CHAPTER 24
DUCHESSE DIANEIsang taon na ang lumipas. Mas lalo lang umiinit ang labanan ng mga rebelde at pamahalaan. Bulung-bulungan na rin na magkakar'on ng gyera kapag nagtuluy-tuloy ang ganitong sitwasyon."Pinatawag n'yo raw ako," wika ko nang makapasok sa silid kung saan nagpupulong ang hari at iba pa.
Napadako ang tingin ko sa reyna na umiiyak habang inaalo ng iba. Nag-alala naman ako at agad na lumapit sa kaniya at tinanong kung anong problema."Diane," pagtawag sa'kin ni Ayer. "Ihanda mo ang mga gamit ni Francis. Sasama siya sa'min.""Sasama saan?" Naguguluhan kong tanong."Sa gyera.""Sa gyera?!" Sigaw ko. "Bakit siya sasama sa gyera?! Gusto n'yo ba siyang mamatay?!""Kailangan niyang sumama, Diane.""Hindi," mariin kong tugon. "Bakit siya sCHAPTER 25DUCHESSE DIANE"Madame, saan po namin ilalagay 'to?""D'on na lang," aligaga kong sagot."Madame, ano pong gagawin dito?""Hindi ko alam. Itanong mo sa mga tagapagluto ng kusina.""Opo."Nagpunas ako ng pawis ko. Naghahanda kasi kami para pagdating ng mga delegado ng England, kaya aligaga kaming lahat.o"Kayo muna rito. Pupuntahan ko lamang ang prinsipe," usal ko sa kanila at agad na umalis d'on.Madali akong naglakad patungo sa silid ng prinsipe upang makita kung nakaa-ayos na siya. Pagkarating ko nga ay nar'on na rin sa silid si Oriel at Alphonse na kinakausap si Francis."Magandang araw po, mahal na duchesse!" Masayang bati sa akin ni Oriel."Magandang araw po," wika naman ni Alphonse at yumuko."Magandang araw din sa inyo," tugon ko.Bumaling ako sa prinsipe at nagtanong ng, "Handa na po ba kayo?""Oo," sagot niya at sinuot ang kulay asul niyang sumbrero.Labing-walang taon na siya ngayon, at kitang-kita ko na ang mga pinagbago niya. Naoangiti na lang ako. Napakabilis l
CHAPTER 26CELINE OF FRANCE"Mahal na prinsesa," bati sa akin ng tagapaglingkod."Anong balita?" Tanong ko habang pinapalipat-lipat ang pahina ng librong binabasa ko.Lumapit naman siya sa'kin at bumulong. "Aalis daw po ang hari at mga prinsipe upang pagplanuhan ang mga susunod na hakbang sa gyera.""Saan daw sila pupunta?""Sa Evreux daw po," sagot niya.Napatango naman ako. May sikreto kasing mansion ang pamilya namin sa Evreux, kaya hindi nakakapagtakang d'on sila magpa-plano. Nakakasiguro silang walang lalabas na impormasyon at walang makatutunton sa kanila."Sino pa ang mga sasama?""Sila lang po, mahal na prinsesa."Napataas ang kilay ko. Kung gan'on ay wala pala silang balak na isama kaming mga babae. Gusto nilang sila lang.Nilapag ko ang librong hawak ko at agad na tumayo. H
CHAPTER 27CELINE OF FRANCEKasalukuyan akong nasa gamutan. Nagbabasa ako ng mga aklat na maaaring makapagsabi ng sakit ng aming ama. Hindi siya maaaring mamatay ngayon. Hindi maaaring si Ayer ang pumalit sa kaniya."DOKTOR! DOKTOR! KAILANGAN NG HARI NG DOKTOR!"Agad kaming natigilan sa mga ginagawa namin at kumaripas ng takbo sa silid ng aking ama. Inabutan namin siyang nagsusuka, pero gan'on na lang ang gulat namin nang makita ang sinusuka niya.Nagsusuka siya ng dugo!"Kamahalan!" Nag-aalalang usal ng mga tagapaglingkod sa kaniya."F-Francis..." nahihirapan niyang turan. "Tawagin n'yo si Francis!"Napatingin naman sila sa akin na parang hindi malaman kung anong gagawin."Tawagin n'yo si Francis," pag-ulit ko ng utos ng aming ama.Agad naman silang sumunod at mabilis na nakabalik kasama si Francis."Anong nangyayari?" Tanong niya sa'kin."Hinahanap ka niya," sagot ko.Tumingin naman si Francis sa aming ama na parang wala lang ang nakikita niya. Medyo naaawa ako sa aming ama, ngunit
CHAPTER 28CLEMENTINE DESCHAMPS"Nakapagdesisyon ka na ba?" Tanong ni Marquis Saber."Kung ako ang tatanungin mo ay matagal ko na talagang nais na ilipat si ate, sa lugar kung saan siya magiging kumportable," wika ko. "Ngunit ikaw na mismo ang nagsabi, mas magiging maganda kung sa lugar na malapit sa dagat ko siya ililipat, at wala akong alam na gan'ong lugar.""Kumusta kayo?" Bati ni Duke Richard. "Mukhang malalim ang pinaguusapan n'yo, ha?""Anong ginagawa mo rito?" Tanong ko."Nalaman kong nandito uli ang pinsan ko para kausapin ka, kaya naman nagmadali akong pumunta rito sa hardin ng palasyo para kumustahin kayo," nakangiti niyang tugon. "Ngayon, maaari n'yo ba kong isama sa usapan?""Hindi naman tungkol sa pera ang pinaguusapan namin, baka mabagot ka lang," usal ko."Madame naman," pagungot niya. "Hindi naman l
CHAPTER 29CLEMENTINE DESCHAMPS"Ang kapangyarihan sa Versailles ay nakikita sa kung gaano ka kalapit sa hari," paliwanag ni Duchesse Celine. "Kung nakikipag-usap ba siya sa'yo, sa harap nino, at kung gaano katagal.""Bakit naman?" Tanong ko."Dahil siya ang hari," simpleng sagot niya. "Nasa kaniya ang lahat ng kapangyarihan. Kahit anong gusto niya, makukuha niya. Kaya ang simpleng maimpluwensiyahan mo ang desisyon niya ay isang nakapalaking bagay na.""Kung sa simpleng pakikipag-usap nga lang sa hari ay naipapakita na ang kapangyarihan, paano pa kaya ang makatabi mo siya sa kama? Kaya naipaliliwanag nito kung gaano kalakas ang impluwensiya ng mga babae ng hari mula noon hanggang ngayon."Kaya pala gan'on na lang kadesperado ang iba na mawala ako. Isa akong malaking banta sa kanila. Lahat ay gagawin nila para lang mapaalis ako rito sa pa
CHAPTER 30CLEMENTINE DESCHAMPS"Ang hari at reyna ay laging may nakahandang fauteuil (armchair) para upuan. Sa harap ng hari at reyna, walang ibang maaaring gumamit ng fauteuil, depende na lang kung isa ka ring hari o reyna."'Hindi maaari?' Tanong ko sa sarili ko. 'Ngunit sa tuwing kasabay nila akong kumakain ay lagi akong nakaupo sa isang fauteuil.'"Isang upuan naman na may likod ngunit walang braso ang para sa mga malapit ang posisyon sa posisyon ng hari, katulad ng mga kapatid o mga anak niya.""Ang tabouret (padded stool) naman ang para sa mga may posisyong duchesse. Kapag mas mababa ka pa, tumayo ka na lang.""Duchesse." Napatigil siya sa pagsasalita at nilingon ang tagapaglingkod niya. Inabutan siya nito ng isang sulat na agad naman niyang binuksan at binasa.Nang mabasa niya ang sulat ay ag
CHAPTER 31CLEMENTINE DESCHAMPSKanina pa 'ko nakatingin at nagpapalakad-lakad sa harap ng salamin. Nakasuot lamang ako ng isang simpleng damit na kulay berde na nabuburdahan ng mga pulang rosas. May laso ito sa dibdib at berdeng bato sa gitna. Ang buhok ko naman ay hinayaan ko na lang nang nakalugay. Ang tatlo lang naman ang nagpumilit na ayusan ako at lagyan ng kolorete sa mukha."Bagay na bagay sa inyo ang ayos n'yo," puri ni Fantine. "Talagang napakaganda n'yo, Madame."Nahihiya akong ngumiti at tumingin sa salamin. "Hindi naman gaano...""Lalo na ang damit n'yo, Madame," dagdag niya. "Talagang tumutugma sa inyo ang disenyo at kulay nito.""Sa totoo lang, gusto ko rin ang kulay na 'to," sagot ko. "Napakapresko at kalmado nitong tignan."Tila may naisip siya sa sinabi ko. "Madame, ang sabi nila, kapag nagugustuhan ng isang
CHAPTER 32CLEMENTINE DESCHAMPS"Nandito ka na pala," nakangiting bati sa'kin ni Sofia nang pumasok ako sa silid niya.Ngayong araw ay nakasuot lamang siya ng isang puti at simpleng damit. Pababa ring nakatirintas ang buhok niya na walang kahit na anong palamuti maliban sa puting laso na nakatali rito. Simpleng itim na sapatos lang din ang suot niya na may kaunting takong. Bukod sa mga ito ay wala na siyang suot pa na kahit anong palamuti sa katawan at kolorete sa mukha. Pero kahit na simple lang ang gayak niya, may makikita kang liwanag sa mga mata niya."Ikaw lang yata ang kilala kong masaya na aalis.""Makakawala na 'ko sa mga tanikalang pumipigil sa'kin at makakapagtungo sa landas na ninanais ko, sinong 'di magiging masaya?"Napangiti at napatango ako sa tinuran niya. Kung masaya siya ay masaya na rin ako para sa kaniya. Alam kong an
CLEMENTINE DESCHAMPS"Magandang umaga, Madame," masayang bati sa'kin ni Fantine.Ngunit imbes na tumugon ako ay minasahe ko ang magkabila kong sintido. Medyo nahihilo ako."May problema ba, Madame?""Nahihilo ako.""Madame, mukhang napapadalas ang pagkahilo n'yo," sagot niya. "At pansin ko rin ang pagtaba n'yo.""Pagtaba?" Tanong ko. "'Di kaya...?"Mukhang nakuha rin ni Fantine ang sinasabi ko. "Julie, tawagin mo si Oriel.""Sige po," tugon niya bago madaling umalis."Ibig mong sabihin, Madame," usal naman ni Isabelle. "Buntis kayo?""Hindi pa tayo sigurado ngunit ganito rin ako noon kay Maëlle. Mabuti na magpatingin na 'ko agad kay Oriel."Ilang sandali lamang ay dumating na si Oriel at tinignan ang pulso ko."Totoo, Madame. Buntis ka nga.""Binabati ka namin, Madame!" Bati ng tatlo."Ang emperador ng France!"Agad kaming napatayo nang pumasok sa silid si Francis."Anong problema?" Tanong niya. "Bakit nagpatawag ng doktor si Clementine?""Walang problema, Francis," sagot ko."Binabat
CHAPTER 56CLEMENTINE DESCHAMPS"Madame, oras na," paggising sa'kin ni Fantine.Kahit na gusto ko pang matulog ay bumangon na rin ako. Kailangan kong mag-ayos ngayon dahil ngayon ang araw na gugulong ang ulo ni Charlotte mula sa guillotine.Lumusong ako sa banyera na may lamang maligamgam na tubig at naligo. Pagkatapos maligo ay pinili ko ang isang kulay pulang bestida upang isuot. Pagkatapos kong magbihis ay inayusan na nila ako at pinasuot ng mga alahas na bagay sa suot kong damit, kasama na r'on ang ginto kong korona na may mga pulang bato."Bagay na bagay sa inyo, Madame," wika ni Julie."Totoo," tugon naman ni Isabelle. "Talagang kuhang-kuha ni Madame ang presensya ng isang emperatris."Napabungisngis na lang ako sa mga papuri nila."Kailangan na nating umalis, Madame," usal naman ni Fantine.Lumakad na kami at nagtungo sa labas ng palasyo. Agad naming nakita sina Francis at ang iba pa. Mukhang kami na lang pala ang hinihintay."Clementine," pagtawag sa'kin ni Francis bago niya k
CHAPTER 55CLEMENTINE DESCHAMPS"Madame," usal ni Fantine. "Nandito si Duchesse Celine.""Papasukin n'yo siya."Nang binigay ko ang permiso ko ay dali-dali nilang binuksan ang pinto ng aking silid upang makapasok ang duchesse. 'Di ko napigilang mapangiti nang makita siya. Nakasuot siya ng kulay pulang damit na binagayan niya ng mga kulay itim na mga alahas na may kulay pulang mga bato. Bagay na bagay sa kaniya ang ayos niya."Clementine," wika niya bago ako yakapin nang mahigpit."Duchesse Celine, dahan-dahan lang po," usal naman ni Fantine. "Kakaayos lang po namin kay Madame. Malapit na po ang oras ng kasal. Baka mamaya po ay mahuli siya nagulo ang ayos niya."Dahil sa sinabi ni Fantine ay binitawan ako ng duchesse. "Sabi ko nga," tugon pa niya.Tinignan kong muli ang itsura ko sa salamin. Nakasuot ako ng kulay berdeng damit na binagayan nila ng mga gintong alahas. Kung ako ang tatanungin ay sobra 'tong mga pinasuot nila sa'kin, ngunit dahil espesyal ang araw ngayon ay pumayag din ak
CHAPTER 54CLEMENTINE DESCHAMPS"Mama!" Masayang bulalas ni Maëlle nang makita niya 'ko.Lalapit sana siya sa'kin upang yumakap ngunit pinigilan siya ng mga babaeng nag-aayos sa kaniya. "Sandali lamang, mahal na prinsesa! Inaayusan ka pa namin! At baka magulo ang damit mo!"Natawa na lang ako bago umupo sa isang malapit na upuan. "Sundin mo sila, Maëlle.""Opo," sagot nito bago muling maupo sa upuan upang ituloy ang pag-ayos sa kaniya.'Di ko mapigilang mapangiti habang pinapanuod silang ayusan ang anak ko. Nakasuot siya ng kulay bughaw na damit na kakulay ng kaniyang mga mata. Kumikinang naman sa liwanag ang kulay ginto niyang buhok. Pareho niyang namana ang kulay ng mga ito sa kaniyang ama. Ang tanging namana lamang niya sa'kin ay ang hugis ng kaniyang mukha.Kaya siya binibihisan ngayon ay dahil ngayon na ang araw kung kailan siya kikilalanin bilang Madame Royale. Masaya akong makitang naibibigay sa kaniya ni Francis ang mga bagay na nararapat para sa kaniya. Ngayon ay pinaghahanda
CHAPTER 53CLEMENTINE DESCHAMPS"Francis, Madame, gising..."Sabay kaming nagising ni Francis nang marinig ang boses ni Oriel."Anong problema?" Tanong ni Francis. "May problema ba kay Maëlle?""Walang problema kay Maëlle. 'Wag kayong mag-alala sa kaniya," tugon ni Oriel ngunit halata ang pagkabahala sa mukha. "Ngunit magbihis na kayo.""Kung gan'on bakit ganiyan ang itsura mo?" Tanong ko. "Anong nangyayari?""Si Duchesse Celine..."___"Nasaan sila?" Tanong ni Francis kay Oriel habang nagmamadali kaming maglakad sa pasilyo ng palasyo."Sa may simbahan, Francis," hinihingal na tugon ni Oriel. "Madali kayo.""Anong nangyari?" Muling tanong ni Francis. "Sinabihan ko siya na 'wag munang gumawa ng kahit na ano. Makakapaghintay pa ang parusa para kay Charlotte. Bakit niya tinututukan ngayon ng baril si Charlotte?""'Di rin namin alam, Francis. Basta't naroon ngayon si Alphonse para pakalmahin ang duchesse at pigilan siyang iputok ang baril."Nang makarating kami sa simbahan ng palasyo ay n
CHAPTER 52CLEMENTINE DESCHAMPS"Pinatawag mo raw ako," wika ko nang makapasok ako sa kwarto ni Francis at huminto sa harap niya.Nagbabasa siya ng mga dokumento habang nakaupo sa dulo ng kama nang inangat niya ang tingin niya upang tumingin sa'kin. "Kumusta si Maëlle?""Ayun," usal ko. "Maaga siyang natulog ngayon dahil sa pagod. Ngunit napakasaya niya kanina, salamat sa'yo."Hinagis niya sa sahig ang mga hawak niyang dokumento bago ako hilahin paupo sa mga hita niya. "Kumusta ka naman?" Bulong niya habang gumagala ang kamay niya sa batok ko pababa sa likod ko."Masaya rin. Nandito na 'ko uli kasama ka," mahinahon kong tugon kahit nararamdaman ko na ang pag-init ng katawan ko sa mga hawak niya."Masaya rin ako," wika niya. "Alam mo ba kung gaano ako nangulila sa'yo? Kapag nahiwalay ka pa uli sa'kin, 'di ko na kakayanin."'Di na 'ko nakasagot pa dahil sa biglaan niyang pagbuhat sa'kin upang ihiga sa kama. Agad niya 'kong pinaibabawan at tinanggal ang pangtaas niyang damit. Napalunok a
CHAPTER 51CLEMENTINE DESCHAMPS"Mama, tignan mo! Ang laki!" Masayang wika ni Maëlle habang nakaturo sa cake na nasa gitna ng kasiyahan.Lumapit ako sa kaniyang upang bumulong. "Para sa'yo 'yan. Gusto mo bang kumuha ng isang hiwa?"Nang tumango siya ay agad siyang kinuha ni Fantine ng isang hiwa ng cake. Iniwan ko na muna siya kay Fantine upang kumain. Naglakad-lakad muna ako at nakipag-usap sa mga taong nandito sa kasiyahan. Halata sa mga ngiti nila ang saya na makita akong muli. Habang kinakausap ko sila ay 'di nila mapigilang magbato ng mga masasamang salita kay Charlotte. 'Di ko na lang pinapansin dahil inasahan ko na na ganito ang mangyayari. Kasalanan na ni Charlotte kung bakit nangyayari ang mga ganitong bagay sa kaniya ngayon. Inaani niya lang ang mga tinanim niya.Napangiti ako nang makitang kausap ni Francis si Maëlle. Masaya ak
CHAPTER 50FRANCIS DE FRANCE"Ngayon na ang pagbabalik nila," wika ni Alphonse habang tinutulungan niya 'kong magbihis. "Makikita mo na ang prinsesa, Francis. Makakasama mo na uli si Clementine."Napangiti ako. Isipin ko pa lang na makikita ko na uli si Clementine, 'di na mapakali ang puso ko. Ilang taon na ang nagdaan. 'Di ko alam kung paano ko kinaya na wala siya sa tabi ko. Dahil sa bawat araw na 'di ko siya nakikita, nanghihina ako. Nais ko na siyang makita, mayakap, at mahalikan uli.At ang anak namin...Nais ko nang makita si Maëlle. 'Di ko man lang siyan nahawakan nang pinanganak siya. Ngunit ngayong dito na sila sa Versailles mananatili, uubusin ko ang oras kasama siya. Gusto ko na siyang makita, mayakap, at makausap. Kung gusto niya, maglalaro kami hangga't gusto niya. Ipapaluto ko ang mga paborito niyang pagkain hanggang sa magsawa s
CHAPTER 49DUCHESSE CELINE DE BERRYApat na taon na ang nakalilipas nang manganak si Clementine. Sa apat na taon na 'yon, nagawang paliitin ng France ang malawak na imperyo ng Alemanya. Nagawang sakupin ni Francis ang Alemanya nang 'di direktang nag-aanunsyo ng digmaan. Dahil sa mga magaganda niyang pangako, nagawa niyang kumbinsihin ang mga mamamayan at mga maharlika ng Alemanya na magpasakop sa France. At dahil nagawa ni Francis na tuparin ang plano niya nang ganito kabilis, pinaghihinalaan ng Alemanya si Charlotte. Iniisip nila na tinraydor niya sila. Wala nang dahilan pa ang Alemanya para protektahan siya. 'Di nagawa ni Charlotte na pigilan si Francis sa pagsakop sa Alemanya. Wala rin siyang anak. Wala na siyang kwenta pa.Kaarawan ngayon ni Maëlle. Apat na taon na siya. Kasalukuyan akong nasa loob ng karwahe kasama si Maëlle, at ang kaniyang ina. Babalik na kami sa Versailles kung saan may naghihintay na kasiyahan upang ipagdiwang ang kaarawan ni Maëlle.Tiyak 'kong nasasabik na