Sandali akong hindi nakakilos. Yakapin ka ba naman ng lalaking alam mong may gusto sa'yo simula pa lang pero walang lakas ng loob magtapat dahil takot matanggal sa trabaho. Bakit ngayon ay may payakap-yakap itong nalalaman? Hindi pa simpleng yakap ang ginagawa niya. Yapos na matindi. "Ronan, gusto mo bang matanggal sa trabaho?" may diin na tanong ng asawa ko. Rinig ko ang mapakla niyang tawa at may papisil pa talaga sa balikat ko bago bumitiw sa pagyakap sa akin, saka hinarap ang asawa ko na hindi maitago ang inis.Pero imbes na sumagot kaagad, nanghahamong ngiti ang tugon niya sa naiinis kong asawa. Anong kaartehan ba itong ginagawa ni Ronan? Ngayon pa talagang kasal na ako, saka pa siya nagkalakas ng loob na isiwalat ang nararamdaman niya."Sana nga po, pinili ko na lang na matanggal sa trabaho. Hindi mo sana ako nasalisihan kay Anne ..." halos pabulong, ngunit walang ligoy at kakurap-kurap na tugon niya. Napigil ko ang paghinga. Nahibang na. Talagang na hihibang na 'to Ronan. Hi
Nagising ako na wala ang asawa ko sa tabi ko. Kahit pagod at antok pa rin ako, pinilit ko pa rin na bumangon. Sandali muna akong naligo at nag-ayos ng sarili.Sinilip ko rin muna ang mga bata sa kwarto nila. Inaasahan ko rin kasi na nando'n ang asawa ko. Iyon kasi ang lagi niyang ginagawa. Hindi niya kinaliligtaan na silipin muna ang mga bata bago bumaba o magpunta sa trabaho. Pero wala siya do'n. Mahimbing din ang tulog ng mga bata kaya hinayaan ko na lang. Total wala namang pasok dahil linggo ngayon. Saan na naman kaya nagpunta ang asawa kong 'yon? Napangiti ako. Iniisip ko kasi na may pa surprise na naman siya sa akin. Lagi kasi siyang gano'n. Sa isang buwan naming pagsasama bilang mag-asawa. Walang mintis ang pagpapakilig niya sa akin. Lagi niya akong sinusurpresa. Kahit ano na lang ang ginagawa, mapasaya lang ang umaga ko. Kaya malamang naghahanda na naman 'yon ng magpapakilig at magpapangiti sa akin. Hindi pa man ako tuluyang nakababa. Kita ko na sila Mama at Daddy na nag-uus
Hindi ko na nagawang magsalita pa. Sobrang nabigla ako sa naging turan niya. Talagang hindi ko inaasahan na gano'n ang magiging reaksyon niya sa pagtatanong ko. Oo naging mainit din ang pag-approach ko sa kanya. Sino ba ang hindi mag-iinit, wala akong alam kung bakit siya umalis? Hindi ko alam kung anong problema. Hindi ko alam kung bakit naglalasing na naman siya.Ang hirap intindihin. Bakit sa isang iglap lang ay nabago ang ugali niya? Nanatili na lang akong nakatayo at pinagmasdan siyang padabog na pumanhik.Hindi ko namalayan na pumatak na pala ang luha ko kasabay ng pabagsak na pagsara niya sa pinto ng aming kwarto.Nanghihina akong bumalik sa pagkakaupo pero ang mga mata ko nasa ikalawang palapag pa rin. Hoping na muling bumaba ang asawa ko at mag-sorry. Pero sumakit na lang ang leeg ko kakatingala sa taas. Talagang hindi na siya bumaba.Sumama pa lalo ang loob ko. Nakakalito. Ano ba 'tong nangyayari sa amin? Napasabunot na rin ako sa sariling buhok at nasapo ang mukha. Ano ba an
Hinarap niya ako. Bumakas ang lungkot sa mga mata niya. Ramdam ko rin na may gusto siyang sabihin, pero pinipigilan niya. "Danny, ano ba ang nangyayari? Alam ko. Ramdam ko na may gusto kang sabihin. Sabihin mo na, please," pakiusap ko. Sandali akong naghintay na magsalita siya pero sandaling titig lang ang ginawa niya at nag-iwas na naman ng tingin. "Bakit ka ba nagkakaganyan, Danny?" Napalakas ang paghikbi ko. "Hindi na kasi kita maintindihan. Please, naman Danny, ano ba ang problema?" Sa dami ng tanong ko. Ni isa wala akong nakuhang sagot. Kahit yata lumuha ako ng dugo sa harap niya talagang hindi niya sasabihin kung anong problema mayro'n siya. "Anong silbi ng pagsasama natin? Ang pagiging mag-asawa natin kung sinusolo mo rin naman ang lahat?" nanghihina kong sabi. Malungkot na tingin na may bakas ng galit ang nakikita ko sa mga mata niya. "You know what, Arrianne? I don't have time for this ..." tugon niya kalauan."Kailan ba, Danny? Kailan ka ba magkakaroon ng oras para kausap
DANNY POVHindi pa rin mawala sa isip ko ang mga binitawang salita ng asawa ko kagabi. Ang gago ko. Dahil kahit ang aluin siya ay hindi ko kayang gawin. Pakiramdam ko kasi hindi ko deserve na magmahal. Hindi ko siya deserve! Matamlay akong bumaba matapos maligo at magbihis. Inaasahan kong nasa baba na ang asawa ko at tahimik na naghahanda ng almusal para sa amin ng mga bata. Pero nadismaya ako nang hindi ko siya nadatnan doon. Hindi ko rin naririnig ang tawanan ng mga bata. Sumilip din ako sa hardin, baka sakaling nando'n sila pero wala rin. Nakapagtataka na sa ganitong kaaga ay wala ang asawa ko at wala rin ang mga bata. Ang tahimik ng mansyon. Kahit si Nanay ay hindi ko rin nakikita. Lahat yata sila ay iniiwasan na ako. Sa bagay, sino ba ang may gustong harapin ang tarantadong gaya ko.Pero kahit puro pasakit na lang ang binibigay ko sa asawa ko. Hindi pa rin kompleto ang araw ko kapag hindi ko nakikita ang maganda niyang mukha. 'Yon lang naman kasi ang kaya kong gawin sa ngayon.
Halos mawala sa balanse si Daddy nang marinig ang sinabi ko. Humakbang ako palapit sa kanya. Hawak ko na ang mga braso niya at matiim na tumitig sa kanya pero napapikit din ako kalaunan. Hindi ko kayang tumitig sa mga mata niya na ngayon ay nangingilid na rin ang mga luha. Hindi maipagkakaila na sobrang nasaktan siya narinig. Alam ko, bumalik sa alaala niya ang nangyari noon. Ang mga alaala kung paano kami nalugmok. Kung paano nabago ang buhay namin sa isang iglap lang. Pareho kaming nadurog noon, parehong nalugmok pero siya pinili ang bumangon at magpakatatag. Ako hindi ko magawa. Hindi ko kaya na kaagad na lang kalimutan ang nangyari. Ngayon, dahil sa nalaman ko, hindi ko na rin talaga alam kung kaya ko pa ba ulit bumangon. "Anong ikaw ang dahilan? Ano ba 'yang pinagsasabi mo, Danny," tanong niya matapos ang sandaling pananahimik.Yumuko ako. "Dad, sorry ... dahil wala akong kwenta! Ako ang tarantadong dahilan kung bakit nawala si Mommy at Agatha dahil sa kapabayaan ko kaya napaham
"Dennis, Daisy, 'wag masyadong lumayo, 'tsaka mag-iingat kayo," paalala ko sa kambal. Nagsitakbo na naman kasi palabas ng bahay. "Yes, po Mommy," magalang at sabay nilang tugon. Hindi kasi maperme sa loob ng bahay. Gusto nila laging maglaro sa labas, hindi na magsawa. Sabagay, ngayon lang kasi nila narasan ang makaapak ng damo, manghuli ng tutubi, at paruparo. Sana hindi na nila hahanap-hanapin ang buhay na nakasanayan nila noon. Limang buwan na rin mula nang dumating kami rito sa probinsya. Oo, bumalik ako sa lugar kung saan ako nagmula. Akala ko, matagal pa bago ako makabalik rito o kung bumalik man ako, bakasyon lang. Pero hindi kasi iyon ang nangyari. Dahil ang sinabi kong hindi susukuan ang asawa ko ay hindi ko natupad. Umalis ako dala ang kambal at ang baby ko sa tiyan pero hindi kami sa dating bahay namin tumutuloy.Iniwan namin ang bahay at ang tindahan kay Maribel. Pero kapag check-up ko. Doon kami tumutuloy. Malapit lang kasi ang dati naming tirahan sa syudad. Kaya lang nai
Tumayo ako at muling tinapunan ng matalim na tingin si Maribel na ngayon ay nakatayo na sa likuran ni Mama para magtago. Saka ko naman hinarap ang bwesitang nagpakulo ng dugo ko. "Ang lakas naman ng loob mo na magpakita sa akin matapos ng panlolokong ginawa mo!" may diin kong sabi.Nagngingitngit ang kalooban ko habang nakatingin kay Joel na ngayon ay wala na sa mukha ko ang tingin. Kun'di na sa tiyan ko."Ano ... sinong ..." Dahil sa pagtataka ay hindi niya magawang ibigkas ang salitang gusto niyang itanong.Talaga namang nakapagtataka itong nangyari sa akin. Matapos ba naman niya akong maloko, heto at nadali naman ako ng isang lalaking paasa lang din pala. "Wala kang karapatan na magtanong ng kahit na ano tungkol sa akin, Joel! Umalis ka ngayon din!" sikmat ko. Saka lamang siya nag-angat ng tingin nang marinig ang boses ko. Nagbabagang tingin ang pinukol ko sa kanya. Ang amo ng mukha niya ngunit hindi nawala ang bakas ng pagtataka. Napapikit ako sandali. Sinubukan kong ikalma ang
" 'Be ko, bilisan mo," sabi ng asawa ko, habang hila-hila ako."Bakit ba, 'Be ko?" Bigla na lang niya kasi akong hinila palabas ng pool area. Nag-celebrate ka nga kasi kami dahil sa wakas ay buo na ulit ang aming pamilya. Nakabalik na rin kami sa mansyon sa wakas at kasama ko na rin ang mga kaibigan ko at ang mga kuya. Muli nang bumalik ang sigla at saya ng mga buhay namin. Lalo na kami nitong asawa ko na walang humpay kung maglambing. Bumabawi at pilit pinupunan ang mga araw na hindi kami magkasama. "May ipapakita nga ako," sabi niya pero huminto naman sa paghakbang at niyapos ako. "Akala ko ba, may ipapakita ka o gusto mo lang lumandi?" Hindi maalis ang malagkit na titig namin sa isa't-isa. "Hindi naman kita nilalandi, 'Be ko, nilalambing lang." Halik sa leeg at haplos sa likod ko ang kasabay ng salita niya. "Hindi pa ba landi 'tong ginawa mo, 'Be ko?" Sumabay ang tanong ko sa paglapat ng likod ko sa malamig na dingding dito sa hallway, papuntang pool area. " 'Be ko—"Hindi ko
"Dad!" sabay naming bulalas ng asawa ko."Hanggang ngayon pa rin ba, Danny, hindi mo pa rin tanggap na aksidente nga 'yong nangyari sa dati mong asawa at sa Mama mo?" gigil na gigil na tanong ni Daddy.Tumayo si Danny habang kapa ang ulo niya. "Hindi ka pa rin talaga nagbabago, Dad. Bigla ka na lang na nanakit," reklamo nito."Biglang na nanakit! Buti nga at batok lang ang ginawa ko." Duro na niya si Danny. Nagpalipat-lipat ang tingin ko sa kanila. Napisil ko nga rin ang sintido ko. Hindi na kasi matapos-tapos ang sermon. "Alam mo ba kung anong dapat gawin sa'yo? Iuntog iyang ulo mo, sakaling umayos at makapag-isip ka ng tama. Kung ganito rin lang at hindi pa rin pala tuluyang umayos 'yang utak mo. Hindi ko na sana binigay ang address ng pamilya mo," dismayang sabi ni Daddy.Kung kanina ay napisil ko ang sintido ko. Ngayon ay pigil na buntong-hininga naman ang nagawa ko. Panira kasi 'to si Daddy, e! Papunta na kami sa sweet moment. Sinira niya naman. "Dad, 'yan din ang hirap sa'yo.
"Aso nga, asong ulo!" gigil na sabi ni Nanay.Saka niya hinarap ang lalaking tinawag niya na asong ulol. Matalim ang mga titig niya at hindi pa kaagad nagsalita. " 'Wag mo akong matawag-tawag na mahal dahil matagal ka nang may ibang mahal," sikmat ni Nanay, duro niya pa ang matandang aso. "Teka nga lang!" awat ko sa dramang nagaganap. Hinarap ko si Maribel. "Maribel, sila ang sinasabi mong mga aso na humabol sa'yo?" Tumango siya. "Sila nga, Ate." Kilala n'yo pala sila?" tanong niya, kasabay ang pagkamot sa ulo. "Pasensya na po, akala ko kasi mga baliw."pahapyaw na tawa ang narinig ko mula kay Danny, na bakas ang inis kay Maribel. "Tinawag pa kita, Maribel, pero tumakbo ka pa rin." Napapailing pa siya. "Kung hindi ka sana tumakbo no'n. Noon pa sana naayos ang lahat," dagdag niya pa. "Pasensya. Kayo kaya ang sigawan ng taong hindi kilala at mukhang baliw? Hindi ba kayo tatakbo?" iritang tugon din ni Maribel. "Pero teka nga lang, bakit n'yo ho ba ako kilala?" Napakamot uli siya sa u
Tuluyang nawala ang puwing sa mga mata ko, naanod yata. Bigla na lang kasing pumatak ang mga luha ko nang makita ang bayolenteng lalaki na sumugod kay Joel. Hawak na rin nito ang kwelyo ng kaibigan ko. Si Danny. Ang asawa ko na nagmukhang sinaunang tao dahil sa mahabang buhok at balbas. Puro paglalasing na nga lang yata siguro ang ginagawa niya, kaya pati ang pagiging tao ay nakalimutan na niya. Tingin ko nga sa kanya ngayon ay leon na malnourish. Kawawa, gusto ko tuloy agad siyang yakapin. Pakainin at paliguan. Ang dugyot kasi. "Walang hiya ka! Matapos ng ginawa mo kay Arrianne, may lakas ka pa talaga ng loob na lumapit sa kanya," nang gagalaiti nitong sabi. "Isa ka rin namang walang hiya!" tugon ni Joel. Hawak-hawak niya na rin ang kwelyo ni Danny. " 'Wag kang umasta na matino!" "Galing mo, nawala lang ako sa buhay niya, pumasok ka agad! Nakaabang ka lang palang hayop ka!" Marahas kong pinahid ang mga luha ko. Uminit bigla ang ulo ko sa narinig. Talagang iniisip niya n papatol u
Hindi maalis ang ngiti ko habang tanaw ang kambal na masayang naglalaro sa dalampasigan. Kaarawan kasi nila ngayon. Seven years old na sila. Nakakalungkot dahil hindi pa rin namin kasama ang Daddy nila sa araw na ito. Ang dami na talaga niyang na missed na kaganapan sa buhay namin. Ano pa nga ba ang magagawa namin. E, 'di magpatuloy sa buhay, kahit wala siya. Ang sarap pakinggan ang mga tawanan nila. Mabuti na lang at dito sa beach naisipan naming mag-celebrate ng kaarawan nila. Sakto naman kasi na walang pasok dahil sabado. Bonding na rin namin 'to, kasi nga, hindi na kami madalas makakalabas dahil mayro'n na kaming bungisngis na baby na inaalagaan. Napatingin ako sa baby ko na kasalukuyang dumedede. Parang kilan lang nong nanganak ako at puro iyak pa lang ang naririnig ko na ginagawa ni baby. Ngayon napaka-bungisngis na. Tatlong buwan na kasi siya, kaya marunong nang maglaro. Kahit lagi akong puyat sa pag-aalaga sa kanya. Masaya pa rin ako. Bawing-bawi ang pagod ko dahil nag-uumap
"Anak, kumusta na ang pakiramdam mo?" Masayang mukha ni Mama ang bumungad sa akin pagdilat ng mga mata ko. Ngumiti ako pero napangiwi nang makaramdam ng pananakit sa tiyan ko. "Masakit, Ma," sabi ko. Kapa ko na rin ang tiyan ko. "Ang baby ko po, Ma?" tanong ko at akmang babangon." 'Wag ka munang bumangon, Anak, baka bumuka ang sugat mo," pigil ni Mama. Hinawakan niya ang balikat ko at inayos ang kumot ko. Napangiti na rin lang ako habang pinagmamasdan si Mama. Talagang ang saya kasi niya. Hindi pa rin nawala ang ngiti. Syempre, lola na kasi siya. "Maayos ang baby mo. Nasa nursery. Nando'n nga silang lahat. Hindi na magsawang tingnan ang baby n'yo ni Danny.""Napangiti ako pero kaagad din namang napalis ang ngiti ko. Nakaramdam kasi ako ng lungkot at awa sa baby ko. Sinilang ko ba naman siya na hindi man lang namin kasama ang Daddy niya. Kainis din ang Danny na 'yon. Ang tagal matauhan. Imbes na siya ang nataranta kanina nang pumutok ang panubigan ko, si Felly tuloy ang halos pumuto
"Bingi ka na nga," maagap kong tugon, kahit medyo nagulat ako sa biglang pagsulpot niya. Masyado yata talaga akong nag-focus sa tanong ng mga bata na pati ang pagdating ni Joel ay hindi ko napansin. "Sabi ko nga." Napakamot na lamang siya sa ulo pero may ngiti naman sa labi. Kaagad niya ako'ng inalalayan nang akmang tatayo na ako. Kanina pa nga ako nakaupo. Medyo masakit na ang balakang ko. May kunting kirot na rin akong nararamdaman sa tiyan.Normal lang naman siguro ang pananakit ng balakang at tiyan kapag malapit nang manganak. Kaya nga kami lilipat muna sa lumang bahay. Sabi rin kasi ng doktor na hindi dapat pakampante, baka mapa-aga o lumampas ang panganganak ko sa expected naming araw. "Alis na ba tayo, friend—' sabi nito. Ang sarap niya rin batukan. Parang hindi manloloko. Kahit pa mukhang matino na naman siya, 'yong label na siya mismo ang naglagay sa mukha niya, hindi pa rin nabura. Maliban na lang kung talagang mapapatuyan niya sa mag-ina niya na talagang nagbago na siya.
Mapakla akong tumawa. "Talaga bang wala ka na sa katinuan, Joel? Sa tingin mo, papayag ako sa kahibangan mo? Hindi ako desperada na muling patulan ang lalaking nanakit at nanloko sa akin noon! Kahit maghirap pa ako ng todo, hindi ko gugustuhin na muli ka pang makapasok sa buhay ko!"Paulit-ulit na pag-iling ang tugon ni Joel. Nanlaki rin ang mga mata dahil sa pagtaas ng boses ko. Napasilip na rin sina Mama at Maribel sa amin. "Hindi iyon ang gusto kong sabihin. Sorry, Anne. Huminahon ka nga muna," sabi nito pero na sa Mama ko ang tingin niya.Kita ko pa ang pag-iling ni Mama, pero maya maya ay pumasok na rin sila ni Maribel. Gano'n naman lagi siya. Hinahayaan niya lang na ako mismo ang umayos sa gulo o sa problema ko. Ang lagi niya lang ginagawa ay gabayan at paalalahanan ako. Siya ang taga bukas ng isip ko upang makapag-isip ng tama. Hindi siya basta nanghihimasok sa problemang may'ron ako. Lalo't alam naman niya na kaya ko namang ayusin na ako lang. "Kumalma ka naman muna, Anne ..
Sabay kaming napalingon ni doktora nang magbukas ang pinto. Nagsalubong ang mga kilay ko. Ang tigas din talaga ng bungo ni Joel. Hindi na tinatablan ng hiya. Hindi ko napigil ang pag-iinit ng ulo nang makita siya na sumilip mula sa labas ng pinto ng clinic. Kaagad niya rin na sinara ang pinto nang makita ang matalim ko'ng tingin. Bukod sa inis nga ako sa panay na paglapit niya sa akin. Mas lalo pa ako'ng nainis dahil madalas na siya'ng napagkakamalan na asawa ko. Tuwing check up ko kasi ay sumasama siya. Kahit anong pagtataray pa ang gawin ko ay hindi tumatalab. " 'Wag kalimutan ang mga bilin ko, Misis ha," sabi ng doctor kasabay ang pag-abot sa akin ang reseta."Opo, Dok." Tinanggap ko ang reseta kasabay na ang pagtayo ko. "Maraming salamat," dagdag ko pa bago tinungo ang pinto. "Ano na naman ba ang ginagawa mo rito, Joel?" irita kong tanong nang datnan ko siyang nakatayo sa labas ng clinic. Hinintay niya pa rin talaga ako kahit alam naman niya na galit ako. Matapos kasi no'ng ara