to my patients. Sasakyan ko na lang lahat ng sasabihin niya para hindi na siya malito sa akin at hindi niya mapansin na ibang Helena ang nasa kan’yang harapan.“Lita? Tama ba?” paninigurong tanong ko. Tumango lang siya bilang tugon.“Anong petsa na ba ngayon?” segway kong tanong. Gusto ko lang makasiguro na nagkakamali lang ako sa aking hinala.“Ika-tatlongpu't isa po ng Marso.”March 31? Hindi ba April 1 na bago ako umalis ng L.A? 9 pm ako umalis doon plus 15 hours na biyahe…dumating ako sa Pilipinas ng 1 pm ng tanghali? Dapat April 3 na ngayon! Bakit March 31 pa lang?Napatingin ako kay Lita. “Anong taon ngayon, Lita?”“Isang
Hindi ko namalayan na nakarating na kami ng mansyon dahil sa napasarap ang aming usapan at tawanan. Hindi naman pala mahirap hanapin ang mansyon hindi tulad ng inaakala ko. Hinatid ako ni Lita hanggang sa makarating kami sa sala at doon ko nakita ang isang lalaki na nasa middle age, I think? Nakaupo at nagbabasa ng isang letter.“Siya na ba si Don Raul?” tanong ko sa aking sarili.“Don Raul, narito na po si Binibining Helena,” nakayukong sabi ni Lita.Inalis nito ang kan’yang tingin sa binabasa at itinuon ang atensyon sa akin.“Makakaalis ka na Lita,” saad ni Don Raul. Tahimik na umalis si Lita at iniwan ako kasama ng aking ama.Shit! Anong klaseng ama ba si Don Raul? Anong gagawin ko? Lita! Bakit mo ko iniwan dito mag-isa? Mukhang masungit pa ata ‘to kung tignan naman ako nito para ‘yong mga superiors ko sa ospital na halos mangangain na ng buhay kapag nagkamali lang ako ng kilos o ng sasabihin. Hindi lang naman sa akin sila gano’n, halos sa lahat na m
Nasa k’warto na ako, matapos namin kumain ng hapunan ay nagpaalam ako kay Amang Don Raul at Inang Doña Celestina na magpapahinga na ako dahil inaantok na ako pero ang totoo I just want to avoid their questions. Sumasakit ang ulo ko sa mga tinatanong nila. It’s hard to make alibis when in the first place I don’t know who their daughter is. Talking to them really drained me out. I feel like I had three surgeries in line without even taking a break. I feel like shit of how am I supposed to speak in very decent, nice and lovely with them in formal Tagalog! It’s just so great that even Lola Linda had dementia, she keeps on writing historical fiction novels and send them to me once she’s on her right state of mind. I really love her works. I know it’s quite out style but her novels are really good. If I weren’t a doctor by this days, I want to follow Lola Linda’s footstep. However, it so happened that I choose to be a doctor, a neurosurgeon because of her. She had her early symptoms of de
Sunod-sunod na pagtilaok ng manok ang aking narinig kasabay ng katok sa pinto ng aking k’warto. Kahit antok pa ay bumangon ako sa aking pagkakahiga at pikit-matang dinampot ang puting tela at sinuot iyon sa aking katawan at mabilis na naglakad patungo sa pinto.“What happened? Is there something happened to the patient?” Sunod-sunod kong tanong na nanatiling nakapikit ang aking mga mata. Naglakad akong palabas ngunit bigla akong napatigil at napamulat ng aking mga mata nang wala akong naririnig na sumasagot sa aking mga tanong.“Intern! Why you are not---Napatigil ako sa aking sasabihin nang makita ko ang mga titig ni Lita na naguguluhan sa aking ikinikilos dahilan para mabilis akong napasapo sa aking noo ng mag-sink na ang lahat na ginawa ko. Shit! Ano na namang kapalpakan ang ginawa mo Helen? Dammit! Sa tagal ko ng nagtatrabaho sa ospital halos ultimong paghinga ko alam na kung ano ang gagawin ko sa araw-araw. Mabilis akong hinila ni Lita sa aking k’warto
Natigalgal ako sa lahat ng sinabi ni Lita. Nawawala ang mga alaala? Kaya ba hindi siya nabigla nang magtanong ako ng mga bagay na hindi ko alam kasi alam niyang nawawala na naman ang aking alaala? Kaya ba hindi niya ako pinagduduhan na hindi ako ang Helena na kilala niya?“Lita, may nalalaman ka pa ba na hindi mo pa nasasabi?”“Wala na po akong nalalaman, binibini. Lahat ng aking nasabi ay iyon lamang po ang tangi kong nalalaman at kung may nais ka pa po na malaman ang lahat ng sagot ay nasa inyong silid at nasa inyong sarili lamang.” Aniya.What is this? What did Helena do to lose her memories? Her memory is slowly deteriorating… does it mean she suffer from Alzheimer? But, she’s too young.“Lita, maliban sa unti-unting pagkawala ng aking alaala ano pa ang iyong napansin?’ seryosong tanong ko.Binitawan ni Lita ang aking mga kamay at bahagyang napaisip. “Iyon lamang, binibini.”“Kailan mo napansin na nagsimula naging makalilimutin ako? Gaano na k
Gaya ng sinabi ni Lita ay ngayon ang araw kung kailan ko kukunin ang k’wadernong ipinasadya ko kay Ginoong Huseng kaya nagpaalam ako kina Amang Don Raul at Inang Doña Celestina para pumunta ng bayan. Madali naman nila akong pinayagan ‘pagkat alam na nila na iyon din ang araw na pinag-usapan namin ng ginoo. Habang sakay ng kalesa ay pinagmasdan ko ang luntiang kapaligaran kung saan ang mga malalaking puno ang naroon at malawak na palayan na malayong-malayo sa nakasanayan kong lasangang puno ng mga gusali at sementadong bahay. Nakaka-refresh ng pakiramdam ang ganitong tanawin.Muli kong nilanghap ang sariwang hangin at napangiti. “Ang sarap naman manirahan dito. Lahat ng malalanghap at makakain ay sariwa.”“Binibini talaga, parang hindi ka na nasanay,” nakangiting sambit ni Lita.If you only knew, Lita. Ito ang unang beses na makakalahanghap ako ng sariwang hangin sa tanang buhay ko. Hindi na lamang ako umimik at pinagpatuloy ako pagmamasid sa aming dinaraanan.
Bigla akong nanlumo sa inasal ni Lita. Hahayaan niya lang talagang saktan ng mga taong iyan ang isang taong wala naman ginagawa sa kanilang masama? Anong mali ang nagawa niya? Wala naman, ‘di ba? Bakit siya pinaparusahan ng gan’yan? Naramdaman ko ang paghigpit ng pagkakahawak ni Lita sa aking kamay. Ibinalik ko ang aking mga tingin sa binatang patuloy pa rin na binubugbog ng mga guwardiya sibil hanggang sa dumugo ang pisngi nito maging ang mga labi nito. Hindi ko maatim ang kanilang ginagawa rito. Bakit hindi siya lumaban? Bakit hinahayaan niya lang na saktan siya ng mga baliw na guwardiya sibil?“Ayusin mo ang trabaho mo, Señorito Joaquin!” sabay ngisi nito ng nakaiinsulto.Señorito? Anong ginagawa ng isang anak ng may kapangyarihan para gawin ang mabigat na gawain na ginagawa niya at pagmalabisan ng mga guwardiya sibil na walang ginagawa kun’di ang yurakan ang kan’yang pagkatao? Napakunot-noo ako sa aking narinig. Pinagmasdan ko ang kawawang binata na tinawag nil
AKALA ko ay tuloy-tuloy na ang magagandang pangyayari sa buhay namin pero sa mga nagdaang mga araw ay napapansin kong parang may mali kay Joaquin patuloy siya sa panghihina at namumutla.“Mahal, ayos ka lang ba?” nag-aalala kong tanong sa kanya.“Ayos lang ako, mahal. Huwag mo akong alalahanin masyado,” wika ni Joaquin at hinawakan niya ang aking kamay nang mahigpit. “Ang kailangan mong alalahanin ay ang iyong nalalapit na panganganak. Kabuwanan mo na at kailangang hindi ka masyadong nag-aalala sa mga bagay-bagay baka masama pa ang idulot nito sa iyo at sa anak natin.” Dagdag niya.“Nag-aalala lang naman ako sa ‘yo, mahal kasi matagal na rin na masama ang kalagayan mo mas makakabuti kung magpatingin tayo sa manggagamot o kaya kung ayaw mo ako na lang susuri sa ‘yo. Manggagamot din naman ako—”“Mahal, ayaw kitang mag-aalala sa akin. Ayos lang ako kaya sana ‘wag ka na mag-aalala,
LUMIPAS ang mga araw hanggang sa ‘di namin namalayan na sumapit na ang Pebrero at habang tumatagal ay unti-unti na kaming nakaka-adjust sa mga nangyari sa amin. Sina Lola Nilda, Mang Prospero, Rafaelito, Manang Miling at Rosa ay naninirahan sa dating naming tahanan. Actually, ibinigay na namin sa kanila ang bahay na iyon para makalimutan na rin namin ang masasalimoot na naganap at kasinungalingang nabuo sa pamamahay na iyon. Ginawa rin namin iyon para sila na rin ang mamahala sa buong hacienda. Sa mga nakalipas na mga araw din ay nagkaayos na rin ang magkapatid na sina Don Carlos at Don Emilio well, hindi totally ayos pero at least nasa step one na sila at tuloy-tuloy na magkakaayos. Ang biruang naganap kina Doña Celestina at Heneral Dionisio ay nauwi nga talaga sa ligawan na sobrang nakakatuwa. Ngunit si Doña Celestina nga lang itong nag-aalangan gawa ng nangyari kina Don Roman at Don Raul. Iniisip niya baka masama ang maidulot ng kanilang relasyon lalo na sa mg
ANG LAKAS ng kabog ng aking dibdib habang pinagmamasdan ko ang puting sobre na nasa aking kamay. Binabalot ako ng samu't saring emosyon na hindi ko na malaman kung ano. Habang pilit kong kinukumpas ang aking sarili ay hindi ko na namalayan na ang pagkalas ni Doña Celestina sa aking mga braso dahilan para mapatingin ako nang wala sa huwisyo sa kanya direksyon.“Sandali lang, anak, basahin mo muna ‘yan sundan ko lang sila Dionisio,” paalam ni Doña Celestina at mabilis na sumunod kina Don Emilio. “Emilio, sandali!” tawag niya rito.Pinagmasdan ko ang pag-alis ni Doña Celestina sa kawalan na pati huwisyo ko ay nawawala.“Ate Helena, ayos ka lang po ba?” Narinig kong tanong ni Nina sa akin ngunit wala ako sa huwisyo na sagutin siya sobrang nilalamon ng emosyon ang aking isipan.“Ate He—”Pinutol ni Joaquin ang pagsasalita ni Nina. “Ako na bahala sa kanya, Nina. Dito m
MABILIS ang mga pangyayari at ang mga nagdaang mga araw na halos hindi namin naramdaman na naggdaang pasko dahil sa labis na dami ng naganap hindi lang sa akin kun'di para sa aming lahat. Napatunayan na rin sa wakas na walang sala at hindi ang rebelde ang Pamilyang Perez dahilan para ibalik sa kanila ang lahat ng ari-arian kinumpiska ng pamahalaan sa kanila at unti-unting bumalik sa ayos ang kanilang buhay. Matapos ang lahat na nangyari ay nanumbalik na rin sa sariling katinuan si Doña Celestina nang mismong araw na komprontahin niya si Don Raul at labis ko ‘yon na ipinasasalamat. Ang hindi pagkakaunawaan at sama ng loob ni Mateo kay Don Emilio ay naayos na rin at buo niya na ring tinanggap si Teresa bilang kapatid niya. Sinabi ko rin sa kanila kung ano ang tunay na kalagayan ni Teresa kung kaya nagpasyahan nila na ipadala ito sa Espanya para doon ay ipagamot para sa ikabubuti nito. Ang mga binihag ni Don Raul ay aking pinasalamatan at tinulungan na makabalik sa kanilang probinsya a
NANIGAS ang buong katawan ko nang sandaling makita ko ang dugo sa sahig.Hindi… Hindi maaari…Unti-unting nanlabo ang aking mga mata habang patuloy kong naririnig ang malalakas na hiyawan ng mga tao sa aking paligid.“Anong ginagawa niyo? Pigilan niyo siya!”“Kunin niyo ang baril sa kanya!”“Hulihin niyo siya!”Dinig ko ang mga malalakas na tinig at utos ng mga matataas na opisyal na katabi ni Heneral Dionisio sa mga Guardia Civil. Ngunit wala roon ang aking atensyon kun’di na kay Joaquin.“Joaquin, hindi!” nanghihina kong sigaw. Ngunit lahat ng hindi ko maipaliwanag na damdamin nang sandaling iyon ay naglaho ng hawakan niya ako sa aking mukha at magsalita siya.“Ayos ka lang ba, mahal?” tanong niya sa aking na labis ang pag-aalala sa kanyang mga mata.“Ayos ka lang ba?” pagbabalik kong tanong sa kanya.“Ayos
DAMANG-DAMA ang init sa buong kapaligiran ngunit sa kabila ng init na ‘yon ay pinagpapawisan ako nang malamig. Hindi ko alam kung kaba o takot ba itong nararamdaman ko. Ito ang unang beses na mapapatawag o nasa loob ako ng korte. Sa ilang taon na nagtatrabaho ako bilang isang doktor ay hindi pa nangyari na magkaroon ako ng kaso nang dahil sa malpractice. Ito ang kauna-unahang mararanasan ko na lilitisin ako sa isang kasong hindi ko naman ginawa at isa lamang malaking akusasyon na wala man lang batayan. Kahit na isa akong doktor ay hindi ko pa rin magawang makontrol ang emosyon na aking nararamdaman. Tao lang din ako na nakakaramdam takot at kaba. Hindi ko maipaliwanag pero ang sakit ng tiyan ko na hindi ko maipaliwanag na parang natatae ako na ewan. Totally, hindi ko maunawaan nararamdaman ko nang sandaling makapasok kami sa loob ng korte na kung saan napakaraming manunuod ang naroon. Mga nakakaangat sa lipunang corrupted nang maling pamamalakad ang nagbibigay sa amin ng mga m
LUMIPAS ang buwan nang napakabilis at halos hindi namin namamalayan at maging ang tiyan namin ni Nina ay lumalaki na halos malapit ng sa kabuwanan si Nina ngunit, hindi ko alam kung bakit hanggang ngayon ay hindi pa rin kami nililitis at nakakulong lang kami rito. Hindi ko matukoy kung ano ang gustong mangyari ni Don Raul sa aming lahat. Either na gusto niya kami mawalan ng pag-asa at sumuko na lang ng kusa sa kanya o pahirapan kami nang dahan-dahan hanggang sa tuluyan kaming mawala sa aming sarili? Dahil kung ito man ang binabalak niya hindi ko alam kung hanggang saan ang kakayanin namin ni Nina na makita naming binubugbog habang binababoy sina Joaquin at Mateo.“Ate Helena, hindi ko na kaya,” lumuluhang sabi ni Nina.Wala ako magawa kun’di ang yakapin na lang siya. Alam kong nahihirapan siya sa kanyang nakikita hindi ito ang unang nangyari ito kay Joaquin pero kay Mateo hindi niya matatanggap ang ganito pero kahit na manlaban siya ay masasaktan lang
MADILIM pa ang buong paligid ngunit naghahanda na kaming lahat sa pag-alis. Puno man ng pag-aalala sa maiiwan kong mga tao ay kailangan ko maging matatag at magtiwala kay Don Emilio tulad ng sinabi ni Mang Prospero. Sa huling pagkakataon susugal ako kay Don Emilio at sana hindi masayang ang lahat ng iyon.“Ayos ka lang ba, mahal?” tanong ni Joaquin habang hawak-hawak ang aking kamay.Tumango lang ako na may ngiti sa aking labi bilang tugon at para na rin makumbinsi siyang ayos lang talaga ako kahit alam kong hindi. Mabilis kong binawi ang aking tingin para hindi niya iyon mapansin ngunit wala ata talagang nakakaligtas sa kanyang matalas na paningin. Maingat na kinabig niya ang aking mukha para magkatinginan kami sa mata.“Sabihin mo sa akin, mahal, may bumabagabag ba sa ‘yong isipan?” tanong niya habang nakatutok ang kanyang mga mata sa aking mga mata.Hindi ko alam kung saan ako magsisimula sobrang gulo ng isipan ko pero&mda
TULAD ng kasunduan naming dalawa ni Don Raul ay ginawa niya ang gusto kong mangyari. Ipinatigil niya ang pantutuligsang ginagawa ng taumbayan sa amin, pinakawalan mula sa pagkakagapos ang mga kasamahan namin at binigyan ng mga panlunas at sapat na pagkain ngunit nanatili kami lahat ng nakakulong. Mabuti na rin ito kaysa na patuloy silang pagmalupitan at alipustahin ng mga taong hindi naman sila kilala ang importante ay natutugunan ang kanilang pangangailangan lalo na sa pagkain.“Muli niyong iniligtas ang aming buhay, Binibini. Maraming salamat po sa kabutihan niyong lubos,” pasasalamat ng ginang sa akin habang binibendahan ang sugat na kanyang natamo sa kanyang braso at binti.“Wala po ‘yon,” nakangiti kong tugon at pinagpatuloy aking pagbebenda.“Labis-labis na po ang natatanggap naming kabutihan sainyo, Binibii, hindi namin alam kung paano ka po namin papasalamatan sa aming utang na buhay sainyo,” wika ng isang ginoo.